ბლოგები

ზოგი იმაზე მეტს შფოთავს საარჩევნოდ, ვიდრე საჭიროა, სინამდვილეში კი მარტივი შეკითხვა უნდა დავუსვათ საკუთარ თავს: მოგვწონს არსებული ხელისუფლება? გვინდა, რომ კიდევ 4 წლით ჩავაბაროთ ჩვენი პოლიტიკური (თუ ისტორიული) ბედი? ხომ არ ვფიქრობთ, რომ 8 წელიწადი სრულიად საკმარისია ერთი, რბილად რომ ვთქვათ, არცთუ წარმატებული პარტიისთვის, რომ ეს ქვეყანა მართოს?

შესაძლოა 8 წელიწადი არაფერია ისტორიისთვის, მაგრამ მგონი საკმაოდ ბევრია ერთი ცხოვრებისთვის, რომ ამ ცალსახად გამოფიტულ და აგრესიულად მოსაწყენ პოლიტ-ჯგუფს (თუ რაც არის) კიდევ 4 წლით ვანდოთ ქვეყანა.

სულ რომ იდეალური იყოს ვინმე, ისიც კი მოგყირჭდება (და უნდა მოგყირჭდეს კიდეც) დემოკრატიის პირობებში, 8 წლის მანძილზე...

დემოკრატიის ხიბლიც ხომ სწორედ ესაა: პოლიტიკა ციკლურია და ოთხ-ხუთ ან რვა-ათ წელიწადში ერთხელ ყველა და ყველაფერი ცვლილებას უნდა დაექვემდებაროს, რადგან ცვლილება ახალი ენერგიისა და მოტივაციის გაჩენას გულისხმობს. ამით სჯობია დემოკრატია ავტოკრატიას, სადაც სახელმწიფოს და მოქალაქეებს ყოველთვის რჩებათ ახლებური გამოსავლის - ახალი სუნთქვის - შესაძლებლობა.

დემოკრატიაში სამუდამო მხოლოდ დემოკრატია უნდა იყოს და სხვა არაფერი.

შეუცვლელობა გხუთავს და გაშეშებს (იხ. ლუკაშენკას ბელარუსი, ან პუტინის რუსეთი), ხოლო დემოკრატია - ამოსუნთქვის და მოძრაობის საშუალებას გაძლევს.

ზოგი გონებაში ისეთ რთულ კონსტრუქციებს აგებს საარჩევნოდ, რომ გეგონება რაიმე კოსმოსურ-ფატალისტური გადაწყვეტილება ჰქონდეს მისაღები: ამ დროს, ამდენი დაძაბულობა და გართულება სულაც არ არის საჭირო, როცა ისღა გვევალება, რომ მხოლოდ 4 წლით განვსაზღვროთ ჩვენი ქვეყნის პოლიტიკური ბედი! გინდათ ისევ ეს ვადაგასული ხალხი? - გყავდეთ! გინდათ რაღაც ახალი ან ახლებური (მაგალითად, ჭრელი პარლამენტი, კოალიციური მთავრობა და ა. შ.), - მაშინ სხვას მიეცით ხმა! 4 წელზეა ლაპარაკი და არა 4 ათასწლეულზე (ზოგიერთის სურვილის მიუხედავად).

არჩევნების დღეს მოქალაქე ფლობს აბსოლუტურ ძალაუფლებას, ამ დღეს ისაა ქვეყნის მმართველი და არა რომელიმე პოლიტიკოსი ან თუნდაც მთავრობა, არჩევნების დღეს მოქალაქე მართავს პოლიტიკურ პროცესს, შესაბამისად, მოქალაქე პასუხისმგებლობით უნდა მოეკიდოს იმ ძალაუფლებას, რომელიც მას ამ დღეს მიეცა - მივიდეს საარჩევნო ყუთთან და შეძლებისდაგვარად რაციონალური (და შეძლებისდაგვარად არაირაციონალური), გონიერი მმართველისთვის დამახასიათებელი პასუხისმგებლობით მიიღოს გადაწყვეტილება.

ძველი ბერძნები აპოლიტიკურ ადამიანებს, არც მეტი, არც ნაკლები, იდიოტებს უწოდებდნენ, რადგან ის, ვინც გულგრილად და უპასუხისმგებლოდ ეკიდება თავის სამოქალაქო ვალდებულებას, ისტორიული იდიოტიზმისთვის იყო და არის განწირული.

ერთხელ - 70 წლის განმავლობაში - ჩვენ უკვე გვაქციეს "პოლიტიკურ იდიოტებად", როცა საბჭოთა კავშირმა არჩევანის უფლება წაართვა მოქალაქეს და ამ მხრივ კარგა ხანს მოგვიჩლუნგა ხელისუფლებაზე ზემოქმედების ჩვევა, რადგან ვინ ან რა უნდა აგერჩია, როცა ერთი პარტიის (კომუნისტური პარტიის) გარდა სხვა პარტია არც არსებობდა, ანკი საერთოდ ვინ მისცემდა მოქალაქეს რაიმეს არჩევის უფლებას, როცა ის დიქტატურის ძალაუფლების მექანიკურ, გულგრილ და დადუმებულ ინსტრუმენტად იყო ქცეული.

კიდევ კარგი, ეს დრო ახლა წარსულშია შთენილი და დღეს არათუ ერთი, არამედ არაერთი არჩევანი არსებობს, ახლა ჩვენ კი არ ვართ ვინმეს ინსტრუმენტი, არამედ დემოკრატია გვაქვს ინსტრუმენტად, რითაც გავლენას ვახდენთ ისტორიულ პროცესზე, და მით უფრო გაუგებარია, როცა ამ პირობებში ვიღაცა ნებაყოფლობით ირჩევს პოლიტიკური იდიოტის როლს - "არ ვიცი, რა ვქნა", "არ წავალ", "მეშინია", "არ მეხება", "მეუხერხულება", "ყველას გადავხაზავ" და ა. შ.

რაც შეეხება ხელისუფლებას: ისტორია იმასაც გვასწავლის, რომ სწორედ ის ინარჩუნებს პოლიტიკურ სიცოცხლეს, ვინც ტანჯვის და ძალადობის გარეშე ეგუება ახლებურ პირობებს - ძალაუფლების შეზღუდვას, გადანაწილებას თუ საერთოდ დაკარგვას. ის კი, ვინც ნებისმიერ ფასად ეპოტინება სავარძელს, როგორც წესი, საკუთარ თავსავე უსპობს სამომავლო პოლიტიკურ პროცესში ცივილიზებული მონაწილეობის შესაძლებლობას. ამიტომაც ეშინიათ დიქტატორებს ძალაუფლების დაკარგვის, რადგან მათთვის ეს არა პოლიტიკური, არამედ ეგზისტენციალური მდგომარეობაა, ყოფნა-არყოფნის, რასაც სრულად გამორიცხავს დემოკრატია, რადგან დემოკრატია დამარცხებულსაც უტოვებს პოლიტიკური განვითარების შანსს.

ძალაუფლების შემცირების ან საერთოდ დაკარგვის გონიერ აღიარებაში სამომავლო პოლიტიკური არსებობის პოტენცია ძევს.

არჩევნების დღეს მოქალაქე პოლიტიკურ პროცესს ირჩევს, მმართველი - სასამართლო პროცესს, ოღონდ ისტორიულს ამ შემთხვევაში, სადაც მის ქცევაზე იქნება დამოკიდებული, როგორ განაჩენს გამოუტანს მას მომავალი, როგორ შერჩება ის ისტორიას: სამარცხვინოდ თუ ღირსეულად.

საქართველოში მუდმივად არსებობს ეჭვი, რომ არჩევნები გაყალბდება. ვერ ვიტყვით, რომ ეს ეჭვი უსაფუძვლოა. პოლიტიკოსებიც, ვიდრე ოპოზიციაში არიან, აღიარებენ, რომ არჩევნები ხშირად ყალბდება, რასაც ასევე მძაფრად განიცდიან ამ პოლიტიკოსების მხარდამჭერები.

„თქვენო უწმინდესობავ, განრთხმული ვარ თქვენს წინაშე და იმის თქმას ვბედავ, რასაც ვფიქრობ და რასაც განვიცდი! გევედრები, გადაეფარე შენს ერსა და სამწყსოს და იხსენ საბოლოო გარდაუვალი განსაცდელისგან. შეაჩვენე და ანათემას გადაეცი ყოველი, ნებისმიერი, დიდიც და პატარაც, ერიც და ბერიც, ყოველი, ვინც გაბედავს და შეეცდება, რომ არჩევნები გააყალბოს, რადგან ხვალ უკვე გვიან, ძალიან გვიან იქნება და მაშინ ვერც წყევლა და ვეღარც ლოცვა ვეღარ გვიშველის...“ - საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქისადმი ამ მიმართვის ავტორი, „ცოდვილი ცოდვილთა შორის“, როგორც თვითონ უწოდებს თავის თავს, საბჭოთა პოეტი და შევარდნაძის მთავრობის კულტურის მინისტრის მოადგილე რეზო ამაშუკელია, მიმართვა კი 2012 წლის 1 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების წინაა დაწერილი.

რეზო ამაშუკელი სხვა ბევრი ტექსტის ავტორიცაა (ბოლოს და ბოლოს, 1968 წელს საქართველოს კომკავშირის პრემია აქვს მიღებული), მაგრამ ახლა გავიხსენოთ მისი ერთი, ბევრისთვის კარგად ნაცნობი ტექსტი, „გიხაროდენ!“, რომელზეც კომპოზიტორმა ჯემალ სეფიაშვილმა „მოქალაქეთა კავშირის“ მხარდამჭერი სიმღერა დაწერა 1999 წლის საპარლამენტო არჩევნებისთვის. ამ არჩევნებში „მოქალაქეთა კაშირმა“ „დამაჯერებლად“ გაიმარჯვა, როგორც ამბობენ, მასშტაბური გაყალბების, ბიულეტენების ჩაყრის წყალობით, მაგრამ, ცხადია, მმართველ პარტიას და მის მხარდამჭერ პოეტებს ეს გარემოება არ გაუპროტესტებიათ, ისევე როგორც არ გაუპროტესტებიათ 2003 წლის 2 ნოემბრის არჩევნების გაყალბება.

ცხადია, სიყალბის ჩამდენი პოლიტიკური ძალებისა და მათი მხარდამჭერებისგან არც არავინ ელის არჩევნების გაყალბების დაგმობას. ამ საქმისთვის არსებობენ არასამთავრობო ორგანიზაციები, ადგილობრივი და საერთაშორისო მეთვალყურეები, საზოგადოება და ა.შ.

2003 წლის 2 ნოემბრის არჩევნების გაყალბება იმის გამოც ვერ შერჩა მაშინდელ ხელისუფლებას, რომ არჩევნებს უპრეცედენტოდ ბევრი მეთვალყურე აკვირდებოდა. მარტო ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეას 650 დამკვირვებელი ჰყავდა გამოგზავნილი, მრავლად იყვნენ ადგილობრივი და საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციებიც, განსაკუთრებით, „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება (ISFED)“ რომელიც არჩევნების შედეგებს პარალელურად ითვლიდა.

2020 წლის 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებს, პანდემიის გამო, ფაქტობრივად, გამოაკლდება საერთაშორისო დამკვირვებელთა კომპონენტი. შესაბამისად, არჩევნების მონიტორინგი, დიდწილად, ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციების იმედად რჩება. ამ ფონზე მმართველი პარტიის წარმომადგენლები "ამხელენ" მესამე სექტორს. თეა წულუკიანის მიერ 27 ოქტომბერს გაკეთებული განცხადების მიხედვით, 129 სადამკვირვებლო ორგანიზაციიდან 32 ოპოზიციურ პარტიებთანაა დაკავშირებული.

„ოპოზიციური პარტიები აპირებენ შექმნან ცრუ ამბები, ვითომდა დარღვევებთან დაკავშირებით, რათა უსაფუძვლოდ აკრიტიკონ ცესკო და არჩევნების მომდევნო დღეებში დაგეგმილი პროვოკაციების მთელი კასკადი შექმნან“, - ამბობს მმართველი პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი, რომელიც ადრე ტრადიციულ, ავტორიტეტულ არასამთავრობო ორგანიზაციებსაც ("საერთაშორისო გამჭვირვალობა-საქართველოს", „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციისა“ და„სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოების“) "აკრიტიკებდა".

„ეს სამი არასამთავრობო ორგანიზაცია გამოჭერილია ტყუილში. შესაძლებელია ამ ტყუილის თქმის შესახებ დავალება მიიღეს „ნაციონალური მოძრაობისგან“, - განაცხადა თეა წულუკიანმა 2018 წლის 22 ნოემბერს.

დაახლოებით იმავე პერიოდში ბიძინა ივანიშვილმაც თქვა, რომ „არასამთავრობო სექტორი „ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივია“.

ახლა კი, არჩევნებამდე არასრული სამი დღით ადრე, „ქართული ოცნების“ აღმასრულებელი მდივანი ირაკლი კობახიძე ამბობს, რომ „ნაციონალურ მოძრაობას“, რომელიც მითითებებს აძლევს არასამთავრობოებს, ოფიციალური საარჩევნო შტაბის გარდა, გახსნილი აქვს ე.წ. რევოლუციური შტაბი, რომელსაც ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, ვანო მერაბიშვილი, ხელმძღვანელობს და, როგორც 28 ოქტომბერს გამართულ ბრიფინგზე პარტიის აღმასრულებელმა მდივანმა ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, შტაბის ამოცანაა მოქალაქეების პროვოცირება, ძალადობის წახალისება და პოლიტიკური პროცესების რევოლუციური სცენარით განვითარება.

შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ირაკლი კობახიძე ფიქრობს, არჩევნები არ გაყალბდება, მაგრამ სადამკვირვებლო ორგანიზაციები („ოპოზიციის აქტივი“) იტყვიან, რომ არჩევნები გაყალბდა და ამის საფუძველზე ოპოზიცია შეეცდება რევოლუციის მოწყობას.

რა შეიძლება იყოს ეს, წინასწარმეტყველების ნიჭი თუ შესაძლო დარღვევებზე საზოგადოების მოსალოდნელი რეაქციის დისკრედიტაციის მცდელობა?

ვინც ხანგრძლივი დროის განმავლობაში აკვირდება საქართველოში პოლიტიკური ბრძოლის ისტორიას, უთუოდ იტყვის, რომ ეს კინო ნანახი აქვს.

2003 წლის 2 ნოემბერს, არჩევნების დღეს, მაშინდელი მმართველი პარტიის, „მოქალაქეთა კავშირის“ მიერ შექმნილი საარჩევნო ბლოკის, „ახალი საქართველოსათვის“ ერთ-ერთმა ლიდერმა, ვახტანგ რჩეულიშვილმა, საქართველოში აკრედიტებულ დიპლომატებს პარლამენტში გამართულ შეხვედრაზე განუცხადა, რომ 2 ნოემბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ არსებობს „ნაციონალური მოძრაობის“ საპროტესტო გამოსვლების საფრთხე და რომ ოპოზიცია ქუჩაში იმ მოტივით გამოვა, თითქოს ხელისუფლება მას გამარჯვებას ართმევს.

„რა არის ეს?“ - მკითხაობდა მაშინდელი პრესაც, - „მარტივი ლოგიკა თუ ბრმა წინასწარმეტყველება?“

მალევე გაირკვა, რომ არც ერთი იყო და არც მეორე, არამედ იყო ბინძურად ჩატარებულ არჩევნებზე საზოგადოების ლოგიკური და გარდაუვალი რეაქციის წინასწარი დისკრედიტაციის მცდელობა, რომლისგანაც, საბოლოო ჯამში, არაფერი გამოვიდა.

ვახტანგ რჩეულიშვილზე დამაჯერებელი არც ირაკლი კობახიძე იყო, როცა თქვა:

„ჩვენ ვამხილეთ რადიკალური ოპოზიციის ყალბი ე. წ. სადამკვირვებლო ორგანიზაციები, რომელთა რეალური ამოცანა სწორედ არჩევნების შედეგებისადმი თუნდაც მინიმალური უნდობლობის გაჩენაა. მათი ამგვარი მცდელობა წარუმატებლობისთვისაა განწირული“.

ირაკლი კობახიძეს არაფერი უთქვამს, რას აკეთებს ხელისუფლება და მმართველი პარტია არჩევნების შედეგებისადმი ნდობის გასაზრდელად. ესეც ერთგვარი ტრადიციაა. ასე იყო 2012 წლის 1 ოქტომბრის არჩევნების წინაც, როცა მაშინდელი ოპოზიციის მხარდამჭერები ლაპარაკობდნენ გაყალბების საფრთხეზე და ხელისუფლების გონიერებაზე მეტად პატრიარქის წყევლის იმედი ჰქონდათ.

... სხვათა შორის, უცნობია, დაწყევლა (შეაჩვენა, ანათემას გადასცა) თუ არა კათოლიკოს-პატრიარქმა „ყოველი, ვინც არჩევნების გაყალბებას გაბედავს“; ასევე უცნობია, თუ დაწყევლა, მხოლოდ ერთ კონკრეტულ არჩევნებზე ვრცელდება ეს წყევლა თუ ყველა მომდევნოზე, მათ შორის კარს მომდგარზეც. როგორც უნდა იყოს, აშკარაა, ვინც არჩევნებს გააყალბებს, იმის მიხედვით, ათეისტია თუ მორწმუნე, ან ხალხისა და კანონის უნდა ეშინოდეს ან, დამატებით, ღვთის რისხვისაც.

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.