ბლოგები

ყველაფერი ჩემი ბრალია. უფრო სწორად, ჩემი ბლოგის. იმ ბლოგის, რომელშიც ლაპარაკი იყო ჩემს ხანგრძლივ უხელფასობაზე. მკითხველთა ნაწილმა მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე გარკვეული დასკვნა გააკეთა და დაიწყო...

ამ მოვლენამ თითქმის 20 წლის წინანდელი ამბები გამახსენა. იმ ხანებში გაზეთ “7 დღეში” სხვა რაღაცეებთან ერთად დისკების მიმოხილვასაც ვუძღვებოდი. მაშინ ინფორმაციის საშინელი დეფიციტი იყო. ახალი, უცხოური დისკები კი არა, აქ, საქართველოში ვინ იყო ქვეყნის რეალური მმართველი, ის არ ვიცოდით. ინტერნეტი არ იყო, FM რადიოები არ იყო. ტელევიზია კი იყო, მაგრამ დენი არ იყო, ხოლო გაზეთები ისეთ ქაღალდზე იბეჭდებოდა, გადაფურცვლისას ფრთხილად უნდა ყოფილიყავი, რომ თითში ხიჭვი არ შეგრჭობოდა. ჰოდა იმ პერიოდში დისკების მიმოხილვიდან ჩემი ნაცნობები, მელომანები, უბრალოდ მოყვარულები გებულობდნენ, რომ ახალი დისკი მქონდა და იწყებოდა - მათხოვე, გადამაწერინე და ა.შ. თუმცა უსამართლობა იქნება, არ აღინიშნოს, რომ იგივე ახლობლებიც მამარაგებდნენ ჩანაწერებით.

ახლა კი იმის შესახებ, რაც ამ დღეებში დაიწყო. მეგობრის იმეილი მივიღე - შენი ბლოგი წავიკითხე და, რადგან დრო გაგიჩნდა, იქნებ უფრო სრულყოფილი იმეილებით მეკონტაქტოო. ცნობისათვის: ელექტრონული ფოსტით სარგებლობისას, ჩემი ლექსიკონი იშვიათად აჭარბებს ორ სიტყვას: OK და NO. მაშინაც OK მიიღო ჩემგან. ეხლა კი ამ ბლოგის საშუალებით ვეცდები სრულყოფილი წერილი მივწერო.

პარადოქსია, მაგრამ დრო კი არ გამიჩნდა, პირიქით, საერთოდ აღარ მაქვს. სულ ისეთ საქმიან შეხვედრებზე დავდივარ, რომლებსაც საქმესთან საერთო არაფერი აქვს. ამას წინათ, ახლობლის თხოვნით, ვიღაც ტიპებს შევხვდი, გაზეთის გამოშვება უნდათ და შენნაირ კაცს ეძებენო. თავიდან მომეწონენ. პირველივე კითხვაზე, როგორი გაზეთი გინდათ-მეთქი, ძალიან უშუალოდ მიპასუხეს - ჩვეულებრივი, სტამბურიო. მესიამოვნა, რადგან არც მე მიყვარს ხელნაწერი გაზეთები. მერე ცოტა აურიეს. როცა მითხრეს, 14-15-გვერდიან გაზეთს ვვარაუდობთო, დავსევდიანდი. ეტყობა სახეზეც შემეტყო, რადგან მოგვიანებით, გაცილებისას, ერთი მათგანი კარებამდე გამომყვა და მითხრა - ერთად მოგვიწევს მუშაობა და არ მინდა რამე ხინჯი დაგრჩესო; შეგატყე 15-გვერდიანი არ მოგწონს და შენ რამდენიც გაგისწორდება, იმდენი გავაკეთოთ, ოღონდ ძალიან ბევრი არ იყოსო. საბოლოოდ ორივე მხარე კმაყოფილები დავშორდით ერთმანეთს: ისინი ჩემი გაცნობით, მე - დაშორებით.

მეორე, ანუ რადიოს ამბავი, ერთი შეხვედრით არ შემოიფარგლა. მაგრამ ორი შეხვედრა საკმარისი აღმოჩნდა იმაში დასარწმუნებლად, რომ ეს ექსპედიცია უპერსპექტივო იყო. პირველ შეხვედრაზე რადიოს გასამართად საჭირო უახლესი აპარატურა მაჩვენეს და მკითხეს, სხვა რა დაგვჭირდება და რა დაჯდებაო. ორი საათი ვიქაქანე. ძალიან ყურადღებით მისმენდნენ და მეც კმაყოფილი დავრჩი. მეორე შეხვედრაზე უფრო კონკრეტულები ვიყავით და კითხვაზე - ეს ყველაფერი კარგი, მაგრამ სიხშირის საქმე როგორ არის-მეთქი, უფროსს რომ ჰგავდა, იმან მიპასუხა - ყოველდღეო. ამ პასუხმა განსაზღვრა ჩემი უარი. მოგვიანებით ეს ამბავი იმას მოვუყევი, ვინც რადიოს ხალხთან დამაკავშირა და მითხრა, არ უნდა გეჩქარა, რადგან უფროსს ძალიან ცუდად ესმის და შეიძლება ვერ გაიგო შენი ნათქვამიო. ამ სიტყვებმა რაღაცეებზე ამიხილა თვალი.

პირველ რიგში, მივხვდი, რომ ისინი ყურადღებით ჩემი შთამბეჭდავი მჭერვმეტყველების გამო არ მისმენდნენ. მერე შევეცადე წარმომედგინა რადიო სმენადაქვეითებულთათვის. მერე გამახსენდა ამასწინანდელი პოლემიკა ტელევიზიით უცხოური ფილმების ჩვენებასთან დაკავშირებით: ქართული გახმოვანების გარეშე, სუბტიტრების ერთ-ერთმა მოწინააღმდეგემ ბრძანა, არ უნდა დაგვავიწყდეს მხედველობადაქვეითებულთა პრობლემებიო.

ამ ამბებს მხოლოდ ქართული აბსურდის კიდევ ერთ გამოვლინებად მივიჩნევდი, რომ არ გამხსენებოდა ამერიკული დუეტის, საიმონის და გარფანკელის პირველი სერიოზული წარმატება, სიმღერა The Sounds Of Silence (“სიჩუმის ხმები”). ადამიანთა შორის ურთიერთობების დეფიციტის თემაზე შექმნილი სიმღერის ერთ ადგილას ნახსენები არიან ადამიანები, რომლებიც საუბრობენ ლაპარაკის გარეშე, ადამიანები რომლებსაც ესმით მოსმენის გარეშე. და, საერთოდ, ამ მელოდიური შედევრის ჟღერადობის სამ წუთში ჩატეულია ბეკეტის „გოდო“, კამიუს „უცხო“, ანტონიონის „რეპორტიორი“ და 60-იანი წლების დასავლეთის კონტრკულტურული დამოკიდებულება რეალობისადმი. სხვათა შორის, ის ჟღერს კიდევ ერთ შედევრში, მაიკ ნიკოლსის ფილმში The Graduate (“კურსდამთავრებული”), დასტინ ჰოფმანის მონაწილეობით.

ამ სიმღერაზე დაუსრულებლად შეიძლება ლაპარაკი, ამიტომ დავუბრუნდები ქართულ აბსურდს ჩემი მონაწილეობით. ჩემი მესამე მასმედიური თავგადასავალი ტელევიზიას უკავშირდება და სრულიად უინტერესო, თუმცა საქმიანია, რადგან საქმე მაქვს ნამდვილ პროფესიონალთან. მას ჩემთან ერთად ერთი პროექტის განხორციელება უნდა, რომლის განსახილველად უკვე ოთხჯერ ვიყავით რესტორანში. ეტყობა, რესტორანი არ არის შესაფერისი ადგილი ტელეპროექტების განსახილველად, იმიტომ რომ, ჯერჯერობით წინ ვერ წავიწიეთ. სამაგიეროდ, რესტორნის თანამშრომლებს შევუყვარდით. უკანასკნელი შეხვედრის შემდეგ რომ გამოვდიოდით ამ შესანიშნავი დაწესებულებიდან, გავიგე, როგორ უთხრა უფროსმა ოფიციანტმა დაცვის ბიჭს ჩვენზე, ამხელა გამოცდილება მაქვს ამ სფეროში და ორი ასეთი პროფესიონალი ჯერ არ შემხვედრიაო.

მეოთხე ამბავი კიდევ უფრო უინტერესოა. ის უკვე შემდგარი პროექტია და დაკავშირებულია ინტერნეტ-გამოცემისთვის ბლოგების წერასთან. უკვე ერთი თვეა, ამას ვაკეთებ რადიო “თავისუფლების” საიტისთვის.

ამასთან დაკავშირებით, ამას წინათ ჩემ შვილს ვკითხე - სხვისი ბლოგების კომენტირებისთვის მეტსახელს ვეძებ და რომელი ჯობია, „ბლოგმასტერი“ თუ „ბლოგბასტერი“-მეთქი. გოგომ ყოველგვარი ფიქრის გარეშე მომახალა - ვირტუალური ურთიერთობებისადმი შენი “დიდი სიყვარულის” გათვალიწინებით, უფრო „ბლოგბასტარდი“ მოგიხდებაო. მოგეხსენებათ, „ბასტარდ“ (bastard) ინგლისური სიტყვაა და ქართულად „ნაბიჭვარს“ ნიშნავს. თუ რატომ დავიმსახურე არცთუ სასურველი მეტსახელი და სხვა წვრილმანების შესახებ შემდეგ წერილში ვისაუბროთ.

ვინც ჩვენს ბლოგს იცნობს, ისიც იცის, ვინ არიან ბატონი სოლომონი და კავკასიოლოგი. შესაძლოა, ის კი არ იცოდეთ, რომ რამდენიმე დღის წინ ბატონმა სოლომონმა კავკასიოლოგს „შაბიამნის ზოდი“ უწოდა, ხოლო კავკასიოლოგმა სამჯერ მთხოვა, ჩემი მოსაზრება გამომეთქვა ამგვარი მიმართვის გამო. ჰოდა, მეც გადავწყვიტე, ახალი ბლოგი სწორედ ამ საკითხისადმი მიმეძღვნა – იმიტომ, რომ მნიშვნელოვანი მგონია. კონკრეტულად, რა საკითხია, ამას გზადაგზა დავაზუსტებ.

თავიდან მინდა, რამდენიმე სიტყვა გითხრათ იმის შესახებ, თუ როგორ უყურებს კანონი ამგვარ გამოთქმებს. „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ კანონის თანახმად, ინტერნეტი ჩვეულებრივი მედიაა, როგორც გაზეთი ან ტელევიზია. ბლოგიც მედიის ნაირსახეობაა. სხვა მედიასაშუალებების მსგავსად, ბლოგზეც კანონი იცავს აზრის აბსოლუტურ თავისუფლებას (ე.ი. აზრის გამოხატვას ყოველგვარი შეზღუდვის გარეშე). ბარემ იმასაც ვიტყვი, რომ ეს კანონი პარლამენტმა 2004 წელს მიიღო და, მე თუ მკითხავთ, ერთ-ერთი საუკეთესო რამ არის ყველაფერს შორის, რაც ახალ ხელისუფლებას შეუქმნია.

როდესაც ჯერ კიდევ ძველი კანონი მოქმედებდა, ვანო ჩხარტიშვილმა ლევან ბერძენიშვილს უჩივლა – რატომ თქვა ჩემზე, რომ საქართველოში ყველაზე დიდი ქურდიაო, აბა, დამიმტკიცოს, რომ ყველაზე დიდი ქურდი მე ვარო. ბატონი ლევანი მაშინ დიდხანს უხსნიდა სასამართლოს – ფაქტად არ მითქვამს, მხოლოდ ჩემი აზრი გამოვხატე ამ ადამიანზე და ამის უფლება მქონდაო, – მაგრამ სასამართლომ მაინც გაამტყუნა. ახალ კანონში კი შავით თეთრზე წერია, რომ გამოხატვის თავისუფლება აზრის აბსოლუტურ თავისუფლებას გულისხმობს.

იმის შემდეგ, რაც ბლოგერი გავხდი, მეც არაერთხელ ვმდგარვარ არჩევანის წინაშე – გამომექვეყნებინა თუ არა კომენტარი, რომელშიც თითქმის წაშლილი იყო ზღვარი, ერთი მხრივ, გამოხატვის თავისუფლებასა და, მეორე მხრივ, პირისპირ შეურაცხყოფას ან ცილისწამებას (ზოგჯერ, უხამსობას) შორის. მაგრამ ახლა უნდა ვთქვა, რომ – კანონზე დაყრდნობით – „შაბიამნის ზოდი“ ძალიან ნორმალური გამონათქვამია, ერთი ადამიანის აზრია მეორეზე და იმ ერთ ადამიანს კანონი იცავს საკუთარი აზრის გამოთქმისას. ამის შემდეგ, ალბათ, ნაკლები შეკითხვა გაჩნდება იმასთან დაკავშირებით, მომწონს თუ არა მიმართვა „შაბიამნის ზოდო!“ და სხვა ამგვარი. კანონი ლიბერალურია და მე მისი მომხრე ვარ თავიდან ბოლომდე.

ჩემი მთავარი სათქმელი ახლა იწყება. იმ პირობებში, როდესაც ჩვენს ქვეყანაში თავისუფალი სიტყვა და გამოხატვა მყარად არის დაცული კანონის სივრცეში, მეტისმეტად მყიფე და დაუცველია რეალობაში. მაგრამ – არა ყველგან! „რადიო თავისუფლება“ გვაძლევს უნიკალურ შანსს, ვისაუბროთ ყველაზე აქტუალურ და მნიშვნელოვან თემებზე – დაუბრკოლებლად, გულწრფელად, ხანგრძლივად... არ ვიცი, ვინ რა მიზნით სტუმრობს ჩვენს ბლოგს, მაგრამ ვიცი, რომ კანონი ყველას თანაბრად გვიცავს – გულწრფელსაც და ფარისეველსაც, კეთილსაც და ბოროტსაც, გონიერსაც და უგუნურსაც. „რადიო თავისუფლების“ ბლოგზე კი, კანონთან ერთად, თავად „რადიო თავისუფლებაც“ გვიცავს. თითოეულ ჩვენგანს შეგვიძლია, ნებისმიერი მწვავე ფორმით გამოვთქვათ ჩვენი მოსაზრებები. შეგვიძლია, ერთმანეთს ვუწოდოთ შაბიამნის ზოდი ან კიდევ უარესი; შეგვიძლია, ზრდილობიან-ბურუსიანი ან „ელვა-დეპეშის“ სტილით ვცადოთ, ერთმანეთს წონასწორობა დავაკარგვინოთ; ისიც შეგვიძლია, ადგილ-ადგილ ირიბი მუქარა შემოვაპაროთ. ყველაფერში თავისუფალი ვართ, რადგან ორმაგად დაცულ სივრცეში ვიმყოფებით.

რა ვქნათ? როგორ გამოვიყენოთ ეს დაცულობა? ეს თავისუფლება? გავფლანგოთ, თუ საქმეს მოვახმაროთ?

ერთი იდეა მაქვს: მომწერეთ, რა თემები მიგაჩნიათ მნიშვნელოვნად; რომელი საკითხების განხილვაში მიიღებდით მონაწილეობას სიამოვნებით; რას გააკეთებდით ჩემს ადგილზე იმისთვის, რომ ძვირფასი რესურსი ნებაყოფლობით არ გაგვენიავებინა.

გავითვალისწინოთ, რომ კომენტატორებს შორის არიან ადამიანები, რომლებიც ძნელად მოძებნიან ერთმანეთთან სასაუბრო ენას. ეს რეალობაა და მისი უგულებელყოფა სწორი არ იქნება. მაგრამ ამ რეალობაშიც ბლოგი ჩვენი სივრცეა, ჩვენი შანსია. მე ასე ვხედავ მის ფუნქციას.

ხომ ვგრძნობთ, რომ ქვეყანა საგანგებო რეჟიმში იწყებს ცხოვრებას? ამ რეჟიმში შაბიამნის ზოდებით თამაში, ერთმანეთისთვის თავში ჩაკაკუნება და სიტყვის მოგება ბავშვურ გართობად მეჩვენება. ახალ რეალობაში მკვეთრად აღარ მომწონს გამოთქმა „შაბიამნის ზოდო!“ აქამდე ვშრომობდით და თან ცოტას ვერთობოდით. ახლა გართობა მარცხის ტოლფასი მგონია. არადა, რატომ უნდა დავმარცხდეთ – სხვებთან შედარებით უპირატეს მდგომარეობაში ვიმყოფებით, რადგან საგანგებო მომენტში განსაკუთრებულად დაცულ სივრცეში მოვიყარეთ თავი. რაღაც ნამდვილად გვევალება – ეს ვიცი და შეგვიძლია თუ არა – ეს ჯერ არ ვიცი.

* * *
ალბათ, იგრძენით, რომ ბლოგის დასაწყისიდან დასასრულამდე სტილი შეიცვალა, გზადაგზა დამძიმდა და დაიძაბა. იცით, რატომ? შუაში ბაჩო ახალაიას გათავდაცვისმინისტრების ამბავი გავიგე.

ჰოდა, მით უმეტეს!