Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

რუისპირში მივდივარ, მაგრამ ფეხი უკან მრჩება

წინა ღამეს ძალიან ცოტა მეძინა – დილისთვის ვემზადებოდი და თან ვფიქრობდი. ოთხ დღეში იმდენი საჩუქარი მოგვიგროვდა, რომ ორი მანქანის საბარგულში ვერ ჩავტიეთ. ტვირთის ტრანსპორტირებაში „რადიო თავისუფლება“ გვეხმარებოდა. კახა გაბრელაშვილის ოჯახში ცოტა ჭურჭელი, საკმაო რაოდენობის პროდუქტი და უამრავი ტანსაცმელი მიგვქონდა, განსაკუთრებით, ნათიასთვის. ტანსაცმლის გარდა, დარწმუნებული ვიყავი, ბავშვს შესანიშნავი ჩანთებით, სათამაშოებით და წიგნებით გავახარებდით. ვიცოდი, რომ ძალიან მოწყენილია.

მაინც ვღელავდი. ოჯახს მთლიანად დაეწვა მრავალი წლის განმავლობაში ნაოცნებარი სახლი და, სახლთან ერთად, ყველაფერი, რაც მასში იყო შრომით და დაგვით თავმოყრილი. ნათია ექვსი წლის არის, მაგრამ თავისი სახლი არასოდეს ჰქონია. ოჯახს ჭერი მხოლოდ ერთი წლის წინ გაუჩნდა, ისიც, „Every Child”–ის მიერ ნაყიდ სახლში, რომელიც კახასი და მაიასი ორი წლის შემდეგ გახდებოდა, თუკი დაიმსახურებდნენ. ჰოდა, ცდილობდნენ, წელებზე ფეხს იდგამდნენ. ყველაფერი კოხტად ჰქონდათ მოვლილი, ეს საშინელი ხანძარი რომ გაჩნდა.

ოთხი დღე კი არა, ოთხი წელი რომ გვეგროვებინა, იმას მაინც ვერ შევაგროვებდით, რაც ამ ოჯახს დაკარგულს აღუდგენდა. სახლთან ერთად მათი ცხოვრების საუკეთესო წელიწადი დაიწვა. ამიტომ, თან მიხაროდა გათენება, თან ფეხი უკან მრჩებოდა.

გურჯაანში დაგვხვდა კახეთის საინფორმაციო ცენტრის ხელმძღვანელი გელა მთივლიშვილი, მისივე ორგანიზაციის მძიმეწონიანი ძღვენით. თელავში კი ორი ნინო შემოგვიერთდა, დიდი პარკით ხელში. ისინი სოციალური მომსახურების სააგენტოს თელავის რაიონული განყოფილების თანამშრომლები არიან და ჩვენს ბლოგსაც ხშირად სტუმრობენ. გაბრელაშვილებისთვის დახმარების თხოვნით სწორედ მათ მოგვმართეს ხანძრის შემდეგ. ნინო ვარდიაშვილი ამ ოჯახს მრავალი წლის განმავლობაში ეხმარება და ემეგობრება. კახაბერი და მაია მის ყველა სიტყვას ენდობიან, იციან, რომ რასაც ნინო ურჩევს, კარგიც ის არის. ნინო ელიოზიშვილი კი ჩვენი მეგობარია და უკვე რამდენჯერმე საქმემაც დაგვაკავშირა ერთმანეთთან.

ხელისუფლება

ხანძრის შედეგად დაზარალებულ ოჯახს მხოლოდ ნინოები არ დახმარებიან. იმის შემდეგ, რაც ჩვენ ავღელდით და ავფუსფუსდით, კახეთში კი გელა მთივლიშვილმა იყოჩაღა, თელავის მუნიციპალიტეტმა ოჯახს 2 000 ლარი გადასცა. ამ დღეებში გუბერნია, თავისი მხრივ, 500 ლარს დაამატებს და დაგვპირდნენ, რომ კახაბერს ვაუჩერსაც აჩუქებენ, რომლითაც მას შეუძლია, 300 ლარის ღირებულების შეშა მოჭრას. ამ ყურადღებამ პირადად მე იმედი ჩამისახა, რომ კახაბერს და მის ოჯახს ღია ცის ქვეშ არ დავტოვებთ.

რუისპირში სოფლის რწმუნებულიც გავიცანით, ბატონი ალექსი ნონიკაშვილი. ზოგიერთი რამ მან უკვე გაუკეთა ოჯახს და ზოგიერთიც ჩვენთან ერთად აქვს გასაკეთებელი. ამის შესახებ კიდევ გეტყვით. სოფელიც გვერდით უდგას მაიას და კახაბერს. სახარჯო ფულიც შეუგროვეს და საკვებსაც არ აკლებენ.

მგონი, ჩემს შრომით ბიოგრაფიაში პირველად ვხდები ხელისუფლების და საზოგადოების თანამშრომლობის შემსწრე და მონაწილე.

მივედით, ვნახეთ... ჯერი ისევ ჩვენზეა

როგორც იქნა, გაბრელაშვილების ოჯახში ვართ. უცნაური სიტუაციაა: შვიდი ადამიანი – ასე ვთქვათ, სტუმარი – დავადექით თავზე ოჯახს, რომელიც ღია ცის ქვეშ ცხოვრობს. მიგვიღეს, რამდენიმე სიტყვა გავცვალეთ, ნათიას მოვეფერეთ, საჩუქრები ამოვალაგეთ, ია გეგეშიძემ ფოტოები გადაიღო და... რაკი სალაპარაკო აღარაფერი გვქონდა, პირდაპირ საქმეზე გადავედით.

წინასწარ ვიცოდით, რომ უბანში ორი სახლი იყიდება. გადავწყვიტეთ, ეს სახლები ერთად გვენახა. ბატონი ალექსიც წამოგვყვა. ნათია თავის ახალგაზრდა, ლამაზ დეიდასთან დავტოვეთ, რომელიც, ჩვენი არ იყოს, ღია ცის ქვეშ დაბინავებულ ოჯახს სტუმრობს.

გასაყიდი სახლებიდან მაიამ პირველი აირჩია. ჩვენ – უკლებლივ ყველას – მეორე უფრო მოგვეწონა. როცა დარწმუნება დავუწყეთ, რომ მეორე ჯობია, გამოტყდა: პირველი ხუთასი დოლარით უფრო იაფია და, იქნებ, მართლა ვიყიდოთო. ყველაფერი ცხადი გახდა.

გადავწყვიტეთ, გაგვერკვია, რა მდგომარეობაშია ამ სახლების დოკუმენტაცია. რადგან ზედმეტია ფასზე საუბარი, სანამ არ დადასტურდება, რომ სახლის მფლობელს საბუთები წესრიგში აქვს. ეს საქმე ისევ გელა მთივლიშვილმა ითავა. სოფლის რწმუნებული, ბატონი ალექსიც დაგვპირდა, რომ სახლის მფლობელებთან მოლაპარაკებაში და საბუთების მოწესრიგებაში დაგვეხმარება. შევთანხმდით, რომ, თუ ყიდვაა, მეორე სახლს ვყიდულობთ, იმის მიუხედავად, რომ პირველზე ხუთასი დოლარით ძვირია. გზაში თემური, ჩვენი ბლოგის კომენტატორი, ამბობს, რომ, როცა დრო მოვა, საბუთების გადაფორმებას აუცილებლად უნდა დავესწროთ – ჩვენც და ხელისუფლების წარმომადგენელიც, რომ საქმე წესრიგიანად დავასრულოთ და წერტილიც დავუსვათ. ცხადია, ვეთანხმები.

კახაბერი

კახა ახალგაზრდა კაცია, სიმპათიური, სიტყვაძუნწი და ძალიან მორიდებული. ისე უსიტყვოდ შეგვხვდა, ფოტოზე რომ არ მყოლოდა ნანახი, მეზობელი მეგონებოდა. სანამ მათი სტუმრები ვიყავით, გადაბმულად ათი წინადადებაც არ უთქვამს. თუმცა, როცა გასაყიდ სახლებს ვათვალიერებდით და ვაფასებდით, ყველა ხარვეზზე ამბობდა – „გაკეთდება“, „აშენდება“, „მოევლება“... ერთი უიმედო სიტყვა არ მსმენია მისგან. ვინც იცნობს, ყველა ამბობს, რომ უაღრესად მშრომელია. დარწმუნებული ვარ, მართლაც მოუვლის და ააშენებს თავის კარმიდამოს, რადგან ეს ერთხელ უკვე შეძლო და ახლა კიდევ მეტად არის მონდომებული. უკან რომ ვბრუნდებოდით, ნინო ვარდიაშვილმა მითხრა: „ბევრი ოჯახია გაჭირვებული, მაგრამ ყველას თავდებად ვერ დავუდგები. კახას თავდებობა გულით მინდა, რადგან ზუსტად ვიცი, ჭერი თუ ექნება, ოჯახს ფეხზე დააყენებს“.

მაია

მაია ახალგაზრდა და ენერგიულია. კახას მორიდებულ ხასიათს მისი სიყოჩაღე სასარგებლოდ ავსებს. როგორც კი ერთმანეთი გავიცანით, გვითხრა, რომ გამგებლის მიერ ხელში გადაცემულ ფულს ორშაბათს ბანკში შეიტანს და სამი თვის განმავლობაში ხელს არ ახლებს. ესმის – ეს იმისთვის არის საჭირო, რომ დანარჩენი ჩვენ მოვუგროვოთ. წარმოვიდგინე, რა ძნელია, ფული ხელში გეჭიროს და ბანკს მიაბარო, როცა ყველაფერი გჭირდება და არაფერი გაქვს. მაგრამ მაიკო წინდახედულია და იცის, რა არის კარგი მისი ოჯახისთვის. ნინოც ასე ურჩევს და ჩვენც ვუქებთ გადაწყვეტილებას. მეზობლები რომ ეხმარებიან და სოფელიც რომ გვერდით უდგას, ესეც მის ხასიათზე მეტყველებს. კიდევ ერთი თვისება მხვდება თვალში – კახასი ბოლომდე ჯერა და ხშირად იმეორებს: „კახა ამას გააკეთებს, ამის მეტი რა იცის...“

სანამ ამ წერილს ვწერდი, დამირეკეს და მითხრეს, რომ 2000 ლარი უკვე კახაბერის პირად ანგარიშზე დევს ბანკში. მაიამ თავისი სიტყვა შეასრულა, თანაც, დილიდანვე. ეჭვიც არ მეპარებოდა.

ნათია

ნათია მთავარი პერსონაჟია.

თეთრ, ლამაზ კაბაში გამოწყობილი დგას, ხმას არ იღებს. მართლა გასაგიჟებელი თვალებით გიყურებს... ეკითხები – არ გპასუხობს; ხელს თუ მოჰკიდებ და სადმე წაიყვან – მოგყვება. ძალიან გონიერი მზერა აქვს. მაგრამ ისეთი შეუვალია თავის სევდაში, უკან იხევ. ია გეგეშიძე, რომელსაც ორი შვილი ჰყავს გაზრდილი, მხოლოდ დედას რომ შეუძლია, ისე ეფერება ნათიას, მაგრამ ბავშვის თვალებს ემოცია არ ეკარება. გელა ცდილობს, თავი მოიმხიარულოს, რომ ნათიაც გუნებაზე მოიყვანოს. მაგრამ ბავშვი სერიოზული, ღრმა მზერით უყურებს. არც ამუნათებს, არც უცინის, არც უბღვერს. უყურებს და მეტი არაფერი.

როდესაც გასაყიდი სახლები მოვინახულეთ და კახას ძველ სახლში დავბრუნდით, ორი რამ შევნიშნეთ: ნათიას თმა ხელახლა საგულდაგულოდ დაევარცხნა და ახლად ნაჩუქარი სათამაშოებიც ერთმანეთის გასწვრივ დაელაგებინა. ვეკითხები: „ნათია, გენაცვალე, პრინცესების წიგნი ნახე?“ მიყურებს, დუმს. ნინო ეხვეწება: „ნათი, ეს ადამიანი ამხელა გზაზე ჩამოვიდა, უპასუხე, ნახე პრინცესების წიგნი?“ უცებ თავს მიქნევს: „დიახ“. „მოგეწონა?“ „დიახ“. მე საშინლად კმაყოფილი ვარ, დიალოგი შედგა.

მოგვიანებით, როცა თელავში დაბრუნებულებს ჩვენმა მეგობარმა სოცმუშაკებმა ნათიას ძველი ფოტოები გვიჩვენეს, თვალებს არ დავუჯერე: ბავშვი გულიანად იღიმებოდა. ეს ფოტოები მაშინ იყო გადაღებული, ნათიას სახლი რომ ჰქონდა.

* * *

ჰოდა, ასე: ნათია უნდა გავაღიმოთ!

მგონი, არასოდეს ვყოფილვარ მიზნის შინაარსში იმგვარად დარწმუნებული, როგორც ახლა ვარ. ამ პატარა გოგონას სევდა თუ ვერ განვაქარვეთ, შემდგომში სულ ყალბი იქნება საუბარი ღირებულებებზე, სამოქალაქო საზოგადოებაზე, სოლიდარობაზე.

რას იტყვით, შევძლებთ?
დღეს ნაგავზე ვისაუბრებ, ოღონდ არა ლიტერატურულ ნაგავზე, არამედ მართლა ნაგავზე.

რამდენიმე დღის წინ ჩემი ერთი ფეისბუკელი მეგობარი, გეგა არდაზიშვილი წერდა იმ უმძიმეს შთაბეჭდილებაზე, რომელიც გრემი-ნეკრესის გზაზე დაყრილმა ნაგავმა მოახდინა მასზე. ამ ადგილებში 1 თვის წინ მეც ვიყავი და ნამდვილად შემიძლია დავემოწმო, რომ მთელს გზაზე, განსაკუთრებით კი გრემის გარშემო, საშინელება ხდებოდა. გრემს გვერდით პატარა მდინარე ჩამოუდის, სახელად ბოლია, იქ უნდა გენახათ რა ხდებოდა, თან სულ ნარჩევ-ნარჩევი პლასტმასის ბოთლები და სხვა უხრწნელი ნივთები იყო მიმობნეული. ასეა სხვა მდინარეების ხევებშიც, გზებზე, გზის პირებზე, მაყვლიანებში, მოკლედ, ყველგან. გრემი მეგობრის შენიშვნის გამო ვახსენე, თორემ ხომ ისედაც ყველამ ვიცით, რომ ამგვარი რამ ყველგან ხდება, კახეთშიც, ქართლშიც და სხვა დანარჩენ საქართველოშიც.

სხვა დანარჩენ საქართველოზე კი აი რა მინდა გითხრათ, და ამჯერადაც ჩემს ვირტუალურ ფორუმელ მეგობარს დავიმოწმებ: ეს კაცი ნიკა მახარაძეა, იგი თბილისში არ ცხოვრობს, ამიტომ ჩვენი შეხვედრა მხოლოდ ერთხელ შედგა რამდენიმე საათით. ვისხედით ერთ რესტორანში, ვსაუბრობდით ყველაფერზე, რაზეც კი ვასწრებდით საუბარს, ხშირად ვაწყვეტინებდით ხოლმე ერთმანეთს... ვცდილობდი უფრო მე მეცლია საუბარი, იმიტომ, რომ ჩემზე უფრო საინტერესო რაღაცეებს ამბობდა. და ერთ-ერთი ასეთი აზრი (რომელიც მისი ვრცელი თეორიის ნაწილია), ძალიან მდაბიურად რომ მოვთარგმნო, ასე ჟღერდა: აფხაზეთი და ოსეთი უნდა დავიმსახუროთ, სხვანაირად ვერ დავიბრუნებთ, მხოლოდ მემკვიდრეობითობა არ გვაძლევს უფლებას, რაღაცა ჩვენად მივიჩნიოთ. აფხაზეთისა და ოსეთის ტერიტორიები კი არა, არც ის მიწაა შენი, სადაც ნაგავს ყრი და გარემოს აბინძურებ. ამის გამო, ჩვენ უკვე მთელი საქართველო გვაქვს დაკარგული კარგა ხანია.

რა თქმა უნდა, როცა ცელოფნის პარკს ან პლასტმასის ბოთლს ქუჩაში აგდებს, ის ადამიანი არ ფიქრობს თავის ქვეყანაზე, თუნდაც “ტერიტორიებზე”, სამაგიეროდ რაღაც აბსტრაქტულ ცნებებზე, საფრთხე-აჩრდილებზე და ფიქციებზე მწვავედ რეაგირებს. საერთოდაც, ჩვენი მთავარი პრობლემა “ტერიტორიებია”, იმიტომ კი არა, რომ ეს “ტერიტორიები” დავკარგეთ, არამედ იმიტომ, რომ “ტერიტორიებს” ვუწოდებთ მას. ტერიტორია კი ყოველთვის სხვისია, რაც არ უნდა შენად მიიჩნიო იგი!

თემას გავცდი, არადა ნაგავში ვიქექებოდი, ქართულ ნაგავში...

ახლა ზაფხულია და ყველა მხრიდან გაიგონებთ სასწაულ ამბებს პლაჟის ნაგვებზე. ივლის-აგვისტოში ზღვაზე ვერ ჩავედი, თუმცა ჯერ კიდევ ივნისში ვნახე ურეკში ეს სასწაულები. წარმომიდგენია, ახლა რა ხდება. უარესი ამბებია ტრასებზე და გზებზე, რომლებიც მოფენილია ავტობუსებიდან, ჯიპებიდან და გადაადგილების სხვა საშუალებებიდან ხელის ნატიფი მოძრაობით ან მოქნევით ნასროლი რაგინდარათი. ისვრიან თბილისშიც, ფეხით მოსიარულენიც კი. იყიდიან სიგარეტს, გახსნიან და ქარს ატანენ ჯერ გარე ცელოფანს, შემდეგ კი შიდა ფოლგას. ეს ბევრს რიტუალად ექცა, ამის გარეშე ვერ ძლებენ, ალბათ ეს მათთვის გარანტიაა, რომ პირველ ღერს გემრიელად მოწევენ.

რამდენიმე წლის წინ, მახსოვს, იყო საუბარი ფულად ჯარიმებზეც ასეთ დანაგვიანებაზე. რაღაც პერიოდი აჯარიმებდნენ კიდეც, მაგრამ მერე, როგორც ჩანს, ჩათვალეს, რომ სრულად აღმოფხვრეს ეს პრობლემა და დაანებეს თავი, ალბათ სხვა, უფრო დიდ ჯარიმებზე გადავიდნენ, უფრო დიდი დარღვევევის გამო დაწესებულ ჯარიმებზე.

ჩვენ ისევ 90-იანებში ვცხოვრობთ, მერე რა რომ თანამედროვე ნაგვის მანქანებს ნაგავი გააქვთ! მერე რა, რომ ქუჩებსაც გვიან! ხალხი ისევ იქ არის, ისევ ვიღაცის ჰგონია ეს ქვეყანა.

90-იანი წლების ბოლოს გამოქვეყნდა ზურა მესხის გროტესკული სიმწვავით სავსე მოთხრობა, “სპაზმები”, ჩემი აზრით, ამ გაწელილი და უმძიმესი პერიოდის ერთ-ერთი საუკეთესო მოთხრობა, მოთხრობა-დიაგნოზი, გნებავთ ქართულ ნაგავში ქექვის საუკეთესო ნიმუში.

მოთხრობაში თითქმის სულ ნაგავია, თანამედროვე ნაგავი. აი ერთი ფრაგმენტი:

“თექვსმეტსართულიან სახლში ვცხოვრობთ, მეხუთე სართულზე. მთელი თერთმეტი სართულის ნაგავი ჰაერში მოფრინავს, ჩვენს ფანჯრებს ჩაუქროლებს, ძირს, ქვემოთ, ბრაგვანს მოადენს, ვირთხებს გულს დაუხეთქავს, მერე აღტაცებაში მოჰყავს. თუ ფანჯრიდან თავი გაქვს გაყოფილი, ზედ დაგასკდება...
თორმეტი წლის რომ ვიყავი, თავი მქონდა გაყოფილი ფანჯრიდან, გადაყუდებული ვიყავი და უცებ კეფაზე დამასკდა. ჯერ ვერ მივხვდი, რა დამემართა, თვალთ დამიბნელდა, მერე ვიხრჩობოდი, ჯერ მეგონა, რომ ჩემს ნარწყევში, თვალები და პირი მქონდა ამოლესილი რაღაც მძაღეთი და აყროლებულით. ქაღალდის პარკი ჩემს კეფა-კისერზე გადამსკდარიყო, და შევიცანი: ამძაღებული აჯაფსანდალი, შიგ არეული დამპალი სოუზი, თავისი ხორცებით, ძვლებით, ქალის თმებით და ა.შ.”

მთხრობელს ამ უბედური შემთხვევის შემდეგ სპაზმები დასჩემდება და მთელი მოთხრობაც ხან ამ სპაზმებს უტრიალებს, ხანაც ნაგავს, ძირითადად, რა თქმა უნდა, ნაგავს. აი კიდევ ერთი, წინასწარმეტყველური ციტატა:

“ვინც ნაგავში ზის, იმან უნდა დაიყვიროს და მენაგვე გახდეს. როცა ნაგავში მღერის, ცეკვავს, უკრავს და ლექსებს წერს – ხდება მომღერალი, მოცეკვავე, მოშაირე, დამკვრელი, დამკვრელური ნაგავი!.. არა მარტო თვითონ სხედან ამ ნაგავში, სხვებსაც იწვევენ, უცხოელებს და ერთად მართავენ ფეკალურ ფესტივალებს, სცენებზე, მოედნებზე, რიყეზე, ბლიყვეზე, ხელებს ერთმანეთისკენ იშვერენ, თვალებს ერთმანეთს აპყრობენ და მღერიან: აააააა! დარდუბალა!”

არადა მოთხრობა 90-იან წლებშია დაწერილი. ხომ გითხარით, არაფერი იცვლება მეთქი.

2007 წელს დედაჩემი ონკოლოგიურში დავაწვინეთ, უკვე მძიმედ იყო. ერთხელაც შენობიდან გარეთ გამოვედი, ცოტა ჰაერს ჩავყლაპავ მეთქი. მთის კიდეზე მივედი, სულ ბოლო კორპუსთან, იქ, სადაც დაქანებულზე უბადრუკი ბაღებია გაშენებული, უბადრუკი ხეებით: უბადრუკი ალუბლები, ჭერმები, ვაშლები... ივნისის დასაწყისი იყო, მაგრამ ხეები მაინც ყვაოდა, ყველა ხეზე აცმული იყო ქარის მიერ ქალაქიდან ამოტანილი “ყვავილები”, ვარდისფერი, ცისფერი, ყვითელი, თეთრი და შავი, შავი ცელოფნის პარკები. ხეები დახუნძლული იყო. ჰაერის ჩასაყლაპად და ტვინის გასანიავებლად გამოსულს საშინელება დამხვდა. ვიდექი და ვფიქრობდი ყველა იმ ადამიანზე, რომელმაც ეს პარკი დააგდო ქუჩაში, აივნიდან მოიფრიალა, მანქანიდან ხელგაყოფილმა გაუშვა. და აი ასე, ნელ-ნელა გაავსეს ქალაქი უხრწნელი, უკვდავი, მაგრამ მომკვლელი ნაგვით, რომელიც გარწმუნებს, რომ ნაგავი უკვდავია საქართველოში. მერე კი თბილისის ქარებმა ეს პარკები სიკვდილის საუფლოში ამოაფრიალეს, ონკოლოგიურში, იქ, სადაც კვდებიან, ამოაფრიალეს როგორც დაცინვა, როგორც ნიშანი ნაგვის უკვდავობისა ჩვენს ქვეყანაში და ადამიანთა მოკვდავობისა.

თქვენ, ვინც ასე უმოწყალოდ ყრით ამ ცელოფნის პარკებს, გახსოვდეთ, რომ ამ მფრინავი, დაუნდობელი ნაგვის შემხედვარე, ყველაზე დამწუხრებულიც კი საშინელი რისხვით ივსება, ყველაზე სიცოცხლით სავსეც კი ბოღმით იმუხტება და ხელისგულზე მუშტს ირტყამს.

თქვენ, ვინც ქუჩაში და ქვეყანაში აი ასე, ნაგავს აფრქვევთ, სამშობლოს, ქვეყნის ნაცვლად ტერიტორიების შვილები ხართ! ტერიტორია კი ყოველთვის სხვისია, არ დაგავიწყდეთ!

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG