ბლოგები

პრაქტიკულად გადაწყვეტილია, რომ ფინეთი და შვედეთი ნატოს წევრები გახდებიან. ეს იქნება ყველაზე დიდი ცვლილება ევროპის პოლიტიკურ და სამხედრო რუკაზე მას შემდეგ, რაც ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები რამდენიმე ტალღად შეუერთდნენ სამხედრო ალიანსსა და ევროკავშირს 1990-იანი წლების ბოლოს და 2000-იანების დასაწყისში.

მთავარი შეკითხვა ახლა ის კი არაა, შეუერთდებიან თუ არა ეს ქვეყნები ნატოს, არამედ - როდის მოხდება ეს, ამას ერთად გააკეთებენ თუ - ცალ-ცალკე და, რაც მთავარია, მიიღებენ თუ არა უსაფრთხოების რაიმე გარანტიებს იმ სავარაუდოდ რამდენიმეთვიან პერიოდში, რაც დასჭირდება მათი აპლიკაციის განხილვას სრული წევრობის მინიჭებამდე.

გეზის ცვლილება მართლაც ისტორიული მოვლენაა. ეს ორი ქვეყანა მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ უარს აცხადებდა სამხედრო ალიანსებში გაწევრიანებაზე. ფინეთისთვის ეს იქნება საბოლოო დასასრული ცივი ომის პერიოდისა, როდესაც ის საბჭოთა კავშირისგან დამოუკიდებელი იყო, მაგრამ მოსკოვს მაინც დიდი გავლენა ჰქონდა ჰელსინკის პოლიტიკურ ცხოვრებაზე. შვედეთში „ნეიტრალურობის“ განცდა მის პოლიტიკას ათწლეულების, ან, იქნებ, საუკუნეების განმავლობაში განსაზღვრავდა. მათ მოახერხეს, რომ არცერთ მსოფლიო ომში არ მიეღოთ მონაწილეობა - ბოლო სამხედრო კონფლიქტი სტოკჰოლმს ნორვეგიასთან ჰქონდა, 1814 წელს.

ორივე ქვეყნისთვის ეს დიდი გადაწყვეტილებაა.

მით უფრო გასაოცარია, თუ რამდენად სწრაფად წარიმართა გადაწყვეტილების მიღების პროცესი ფინეთშიც და შვედეთშიც. კვირის დასაწყისში სტოკჰოლმში ორი ქვეყნის ლიდერები შეხვდნენ ერთმანეთს, სადაც შვედეთის პრემიერმა, მაგდალენა ანდერსონმა თქვა, დრო იყოფა „24 თებერვლამდე და მას შემდეგო“. კრემლის მიერ 24 თებერვალს დაწყებულმა ომმა იმდენად დიდი გავლენა მოახდინა ამ ქვეყნებზე, რომ ისინი განიხილავენ ნატოში გაწევრიანებას რეფერენდუმის ჩაუტარებლად.

ფინეთში ალიანსში გაწევრიანებას პარლამენტი და მისი სხვადასხვა კომიტეტი განიხილავს, მაგრამ ელიან, რომ ამ პროცესს თვეები კი არა, რამდენიმე კვირა დასჭირდება. განხილვის შედეგი პრაქტიკულად გადაწყვეტილია - ბოლო კვლევების მიხედვით, ფინეთის მოსახლეობის 70% ნატოში გაწევრიანების მომხრეა და მოყოყმანე პარტიებიც - პოპულისტური ფინეთის პარტია და ცენტრისტული პარტია - მიანიშნებენ, რომ მხარს დაუჭერენ ამ გადაწყვეტილებას. აპლიკაციას ნატოს გენერალურ მდივან იენს სტოლტენბერგს სავარაუდოდ უკვე მაისში გაუგზავნიან.

ჯერჯერობით ამ საქმეში ფინეთი ლიდერობს, მაგრამ აღმოსავლელ მეზობელს შვედეთიც უკან მიჰყვება. მმართველი სოციალ-დემოკრატები ყოველთვის ალიანსის წევრობის წინააღმდეგნი იყვნენ და ამჟამად პარტიაში შიდა დებატები მიმდინარეობს, თუმცა, მედია იუწყება, რომ პრემიერი ნატოში შესვლის მომხრეა. ოთხი მემარჯვენე-ცენტრისტული საპარლამენტო პარტია ალიანსის მომხრეა და პოპულისტური მემარჯვენე შვედეთის დემოკრატები აცხადებენ, რომ შესვლას ისინიც ხმას მისცემენ, თუ ფინეთი ნატოს წევრი გახდება. ამგვარად, საპარლამენტო უმრავლესობა უკვე არსებობს. მართალია, ბოლო გამოკითხვები აჩვენებს, რომ ნატოს წევრობას შვედების 45% უჭერს მხარს (33% წინააღმდეგია და 22%-ს ჯერ არ გადაუწყვეტია), მაგრამ, კვლევების თანახმად, ეს მაჩვენებელი 60%-მდე გაიზრდება, თუ ფინეთი ალიანსში გაწევრიანდება. ასე რომ, დიდი ალბათობით, ფინეთის განაცხადს მალე შვედეთისაც მიჰყვება თან - სტოკჰოლმს, როგორც ჩანს, ამ საკითხის გადაჭრა სექტემბრის საპარლამენტო არჩევნებამდე სურს.

ჩნდება შეკითხვა - ხომ არ მოხდება მათი ერთობლივი გაწევრიანება. ორივე ქვეყნის ხელისუფლება აცხადებს, რომ გადაწყვეტილებას დამოუკიდებლად მიიღებენ, მაგრამ, ამავე დროს, იმასაც ადასტურებენ, რომ შვედეთის და ფინეთის შესაბამისი მინისტრები ერთმანეთთან ლამის ყოველდღიურ კავშირში არიან. თუ აპლიკაციას ისინი ერთად შეიტანენ, ეს უფრო ძლიერი განაცხადი იქნება და ნატოსაც კარის გაღება გაუმარტივდება.

უკვე ნათელია, რომ ნატო ამ წყვილს სიხარულით მიიღებს. არცერთ ამჟამინდელ წევრ ქვეყანას არ მიუნიშნებია, რომ რაიმე პრობლემა ექნებათ ამ წყვილთან დაკავშირებით და ნატოს გენერალურმა მდივანმაც თქვა, რომ ეს ქვეყნები უკვე მაქსიმალურად არიან დაახლოებულნი ნატოსთან. შვედეთისა და ფინეთის ჯარებიც რეგულარულად იღებენ მონაწილეობას ალიანსის წვრთნებში და ორივე არმია სრულადაა თავსებადი 30-ვე წევრი ქვეყნის არმიასთან. ამასთან, ფინეთს, სადაც ჯერაც საყოველთაო გაწვევის სისტემა მოქმედებს, შეუძლია ალიანსს 280-ათასიანი არმია შესთავაზოს, პლუს რეზერვისტები, და შვედეთს განვითარებული მაღალტექნოლოგიური სამხედრო ინდუსტრია გააჩნია. ორივე მზადაა, რომ მშპ-ს 2% დახარჯოს თავდაცვაზე მომდევნო წლების განმავლობაში.

მაშ, როდის შეიძლება ისინი ოფიციალურად გახდნენ წევრები? ბრიუსელში ყველაზე ოპტიმისტურ სცენარად განიხილავენ, რომ ორივე ხელს მოაწერს ნატოს სამიტზე მადრიდში, 29-30 ივნისს. ეს უპრეცედენტო სისწრაფე იქნებოდა, თუმცა, ოფიციალური პირები იმასაც დასძენენ - „უპრეცედენტო დროში ვცხოვრობთო“. ფინეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა პეკა ჰაავისტომ აღნიშნა, რომ შემდეგ რატიფიკაციის პროცესს 3 თვიდან ერთ წლამდე დასჭირდება, რადგან ის 30 ქვეყნის პარლამენტში უნდა განიხილონ, სადაც თავიანთი შიდაპოლიტიკური საკითხები იქნება მოსაგვარებელი. მაგალითისთვის - ჩრდილოეთ მაკედონიას, ნატოს ბოლო წევრს 13 თვე დასჭირდა ხელმოწერიდან სრულ წევრობამდე.

თუმცა, შვედეთმაც და ფინეთმა მიმართეს ალიანსის წევრებს და სთხოვეს პროცესის დაჩქარება, რადგან ისინი უფრთხიან „რუხ ზონას“, რომელშიც შევლენ. მით უმეტეს, რომ 1400-კილომეტრიანი მონაკვეთი ფინეთსა და რუსეთს შორის მალე ნატოს წევრი ქვეყნის ყველაზე გრძელი საზღვარი იქნება მათ აღმოსავლელ მეტოქესთან. ჰაავისტო ადასტურებს, რომ ნატოს მეხუთე მუხლი შეეხება მხოლოდ ალიანსის სრულ წევრებს. თუმცა, გამორიცხული არაა, რომ მათ სხვა სახის უსაფრთხოების გარანტიები მიიღონ ევროკავშირის შეთანხმების 42,7 მუხლის მიხედვით, სადაც წერია, რომ ევროკავშირის წევრებს ვალდებულება აქვთ დაიცვან სხვა წევრი ქვეყნები, თუ ისინი თავდასხმის ქვეშ აღმოჩნდებიან.

ყველაზე სავარაუდო სცენარი კი ასეთია - ევროპის პარლამენტები საგანგებო სესიებს მოიწვევენ ზაფხულში და ფინეთი და შვედეთი ნატოს 31-ე და 32-ე წევრები შემოდგომის დასაწყისში გახდებიან.

ეს სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა ფრანგულ გაზეთ „ლე მონდში“.

მე-20 საუკუნის „უცნაური ომი“ (1939 წლის სექტემბერი – 1940 წლის მაისი), როდესაც პარიზი და ლონდონი ჰიტლერს ჯერ ომს გამოუცხადებენ და შემდეგ გულზე ხელებს დაიკრეფენ, 8 თვეს გასტანს. XXI საუკუნის უცნაური ომი 8 წელი (2014 წლის მარტი - 2022 წლის თებერვალი) მიმდინარეობდა. მე-20 საუკუნის უცნაური ომის დროს ჰიტლერი მოახდენს დიდი ტერიტორიის ოკუპირებას აღმოსავლეთით და ცოტა გონებისას - დასავლეთში. XXI საუკუნის უცნაური ომის დროს პუტინი დაიკავებს მცირე ტერიტორიასა და ბევრ გონებას დასავლეთში. მცირე ტერიტორიას, რადგან 2014-ში პუტინი ცდილობდა აჯანყების პროვოცირებას უკრაინის ბევრ რეგიონში, რომელთაგან მხოლოდ ორში, ისიც ნაწილობრივ, მიაღწია გამარჯვებას. მეორეს მხრივ, დასავლეთში, პუტინის „გონების“ ნადავლი დიდი იქნება, რადგან მთელი ამ უცნაური ომის პერიოდში პუტინი გვაიძულებდა, გვესაუბრა მის მიერ ჩვენს თავს მოხვეულ არარეალურ ფაქტებზე: რომ უკრაინა ხელოვნური ქვეყანაა, სადაც ლინგვისტური, კონფესიური თუ პოლიტიკური განხეთქილება ისეთი დიდია, რომ ეს სახელმწიფო ვერასდროს ვერ გახდებოდა უკრაინელების საერთო სახლი; რომ ამერიკელები გორბაჩოვს ნატოს არგაფართოებას დაჰპირდნენ; რომ ნატოს გაფართოება რუსეთის წინააღმდეგ იყო მიმართული; მოკლედ, რომ რუსეთის პროვოცირება საკმარისად მოვახდინეთ და კომპენსაციის სახით ყოფილი რუსეთის იმპერიის მიწები რუსებს უნდა დაუბრუნდეს...

არადა ვის ახსოვს დღეს ჰარვარდის უნივერსიტეტის ისტორიკოს მერი საროტის კვლევები, რომელმაც შეისწავლა რა გერმანიის და აშშ-ის საგარეო საქმეთა სამინისტროების საარქივო დოკუმენტები, ეჭვქვეშ დააყენა გორბაჩოვისთვის მიცემული ე.წ. დაპირება?! ან ვის გაახსენდა, რომ 1990-იან წლებში, იუგოსლავიის ომის ფონზე, ნატოს აღმოსავლეთით გაფართოება იყო ჩათვლილი აღმოსავლეთ ევროპის „ბალკანიზაციის“ თავიდან აცილების ერთადერთ ეფექტიან საშუალებად?! და ვის ახსოვს დღეს, რომ 1991 წლის 21 დეკემბერს, სწორედ დსთ-ს შექმნის შესახებ ალმა-ათის დეკლარაციის ხელმოწერის დღეს, ბორის ელცინმა ნატოს გაუგზავნა წერილი, რომელშიც განაცხადა, რომ „რუსეთის ნატოში გაერთიანება იქნება მისი ერთ-ერთი გრძელვადიანი პოლიტიკური მიზანი“?! და თავად პუტინს ახსოვს დღეს, ელცინის ჩანაცვლების შემდეგ რამდენჯერ გამოთქვა ნატოში გაწევრიანების - ოღონდ პირდაპირი (MAP-ის გარეშე) - სურვილი?

მოახერხებს რა პუტინი ჩვენი გონების ოკუპირებას, ის ასევე მოახდენს ჩვენი ელიტის ძალების მობილიზებას, რათა მოქცეულიყვნენ მისი განკარგულებების შესაბამისად: უკრაინისთვის არანაირი იარაღი, ევროპისთვის ბევრი გაზი, კრემლის წინააღმდეგ სანქციები მხოლოდ და მხოლოდ „ზრდილობის გულისთვის“ და ბევრი RT და Sputnik-ი ჩვენი ინტელექტუალური ისტებლიშმენტისთვის. RT-ისა და Sputnik-ის სტუდიები, სადაც ჩვენ ხშირად ვიმეორებდით, რომ პუტინის მშობლები ბლოკადელები იყვნენ. და პუტინის მშობლებზე საუბრისას გვავიწყდებოდა, რომ ვიქტორ იუშჩენკოს მამა ოსვენციმის ბანაკის ყოფილი ტუსაღი იყო და მხარზე ნომერ 11369-ს ატარებდა.

„მამაო ჩვენოსავით“ ჩვენ ასევე დაუღალავად ვსაუბრობდით რუსეთის ტანჯვასა და უკრაინელების ნაცისტებთან კოლაბორაციონიზმზე მეორე მსოფლიო ომის დროს, ისე რომ ვერასდროს მივხვდით, რომ კოლაბორაციონიზმი პოლიტიკურ და არა ნაციონალურ დინამიკაზე იყო დამყარებული. ამ ახალმა „მამაო ჩვენომ“ ისე გაგვიტაცა, რომ საერთოდ დაგვავიწყდა გვეხსენებინა, რომ გერმანიის მიერ უკრაინის ოკუპაციის დროს დაიღუპა 3 256 000 მშვიდობიანი მოქალაქე, ხოლო რუსეთისთვის ეს რიცხვი 1 800 000 იყო; რომ 2 402 000 უკრაინელი გადაასახლეს მესამე რაიხში იძულებითი შრომისთვის, ხოლო რუსეთისთვის ეს რიცხვი 1 906 000 გახლდათ; და ეს მაშინ, როდესაც ოკუპაციის ქვეშ მყოფი რუსების რაოდენობა სულ მცირე სამჯერ აღემატებოდა ნაცისტური ჩექმის ქვეშ მყოფი უკრაინელებისას. პუტინის მიერ თავსმოხვეულმა „ლოგიკამ“ იმ დასკვნამდეც კი მიგვიყვანა, რომ ქვეყანა - რომელშიც საპრეზიდენტო არჩევნებზე ებრაული წარმოშობის ზელენსკიმ 74%, ხოლო ულტრანაციონალისტების ერთიანმა კანდიდატმა 1,6% მოაგროვა - ნეონაცისტების მიერ მართულად შევრაცხეთ.

და რა დაბეჯითებით ვიმეორებდით, რომ პუტინი დიდი სტრატეგია, რომ მისთვის პოლიტიკა ჭადრაკის დაფაა?! ამ „მამაო ჩვენომ“ სრულიად დაგვაბრმავა და ვერც კი დავინახეთ, რომ პოლიტიკა მისთვის ჭადრაკის კი არა, რულეტის დაფას წარმოადგენს და მისი გამარჯვების ფორმულა - ფსონის მუდმივი გაორმაგება -მხოლოდ და მხოლოდ ჩვენი სისუსტის ნაყოფია. ვერც ის შევამჩნიეთ, რომ პუტინი, დოსტოევსკის პერსონაჟ კირილოვის მსგავსად „იდეის მიერ იყო შეჭმული“. იმ იდეის, რომელიც რომან „დემონების“ ამ პერსონაჟს თვითმკვლელობას აიძულებს. არადა, ხომ ცნობილი იყო, რომ ათწლეულზე მეტია, რაც პუტინის სულიერ საზრდოს წარმოადგენენ ფაშისტი და მესიანისტი მოაზროვნეები ივან ილინი (1883-1954), ალექსანდრ დუგინი (სერგეი ნარიშკინის ყოფილი მრჩეველი), მიხაილ იურიევი (დუმის ყოფილი ვიცე-სპიკერი). პუტინის საყვარელი ფილოსოფოსი ივან ილინი, რომელიც გერმანიაში ცხოვრობდა გასული საუკუნის 30-იან წლებში, ყველას მათ, ვინც ჰიტლერში დიდ საფრთხეს ხედავდა, „სამყაროს ებრაული თვალებით განჭვრეტას“ უსაყვედურებდა. სწორედ ისე, როგორც ჯერ კიდევ გუშინ, აღმოსავლეთ ევროპელების მიერ კრემლის მიმართ შიშს, ჩვენ ხშირად ფობიებად ვნათლავდით.

დღეს, როგორც იქნა, ბერლინში, პარიზსა თუ რომში (გვეღირსა!) ყველას თვალებზე ნათელი მოეფინა.

ერთადერთი კითხვა, რომელიც უპასუხო რჩება, ესაა - „რამდენ ხანს გაგრძელდება ეს ომი?“ ყოველ შემთხვევაში, უკრაინელებისათვის ის მარადიულის ტოლფასი იქნება. ამ მარადიულობის შემდეგ კი რუსეთის დამარცხების და ცარ პუტინის სრული კრახი ადვილი საწინასწარმეტყველოა. თუმცა, რა დონის ქაოსსა და რა ინტენსივობის ომს გააჩაღებს თვით რუსეთში პუტინის ეს კრახი - ამის წინასწარმეტყველება ჯერ ნაადრევია...