Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

ხუთშაბათი, 17 ოქტომბერი 2024

რიკარდ იოზვიაკი
რიკარდ იოზვიაკი

უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ 17 ოქტომბერს ბრიუსელში ხუთპუნქტიანი „გამარჯვების გეგმა“ ჩაიტანა, ჯერ ევროკავშირის ლიდერებთან, შემდეგ კი ნატოს თავდაცვის მინისტრებთან წარსადგენად.

მართალია, ბელგიის დედაქალაქში ეს გეგმა ღიად არავინ უარყო, თუმცა სამართლიანი იქნებოდა ასეთი შეფასება - ამ ორ ორგანიზაციაში კიევის მოთხოვნების მიმართ სიმპათიით არიან განწყობილი, თუმცა ვალდებულებების აღებას არ ჩქარობენ. ეს გეგმა უკვე პირველი ორი პუნქტის შემდეგაა განწირული - რომ უკრაინამ უნდა მიიღოს ნატოში გაწევრიანების მიწვევა და ნება დართონ დასავლეთის მიერ მიწოდებული შორი მოქმედების იარაღი რუსეთის ტერიტორიაზე გამოიყენოს. კიევი უკვე დიდი ხანია ცდილობს ამ ორი პუნქტის მიღწევას და ამჟამად ეს უბრალოდ არ მოხდება.

ავიღოთ ნატოში მიწვევის საკითხი. კიევი ითხოვს, რომ ორგანიზაციაში ახლა მიიწვიონ, გაწევრიანება კი მხოლოდ ომის დასრულების შემდეგ მოხდეს. ამით უკრაინა ცდილობს ნატოს წევრები იმ ქვეყნების დაყოლიებას, რომლებსაც მოსკოვთან პირდაპირ კონფრონტაციაში ჩათრევისა ეშინიათ. უკრაინამ ამის მსგავსი რამ მოითხოვა შარშან ნატოს ვილნიუსის სამიტზე და წელს ვაშინგტონის სამიტზე. საპასუხოდ, სამხედრო ალიანსმა უბრალოდ დაადასტურა, რომ ქვეყანა რაღაც დროს, განუსაზღვრელ მომავალში გახდება წევრი და ჩახლართული ფორმულირებები მიიღო, სადაც ლაპარაკია "წევრობისკენ მიმავალ ხიდზე" და, რომ მისი "გზა წევრობისკენ შეუქცევადია".

უკრაინის სამხედრო ალიანსში მიწვევის შესახებ შეკითხვას ნატოს გენერალურმა მდივანმა მარკ რუტემ წინასწარ გამზადებული ფრაზებით უპასუხა და ხაზი გაუსვა ყველაფერს, რასაც მისი ორგანიზაცია აკეთებს ომით განადგურებული ქვეყნის დასახმარებლად. ამერიკის ელჩი ნატოში, ჯულიანა სმიტი, ასევე ზოგადი ფრაზებით შემოიფარგლა. ჩემი წყაროები ალიანსში მეუბნებიან, რომ აქ პოზიციები კვლავ დაშორებულია ერთმანეთს. „ვილნიუსსა და ვაშინგტონს მიღმა აღარ წავსულვართ“, - ყველა ამას იმეორებს.

იგივე შეიძლება ითქვას რუსეთის ტერიტორიის სიღრმეში დარტყმების ნებართვაზე. ეს ძირითადად ამერიკის გადასაწყვეტია და, როგორც ჩანს, ვაშინგტონს ამის დაშვება არ სურს. ზელენსკი სექტემბერში შეერთებული შტატებიდან შინ ხელცარიელი დაბრუნდა და მას შემდეგ არაფერი შეცვლილა. წინ 5 ნოემბრის საპრეზიდენტო არჩევნებია. მომავალში კიევს შეიძლება დარტყმების შეზღუდულად განხორციელების ნებართვა მისცენ, თუმცა ამას წინასწარ ხმამაღლა არავინ გამოაცხადებს.

პირველი ორი პუნქტის შესრულება უკვე რთულია, ამიტომ დანარჩენ სამზე - რუსეთის შეკავებაზე უკრაინის მიწაზე განლაგებული არაბირთვული სტრატეგიული პაკეტის მეშვეობით; აშშ-ისა და ევროკავშირის მიერ უკრაინის ბუნებრივი რესურსების ერთობლივ დაცვაზე და ომის შემდეგ ევროპაში ზოგიერთი ამერიკელი სამხედროების ჩანაცვლებაზე უკრაინელი ჯარისკაცებით - ლაპარაკს დიდი აზრი აღარა აქვს.

ზელენსკიმ ისედაც იცოდა, რომ მისი გეგმის მიღწევა იოლი არ იქნებოდა. მან მძიმე და დამღლელი ზამთრის წინ გარისკა. ახლა ბურთი დასავლეთის მოედანზეა.

რიკარდ იოზვიაკი
რიკარდ იოზვიაკი

ევროკავშირის ლიდერები 17-18 ოქტომბერს ბრიუსელში შეიკრიბებიან რეგულარულ საშემოდგომო სამიტზე. ეს ერთგვარი გენერალური რეპეტიციაა დეკემბრის სამიტისა, რომელიც, როგორც წესი, გაცილებით უფრო დრამატულად წარიმართება ხოლმე.

სწორედ ამ წინასაშობაო შეხვედრაზე იღებენ ხოლმე რეალურ გადაწყვეტილებებს გაფართოების, დაფინანსების ან სანქციების შესახებ.

ეს სამიტი ბოლო შეხვედრაა ამერიკის საპრეზიდენტო არჩევნებამდე, რომელიც ნოემბერში ჩატარდება. 20 ოქტომბერს მოლდოვაც ჩაატარებს საპრეზიდენტო არჩევნებს და რეფერენდუმს ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ, ექვსი დღის შემდეგ კი საქართველო პარლამენტს აირჩევს.

ბრიუსელში დისკუსიების მთავარი თემა უკრაინა იქნება, თუმცა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღებას ამჯერად არ ველით. მოსალოდნელია, რომ მწვავე დებატები ჩატარდება მიგრაციის შესახებ - ამან კი შეიძლება გავლენა მოახდინოს რამდენიმე ქვეყანაზე, რომლებსაც მომავალში ევროკავშირის წევრობა სურთ.

სამიტის დასკვნების მონახაზში, რომელსაც რადიო თავისუფლება გაეცნო, ბევრი სიახლე არ წერია უკრაინასთან დაკავშირებით. ბუნდოვნადაა ნახსენები „მშვიდობის სამიტი“, რომელიც წელს უნდა ჩატარდეს და სადაც რაღაც დონეზე რუსეთიც შეიძლება ჩაერთოს. დასკვნების ტექსტში უბრალოდ ნათქვამია, რომ "ევროპის საბჭო ასევე ხაზს უსვამს, რომ უკრაინის შესახებ არანაირი ინიციატივა არ შეიძლება იყოს მიღებული უკრაინის ჩართულობის გარეშე“.

ამ დოკუმენტის პროექტი მიანიშნებს, რომ რუსეთთან დაკავშირებით ახალი სანქციების მიღება მოსალოდნელი არ არის. სანაცვლოდ, ლიდერები სამიტის ბოლოს ხაზს გაუსვამენ, რომ საჭიროა „სანქციების სრული და ეფექტიანი აღსრულება და შემდგომი ზომების მიღება მათი გვერდის ავლის აღსაკვეთად, მათ შორის მესამე ქვეყნების მეშვეობით".

მოლდოვის მოახლოებულ არჩევნებთან დაკავშირებით სამიტის დასკვნების მონახაზში ხაზგასმულია პროცესზე კრემლის მიერ გავლენის მოხდენის მცდელობები და აღნიშნულია, „უცხოეთიდან მომავალი ინფორმაციით მანიპულირებისა და ჩარევის მუდმივი მცდელობები, რომლებიც ძირს უთხრის დემოკრატიულ არჩევნებს და მოლდოველი ხალხის არჩევანს აყვავებული, სტაბილური და მშვიდობიანი ევროპული მომავლისა“.

ევროკავშირი ღიად არცერთ მხარეს არ იჭერს, თუმცა ცხადია ბრიუსელის იმედიც, რომ მოლდოველები ევროკავშირს მისცემენ ხმას როგორც რეფერენდუმში, ასევე საპრეზიდენტო არჩევნებში. გასულ კვირას ევროკავშირმა აქტივები გაუყინა და ვიზის მიღება აუკრძალა ხუთ პირს, მათ შორის ევგენია გუტულს, მოლდოვის ავტონომიური გაგაუზიის რეგიონის გუბერნატორს, რომელსაც ზურგს მოსკოვი უმაგრებს. მან ასევე სანქციები დაუწესა რუსეთში დაფუძნებულ არასამთავრობო ორგანიზაცია „ევრაზიას“, რომელიც დაარსდა მოლდოვაში რუსული ინტერესების ხელშესაწყობად.

გარდა ამისა, ევროკომისიის პრეზიდენტი ურზულა ფონ დერ ლაიენი მოლდოვის დედაქალაქ კიშინიოვში ჩავიდა და 1,8 მილიარდი ევროს ღირებულების ფინანსური პაკეტი წარადგინა, რომელიც ქვეყანას მომდევნო სამი წლის განმავლობაში გადაეცემა.

საქართველოსთან დაკავშირებით განწყობა გაცილებით პირქუშია. ტექსტში აღნიშნულია „სერიოზული შეშფოთება საქართველოს ქმედებებთან დაკავშირებით, რომლებიც ეწინააღმდეგება ევროკავშირის ფუძემდებლურ ღირებულებებსა და პრინციპებს“. დოკუმენტში ნათქვამია, რომ საქართველოში ბოლო დროს განვითარებული მოვლენები საფრთხეს უქმნის ქვეყნის ევროკავშირისკენ მიმავალ გზას და „დე ფაქტო აჩერებს გაწევრიანების პროცესს".

ბოლო დროს ე. წ. უცხოური აგენტების და "ანტილგბტ" კანონების მიღების შემდეგ ევროკავშირმა გააუქმა მაღალი დონის პოლიტიკური ვიზიტები თბილისში და შეაჩერა ქვეყნისთვის გამოყოფილი ფინანსური მხარდაჭერა, ბრიუსელში არ გამორიცხავენ, რომ მომავალში შესაძლოა უფრო მკაცრი ზომები მიიღონ, თუკი საქართველოში დემოკრატიის უკუსვლა გაგრძელდება.

სავარაუდოა, რომ ყველაზე დაძაბული დებატები ორდღიან სამიტზე მიგრაციას შეეხება. დასკვნების პროექტის ყველაზე კონტროვერსიული ფრაზა კი შეეხება „არალეგალური მიგრაციის პრევენციისა და წინააღმდეგობის ახალ გზებს... საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად“. ეს ერთგვარი გაგრძელებაა ევროკავშირის 15 წევრი ქვეყნის მიერ ევროკომისიისადმი ივნისში მიწერილი წერილისა, სადაც ლაპარაკი იყო მიგრაციასთან დაკავშირებული პარტნიორობის აუცილებლობაზე ევროკავშირის არაწევრ ქვეყნებთან. ეს შეიძლება ნიშნავდეს ტუნისისა და თურქეთის მსგავსი ქვეყნებისთვის ფულის გადახდას, რათა მათი მეშვეობით თავიდან აიცილონ მიგრანტების შესვლა ბლოკში. ან, შესაძლოა განიხილებოდეს ისეთი სქემები, როგორიც ამჟამად მოქმედებს იტალიასა და ალბანეთს შორის - შეთანხმების მიხედვით, რომი ალბანეთში 40,000-მდე მიგრანტისთვის ააშენებს ბანაკს.

ამგვარი გარიგებების იდეა სულ უფრო პოპულარული ხდება ევროკავშირში - რომ ევროკავშირის ფარგლებს გარეთ შეიქმნას ერთგვარი „ცხელი წერტილები“, სადაც შეამოწმებენ ევროკავშირში თავშესაფრის მიღების მსურველებს. სამიტზე ასევე განიხილავენ უფრო ფართო საკითხს, თუ როგორ დააბრუნონ თავიანთ ქვეყნებში ის ხალხი, ვისაც ბლოკში დარჩენის კანონიერი უფლება არ გააჩნიათ.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG