ბლოგები

რამდენიმე დღის წინ იოსიფ ბროდსკის დაბადების დღე იყო. რამდენიმე დღეა, რაღაცის დაწერას ვაპირებ მასზე.

ბროდსკიზე მხოლოდ ერთხელ დავწერე ერთი უბადრუკი ნეკროლოგი, 14 წლის წინ, იანვარში. “არილის” პირველი ნომრის მეექვსე გვერდზე, ზაზა თვარაძის ინტერვიუს ქვეშ იყო ეს უბადრუკი ნეკროლოგი მოთავსებული. ზაზას ჯერ არ ვიცნობდი, ჯერ არც დავმეგობრებულიყავით, ბროდსკი კი უკვე მკვდარი იყო. ახლა არც ზაზაა ცოცხალი, ხოლო მაშინ მისი ინტერვიუ ამ სიტყვებით მთავრდებოდა: “... ეს სინათლე სხვადასხვა შემთხვევაში სხვადასხვა ფერის არის. ასეთია აპულეუსი, სერვანტესი, დიკენსი, ჰოთორნი, დოსტოევსკი, სტივენსონი, უელსი, კაფკა...” შემდეგ ჩვენი კორესპონდენტი ეუბნებოდა ზაზას - “გმადლობთ!” ამით ინტერვიუ მთავრდებოდა, და ეგრევე, ქვემოდან ქუხილივით მოისმოდა სპორტული, უფრო მეტიც, მოჭიდავის შრიფტით (შრიფტს მართვე ჰქვია) აკრეფილი “გარდაიცვალა იოსიფ ბროდსკი”. ახლაც მზარავს ეს ნეკროლოგი რომ მახსენდება, შიგ ერთი ჭკვიანური წინადადებაც არაა, საღადაოსაც კი ვერაფერს ნახავთ, ამიტომ ერთი ციტატის მოყვანასაც არ ვაპირებ დღეს. ბოლოსწინა აბზაცში რაღაც აზრისთვის თავის მობმა დამიპირებია, “ორენოვნება, გაორება, გავლენის სიყვარული”, მაგრამ ამაოდ.

მაშინ ალბათ მაგარი ამაყი ვიყავი ნეკროლოგის გამო. ახლა კი იანვრის იმ დღეებიდან ერთადერთი ბროდსკის მეგობართან, დალი ცაავასთან შეხვედრა მახსენდება კარგად. სურათებიც წამოვიღე მისგან (მეორე დღესვე დავუბრუნე). ერთი სურათი დღესაც მაკვირვებს, მას შემდეგ აღარსად, არც ერთ კრებულში, ალბომში თუ საიტზე აღარ შემხვედრია. ბროდსკი ამ სურათზე და ვინჩის ჯოკონდას ჰგავს. სწორედ ეს ფოტო გავუშვით გაზეთში, ახლაც ეს სურათია ბლოგზე.

იანვრის იმ დღეებიდან კიდევ ერთი რაღაც მახსენდება. ნომრის გამოსვლის დღეს ზვიად რატიანი მოვიდა რედაქციაში, ელიოტის “ფერფლის ოთხშაბათის” თარგმანის ჰონორარზე შემოიარა. იმ დღეს გავიცანით ერთმანეთი და ეგრევე დასალევად წავედით. ზვიადს ელიოტის “ფერფლის ოთხშაბათის” ჰონორარი ედო ჯიბეში, მე - იმ უბადრუკი ნეკროლოგის. კინოს სახლის კაფეში შევედით, კარგად მახსოვს, ლურჯი “რუსთავი” აიღო ზვიადმა. ალბათ ბროდსკის ხსოვნისაც ვთქვით. ძირითადად რატომღაც კორტასარზე ვლაპარაკობდით. კორტასარი რომ 1996 წლის იანვარში მომკვდარიყო, და არა 1984-ის თებერვალში, ალბათ მასზეც დავწერდი რაღაც სისულელეს. არადა ძალიან ცოტას ვწერდი მაშინ, ცოტას, მაგრამ ნაღდს, სისულელეს.

ბროდსკის ბოლო წლებში დაწერილი ესეები მისი გარდაცვალების შემდეგ ჩამივარდა ხელში. მისი პროზა ერთ-ერთი ყველაზე დამრტყმელი ლიტერატურული შთაბეჭდილება იყო ჩემთვის, ერთი პირობა სრულადაც კი ვაპირებდი თარგმნას. დავიწყე კიდეც, მაგრამ მერე, როგორც მოსალოდნელი, იყო, თარგმნა დამეზარა და წერამ უფრო გამიტაცა. წერა ხომ ყოველთვის შენია, ან გგონია რომ შენ ხარ ის, რასაც წერ.

ახლაც, სულ ჩემზე ვილაპარაკე რაღაცეები, თუმცა მახსენდება, რომ ამის წამალიც არსებობს, ამ “მეობების” დამარცხებაც შესაძლებელია. გადაშალეთ ბროდსკის “წერილი ჰორაციუსს” და იქ ნახავთ უისტან ჰიუ ოდენის ციტატას, რომელიც რუსულად მომყავს:

Славен метрический стих, что не терпит поспешных ответов,
Думать велит, от оков "я" избавленье несет.

დღეს მე ვერ გავთავისუფლდი ამ ბორკილებისგან. ამ ბორკილების გარეშე არც შემეძლო ბროდსკიზე ლაპარაკი.

ამას წინათ მუშაობა დავიწყე ფილოსოფიურ ტრაქტატზე, რომლის სახელწოდებაცაა: „კახა ბენდუქიძე - დიდი მოაზროვნე თუ უდიდესი მოაზროვნე?“ მასალების მოძიებისას გადავაწყდი ბენდუქიძის ბლოგს და მისი ერთი პოსტით შთაგონებულმა, გადავწყვიტე სია ჩამომეწერა, თუ რა მომწონს და რა არ მომწონს ცხოვრებაში.

მე მომწონს:

• მხატვრული ფილმი „დიდი ლებოვსკი“.
• გაზაფხულის საღამოს საამური სიო.
• პიცა.
• ინტერნეტი მობილურში. სვამ მეგობრებთან ერთად და ამ დროს ვიღაცა იკითხავს, აბა, თუ გახსოვთ „ბემბი“ ვინ დაწერაო. როგორ გაიხსენებ ვიკიპედიის გარეშე?
• სიმართლე.
• „ლოსტის“ პირველი, მეორე და მესამე სეზონები. მეოთხე სეზონის მეორე და მეექვსეს პირველი ნახევარი.
• ფული როცა მაქვს.
• სუპ-ხარჩო.

მე არ მომწონს:

• „ლოსტის“ მეოთხე სეზონის პირველი ნახევარი და, განსაკუთრებით, ფინალი.
• გამოთქმა „არა უშავს, მაგრამ უკეთესი შეიძლებოდა“. არავის არაფერს ეუბნება და პირში ცუდ გემოს გიტოვებს. ქართული კრიტიკის დიდი ნაწილი სწორედ ეს ფრაზაა სხვადასხვა ვარიაციებით.
• კინოში რომ მინდა წასვლა და სულ ქართული ფილმები რომ გადის. თუ არჩევანი გაქვს „მაიტა ნასოსს“, „ოცნების ქალაქსა“ და „სპამს“ შორის, ესე იგი, არჩევანი არც გქონია. იქნებ არ ღირდეს ქართული კინოინდუსტრიის აღორძინება?
• სულსწრაფობა და მოუთმენლობა.
• ახალი მოდა რომაა, გოგონებს რაღაცნაირად ჩაზნექილი შარვლები რომ აცვიათ. აი, უკან ტომარასავით რომაა ჩამოკიდებული. ვინ გადაწყვიტა, რომ ეგ ლამაზია? ჰიტლერმა?
• პიშკები. სამსახურთან აკეთებენ და გვერდზე რომ ჩაივლი მეთოთხმეტეჯერ გაცხელებული ზეთის მომშხამავი სუნი ასდის. თან, ისე იაფია, ვარიანტი არ არის ძალიან მავნებელი არ იყოს.
• სიტყვა „ბაყვი“ და მისი სინონიმები - ბარძაყი და ბარკალი. ასევე - თეძო. რა იყო, ქართველო ერო, არ შეიძლებოდა ცოტა უფრო კეთილხმოვანი სიტყვის მოფიქრება?
• კომუნისტები. ბებერი სტალინისტები კი არა, არამედ ახალგაზრდა, სახეზეკარაქგადასმული კომკავშირული სულის ტიპები.
• ის, რომ ხანდახან ნამეტანი გულუბრყვილო ვარ. „მოდელირებული ქრონიკის“ მერე ვფიქრობდი, საწყალი ლაშა ხარაზიშვილი, მაგაზე გადატყდება მისი უფროსების სიდებილე. ეგ ყველაზე ნაკლებადაა დამნაშავე, მაგრამ, აბა, ამის მერე ნამდვილ „ქრონიკას“ როგორღა წაიყვანს მეთქი.
• ის, რომ ინგლისი ვერ გახდება მსოფლიო ჩემპიონი. აუცილებლად მაგათთან უნდა ტარდებოდეს, მეოთხედფინალში ღირსეულად რომ არ დამარცხდენ? რა იქნება, მოიგონ ერთხელ. თუნდაც უღირსად, იტალიურად...

„არ მომწონს“ მეტია, ვიდრე „მომწონს“. ამის გამო მუცელში სამართებელი უნდა ვიტაკო? ჰამბურგერში დარიშხანი უნდა ჩავიყარო და ცეცხლმოკიდებული ხიდიდან გადავხტე? არტოშანი ვაღიარო? კბილებით პუდელი დავიჭირო, ჩავიხადო და ისე ავირბინო ლესელიძის ქუჩა? ხინკალი ჩანგლით ვჭამო?