ბლოგები

ეს დღეები აფხაზეთში სოციალური ქსელი სოფელ ლიხნის ცაცხვის ვიდეორგოლებმა წალეკა. კადრებში ჩანს, რომ უზარმაზარ ხეს ირგვლივ ხერხის კვალი ატყვია. ჩემს ფეისბუკგვერდზე ამ ვიდეოს ყოველი მეორე აზიარებდა. დებდნენ ახალ ამბებსაც, რომლებშიც ხის სამომავლო ბედთან დაკავშირებით ბიოლოგები მსჯელობდნენ. ითქვა, რომ ადგილზე გავიდა მთავრობა, მათ შორის პრემიერ-მინისტრი ალექსანდრ ანქვაბი.

ასევე ნახეთ

ოკუპირებულ აფხაზეთში დაზიანებულ ცაცხვს წვეთოვანით კურნავენ

ვინც აფხაზური რეალობა არ იცის, შეიძლება გაოცდეს, რატომ ატყდა ამხელა ამბავი ერთი დაზიანებული ხის გამო. მთავარი აქ ხის სიძველე არაა (პოსტებისა და კომენტარების ავტორთა უმეტესობა ამბობდა, რომ ის ას ორმოცდაათ წელზე მეტისაა. აფხაზეთის აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტი, წამყვანი აფხაზი ბოტანიკოსი სერგეი ბებია კი ირწმუნება, რომ ორასის), არამედ ის, რომ ეს ადგილი აფხაზებისთვის ისტორიული თვალსაზრისით არის მნიშვნელოვანი, საკრალურიც კი. აფხაზეთის „სახალხო კრება“ ხშირად სწორედ ლიხნს უკავშირდება, ლიხნის ვრცელ ველს. მის ერთ მხარეს ძველი მართლმადიდებლური ტაძარია, მეორე მხარეს კი აფხაზეთის მთავრის სასახლის ნაშთები. ეს სასახლე 1866 წელს, ლიხნის აჯანყების შემდეგ დაანგრიეს.

1989 წლის 18 მარტს ამ ადგილას ათასობით ადამიანი შეიკრიბა. მათ სსრკ-ის ხელმძღვანელობას ე.წ. ლიხნის მიმართვა გაუგზავნეს. 1992 წელს კი ამ ცაცხვის ქვეშ ვლადისლავ არძინბა იდგა და ეროვნულ კრებას მიმართავდა. მაშინ კრება საქართველოს სახელმწიფო საბჭოს შეიარაღებული ძალების მიერ აფხაზეთში განხორციელებულ ქმედებებს აპროტესტებდა.

მაინც რა დაემართა ცაცხვს? როგორც მასმედიით გავრცელდა, 5 აპრილის საღამოს, ლიხნის ველზე მცხოვრებლებს ხერხვის ხმა მოესმათ, მაგრამ ვერც კი წარმოიდგინეს, რომ ცაცხვს ჭრიდნენ. შსს-ს გუდაუთის განყოფილების ხელმძღვანელმა ზოსმა გიცმამ განაცხადა, რომ უფლებადამცველები შემთხვევის ადგილას მივიდნენ და ყველა გამოკითხეს. სავარაუდოდ, მომხდარს ვანდალიზმის კვალიფიკაცია მიენიჭება, რასაც შესაძლოა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა მოჰყვეს. მან ასევე დაამატა, რომ გამოძიებაში ქვეყნის ყველა სამართალდამცავი ორგანოა ჩარეული. (მოგვიანებით გავრცელდა ინფორმაცია, რომ „რელიგიურ-საკულტო ადგილის წაბილწვისთვის“ დააკავეს ორი ადამიანი, რომელთა ვინაობა ცნობილი არაა. დანაშაულის მოტივები დადგენილი არ არის, აფხაზეთის ე.წ. უშიშროების სამსახური რამდენიმე ვერსიაზე მუშაობს, მათ შორის განიხილავს უცხო ქვეყნის სპეცსამსახურების მონაწილეობას - რ.თ.)

ეკოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორის რომან დბარას აზრით, ცაცხვი ალბათ ვერ გადარჩება: „ახლა გაზაფხულია, ხეში წყალი დგება, ამის გამო მცირეა იმის ალბათობა, რომ ცაცხვი გადარჩეს...“, - თქვა მან და დაამატა: - „ლიხნის ველი ისტორიული ადგილია. ამ ხესთან იკრიბებოდა ხალხი ქვეყნის გადამწყვეტ მომენტებში. ეს ხე ხალხის შეუპოვრობასა და სულისკვეთებას გამოხატავს“.

იმავე აზრისაა ბოტანიკოსი სერგეი ბებიაც: „ხის მოჭრა მოგვიწევს, წინააღმდეგ შემთხვევაში წლის განმავლობაში გახმება. თუ მოვჭრით, შეიძლება ისევ ამოიყაროს“.

რა იყო ამ დანაშაულის მოტივი? სოციალურ ქსელში ერთ აზრზე არიან: „ხალხს სულში ჩააფურთხეს“. მაგრამ თუ ზოგმა ამაში მიზანმიმართული ქმედება დაინახა, სხვებმა თქვეს, რომ კონსპირაციული თეორიების ძებნა არ ღირს, რადგან, როგორც წესი, ასეთი ძიების დროს ვინმეს სისულელეს უფრო გადააწყდებიან ხოლმე: „პატრონი არაფერს ჰყავს, ვინ სად რას ჭრის, კაცმა არ იცის“.

მე დავურეკე ცნობილ აფხაზ ისტორიკოს სოსლან სალაყაიას:

„- ლიხნის აჯანყების დროს ეს ცაცხვი იქ უკვე იდგა?

-კი, იდგა. იქ იმართებოდა სახალხო სასამართლოები, მჭევრმეტყველებაში შეჯიბრებები... ის მართლაც ორასი წლისაა.

- სხვათა შორის, ასეთივე ცაცხვი მინდვრის მეორე მხარესაც იზრდება, ტაძართან.

- კი, კი, იქ ორი ცაცხვია. ერთხელ ვიღაცამ დაწერა, რომ იქ მუხაა და მას შემდეგ ასე მიუთითებდნენ. მაგრამ ლიხნის ველზე კავკასიური ცაცხვები ხარობს.

- როგორ ფიქრობთ, რა მოხდა? ახლა ყველა მკითხაობს.

- არ ვიცი, ალბათ, რაღაც პროვოკაციის მაგვარია. სხვაგვარად რა გამოდის: უცოდინრობით და უგუნურობით ამას ვინ იზამდა?

- მაგრამ პროვოკაციის აზრი რაშია? ვის წინააღმდეგაა ეს პროვოკაცია?

- იცით, ბევრი საკრალურ მნიშვნელობას ანიჭებს... შესაძლოა, ეს ძალზე კონსპირაციული თეორიაა, მაგრამ უბრალოდ ასე... ვის უნდა მოსვლოდა ეს თავში და თან არავის რომ არ დაუნახავს, ისე!“

დღეს ფეისბუკზე ფოტოს გადავაწყდი, ხალხი ცაცხვის ფონზე იდგა, იქვე წარწერაც იყო: „ლიხნის ველზე ხალხი დილიდან იკრიბება“.

აი, რამდენიმე კომენტარიც:

„ამ ხის მეშვეობით ერი სულიერად მაღლდება. იქ ხალხი ლოცულობს. რამდენად უტვინო უნდა იყო, რომ ასეთ რამეზე ხელი აღმართო“.

„მგონი, ეს მტრების ნიშანია - აი, ასე გადავხერხავთ თქვენს სახელმწიფოებასო“.

„სული მტკივა. ეს ჭრილი თითქოს ხეზე კი არა, გულზე გადამატარეს. ვერ ვიაზრებ, ეს რატომ და რისთვის მოხდა. ვინც ეს გააკეთა, არ ეპატიება“.

ტექსტი შეიცავს ტოპონიმებსა და ტერმინოლოგიას, რომლებიც გამოიყენება აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის თვითაღიარებულ რესპუბლიკებში.

სანამ სასამართლო გაარკვევს, დამნაშავეა თუ არა ლაზარე გრიგორიადისი, პრემიერ-მინისტრმა და მმართველი პარტიის თავმჯდომარემ, ის უკვე გამოაცხადეს დამნაშავედ - ორიენტაცია არეულ ანარქისტად, გამოაცხადეს იმის აშკარა მინიშნებით, რომ ასეთი ადამიანისგან ყველაფერი, მათ შორის „მოლოტოვის კოქტეილის“ სროლა და „პოლიციელის ცოცხლად დაწვაც“ მოსალოდნელია.

სისტემა უდანაშაულობის პრეზუმფციის უხეშ უგულებელყოფას არ სჯერდება და განაჩენის დადგომამდე ცდილობს ბრალდებულის „გამოსწორება-გარდაქმნას“, ირაკლი კობახიძის გამონათქვამის პერიფრაზირება რომ მოვახდინოთ, მისი „არეული ორიენტაციის“ დალაგებას.

პენიტენციური სამსახურის ცნობით, 3 აპრილს ლაზარე გრიგორიადისმა ნებაყოფლობით თქვა უარი თავის გამორჩეულ ვარცხნილობაზე („ისარგებლა საპარიკმახერო მომსახურების უფლებით“), თუმცა ბრალდებულის ადვოკატი ამტკიცებს, რომ გრიგორიადისს თმა მისი ნების საწინააღმდეგოდ გადაპარსეს.

ასევე ნახეთ

საია ლაზარე გრიგორიადისის უფლებების შესაძლო დარღვევაზე საუბრობს

თმის იძულებით გადაპარსვას მექანიკურად გადავყავართ წარსულში, სადაც ყველაფერი, მათ შორის ადამიანის სხეულიც, სისტემის საკუთრება იყო, სადაც ყველა პატიმარს, ყველა ჯარისკაცს ერთნაირი ვარცხნილობა ჰქონდა, თუმცა ვერც პირობითად თავისუფალი ადამიანები სარგებლობდნენ მაინცდამაინც მრავალფეროვანი არჩევანით. დიახ, იყო დრო, როცა სიცოცხლე იმდენად საშიში იყო, რომ ნებისმიერი გადახვევა ე.წ. მიღებული სტანდარტიდან, ნებისმიერი გამორჩეულობა, სისტემის მიერ აღიქმებოდა გამოწვევად და, შესაბამისად, შეიცავდა ხიფათს. ერთგვარი მიმიკრია იყო ეს არაფრით გამორჩეულობა, ჩაცმულობით ან ვარცხნილობით მსგავსება სხვა ადამიანებთან, რომლებიც ნაწილობრივ იძულებით, ნაწილობრივ კი ნებაყოფლობით (გადარჩენის მეტი შანსის გამო), პოლიტიკური ძილქუშის თუ ანაბიოზის მდგომარეობაში იმყოფებოდნენ.

„როგორც საბჭოთა ადამიანთა მთელი ერთობლიობა, ჩვენც იმდენ ხანს ვთვლემდით, ისე გავიყინეთ, რომ დღეს ხელახლა უნდა უნდა ვისწავლოთ სიცოცხლის გარჩევა სიკვდილისგან, ოცნებისა - რეალობისგან, - წერდა მერაბ მამარდაშვილი 1990 წელს, - ქართველებმა უნდა იმუშაონ საკუთარ თავზე, განდევნონ უვიცობა და ისტორიული წყვდიადი, მათ ზნეში, საქმიანობაში, ცოდნაში რომ დაგროვდა. საბჭოურად დაპატარავებულებმა, ენერგიადაშრეტილებმა დავკარგეთ პოლიტიკის შეგრძნების უნარი, აღარ ვიცით, როგორ ვიცხოვროთ რთულ საზოგადოებაში“.

ამ სიტყვების წარმოთქმიდან 33 წლის შემდეგაც საქართველოს საბოლოოდ არ გადაუწყვეტია, რთულ საზოგადოებაში იცხოვროს თუ კვლავ ძველ გარემოში გააგრძელოს თვლემა.

„დიდი უბედურება იყო ჩვენთვის, რომ გაიხსნა საზღვრები. ყველა გადის გარეთ და ხედავს, როგორ ცხოვრობენ სხვები და ამან ჩვენი უბედურება გააღრმავა“, - ბიძინა ივანიშვილის ეს სიტყვები დიდწილად განსაზღვრავენ მისი პარტიის - „ქართული ოცნების “ მოქმედების ლოგიკას, რომელიც ბუნებრივად უარყოფს რთულ საზოგადოებას, სადაც ხალხი ფხიზლობს, სადაც მართლმსაჯულება თავისუფალია, სადაც სამართლიანი არჩევნები ტარდება და სადაც, ბოლოს და ბოლოს, ხელისუფლებები იცვლებიან.

ბუნებრივია, რომ სწორედ ახალგაზრდებს, რომელთა სტიქიისთვისაც ჯერ კიდევ უცხოა თვლემა, გაუჩნდათ კითხვები, თუ სად ცხოვრობენ, რას აკეთებენ და საით მიდიან? ბუნებრივია, რომ სწორედ მათ შეამჩნიეს, რომ უკან, სიკვდილის ტოლფას ძილში ექაჩებიან, რომ მათ ირგვლივ, როგორც ფილოსოფოსმა შენიშნა, ფეხზე მდგომი გვამების უღრანი ტყეებია, რომლებიც სულს უხუთავენ თავიანთი სიცრუით, ფანტომებით, ჩაგვრა-შევიწროებით, უაზრობით, უვიცობით და აკარგვინებენ ყველაზე მნიშვნელოვანს - დროის შესაბამისად ცხოვრების საშუალებას.

ვინ ისროლა „მოლოტოვის კოქტეილი“ და ისროლა თუ არა ის ლაზარე გრიგორიადისმა? - ეს ერთი ამბავია, მაგრამ არანაკლებ მნიშვნელოვანია ის, თუ ვინ შექმნა გარემო, სადაც არა მხოლოდ „მოლოტოვის კოქტეილის“ სროლა გახდა შესაძლებელი, არამედ გაზით გაგუდვაც და რეზინის ტყვიით თუ წყლის ჭავლით თვალის დაკარგვაც. ვინ შექმნა გარემო, რომელშიც კანონის ფარგლებში დარჩენა საზოგადოებისათვისაც შეუძლებელი იყო და - სამართალდამცავებისთვისაც?

საქართველოს პრემიერ-მინისტრი და მმართველი პარტიის თავმჯდომარე ნეგატიური ეპითეტით ამკობენ ლაზარე გრიგორიადისს, რომლის ბრალეულობაც, ისევ და ისევ, ჯერ არ დამტკიცებულა. ღარიბაშვილისა და კობახიძის ლექსიკა დიდად არ განსხვავდება საბჭოთა კავშირის გენერალური პროკურორის, ნიკოლაი ტრუბინის ლექსიკისგან, რომლის ადრესატები, არც მეტი, არც ნაკლები, 1989 წლის აპრილის აქციების ლიდერები იყვნენ. „ექსტრემისტები“, „სატანისტები“, „კონსტიტუციური წყობის ძირგამომთხრელები“ და ა.შ. ნაცნობი სიტყვებია...

მაინც რატომ არ ელოდება ხელისუფლება სასამართლო პროცესის დასრულებას?

რატომ არღვევენ მაღალი თანამდებობისა და სასამართლოზე გავლენის მქონე პირები უდანაშაულობის პრეზუმფციას?

რატომ არის მნიშვნელოვანი ბრალდებულის ორიგინალური ვარცხნილობის იძულებით შეცვლა, რასაც იურისტები ღირსების შემლახავი ქმედების კვალიფიკაციას ანიჭებენ?

იმიტომ ხომ არა, რომ სხვებისთვის მაგალითი იყოს?

იმიტომ ხომ არა, რომ, როგორც შუა საუკუნეებში იყო, დაისაჯოს პატიმრის „როგორც ხორცი, ასევე სული“?

იმიტომ ხომ არა, რომ სისტემამ, როგორც ბერჯესის „მექანიკურ ფორთოხალშია“, უთხრას ლაზარეებს: „პიროვნების მაგივრად უნებო არსებებად გაქციეთ, საკუთარი არჩევანი აღარ გაგაჩნიათ: თქვენ ახლა სხვისი გამოწერილი რეცეპტებით უნდა იცხოვროთ“.

7-9 მარტის საპროტესტო აქციები სწორედაც რომ სხვის რეცეპტებზე უარის თქმით იყო შთაგონებული. ყველასთვის აშკარა გახდა, რომ ის რუსული კანონიც სხვისი დაწერილი რეცეპტი იყო და საქართველოსთვის სასიკვდილო ზიანს შეიცავდა.

ასევე სხვისი დაწერილია რეცეპტი, რომელიც 21 წლის ლაზარე გრიგორიადისს განაჩენის გამოტანამდე აცხადებს ქვეყნის მტრად და, რომლის მიზანი არა კანონის უზენაესობა, არამედ ახალი თაობის დაბერების დაჩქარებაა, რათა ეს თაობაც მიეცეს ჯერ უიმედობას, შემდეგ კი ძილ-ღვიძილს და ამ თაობამაც აღარ გააპროტესტოს სხვისი გამოწერილი რეცეპტებით ცხოვრება.

იძულება კი არა, ასეთი ჰიპოთეზური რჩევაც კი - „შენივე უსაფრთხოებისათვის, სტანდარტულად შეიკრიჭე თმა“ - იმის მანიშნებელი იქნებოდა, რომ უარს გათქმევინებენ ყველაზე მნიშვნელოვანზე - დროის შესაბამისად ცხოვრებაზე. სინამდვილეში ეს არის ლაზარეს თმისა და პატიმრობის ფასი.

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.