ბლოგები

ქალბატონო თეა, ანჩისხატის საპატრიარქოსთვის გადაცემა-არგადაცემის გარშემო კამათი ძირითადად შემოიფარგლება ამ ძეგლის უსაფრთხოების არგუმენტებით. ნება მიბოძეთ, ამ საკითხს სხვა კუთხიდან შევეხო.

ქალბატონო თეა, თქვენ ჩემზე უკეთ მოგეხსენებათ, რომ ღირებულებების მიგრაცია ეკლესიიდან სამოქალაქო საზოგადოებისკენ, ეკლესიიდან სახელმწიფოსკენ, საუკუნეების მანძილზე განსაზღვრავდა და განსაზღვრავს ევროპის ნებისმიერი ქვეყნის (მათ შორის საქართველოს) განვითარების დინამიკას. კულტურული მემკვიდრეობა - აი, ერთ-ერთი გასეკულარულებული ქრისტიანული მემკვიდრეობა. სიწმინდეების კულტი, პილიგრიმობა, წმინდა ადგილებზე მომლოცველობა - აი, ის საფუძველი, რომელზეც აღმოცენდა თანამედროვე კულტურული მემკვიდრეობა.

ასე რომ, კულტურული მემკვიდრეობის პოლიტიკის დაბადება პირდაპირ კავშირშია წმინდა საგნებისა და სივრცეების დესაკრალიზაციასა და სეკულარიზაციასთან. თქვენ ისიც კარგად მოგეხსენებათ, რომ ეს დესაკრალიზაცია არ ეხება მხოლოდ ეკლესიას - პოლიტიკური დესაკრალიზაციის ძალიან კარგი მაგალითია სამეფო თუ სათავადო სასახლეების მუზეუმებად ან საკონცერტო დარბაზებად ქცევა. ამრიგად, ალბათ დამეთანხმებით, რომ საკრალური საგნების სეკულარიზაცია წარმოადგენს ევროპის (მათ შორის საქართველოს) კულტურული მემკვიდრეობის ცნობიერებას, მის მატრიცას, მის განსახიერებას.

კულტურული მემკვიდრეობის სეკულარიზაცია დღეს ისე შორს წავიდა, რომ იგი სეკულარულ კულტადაც კი იქცა. ევროპის თანამედროვე ერ-სახელმწიფოში იგი გახდა თაყვანისცემის ობიექტი საკრალური ელემენტის გარეშე. ამრიგად, კულტურული მემკვიდრეობა იქცა სულიერებისა და ტრანსცენდენტულობის უნივერსალურ წყაროდ. შესაბამისად, თანამედროვე მრავალკონფესიურ ერ-სახელმწიფოში რელიგიურ-კულტურულმა მემკვიდრეობამ შეიძინა გამაერთიანებლის ფუნქცია.

სიტყვა Heritage, რომელიც მომდინარეობს ლათინური ეტიმოლოგიიდან, ხომ პირდაპირ მიანიშნებს, რომ მემკვიდრეობა უკავშირდება კოლექტიურ იდენტობას?! იმ კოლექტიურ იდენტობას, რომელსაც საქართველოში მართლმადიდებლებთან ერთად ქმნიან მუსლიმები, აგნოსტიკოსები, კათოლიკეები, პროტესტანტები, ებრაელები და ა.შ.

ქალბატონო თეა, იმისათვის, რომ ანჩისხატმა იარსებოს, ის ხომ ხილული უნდა იყოს?! ვშიშობ, რომ საპატრიარქოს მძლავრი პროჟექტორების მიუხედავად ანჩისხატი ვერ გაექცევა ღამეს, რადგან რელიგიურ-კულტურულ მემკვიდრეობას არა პროჟექტორები, არამედ ღირებულებათა კრებული ანათებს. ის ღირებულებები, რომლებიც დაფუძნებულია საყოველთაო ხელმისაწვდომობაზე, შემეცნებაზე, მეცნიერულ შესწავლაზე - ყველაფერ იმაზე, რის ეკლესიაში ხორცშესხმა წარმოუდგენელი ხდება.

ქალბატონო თეა, თქვენ ჩემზე უკეთესად იცით, რომ არქივის ან ბიბლიოთეკის მსგავსად, მუზეუმი არის ადგილი, სადაც საგნები თავმოყრილია და გამომზეურებულია არა in situ, არა საკუთარ ბუნებრივ გარემოში, არამედ კონკრეტულ ლოგიკაზე აწყობილი თანმიმდევრობის მიხედვით. სწორედ რომ განსაკუთრებული ინტერიერის, მულტიმედიის და სხვა ინსტრუმენტების საშუალებით ახერხებს მუზეოგრაფია აღწეროს არტეფაქტის მოგზაურობა დროში და სივრცეში. მუზეუმი, ითვალისწინებს რა დაცული არტეფაქტის სპეციფიკას, მის ტიპოლოგიას, ახერხებს დროსა და სივრცეში მის კონტექსტუალიზაციას და ისე მიწოდებას, რომ სტუმრისათვის ნათელი გახდეს ექსპონატის თეოლოგიურ-პოლიტიკური განზომილება.

ქალბატონო თეა, ალბათ დამეთანხმებით, რომ ანჩისხატის ეკლესიაში გამწესება-არგამწესება არ შემოიფარგლება ექსპონატის მხოლოდ კონსერვაციის ან უსაფრთხოების ასპექტებით. უდავოა, რომ ეკლესიისგან განსხვავებით მუზეუმი წარმოადგენს ადგილს, სადაც ხდება როგორც წარსულის, ისე აწმყოს გაგება: რელიგიური მემკვიდრეობის მუზეუმში გამოფენა, ექსპონატების გარშემო სემინარებისა თუ სიმპოზიუმების მოწყობა, წარმოადგენს არა მარტო ცოდნის კუმულაციის საშუალებას, არამედ საშუალებას საკუთარი თავის შემეცნებისა. ეს კი, თავის მხრივ, საშუალებას იძლევა, ხაზი გაესვას რელიგიური მემკვიდრეობის უდიდეს როლს საზოგადოების, ერის მშენებლობაში.

აქედან გამომდინარე, ვინაიდან მუზეუმის მნიშვნელოვან მისიას წარმოადგენს რელიგიის როლის წარმოჩენა და რელიგიური მემკვიდრეობის შესახებ ცოდნის გავრცელება, მე ცოტა გასაკვირიც კი მეჩვენება, რომ თვით საპატრიარქოს არ სურს ანჩისხატის მუზეუმში დატოვება.

ქალბატონო თეა, თქვენ ჩემზე უკეთ იცით, რომ რელიგიურ-კულტურული მემკვიდრეობა დაჯილდოებულია შუამავლის უდიდესი ძალით - შუამავლისა როგორც სივრცეში, ისე დროში. ისიც მოგეხსენებათ, რომ კულტურული მემკვიდრეობა არის როგორც ნაკერი, ისე რღვევა ცოცხალსა და მკვდარს შორის. ამ პირობებში რელიგიური მემკვიდრეობის სოციალური განზომილება განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს. რელიგიური მემკვიდრეობის ეს სოციალური განზომილება კი, ვშიშობ, უხილავი გახდება ეკლესიაში განთავსების შემთხვევაში.

ასე რომ, იქნებ ღირდეს საპატრიარქოს დარწმუნება, რომ ანჩისხატის მუზეუმში დატოვება პირველ ყოვლისა მის ინტერესშია?

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.

ალბათ, ყველამ ვნახეთ ჩვენი პრემიერის ქეიფი ოლიმპიურ ჩემპიონთან და, რაც მთავარია, ხალხთან, ხალხურ გარემოში, გაულესავი კედლების ფონზე, გასაშლელ, მრავალ ქორწილ-ქელეხ გამოვლილ გასაქირავებელ სკამ-მაგიდებზე. ვნახეთ იმიტომ, რომ უნდა გვენახა. ასეთი იყო ჩანაფიქრი, რომ ყველას თუ არა, რაც შეიძლება ბევრს გვენახა... და თანაც გვენახა არა მხოლოდ ის, თუ როგორ უხარია პრემიერ-მინისტრს ქართველი სპორტსმენის წარმატება, არამედ ისიც, თუ როგორი სახალხო პრემიერია, როგორი უბრალო და ჯიგარია, როგორ ხარობს „უბრალო ხალხის“ სიხარულით, როგორ არ თაკილობს მათთან პურის ჭამას, როგორ არ დაგიდევს მძიმე ეპიდემიურ ვითარებას და როგორ ქეიფობს ხალხის გულის გასახარად და მტრების გულის გასახეთქად...

„მერე რა, დანაშაულია ქეიფი?!“ – ასე უპასუხა ირაკლი ღარიბაშვილმა ჟურნალისტს, რომელმაც კითხვა დასვა ეპიდემიის დროს ხალხმრავალ სუფრაზე პრემიერ-მინისტრის ყოფნის მიზანშეწონილობაზე.

ჩვენც რომ ვიკითხოთ, არ არის დანაშაული?

განა, აუცილებელია სისხლის სამართლის კოდექსით იყოს განსაზღვრული ქმედება? განა, საკმარისი არ არის, რომ დღეში 30-40 ადამიანი კვდება? რომ ექიმები და საავადმყოფოები ვეღარ აუდიან მძიმე პაციენტების მიღებას და, როგორც საქართველოს დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის ხელმძღვანელები ამბობენ, ამის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, ვაქცინაციის დაბალ ტემპთან ერთად, ხალხმრავალი სუფრები, ქორწილები და ქელეხებია?

გახსოვთ „მოუკრეფავნი“ - ქართული სკაბრეზული ფოლკლორის ნიმუშები, რომლებიც ვახუშტი კოტეტიშვილის რედაქციით გამოიცა ამ თხუთმეტიოდე წლის წინ?

ქეიფობს ბუწუნკალაი
მეორე-მესამე დღე არი,
ზაკონ ვერ მასდრეკს ვაჟკაცსა,
ზაკონ რა ჩემი *ლე არი?!

„ომალოს სახინკლეში გაგონილი, "მშრალი კანონის" მძვინვარებისასო“, - ასეთი მინაწერი აქვს გაკეთებული ამ სახუმარო ლექსს, „მშრალი კანონით“ კი, მოგეხსენებათ, აკრძალული იყო ალკოჰოლური სასმელების წარმოება-გაყიდვა და, შესაბამისად, ქეიფიც, მაგრამ ბუწუნკალა კანონს არ დაგიდევდათ და მაინც ქეიფობდა... ჩვენი პრემიერ-მინისტრივით.

ბუწუნკალას ქეიფს მეტი გამართლება ჰქონდა, რადგან ის არღვევდა კანონს, რომლის ხელყოფა არ იწვევდა ათეულობით ადამიანის მყისიერ სიკვდილს. „მშრალი კანონი“ უფრო მეტად მიმართული იყო „უაზრო ფლანგვის“ შესაჩერებლად, რადგან, როგორც ჯერ კიდევ 1881 წელს ლიტერატურულ-პოლიტიკური ჟურნალი „იმედი“ წერდა, „ყოველწლიურად საქართველოს მოსახლეობა ხარჯავდა ნათლობაზე 1 200 000 მანეთს, ქორწილებზე - 1 500 000 მანეთს, ხატობა-დღესასწაულებზე 150 000 მანეთსა და მიცვალებულთან დაკავშირებულ რიტუალებზე 4 500 000 მანეთს“.

ცხადია, „მშრალ კანონს“ სხვა სადავო (სამედიცინო, რელიგიური და ა.შ.) მდგენელებიც ჰქონდა, მაგრამ ძირითადი მიზანი მაინც „მავნე და ხარჯიანი ტრადიციების“ მოშლა იყო.

რა უფრო დიდი ბუწუნკალობაა, ამგვარი, დაწერილი კანონის დარღვევა თუ ისეთი დაუწერელისა, რომელსაც ყოველდღიურად ოთხ ათეულამდე ადამიანის გადარჩენა შეუძლია?

საქართველოს მთავრობამ ისე მოხსნა შეზღუდვები და ისე გააუქმა ჯარიმები, რომ აცრილთა რაოდენობა 3%-ს არ აღემატებოდა. შედეგად, ბოლო ერთ თვეში 700-ზე მეტი ადამიანი დავკარგეთ და თუ რამე არ შეიცვალა, ეს რიცხვიც სანატრელი გაგვიხდება, რაც, როგორც ჩანს, კარგად ესმით უწყებათაშორის საკოორდინაციო საბჭოში, რომელმაც კვლავ სავალდებულო გახადა პირბადის ტარება ღია სივრცეში, სადაც 5-ზე მეტი ადამიანი იკრიბება. გარდა ამისა, საბჭომ ასევე გადაწყვიტა, რომ ქორწილის, ქელეხის, იუბილეს და მსგავსი ღონისძიებების მასპინძლობისთვის კვების ობიექტებსა და სარიტუალო დარბაზებს პირველ ჯერზე დაეკისრებათ ფინანსური სანქცია 10 ათასი ლარის ოდენობით, ხოლო მსგავსი ქმედების განმეორებისთვის ეს ობიექტები დაილუქება.

„მსხვერპლშეწირვას ემსგავსება ჩვენი ქორწილები და ქელეხებიო“, - განაცხადა ამას წინათ პაატა იმნაძემ.

თუ კარგად დაუკვირდებით, ამ სუფრებსა და ქეიფებს მსხვერპლად ეწირებიან როგორც ადამიანები, ასევე სახელმწიფო ინსტიტუტები, კანონის უზენაესობის რწმენა.

სწორედ ერთ-ერთი ასეთი მსხვერპლშეწირვა იყო პანდემიის დროს პრემიერ-მინისტრის ქეიფი ხალხმრავალ, დახურულ სივრცეში. მსხვერპლი კი, ცხადია, მიტანილი იქნა არჩევნების სამსხვერპლოზე, არჩევნებისა, რომლის მოგება, ჩვენი პოლიტიკური კულტურიდან გამომდინარე, ყველა საშუალებას - მსხვერპლსა და ხარჯს - ამართლებს, მათ შორის ამართლებს ფინანსურ ხარჯსაც. მხოლოდ ბრიყვი შეიძლება ვერ ხვდებოდეს, რასთან გვაქვს საქმე, როცა პრემიერ-მინისტრი, ადგილობრივ არჩევნებამდე 1,5 თვით ადრე, ოფიციალურად სახელმწიფო მოხელეების, ფაქტობრივად კი მმართველი პარტიის ადმინისტრაციული რესურსის - მერების, გამგებლებისა და მათი მოადგილეების - ხელფასების გაორმაგებაზე ლაპარაკობს.

ცხადია, ესეც ქეიფია ჟამიანობაში, ესეც ღრეობაა, კანონის დარღვევით რომ საფრთხეს უქმნის დემოკრატიასა და სახელმწიფო ინსტიტუტებს, რომელთა სიკვდილიანობის ბოლო წლების სტატისტიკაც ისეთივე დრამატულია, როგორიც კოვიდისა, თუმცა, გასაგები მიზეზების გამო, ნაკლებად ხილული და თვალსაჩინოა.

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.