Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

ხუთშაბათი, 22 ოქტომბერი 2020

„კავკასიური ცარცის წრის“ მეტაფორა, - საქართველო, როგორც პოლიტიკოსების ხელში ჩავარდნილი და გასაგლეჯად გამზადებული ბავში, - დიდი ხანია, გახუნდა და კლიშედ იქცა, რომ არაფერი ვთქვათ მის უზუსტობაზე. აღარავის სჯერა, რომ „ძვირფას არსებას“ ვინმე დაინდობს, რომ არ გაიმეტებენ გასაგლეჯად და ბოლო მომენტში ხელს გაუშვებენ. გახუნდა ინსტინქტით მოქმედი გრუშეს მეტაფორაც და გულწრფელი, მაგრამ ბრიყვი ნათელასიც. პოლიტიკურ ძალებსა და სეგმენტებად გახლეჩილ საზოგადოებას თვითმიზნად ექცათ ერთმანეთთან ბრძოლა და ანგარიშსწორება. ამ ბრძოლას შეიძლება შეეწიროს ყველაფერი, მათ შორის ბრძოლისა და დავის საგანიც კი, რისი ყველაზე საშინელი მაგალითებია ოპონენტის დადანაშაულება 2008 წლის აგვისტოს ომის დაწყებაში, ქართული ავიაციის კვალის ძებნა დაბომბილ ქართულ სოფლებში და ა.შ. საქართველო ხომ არც ცალკე აღებული ხელისუფლებაა და არც რომელიმე პარტია?!

„საქართველოს ბანკის“ ზუგდიდის ფილიალში შეიარაღებული პირის მიერ მძევლების აყვანამ, უფრო სწორად, საზოგადოების, პოლიტიკოსებისა და მედიის ნაწილის რექციამ უმძიმეს დანაშაულზე აჩვენა, რომ ამ ბრძოლაში გამონაკლისი არ არსებობს, რომ მოცემულ შემთხვევაშიც ყველაზე მნიშვნელოვანი პოლიტიკურ ოპონენტთან ანგარიშსწორებაა და არა მძევლების უსაფრთხოებაზე ზრუნვა. ნებსით თუ უნებლიეთ, სწორედ ამ მიზანს ემსახურებოდა მძევლად მყოფი ირაკლი კვარაცხელიას „პოლიტიკური ლუსტრაცია“ პროსახელისუფლებო მედიის პირდაპირ ეთერში.

„ვინ არის ირაკლი კვარაცხელია, ვინც „მთავარი არხის“ ეთერში საუბრობდა და აჟღერებდა თავდამსხმელის მოთხოვნებს? ჩვენ ფეისბუკის საშუალებით შევეცადეთ გაგვერკვია, ვინ არის ირაკლი კვარაცხელია: ის აღმოჩნდა „ნაციონალური მოძრაობის“ აქტიური მხარდამჭერი, ერთ-ერთი აქტივისტი“, - განაცხადა ტელეკომპანია „იმედის“ დღის ეთერის წამყვანმა და აუდიტორიას, რომელშიც, შესაძლოა, „ზუგდიდელი ტერორისტიც“ შედიოდა, უჩვენა მძევლად მყოფი ირაკლი კვარაცხელიას ფოტოები, გადაღებული მიხეილ სააკაშვილსა და „ნაციონალური მოძრაობის“ სხვა ლიდერებთან.

ტელევიზიამ საკმარისად არ მიიჩნია ირაკლი კვარაცხელიას ფოტოებით „მხილება“ და ეთერში გაუშვა „ქართული დასის“ წევრის, გიორგი გაბედავას, ასევე „მამხილებელი“ კომენტარი:

„ფაქტია, რომ ირაკლი კვარაცხელია სააკაშვილის ფანია და რომ ბანკიდან გამტაცებლის სურვილებს „ნაცმოძრაობა“ ახმოვანებს“.

შეექმნა თუ არა ამგვარი მხილებით მძევლად აყვანილ პირს საფრთხე?

სახალხო დამცველმა ნინო ლომჯარიამ განაცხადა, რომ მძევალი, რომელიც მედიასაშუალებებთან კონტაქტზე გამოვიდა, იმყოფებოდა ურთულეს სიტუაციაში და იყო მოწყვლადი, რადგანაც სწორედ მას იყენებდა შეიარაღებული პირი საკომუნიკაციოდ და მის მიმართ ჰქონდა სხვაზე მეტი „ინტერესი“:

„შეიარაღებული პირის ფსიქოპორტრეტი, მისი რეალური მიზნები არავინ იცის, ამიტომ, ძალიან სახიფათოა, სხვა რომ არაფერი ვთქვათ, მძევლის დისკრედიტაციის წამოწყებული კამპანია და მის პოლიტიკურ კუთვნილებაზე აქცენტირება“.

თუმცა ხელისუფლებამ და პროსახელისუფლებო მედიამ არა მხოლოდ მძევლების გამორჩევა დაიწყეს პარტიული კუთვნილების მიხედვით, არამედ ღიადაც მიანიშნეს, რომ დანაშაულის უკან, შესაძლოა, „ნაციონალური მოძრაობა“ იდგეს.

„ზუგდიდში „ნაციონალური მოძრაობის“ ერთ-ერთი აქტიური მხარდამჭერი აღმოჩნდა მძევლებს შორის და მომდევნო დღეებში გავარჩიოთ, ეს დამთხვევაა თუ არა“, - განაცხადა ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერში ფრაქცია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ მამუკა მდინარაძემ.

საპარლამენტო უმრავლესობის ლიდერმა გია ვოლსკიმაც postv-ის ეთერში გამოთქვა ვარაუდი, რომ ზუგდიდში ბანკის ძარცვას, შესაძლოა, პოლიტიკური შემადგენელი ჰქონდა:

„ჩვენ ერთი თემა გვავიწყდება კიდევ: გარეჯის თემამ იმხელა რეზონანსული აფეთქება გამოიწვია საზოგადოებაში, რომ მოსალოდნელიც იყო ასეთი რამ... ჩვეულებრივი ამბავია, რომ ყველაფერი გაკეთდა (არა საშუალო დონის შეჯახება-შელაპარაკებებით...) იმისათვის, რათა ეს მოღალატეობრივი აქტი გადაიფაროს, მათ შორის, შესაძლოა, ზუგდიდის ტერორისტული აქტის ორგანიზებით. შესაძლოა, ვიმეორებ...“

ზუგდიდის ბანკში მძევლების აყვანას „ნაცსექტის ტერორ-სპექტაკლი“ უწოდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს წევრმა, ბონდო მძინარაშვილმაც, რომელმაც ფეისბუკში დაწერა:

„ეს არის პოლიტიკური სპექტაკლი ტერორისტული ვინეგრეტით! ეს არის სპეციალურად წინასაარჩევნოდ მოწყობილი ტერორ-სპექტაკლი!“

ცხადია, ოპოზიციური პარტია „წინასაარჩევნო სპექტაკლს“, უბრალოდ, პუბლიკის მისაზიდად არ დადგამდა. მმართველი პარტიის გენერალურმა მდივანმა ირაკლი კობახიძემ ხელისუფლების დისკრედიტაციის ნაწილად მიიჩნია ტელეკომპანიების „მთავარი არხისა“ და „ტვ პირველის“ მიერ როგორც მოვლენების გაშუქება, ასევე პრემიერ-მინისტრისათვის დასმული კითხვების შინაარსი.

„როდესაც ასეთი მძიმე ვითარებაა და 19 ადამიანია გასათავისუფლებელი და თქვენი ჟურნალისტი, „გლავკანალის“ და „პერვი კანალის“ ჟურნალისტი, მიდის პრემიერ გახარიასთან და ეკითხება დანაშაულის სტატისტიკის შესახებ, ეს არის სირცხვილი", - განაცხადა ირაკლი კობახიძემ.

ზუგდიდში შეიარაღებულ თავდასხმაზე საუბრისას ჟურნალისტებმა პრემიერ-მინისტრს საქართველოში კრიმინალის ზრდის შესახებ ჰკითხეს, რაზეც გიორგი გახარიამ უპასუხა:

"ნახეთ სტატისტიკა და ციფრები. არის გარკვეული დანაშაული, სადაც ზრდა გვაქვს. რაც შეეხება, საერთოდ, კრიმინალს, სტატისტიკას რაც შეეხება, იქ ბევრი ისეთი დანაშაულია, რაც 3-4 წლის წინ როგორც დანაშაული, კვალიფიცირებული არ იყო. საერთო ჯამური ზრდა იმას არ ნიშნავს, რომ კრიმინალი ქვეყანაში გაიზარდა".

მედიას სიგნალის გათიშვით დაემუქრა შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილე კახა საბანაძე, რომლის თქმითაც, რამდენიმე მედიასაშუალებამ პირდაპირ ეთერში ჩართო დამნაშავე, რითაც პირდაპირი საფრთხე შეუქმნეს სამართალდამცავი სტრუქტურების მოქმედებას და ღონისძიების წარმართვის ეფექტიანობას.

„ყველა მედიასაშუალების, მათ შორის მობილური ოპერატორებისგან მოვითხოვთ კატეგორიულად - მძევლების, სამართალდამცველების და რიგითი მოქალაქეების უსაფრთხოების დაცვის მიზნით, ასევე საპოლიციო ღონისძებების ეფექტიანად წარმართვის მიზნით - მოხდეს ლაივსიგნალის გათიშვა-შეზღუდვა. წინააღმდეგ შემთხვევაში სახელმწიფო იტოვებს უფლებას გამოიყენოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული ყველა ბერკეტი, რათა მოხდეს აღნიშნულის უზრუნველყოფა“, – განაცხადა შს მინისტრის მოადგილემ.

თუმცა მედიის წარმომადგენლებმა შს სამინისტროს იქით უსაყვედურეს ცუდი კომუნიკაციის გამო: ჟურნალისტები ვერც ადგილზე და ვერც რედაქციებში ვერ იღებდნენ ვერც ინფორმაციას და ვერც უსაფრთხოებასთან დაკავშირებულ მითითებებს. ითქვა, რომ არა მხოლოდ 21 ოქტომბერს, არამედ საზოგადოდაც, შინაგან საქმეთა სამინისტროს ურთიერთობა საზოგადოებასთან ვერ უძლებს ვერანაირ კრიტიკას.

რას ხედავს, როგორც წესი, მაყურებელი?

პოლიციელს, რომელიც გაურბის კამერას, რომელიც მალავს სახეს და ზურგს აქცევს ჟურნალისტს, რომელსაც ცხვირწინ უკეტავს კარს და ნებისმიერ კითხვას უპასუხებს შინაარსისგან დაცლილი ანეკდოტური ფრაზით: „მიმართეთ პრესცენტრს“. მაგრამ 21 ოქტომბერს ესეც ვერ მოახერხეს, რომ არაფერი ვთქვათ იმაზე, რომ 21 ოქტომბერს თვითონ შს სამინისტროს პრესცენტრს უნდა მიემართა მედიისთვის...

თუმცა, ამ და სხვა ბევრი ხარვეზის მიუხედავად, შს სამინისტროს ხელმძღვანელობამ მაინც დაიმსახურა მადლობა მმართველი პარტიის გენერალური მდივნისგან.

"კიდევ ერთხელ გამოჩნდა „ქართული ოცნების“ ხელწერა, რომლისთვისაც მთავარი ღირებულება და პრიორიტეტი ადამიანია. სპეცოპერაციის მთავარი მიზანი, 43-ვე მძევლის უვნებლად გათავისუფლება, შესრულებულია", - განაცხადა ირაკლი კობახიძემ, რომელსაც, ალბათ, ესმის, რომ ანალოგიურად „ზუგდიდელ მძარცველსაც“ შეუძლია მოიწონოს თავი „უსისხლო ხელწერით“. ალბათ, ხელისუფლება გრძნობს ამ უხერხულობას, მაგრამ არ იმჩნევს, რადგან მძარცველიც იმდენად ეზიზღება, რამდენადაც მისი მოქმედებით შეიძლება პოლიტიკურმა ოპონენტებმა ისარგებლონ კარსმომდგარი არჩევნების წინ და მისი უმთავრესი საზრუნავიც სწორედ ამ სარგებლის მასშტაბის შემცირებაა.

მმართველი პარტიის ლიდერები დარწმუნებული არიან, რომ ოპოზიცია ზუგდიდის ინციდენტს აუცილებლად გამოიყენებს ხელისუფლების დისკრედიტაციისათვის. ოპოზიციაში ყოფნისას არც თვითონ დაუზოგავს ხელისუფლება („ომი საქართველომ დაიწყო“) და ვერ წარმოუდგენია, რომ ახლა ოპონენტი დაინდობს მას. სწორედ ამ გამეტებულ, დაუნდობელ ბრძოლას ეწირება ის მთავარი, რომლის მდგომარეობასაც ვეღარ აღწერს ცარცის წრეში ჩაყენებული ბავშვის მეტაფორა. საქართველოში ხელისუფლებისა და ოპოზიციის დაპირისპირება, დიდი ხანია, დაემსგავსა დავით კლდიაშვილის ერთი მცირე ზომის მოთხრობის, „თავადი პეტრეს“, პერსონაჟების - სვიმონისა და მანუჩარის - ქიშპობას, რომელიც იმით დასრულდება, რომ მანუჩარი სვიმონს მოუკლავს მცირეწლოვან შვილს და მოჭრილ თავს ლამაზი ყუთით გაუგზავნის. ჭკუიდან გადასული სვიმონიც მოკლავს მანუჩარს, თუმცა ეს უკანასკნელი სიკვდილის წინ მოასწრებს თქმას: „ხომ გაგამწარე!.. სიკვდილამდის გაგამწარე!.. სიცოცხლე აღარ მენანება!“

სვიმონი და მანუჩარი შეიძლება უვარგისები იყვნენ და იმსახურებდნენ მკაცრ ხვედრსა თუ სასჯელს, მაგრამ რა დააშავა ბავშვმა?!

პოლონეთ-საბჭოთა რუსეთის ომი, რომელიც 1919 წლის ზამთარში დაიწყება და 1921 წლის მარტში რიგაში სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერით დამთავრდება, უდიდეს ზეგავლენას იქონიებს აღმოსავლეთ და ცენტრალურ ევროპაზე. თუ ეს კონფლიქტი საქართველოს გასაბჭოებას 8 თვით გადაავადებს, აღმოსავლეთ და ცენტრალურ ევროპას იგი 25-წლიანი დამოუკიდებლობის პერიოდს აჩუქებს.

პოლონეთის რენესანსის მთავარი ფიგურა გახლდათ იოზეფ პილსუდსკი. გერმანელების მიერ ინტერნირებული, იგი განთავისუფლებულ იქნება 1918 წლის შემოდგომაზე ბერლინში დაწყებული რევოლუციის შედეგად. 11 ნოემბერს იგი ჩააღწევს ვარშავაში, სადაც განაიარაღებს გერმანულ გარნიზონს და პოლონეთის რესპუბლიკას გამოაცხადებს. რესპუბლიკის გამოცხადებისას პოლონეთს არ გააჩნდა არც კონსტიტუცია, არც ჯარი, არც მთავრობა და არც საზღვრები. (პოლონეთის საზღვარი გერმანიასთან და ჩეხოსლოვაკიასთან განსაზღვრული იქნება პარიზის სამშვიდობო კონფერენციის მიერ, თუმცა ამას ხელი არ შეუშლია პილსუდსკისთვის, შეიარაღებულ დაპირისპირებაში შესულიყო ამ ორ ქვეყანასთანაც).

რა ადგილი უკავია იოზეფ პილსუდსკის გამარჯვებას პოლონეთის კოლექტიურ მეხსიერებაში? რა როლს თამაშობს პილსუდსკის პოლიტიკური მემკვიდრეობა თანამედროვე პოლიტიკაში? ამ და სხვა საკითხებზე ვესაუბრე პოლონეთის მეცნიერებათა აკადემიის ისტორიის ინსტიტუტის პროფესორ მარიუშ ვოლოშს.

რა ისტორიული მნიშვნელობა აქვს 1920 წლის აგვისტოში პილსუდსკის გამარჯვებას?

ვერსალის ხელშეკრულება ღიად დატოვებს აღმოსავლეთ ევროპის საზღვრების საკითხს და ამ თვალსაზრისით რიგის ხელშეკრულება დაასრულებს ვერსალის სისტემას ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპისათვის. მე ვიტყოდი, რომ 1921 წლის მარტში რიგის ხელშეკრულებების ხელმოწერის შემდეგ, ევროპამ დაიწყო ცხოვრება ვერსალისა და რიგის სისტემაში. 1939 წლის 23 აგვისტოს მოლოტოვ-რიბენტროპის პაქტის შედეგად რიგის ხელშეკრულების დარღვევას მოჰყვა პოლონეთის წინააღმდეგ გერმანიისა და საბჭოთა კავშირის აგრესია, რამაც ვერსალ-რიგის სისტემის დაშლამდე მიგვიყვანა. შემთხვევითი არ არის, რომ რიგის ხელშეკრულების დასრულება სინონიმი გახდა ვერსალის სისტემის დასრულებისა ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპაში - 1939 წელს პოლონეთის დაცემამ განაპირობა ლიეტუვის, ლატვიის, ესტონეთის გასაბჭოება, ფინეთის წინააღმდეგ საბჭოთა აგრესია და ბესარაბიისა და ჩრდილოეთ ბუკოვინის ანექსია საბჭოთა კავშირის მიერ. ეს ცვლილებები მოხდა 1939–1940 წლებში. აქედან მარტივი დასკვნა - რიგის 1921 წლის ხელშეკრულება ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპისათვის სტაბილიზაციის მთავარი ფაქტორი იყო.

რაც შეეხება ამ გამარჯვების გავლენას დასავლეთ ევროპაზე, მე გავიხსენებდი ედგარ ვინსენტის 1931 წელს გამოცემულ წიგნს ძალიან მრავლისმთქმელი სათაურით: „ვარშავა 1920 წელს - მსოფლიოს მეთვრამეტე გადამწყვეტი ბრძოლა“. ამ წიგნში ედგარ ვინსენტი სამართლიანად წერდა, რომ პილსუდსკის გამარჯვებამ გადაარჩინა დასავლეთი ევროპა ბოლშევიზმისგან. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ამ მომენტში ბავარიიდან დაწყებული და უნგრეთით თუ სლოვაკეთით დამთავრებული, საბჭოთა რესპუბლიკები გაზაფხულის სოკოებივით მოეფინენ ევროპას. ლენინისთვის პოლონეთი მხოლოდ პლაცდარმი იყო დანარჩენი ევროპის ბოლშევიზაციისათვის.

თქვენ არ უშვებთ სხვა ვერსიას ბოლშევიკების გამარჯვების შემთხვევაში: ტოტალურად გაჩანაგებული ეკონომიკის და სუსტი წითელი არმიის პატრონი ლენინი მალე დაინახავდა საკუთარი ავანტიურის ზღვარს და გერმანიის გასაბჭოების მცდელობის მაგივრად მათ შესთავაზებდა პოლონეთის გაყოფას. ანუ მივიღებდით ე.წ. რიბენტროპ-მოლოტოვის პაქტს 19 წლით ადრე...

რა თქმა უნდა, ეს ვარიანტიც დასაშვებია. იმ პერიოდში ვაიმარის რესპუბლიკის მთავრობაში უამრავი ადამიანი იყო, რომელთაც სურდათ პოლონეთის ხელახლა გაყოფა. მათთვის ამოსავალი წერტილი იყო ძველი საზღვარი რუსეთის იმპერიასთან. სხვათა შორის, ლენინისთვის პოლონეთის გაყოფა მხოლოდ პაუზა იქნებოდა - მოსკოვი არასდროს შეწყვეტდა გერმანიის გასაბჭოების მცდელობას. 1923 წელს, როდესაც გერმანიის კომუნისტურმა პარტიამ მოიგო არჩევნები გერმანიის რეგიონულ პარლამენტებში, მოსკოვმა კვლავ განახორციელა ძლიერი ზეწოლა პოლონეთზე, რათა ვარშავას გაეშვა წითელი არმიის ნაწილები გერმანიისკენ.

მოდით ვისაუბროთ პილსუდსკის მიერ აღმოსავლეთ ევროპის ორგანიზების გეგმაზე. პილსუდსკის აზრით, რუსეთი უნდა გარშემორტყმული ყოფილიყო ბუფერული სახელმწიფოებით, რომლებიც რუსეთის აგრესიის შემთხვევაში პირველ დარტყმას თავის თავზე აიღებდნენ. ხედავთ რაიმე ტიპის კავშირს პილსუდსკის პოლიტიკასა და თანამედროვე ვარშავის პოლიტიკას შორის?

შეიძლება ითქვას, რომ სსრკ-ს დაშლამ და რუსეთის გარშემო დამოუკიდებელი ქვეყნების გაჩენამ შექმნეს პირობები პილსუდსკის პოლიტიკის გაცოცხლებისთვის. ამ პერიოდში ვარშავისთვის მნიშვნელოვანი იყო, რომ მეგობრული და მჭიდრო კავშირები ჰქონოდა განსაკუთრებით იმ სახელმწიფოებთან, რომლებთანაც რთული ურთიერთობა ჰქონდა 1919-1939 წწ-ში. მაგალითად, პოლონეთი იყო პირველი ქვეყანა, რომელმაც აღიარა უკრაინის დამოუკიდებლობა; პოლონეთი ასევე ლიეტუვის გვერდზე იდგა მისი დამოუკიდებლობის აღიარების რთულ გზაზე. ამ სუბიექტურ და ობიექტურ მიზეზებს დაემატა პუტინის მიერ ორგანიზებული აგრესია ჯერ საქართველოს და შემდეგ უკრაინის წინააღმდეგ - ბუფერული სახელმწიფო გახდა რუსეთის ექსპანსიონიზმის პირველი მსხვერპლი. მაგრამ მსგავსება აქ მთავრდება. პოლონეთის ახლანდელ მთავრობას არ აქვს იმის გაქანება, რომ პილსუდსკის პოლიტიკა გააგრძელოს.

იტყოდით, რომ პილსუდსკის დღეს პოლონელების კოლექტიურ მეხსიერებაში მთავარი ადგილი უკავია? ბევრად უფრო დიდი, ვიდრე, მაგალითად, ვლადისლავ სიკორსკის, პოლონეთის უახლესი ისტორიის ამ ყველაზე ტრაგიკულ ფიგურას?

ამ ომში დამარცხების შემთხვევაში, დამოუკიდებელ და სუვერენულ პოლონეთს არ ჰქონდა არსებობის შანსი. ამ გამარჯვების გარეშე, პოლონეთი იქნებოდა გასაბჭოებული, მოსკოვის ვასალი ქვეყანა, თავისი აღმოსავლეთ საზღვრით კერზონის ხაზზე - ანუ სახელმწიფო, რომელიც გაჩნდა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ. ორ მსოფლიო ომს შორის დამოუკიდებლობის პერიოდი - ეს არის პოლონელი ერის ყველაზე მნიშვნელოვანი პერიოდი. და კოლექტიურ მეხსიერებაში მარშალი პილსუდსკი ერთადერთია, ვინც რუსეთთან ომი მოიგო და სული ჩაუდგა დამოუკიდებელ პოლონეთს. პოლონეთის ნებისმიერ ქალაქში ნახავთ ქუჩას თუ მოედანს, რომელიც მის სახელს ატარებს. არც ერთი სხვა პოლონელი ადამიანი არ სარგებლობს ასეთი პატივით.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG