ბლოგები

რკინის ფარდის მიღმა

მამაჩემი დასავლეთ პოლონეთში, პოზნანში, დაიბადა, 1939 წელს, ნაცისტური გერმანიის შემოჭრამდე ცოტა ხნით ადრე. მამამისი პოლონეთის ჯარში მსახურობდა და ტყვედ აიყვანეს, დედამისი კი დააპატიმრეს, რადგან ნაცისტურ რეჟიმს უწევდა წინააღმდეგობას. ომის დროს მამაჩემს ძირითადად უფროსი ძმა და "წითელი ჯვრის" შვედი მედდა უვლიდნენ. შვედეთთან კავშირი მალე ძალიან მნიშვნელოვანი გახდა.

ომის შემდეგ ბებია და ბაბუა თავიანთ მცირეწლოვან შვილთან, მამაჩემთან ერთად, ჩრდილოეთ პოლონეთის საპორტო ქალაქ გდანსკში გადავიდნენ სამუშაოს საძიებლად. ამ დროს შვედეთს ევროპის ერთ-ერთი უდიდესი სავაჭრო ფლოტი ჰქონდა და ომისგან განადგურებული პოლონეთის ნავსადგურში შემოსულმა მათმა საოცარმა გემებმა დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა მამაჩემზე.

"რკინის ფარდის" მიღმა ჩარჩენილი მრავალი ადამიანის მსგავსად, მამაჩემიც უსმენდა „ხმებს“ - ასე უწოდებდნენ ადამიანები BBC-ის მსოფლიო სერვისის, "ამერიკის ხმისა" და რადიო თავისუფალი ევროპის რადიოგადაცემებს. მათ ხალხი, ცხადია, ფარულად უსმენდა - ღამით საწოლში ყურთან იდებდნენ ტრანზისტორულ რადიოს. მამაჩემისთვის ეს გადაცემები ღვთის ძღვენი იყო. სწორედ მათი მოსმენის შემდეგ გადაწყვიტა, გაქცეულიყო დასავლეთში - შვედეთში.

ასევე ნახეთ

ვინ და როგორ დაიწყო თავისუფლება

ყინულოვანი ზღვის გადაკვეთა

პირველად გაქცევა 17 წლის ასაკში სცადა. პოლონეთიდან ფეხით აპირებდა ყინულით დაფარული ბალტიის ზღვის გავლას და დანიის კუნძულ ბორნჰოლმამდე მიღწევას, საიდანაც შვედეთში გადავიდოდა. მაშინ ზამთარი დღევანდელზე ბევრად ცივი იყო და ყინული მართლაც ფარავდა ბალტიის ზღვის დიდ ნაწილს, მაგრამ გეგმა მაინც აბსურდული იყო. ყინულმჭრელი გემები იქ ფეხით სიარულს თითქმის შეუძლებელს ხდიდა. ისიც იძულებული გახდა, დაბრუნებულიყო - დროებით დამარცხებული, მაგრამ მაინც საბრძოლო განწყობაზე მყოფი.

შემდეგ წელს ისევ სცადა. ამჯერად მეგობართან ერთად აპირებდა ზღვა კანოეთი გადაეცურა. თინეიჯერი ბიჭები პოლონურმა გემმა აიყვანა და ხელისუფლებას გადასცა. სკანდინავიის ნაცვლად ისინი ისევ პოლონეთში, ციხის საკანში აღმოჩნდნენ. დაკითხეს, ურტყეს, აღიარებინეს, რომ CIA-ს ჯაშუშები იყვნენ და 10 წელი მიუსაჯეს.

საბედნიეროდ, 1950-იანი წლების ბოლოს პოლონეთში ლიბერალური რეფორმები გაატარეს და ბიჭები ერთ წელიწადში გაათავისუფლეს. მამაჩემი დროებით შეეშვა ოცნებას დასავლეთში ცხოვრებაზე. განათლება მიიღო და დედაჩემი გაიცნო. დაქორწინდნენ და ორივემ მუშაობა დაიწყო გდანსკში, ლენინის სახელობის გემთმშენებელ ქარხანაში. მთელი ეს დრო ის კვლავ უსმენდა "ხმებს", ჯაზს და როკ-ენ-როლს.

მესამე მცდელობა

1971 წელს ჩემი მშობლები იუგოსლავიაში ისვენებდნენ. მაშინ მოგზაურობა სულ რამდენიმე ქვეყანაში შეიძლებოდა. დღევანდელ ხორვატიაში მდებარე პულის სანაპიროზე გერმანელი წყვილი ნახეს, რომლებიც საკუთარ თავებს მიამსგავსეს - კაცი მამაჩემივით შავგვრემანი იყო, ქალი კი - დედაჩემივით ქერა.

მივიდნენ მათთან და ჰკითხეს, დასავლეთ გერმანიიდან ხართო? დასავლეთიდან იყვნენ. შემდეგ კი ისეთი რამ სთხოვეს, რომ მათ მიერ გამოჩენილ „თავხედობას“ დღემდე ძლივს ვიჯერებ. გერმანელ წყვილს უთხრეს, ხომ არ დათანხმდებით, თქვენად რომ გავასაღოთ თავიო? რაც არ უნდა უცნაური იყოს, გერმანელები დათანხმდნენ (როგორც ჩანს, „აღმოსავლელთა“ ასეთი დახმარება "ცივი ომის" დროს იშვიათი არ ყოფილა.)

ჩემმა მშობლებმა გერმანელი წყვილის მანქანითა და დოკუმენტებით გადაკვეთეს იტალიის საზღვარი. ისინი კი უახლოეს საკონსულოში მივიდნენ და თქვეს - გაგვძარცვესო. იტალიაში ერთი წელი დაჰყვეს პოლიტიკურ ლტოლვილებად, შემდეგ კი შვედეთში გადასვლის უფლება მისცეს, სადაც ჯერ ბინადრობის უფლება მიიღეს, მოგვიანებით კი - მოქალაქეობა.

მამაჩემი გერმანელების სიძულვილით გაიზარდა - ომის გამო. როგორი ირონია იყო, რომ ეს საოცარი კეთილშობილება, რომელმაც მათ თავისუფლება მიანიჭა, სწორედ გერმანელებმა გამოიჩინეს. მათ ურთიერთობა შეინარჩუნეს და გერმანელ წყვილს ყოველ შობას უგზავნიდნენ მისალოც ბარათს.

ასევე ნახეთ

სასამართლო სარჩელი და შესაძლო ევროპული დაფინანსება - რა ხდება RFE/RL-ის გარშემო

წრე შეიკრა

მე შვედეთში დავიბადე, 1980-იან წლებში, ისეთ მშვიდობასა და კეთილდღეობაში, რაზეც ჩემს მშობლებს ახალგაზრდობაში მხოლოდ ოცნება თუ შეეძლოთ. ჩემი თაობის მრავალი სხვა წარმომადგენლის მსგავსად, საზღვარგარეთ ვისწავლე, რამდენიმე ევროპულ ენას ვფლობდი და ბევრს ვმოგზაურობდი კონტინენტზე - მჯეროდა „საერთო ევროპული სივრცის“ იდეის. ამგვარად, ლოგიკური იყო, რომ თავი ბრიუსელში ამოვყავი.

2011 წლის დასაწყისში შემომთავაზეს რადიო თავისუფლების ბრიუსელის კორესპონდენტად მეცადა თავი. ჩემთვის ეს უბრალო სამუშაოს შეთავაზება არ ყოფილა. სახლში სულ მიყვებოდნენ, რა მნიშვნელობა ჰქონდა მათთვის რადიო თავისუფლებას. აქ მუშაობის დაწყებით ჩემი ოჯახის წრე შევკარი.

მაშინ ბრიუსელი რამდენიმე თვით ადრე ბელარუსში ჩატარებულ საპრეზიდენტო არჩევნებს ეხმიანებოდა, რომელიც ლუკაშენკამ გააყალბა და შემდეგ ქუჩებში გამოსული დემონსტრანტები დაარბია. ევროკავშირი მას სანქციებს უწესებდა, მე კი ამ ამბებს ვაშუქებდი. მას შემდეგ ვაქვეყნებ რეპორტაჟებს ევროკავშირისა და ნატოს შესახებ.

რაღაცები უცვლელი რჩება. დღეს (25 მარტს) ლუკაშენკას მეშვიდე ინაუგურაცია იმართება და მას ევროკავშირის ახალი სანქციები ემუქრება. მისი რეპრესიული მმართველობის შედეგად ბელარუსს დაახლოებით 1500 პოლიტპატიმარი ჰყავს. ერთ-ერთი მათგანია ჩემი კოლეგა, რადიო თავისუფლების ჟურნალისტი იჰარ ლოსიკი, რომელიც 2020 წლიდანაა გისოსებს მიღმა. კიდევ ერთი კოლეგა, ანდრეი კუზნეჩიკი, წლის დასაწყისში გამოუშვეს ბელარუსის ციხიდან.

როდესაც იჰარზე და ანდრეიზე ვფიქრობ - და რადიო თავისუფლების კონტრიბუტორ ვლადისლავ იესიპენკოზე, რომელიც რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ყირიმშია დაპატიმრებული - მახსენდება მამაჩემის ისტორია და ყველაფერი, რაც მან თავისუფალი ცხოვრებისთვის გააკეთა.

Embed share

#1. როგორ შეიქმნა რადიო თავისუფლება

by რადიო თავისუფლება

Embed share

The code has been copied to your clipboard.

The URL has been copied to your clipboard

---

No media source currently available

0:00 0:43:25 0:00

გადმოწერა

• 128 kbps | MP3
• 64 kbps | MP3

Pop-out player

რეგულაცია, თუ ის მიიღეს, მიზანში ამოიღებს საჰაერო, საზღვაო, სარკინიგზო და საავტომობილო ტრანსპორტში ჩართულ კომპანიებს და მათ სრულად მოწყვეტს ევროკავშირის ბაზარს მთელი წლის განმავლობაში.

რეგულაცია ევროკომისიამ პირველად 2021 წლის ნოემბერში წარადგინა, როდესაც ბელარუსს და რუსეთს ძირითადად არაევროპელი მიგრანტები გადაჰყავდათ ლატვიის, ლიეტუვისა და პოლონეთის საზღვრებთან. იმ წელს ვარშავამ საზღვრის უკანონოდ გადაკვეთის დაახლოებით 40 000 მცდელობა დააფიქსირა. საპასუხოდ ევროკავშირმა სანქციები დაუწესა ბელარუსის მესაზღვრეებს, ქვეყნის სახელმწიფო გადამზიდავ „ბელავიას“ და სირიის ავიახაზებს.

თუმცა, მაშინ რეგულაცია არ მიუღიათ. ნაწილობრივ იმიტომ, რომ ბრიუსელის გატარებული ზომები ეფექტიანი აღმოჩნდა, ეს ზომები მოიცავდა სანქციებს, დიპლომატიურ ძალისხმევას მესამე ქვეყნებიდან, როგორიცაა ერაყი და სირია მგზავრობის შესაზღუდად და ევროკავშირის სასაზღვრო კონტროლის გაძლიერებას, მათ შორის, ფიზიკური ბარიერების მშენებლობას. 2022 წელს პოლონეთის საზღვრის უკანონო მცდელობების რაოდენობა 15 000-მდე შემცირდა. ისედაც, ევროკავშირის რამდენიმე ქვეყანა მაშინ მიიჩნევდა, რომ ზომები მეტისმეტად მკაცრი იყო.

იმის გამო, რომ პოლონეთი ამჟამად იკავებს ევროკავშირის საბჭოს მორიგ ექვსთვიან თავმჯდომარეობას, წინადადება დღის წესრიგს დაუბრუნდა. მისი მხარდამჭერები იმედოვნებენ, რომ ზაფხულისთვის რაიმე შეთანხმებას მიაღწევენ. ვარშავამ უსაფრთხოება, მათ შორის მიგრანტების ინსტრუმენტალიზაცია, ერთ-ერთ მთავარ პრიორიტეტად აქცია. ამასთან, ბლოკი სულ უფრო პოპულისტური და ანტიიმიგრაციული ხდება და არსებობს შანსი, რომ წევრები საერთო პოზიციაზე შეჯერდებიან.

პოლონეთმა ასევე აღნიშნა, რომ გასულ წელს მის აღმოსავლეთ საზღვარზე ზეწოლა გაიზარდა და მისი უკანონო გადაკვეთის 30 500 მცდელობა დაფიქსირდა. ვარშავამ ორი დოკუმენტი გაავრცელა ბრიუსელში, რომლებსაც რადიო თავისუფლებაც გაეცნო და სადაც დამნაშავე პირდაპირ არის დასახელებული: „არალეგალური მიგრანტების 90 [პროცენტზე] მეტს, რომლებმაც პოლონეთ-ბელარუსის საზღვარი გადაკვეთეს, რუსული ვიზა აქვს, რაც ადასტურებს ტენდენციას - მიგრანტები ბელარუსში ძირითადად რუსეთის გავლით შედიან სტუდენტური ან ტურისტული ვიზით, რომლებიც თავდაპირველ ქვეყნებშია გაცემული“. ვარშავა ასევე აღნიშნავს, რომ მოქალაქეები ავღანეთიდან, ეთიოპიიდან, ერიტრეიდან, სირიიდან და იემენიდან რუსეთში და შემდეგ ბელარუსში ჩადიან თურქეთის ან არაბეთის გაერთიანებული საამიროების გავლით.

ახლა საკითხავია, როგორ მიუდგება ევროკავშირი ამ საკითხს. ბლოკს არ სურს სამიზნეში ამოიღოს თურქეთი, რომელიც ჯერ კიდევ ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყანაა, ან არაბეთის გაერთიანებული საამიროები, რომელთანაც ევროკავშირის ბევრ წევრ ქვეყანას გააჩნია ძლიერი ეკონომიკური და პოლიტიკური კავშირები.

ახალი ზომების მიღების შესარბილებლად ვარშავა, პირველ რიგში, ჩამოთვლის პრევენციულ ნაბიჯებს, რომელთა მიღებაც უკვე შესაძლებელია. ორიდან ერთ პოლონურ დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ „მას სურს შეისწავლოს მეკავშირე ოფიცრების განლაგების შესაძლებლობა, განსაკუთრებით აღმოსავლეთის სახმელეთო მარშრუტზე არსებულ ძირითად სატრანზიტო ქვეყნებში“. დოკუმენტი აღნიშნავს, რომ მეკავშირე ოფიცერი სტამბოლის აეროპორტში „ხელს შეუწყობს თურქეთის ხელისუფლებასთან მჭიდრო თანამშრომლობას არალეგალური მიგრაციის პრევენციისა და მიგრანტების ინსტრუმენტალიზაციის პოტენციური შემთხვევების გამოვლენაში“.

ამავე დოკუმენტში ასევე ნათქვამია: „ამჟამად, არაბეთის გაერთიანებული საამიროები არ განიხილება საკვანძო ქვეყნად მიგრაციის გარე განზომილებაში, თუმცა ის წარმოადგენს ერთ-ერთ საკვანძო სატრანზიტო პუნქტს მიგრანტებისთვის, რომლებიც ევროკავშირში მიემგზავრებიან. უფრო მჭიდრო თანამშრომლობის დამყარება, მათ შორის, დაზვერვის გაზიარება და ერთობლივი ქმედებები კონტრაბანდისა და ტრეფიკინგის ქსელების წინააღმდეგ, მნიშვნელოვნად იმოქმედებს ამ მარშრუტის გზით არალეგალური მიგრაციის ნაკადზე“.

არსებობს სხვა გზებიც, რომლითაც ბლოკს შეუძლია ამ საკითხის მოგვარება. მაგალითად, უფრო მიზანმიმართული სანქციები რუსეთისა და ბელარუსის იმ ოფიციალური პირების წინააღმდეგ, რომლებიც მონაწილეობენ მიგრანტების ევროკავშირის საზღვრამდე გადაყვანაში. კიდევ ერთი ღონისძიება, რომელსაც ევროკავშირის სახელმწიფოები განიხილავენ აღმოსავლეთ საზღვრის გასწვრივ, არის ფინეთის მიბაძვა და თავშესაფრის უფლების დროებით შეჩერება საგანგებო კანონმდებლობით, რომელიც ჰიბრიდული საფრთხეების წინააღმდეგაა მიმართული.

ევროკავშირის დიპლომატებმა, რომლებიც გაეცნენ შემოთავაზებულ რეგულაციას, მითხრეს, რომ მას განიხილავენ, როგორც „უკანასკნელ საშუალებას“, პოტენციურ ჯოხს, რომელსაც ბრიუსელი გამოიყენებს, თუ სხვა არაფერი იმუშავებს. რეგულაციის მაგიდაზე დაბრუნებით ბლოკი სიგნალს მისცემს მსოფლიოს ქვეყნებს, რომ ევროკავშირისკენ მიმავალი მარშრუტი იკეტება.