ბლოგები

ალბათ სასიამოვნოა სინდისის ქენჯნა მაშინ, როცა დანაშაული არ ჩაგიდენია, მაგრამ სამწუხაროდ ეს არ აღელვებთ თავად დანაშაულის ჩამდენებს, რადგან, როგორც წესი, მათ სინდისი არ ქენჯნით.

ჰანა არენდტი, ბოროტების ბანალურობა

არიან ადამიანები, რომლებიც აუცილებლად მონახავენ მიზეზს, რათა ასე თქვან: „ჰო მაგრამ“. ან ასე: „მათაც უნდა გავუგოთ“...

ეს „გამგებები“ გვამცნობენ, რომ საქმე არასდროს არაა ერთმნიშვნელოვნად.

და რომ ობიექტურობისთვის ყოველთვის უნდა დაისვას ტოლობის ნიშანი.

ასეთ „გამგებებს“ „არაერთმნიშვნელოვანი“ არგუმენტებით, როგორც წესი, ავტორიტარული რეჟიმები და მათი პროპაგანდა კვებავს, რომელიც სადაც გინდა, როცა გინდა და როგორც გინდა, ისე ათქმევინებს ამ ზერელე ფორმულას: „ჰო მაგრამ...“

ასეთ „ჰო მაგრამებს“ წლების წინ „პუტინფერშტეერები“ შეარქვეს გერმანიაში (პუტინის ქმედებებს რომ გაგებით ეკიდებოდნენ და მისი ქცევის რაციონალიზაციას ცდილობდნენ), თუმცა ბევრი ვერაფერი შეცვალა ამ ეპითეტმაც - ბოროტების გამგები გამგებადვე დარჩა... ყოველ შემთხვევაში, პუტინის უკრაინაზე თავდასხმამდე მაინც.

როგორც აღმოჩნდა, „ჰო მაგრამ“ შეიძლება ნებისმიერ საკაციობრიო და ისტორიულ კოშმარსაც კი მოერგოს.

აი, მაგალითად:

რომის იმპერატორმა ტიტუსმა სოლომონის ტაძარი დაანგრია და ათასობით იერუსალიმელი გაჟლიტა.

„ჰო მაგრამ-ადამიანი“ აქ ალბათ ასე გაუგებდა ტიტუსს:

- ჰო მაგრამ... ებრაელები ამბოხებას აწყობდნენ, რომაელებს ხოცავდნენ და თავიანთ ჩამორჩენილ წესებს ამჯობინებდნენ რომაულ მშვიდობაში ცივილიზებულ განვითარებას.

ჰიტლერმა მსოფლიო ომი წამოიწყო, რასაც 60 მილიონი ადამიანის სიკვდილი მოჰყვა, ხოლო 6 მილიონი ებრაელი საკონცენტრაციო ბანაკებში გაჟლიტა... მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი ებრაელები იყვნენ.

- ჰო მაგრამ... გერმანია „ვერსალის სინდრომით“ - მარცხის კომპლექსით იტანჯებოდა, ხალხი გაღატაკებული იყო, ზოგი მდიდარი ებრაელი თავადვე აფინანსებდა რეაქციონერ პოლიტიკოსებს 1933 წლამდე... ჰიტლერს გერმანიის აღორძინება უნდოდა, თავისი სახელმწიფოს სიდიადის ინტერესი ამოძრავებდა... პირველი ავტობანიც მის დროს აიგო.

სტალინმა 35 მილიონი ადამიანი გადაასახლა და გაწყვიტა.

- ჰო მაგრამ... სხვანაირად წესრიგს ვერ დაამყარებდა, ზესახელმწიფო შექმნა საბჭოთა კავშირისგან, ქვეყნის ინდუსტრიალიზაცია შეძლო, მეორე მსოფლიო ომში გაიმარჯვა, ნახევარი ევროპა გააწითლა, სტალინის გარეშე მსოფლიოში დისბალანსი იქნებოდა, ის ანგლო-საქსების ჰეგემონიას ანეიტრალებდა...

მაომ 50 მილიონი ადამიანი დახოცა ჩინეთში.

- ჰო მაგრამ... უნიკალური ექსპერიმენტი შექმნა კომუნისტური ჩინეთის სახით და ვეებერთელა იმპერია დაშლას გადაარჩინა, ამის შედეგად ჩინეთი წარმატებულ იდეოლოგიზებულ გიგანტად იქცა.

პუტინი საქართველოს და უკრაინას დაესხა თავს.

- ჰო მაგრამ... 2008 წელს სააკაშვილი პროვოკაციას წამოეგო, ხოლო უკრაინა ნატო-სკენ მიდიოდა და პუტინი ამას თავისი ქვეყნის ინტერესებიდან გამომდინარე ვერ დაუშვებდა. დაპყრობა არ ნდომებია. ნატოს გაფართოება არ უნდოდა.

„ჰამასმა“ 1000-ზე მეტი მშვიდობიანი ებრაელი (და უცხოელი) მოქალაქე მოკლა ... „ჰეზბოლა“ რაკეტებს უშენს ისრაელს. უდანაშაულო ადამიანებს ხოცავენ (რახან იციან, სამხედროებს ვერ დაჯაბნიან - ქალები და ბავშვები კი წინააღმდეგობას ვერ გაუწევენ).

- ჰო მაგრამ... არც ისრაელი ინდობს პალესტინელებს...

- ანუ „ჰამასი“ პალესტინელების უფლებებს იცავს მშვიდობიანი ებრაელების დახოცვით? ტერორისტები პალესტინელების თავისუფლებისთვის ხოცავენ ბავშვებს, ქალებსა და უიარაღო კაცებს?

- ჰო მაგრამ... ისრაელს საშინელი მთავრობა ჰყავს, ადამიანის უფლებები არც ისრაელში დგას პირველ ადგილზე...

- ანუ „ჰამასსაც“ გავუგოთ?

27 წლის კაცმა 14 წლის ბავშვი მოიყვანა ცოლად და მოკლა.

- ჰო მაგრამ... ეს ხომ ადგილობრივი ეთნიკური ჯგუფის ტრადიციაა?

- საქართველოს კანონმდებლობით პედოფილია ისჯება. 14 წლის ბავშვის ცოლად მოყვანა დანაშაულია.

- ჰო მაგრამ... ეს მაინც ქართველ აზერბაიჯანელებში ხდება...

- ეთნიკურად ქართველები დიდი ხანია 16 წლის გოგოებს აღარ იტაცებენ?..

რამდენს უნდა გავუგოთ, როცა ბოროტებას არც სჭირდება, რომ ვინმეს მისი ესმოდეს... ვიდრე „ჰო მაგრამები“ ტოლობის ნიშანს სვამენ, სისტემური ბოროტება უდანაშაულოთა სისხლის ღვრითაა დაკავებული.

ზოგადადაც, „ჰო-მაგრამ-მოაზროვნენი“, როგორც წესი, ზერელედ იცნობენ იმ საგანს, რაზედაც ვითომდა მსჯელობენ და უმეტესად იქ დაძრწიან და იმ ქარს მიუყვებიან, რომელსაც პროპაგანდა ან კონიუნქტურა მოჰყვება.

მორალი აქ მეტწილად პოზაა.

სადაც ტერორიზმია - „ჰო მაგრამ“ ყოველთვის ტერორისტის და დიქტატორის მოკავშირეა.

რატომაა ეს არჩევნები მნიშვნელოვანი?

15 ოქტომბერს პოლონეთში საპარლამენტო არჩევნები გაიმართება, რომელსაც ევროპის პოლიტიკური ელიტა განსაკუთრებული ყურადღებით აკვირდება. წინასაარჩევნო კვლევები დაძაბულ ბრძოლას გვპირდება. მოახერხებს თუ არა მმართველი პარტია „კანონი და სამართალი“ (PiS) უპრეცედენტო მესამე ვადით გამარჯვებას, სოციალურად კონსერვატიული საშინაო პოლიტიკის წარმოების გაგრძელებას და ნიშნავს თუ არა ეს ახალ დაპირისპირებებს ბრიუსელსა და ბერლინთან? ან, იქნებ, ოპოზიციური პარტიების გაერთიანება იმარჯვებს, სასამართლო რეფორმას გააუქმებს და გააუმჯობესებს ურთიერთობებს ევროპის სხვადასხვა დედაქალაქთან? მაგდალენა კედრო, Polityka Insight-ის ჟურნალისტი, ვითარებას ამგვარად აჯამებს: „ამ არჩევნებს დიდი გავლენა ექნება პოლონეთის პოზიციაზე ევროპაში. ცხადია, ყველა არჩევნებზე შეიძლება ითქვას, რომ ის გადამწყვეტია ქვეყნის მომავლისათვის, მაგრამ ამჯერად ის ნამდვილად გადაწყვეტს, დაუბრუნდება თუ არა პოლონეთი ევროკავშირის ცენტრს თუ დარჩება მარგინალურ, პრობლემურ წევრ სახელმწიფოდ“.

ვინ იბრძვის და რა შედეგს ველით?

ორი მთავარი მოწინააღმდეგე ახლაც, ისევე, როგორც პოლონეთის უახლესი ისტორიის განმავლობაში არაერთხელ მომხდარა, PiS და მემარჯვენე-ცენტრისტული „სამოქალაქო პლატფორმაა“ (PO). წინასწარი გამოკითხვებით PiS იმარჯვებს ხმების დაახლოებით 35%-ით, PO კი ხმების 30%-ს ელის. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ორივეს მოუწევს კოალიციის ჩამოსაყალიბებლად უფრო მცირე ზომის პარტიებთან მოლაპარაკება. ელიან, რომ სამი პარტია მოახერხებს დაახლოებით 10%-ის მიღებას - ორი პარტიის კოალიცია, მემარცხენე „მესამე გზა“ და ულტრამემარჯვენე ლიბერტარიანული „კონფედერაცია“. მემარცხენეები სავარაუდოდ სამოქალაქო კოალიციას შეეკვრებიან, თუმცა ამისათვის მათ ჯერ საარჩევნო ბარერის გადალახვა უნდა მოახერხონ, რომელიც პოლონეთში პარტიებისათვის 5%-ია, კოალიციებისათვის კი - 8%. „კონფედერაცია“, ერთი შეხედვით, უფრო ახლოს მმართველ პარტიასთან დგას - სოციალურ საკითხებსა და ევროკავშირთან ურთიერთობების საკითხებში მსგავსი პოზიცია უჭირავთ. თუმცა, „კონფედერაცია“ საკუთარ თავს პოლიტიკურ აუტსაიდერად მოიაზრებს, რომელიც ქვეყნის სათავეში ყოფნას სისტემის გარედან ნგრევას ამჯობინებს. ისინი ასევე გადასახადების და სოციალური დახმარების შემცირების მოთხოვნით გამოდიან, რაც ეწინააღმდეგება PiS-ს ბოლო წლების პოლიტიკას. არჩევნების შემდეგ დიდი ვაჭრობა დაიწყება და ვარშავაში უკვე ლაპარაკობენ, რომ შესაძლოა 2024 წელს კიდევ ერთი ვადამდელი არჩევნების ჩატარება გახდეს საჭირო.

ისევ კაჩინსკი vs ტუსკი?

ამ საუკუნის პოლონეთის პოლიტიკას ყველაზე მეტად ორი ადამიანი განსაზღვრავდა: იაროსლავ კაჩინსკი და დონალდ ტუსკი. ორივემ პოლიტიკური კარიერა 80-იანი წლების ბოლოს, „სოლიდარობის“ მოძრაობაში დაიწყო და ბოლო ათწლეულების განმავლობაში ხან ერთი უძღვებოდა ქვეყანას, ხან კი - მეორე. კაჩინსკი 2006 და 2007 წლებში მსახურობდა პრემიერ-მინისტრად, 2015 წლიდან კი, როდესაც PiS სათავეში დაბრუნდა, ჩრდილში გადავიდა. მას ვიცე-პრემიერის პოსტი უჭირავს, თუმცა ვარშავაშიც და სხვაგანაც ყველას ესმის, რომ ის ქვეყნის დე ფაქტო ლიდერია და გადაწყვეტილებები მის გარეშე არ მიიღება. ტუსკი 2007-14 წლებში იყო პრემიერ-მინისტრი, შემდეგ კი კარიერა ბრიუსელში გააგრძელა - ჯერ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი იყო, შემდეგ კი „ევროპის სახალხო პარტიის“ პრეზიდენტი. მის არყოფნაში მისი „სამოქალაქო პლატფორმა“ არჩევნებში არაერთხელ დამარცხდა. ორი პოლიტიკოსის მეტოქეობას ისიც ამძაფრებს, რომ მათ ერთმანეთი პიროვნულადაც სძულთ.

2010 წელს სმოლენსკში მომხდარი ავიაკატასტროფის დროს დაიღუპა პოლონეთის პრეზიდენტი, იაროსლავის ტყუპი ძმა ლეხ კაჩინსკი. იაროსლავ კაჩინსკი ძმის დაღუპვაში ბრალს ტუსკს სდებდა და ავრცელებდა კონსპირაციის თეორიას, რომ ტრაგედია უბედური შემთხვევის შედეგად კი არა, არამედ პოლონეთის იმდროინდელი პრემიერ-მინისტრისა და კრემლის მაქინაციების გამო მოხდა. პიოტრ ბურასი, „საგარეო ურთიერთობების ევროპული საბჭოს“ წარმომადგენელი, ამბობს, რომ კაჩინსკისა და ტუსკის მეტოქეობა პოლონეთის ამომრჩევლის გაუცხოებას იწვევს. „პოლონეთის პოლიტიკურ ცხოვრებასა და პოლონეთის საზოგადოებას შორის დიდი განსხვავებაა. საზოგადოებას არ ადარდებს პოლიტიკური კონფლიქტი, კაჩინსკისა და ტუსკის კინკლაობა, რომელიც 30 წელია გრძელდება. ისინი მიიჩნევენ, რომ ეს მათი ბრძოლა არ არის“.

რატომაა PiS ასე პოპულარული?

„კანონი და სამართალი“ ალბათ ვეღარ მიიღებს იმხელა პოლიტიკურ მხარდაჭერას, როგორც ეს 2019 წელს მოხდა, როდესაც მათ ამომრჩევლის 44%-მა დაუჭირა მხარი. მიუხედავად ამისა, მათ პოლონეთის პოლიტიკის ლანდშაფტში ცენტრალური პოზიცია უჭირავთ და, როგორც ჩანს, კიდევ კარგა ხანს მოახერხებენ ამომრჩევლების სულ მცირე მესამედის მიმხრობას. უცხოელ დამკვირვებლებს აშფოთებს ხოლმე ამ პარტიის ქმედებები - აბორტის უფლების შეზღუდვა, ლგბტ+ თემის მიმართ დამოკიდებულება და სასამართლო სექტორის პოლიტიზება, მაგრამ თავის ქვეყანაში ის პოპულარობას ინარჩუნებს. პოლონეთის ელექტორატს მოსწონს პარტიის სოციალურად კონსერვატიული პოლიტიკა, რომელიც ეყრდნობა ნაციონალიზმსა და კათოლიციზმს. PiS-ს დროს პოლონეთის ეკონომიკა მნიშვნელოვნად გაიზარდა, რაშიც გადამწყვეტი როლი ევროკავშირის დახმარებამ ითამაშა (პოლონეთი ბრიუსელის ფულის მთავარი მიმღებია) და პარტიამ ეს თანხები სოციალური პროგრამების დაფინანსებას მოახმარა. „სამოქალაქო პლატფორმას“ 2007-2015 წლებში სათავეში ყოფნისას ძირითადად იმის გამო აკრიტიკებდნენ, რომ სოფელს და სოციალურად დაუცველებს საკმარის ყურადღებას არ უთმობდა.

უკრაინასთან დაკავშირებით რა მოხდება?

მას შემდეგ, რაც 2022 წელს რუსეთმა უკრაინაში სრულმასშტაბიანი ომი წამოიწყო, პოლონეთი კიევის ალბათ უდიდესი მხარდამჭერი გახდა. მან მიიღო ყველაზე მეტი ლტოლვილი, ბრიუსელში რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესება და უკრაინისათვის გულუხვი დახმარების გამოყოფა მოითხოვა, კიევის ლობისტი იყო ევროკავშირსა და ნატოში გაწევრიანების საკითხებში და მთავარი შუამავალია ამ ქვეყნისათვის იარაღის მიწოდების საქმეში. თუმცა, წინასაარჩევნოდ ვარშავაში რიტორიკა მკვეთრად შეიცვალა. მაისში პოლონეთმა (აღმოსავლეთ ევროპის სხვა ქვეყნებთან ერთად) დაბლოკა უკრაინის აგროპროდუქციის შეტანა ევროკავშირში, რადგან ეს პოლონელი ფერმერების კეთილდღეობას უშლიდა ხელს. ბრიუსელის შუამავლობის მიუხედავად, ვარშავა დღემდე მხოლოდ რამდენიმე უკრაინული პროდუქტის ტრანზიტს დათანხმდა.

ევროკავშირის დიპლომატების ნაწილი ამას მიიჩნევს ცინიკურ ნაბიჯად სოფლად მცხოვრები ელექტორატის მოსაზიდად. თუმცა, ყველაფერი ამით არ დამთავრებულა. ბოლო დროს პოლონეთმა ევროკავშირს მოთხოვა გადაევადებინა გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვითაც უკრაინელ ლტოლვილებს შეეძლებოდათ ევროკავშირის ქვეყნებში დროებით მუშაობა და ჯანდაცვის მიღება. პოლონელი ოფიციალური პირები სულ უფრო იშვიათად ხვდებიან უკრაინელ პოლიტიკოსებს და ვარშავამ იმაზეც მიანიშნა, რომ პოლონეთი აღარ მიაწოდებდა კიევს იარაღს. ბევრის აზრით, პოლიტიკის ეს უეცარი ცვლილება ასახავს „უკრაინით დაღლას“ პოლონეთში და PiS ცდილობს ხელიდან არ გაუშვას ამომრჩეველი, რომელსაც შესაძლოა „კონფედერაციისათვის“ მიეცა ხმა. დამკვირვებლების უმეტესობა მიიჩნევს, რომ არჩევნების შემდეგ, კენჭისყრის შედეგის მიუხედავად, პოლონურ-უკრაინული ურთიერთობა კვლავ გაუმჯობესდება, თუმცა, უცნობია, აღდგება თუ არა თანამშრომლობის ის ხარისხი, რომელიც ომის დაწყებიდან არსებობდა. ერთი რამ კი ცხადია: რაც უფრო მიუახლოვდება უკრაინა ევროკავშირის წევრობას, მით გაიზრდება ვარშავისა და კიევის პოლიტიკური მეტოქეობა. ვაჭრობა მათ შორის გაიზრდება, მაგრამ, ამავე დროს, ისინი ერთმანეთთან კონკურენციაში შევლენ ევროკავშირის დაფინანსებასთან დაკავშირებით. ვარშავა ვეტოს უფლებას გამოიყენებს, თუ მიიჩნევს, რომ მის ეკონომიკურ ან პოლიტიკურ ინტერესებს საფრთხე დაემუქრება.

რეფერენდუმთან დაკავშირებით რა ხდება?

საპარლამენტო არჩევნების პარალელურად ტარდება რეფერენდუმიც, სადაც ოთხი შეკითხვაა დასმული: „მხარს უჭერთ თუ არა სახელმწიფო ქონების უცხოურ სუბიექტებზე გაყიდვას, რაც გამოიწვევს პოლონელების მიერ ეკონომიკის სტრატეგიულ სექტორებზე კონტროლის დაკარგვას?“, „მხარს უჭერთ თუ არა საპენსიო ასაკის გაზრდას 67 წლამდე ქალებისა და კაცებისათვის?“, „მხარს უჭერთ თუ არა პოლონეთსა და ბელარუსს შორის საზღვარზე ბარიერის აღებას?“ და „მხარს უჭერთ თუ არა ქვეყანაში შუა აღმოსავლეთიდან და აფრიკიდან ათასობით არალეგალური მიგრანტის მიღებას, რასაც ევროპული ბიუროკრატიის მიერ თავსმოხვეული მექანიზმი გვავალდებულებს?“

ამ შეკითხვებს მკაცრად აკრიტიკებენ, - მიიჩნევენ, რომ მათი ფორმულირება უსამართლო და სუბიექტურია, რეფერენდუმის მიზანი კი PiS-ს ამომრჩევლის დარაზმვაა. მსგავსი ტიპის რეფერენდუმი „ფიდესმა“ გამოიყენა უნგრეთში მთავრობის მხარდაჭერის გასაზრდელად. იმისათვის, რომ რეფერენდუმის შედეგები ვალიდური იყოს, მასში ამომრჩევლების 50%-ზე მეტმა უნდა მიიღოს მონაწილეობა. ოპოზიცია მხარდამჭერებს რეფერენდუმის ბოიკოტისკენ მოუწოდებს, ასე რომ, საკითხავია, მოახერხებს თუ არა მმართველი პარტია ამ რიცხვის მიღწევას.