ბლოგები

ბაიდენ-პუტინის სამიტი ამ კვირაში მედიის სათაურებს რომ ააჭრელებდა,მაგაში ეჭვი არავის ეპარებოდა. ასეც მოხდა იმისდა მიუხედავად, რომ ჟენევის შეხვედრამ თავი ბევრი ვერაფრით დაგვამახსოვრა.

მთელი მსოფლიოს მასშტაბით, ჟურნალისტები სხვამ ვერაფერმა გაახურა. ვერც იქამდე ორი დღით ადრე გამართულმა ნატოს დუნე სამიტმა, სადაც სამხედრო ალიანსი თავის მოსალოდნელ წარსულს დაუბრუნდა, ვერც ევროკავშირისა და აშშ-ის მიერ Airbus/Boeing-ის ხანგრძლივი დავის გადაჭრამ და ვერც ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის მესვეურთა ძალისხმევამ, გაასუფთაონ ფურცელი, რომლიდანაც რუსეთთან ურთიერთობის დაწყებას ხელახლა ცდილობენ.

ეს კრემლს ძალიანაც ხელს აძლევს. საბოლო ჯამში, მოსკოვს ხომ ის ურჩევნია დასავლეთის ქვეყნებს სათითაოდ გაუმკლავდეს და თავიდან აიცილოს მოსალოდნელი პასუხი მულტინაციონალური ინსტიტუციების, ევროკავშირისა და ნატოს მხრიდან. მისთვის გაცილებით უფრო მოსახერხებელია ითამაშოს იმ აზრთა სხვადასხვაობაზე, რომელიც ორივე ინსტიტუციის შიგნით არსებობს.

იმის მიხედვით, თუ როგორი იყო ამ კვირაში ბრიუსელელი დიპლომატების მიერ გადადგმული ნაბიჯები, ნათელია, რომ რუსეთმა უკვე მიაღწია წარმატებას და უახლოეს მომავალში ამას ვერაფერი შეცვლის. მნიშვნელოვანი ამბები კი სწორედ ბაიდენ-პუტინის მსგავს სამიტებზე მოხდება.

ნატოს ბრიუსელის კომუნიკეს 79-ე პარაგრაფში რუსეთი რამდენჯერმეა ნახსენები, მაგრამ გარდა აღშფოთების გამოხატვისა, რაც უკავშირდება კრემლის მაქინაციებს ალიანსის ტერიტორიაზე და მის მიღმა, იქ მაინცდამაინც ახალი არაფერი დაწერილა. სამხედრო კლუბმა უკვე შეამცირა რუსი დიპლომატების რაოდენობა ბრიუსელის შტაბბინაში, უარი თქვა, ფაქტობრივად, ყველანაირ სამოქალაქო და სამხედრო თანამშრომლობაზე და 2014 წელს ყირიმის ანექსიის საპასუხოდ, გაზარდა საკუთარი წარმომადგენლობა ბალტიის ქვეყნებსა და პოლონეთში. როგორც ყოველთვის, ისიც ითქვა, “სანამ რუსეთი არ გამოხატავს მზაობას იმოქმედოს საერთაშორისო კანონმდებლობის შესაბამისად და შეასრულოს საკუთარი საერთაშორისო მოვალეობები და ვალდებულებები, “ჩვეულებრივ ბიზნესსაქმიანობას” არ დავუბრუნდებითო”.

ტრადიციულად, დოკუმენტში გამეორდა კიდევ ერთი სტანდარტული ფორმულა: თავდაცვა, შეკავება და დიალოგი. აღინიშნა: “ჩვენ ვრჩებით ღია რუსეთთან პერიოდული, ფოკუსირებული და აზრიანი დიალოგისთვის, გვსურს ვიმოქმედოთ ნატო-რუსეთის საბჭოს ორმხრივი სარგებლიანობის პრინციპზე დაყრდნობით, თავიდან ავირიდოთ გაუგებრობები, არასწორი გათვლები, გაუთვალისწინებელი ესკალაცია და გავზარდოთ გამჭვირვალობა და პროგნოზირებადობა”.

რუსეთმა რაც არ უნდა ქნას, მის მიმართ გაწვდილი ხელი არსად გაქრება. ეჭვგარეშეა - ეს ხელი იმის სიმბოლოა, რომ ბევრ ევროპელ მოკავშირეს, უბრალოდ, არ სურს კრემლი კიდევ უფრო გააბრაზოს.

ნატოს მსგავსად, ევროკავშირიც ცდილობდა გაემეორებინა ძველი, უკვე ათასგზის გადამღერებული, სიმღერა რუსეთზე. ამ კვირას გამოქვეყნებულ დოკუმენტში, რომელზეც ევროკავშირის წევრი ქვეყნების მეთაურები და მთავრობები მომავალ კვირაში იმსჯელებენ, ევროპის საგარეო ქმედებათა სამსახურმა (EEAS) წარმოადგინა ახალი სლოგანი: “უკან დახიე, შეზღუდე, ჩაერთე”.

მარამ ეს მოხდება რუსეთთან დაკავშირებული იმ ხუთი პრინციპის ფარგლებში, რომლებზეც ბლოკი უკვე შეთანხმდა: მინსკის შეთანხმებების სრული შესრულება, ბლოკსა და რუსეთს შორის არსებულ ქვეყნებთან ურთიერთობის გაძლიერება, ენერგეტიკის სფეროსა და ბლოკის სხვა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ინფრასტრუქტურის უსაფრთხოება, არჩევითი ჩართვა საერთო ინტრესის სხვადასხვა სფეროში და, ბოლოს, დიდი წნეხის ქვეშ მყოფი რუსეთის სამოქალაქო საზოგადოების მხარდაჭერა. სხვაგვარად რომ გითხრათ, ეს სუფრა ძალიან მრავალფეროვანია და, სრულიად ევროპის გემოვნების გათვალისწინებით, გთავაზობთ როგორც ტკბილ, ისე მწარე კერძებსაც.

რამდენიმე ქვეყნის დიპლომატმა მალევე დაიწუნა დოკუმენტი. მათ აღნიშნეს, ის სავსეა ზოგადი მოცემულობებით და ახალს ცოტას თუ ამბობსო. ისინი მართლები არიან, მაგრამ, ამასთანავე, მათ იციან, რომ, ნატოსი არ იყოს, საქმე როცა რუსეთს ეხება, ევროკავშირიც გაჭედილია. უკრაინის მიმართ რუსეთის ქმედებების საპასუხოდ, უკვე დაწესებულია სხვადასხვა სანქციები და მათი რიცხვი რუტინულად იზრდება. პერიოდულად, კრემლი მორიგ ამბავს რომ “გააჩალიჩებს” ხოლმე, იქნება ეს სოლსბერი, ნავალნი თუ კიბერთავდასხმა ბუნდესტაგზე, სანქცირებულთა სიას ახალი სახელები ემატება, რაც ხშირად წმინდა სიმბოლურ ხასიათს ატარებს. მაგრამ სხვადასხვა ქვეყნის ბიზნეს და პოლიტიკური ინტერესები ევროკავშირს სანქციების მხრივ დიდ გასაქანს არ აძლევს. ანგარიში ამას, ფაქტობრივად, თავიდანვე გაუწყებთ: “რუსეთი ევროკავშირის უდიდესი მეზობელია, ის რჩება ანგარიშგასაწევ ძალად როგორც ევროპაში, ისე გლობალურადაც. ეს დიდწილად დაფუძნებულია მის ზომაზე, გეოგრაფიულ მოცულობაზე, მის მზაობაზე ზეგავლენა მოახდინოს საერთაშორისო ამბებზე და, ასევე, მის პოლიტიკურ, დიპლომატიურ და მძლავრ სამხედრო შესაძლებლობაზე”.

რაღა გასაკვირია, რომ მილსადენ “აღმოსავლეთ ნაკად 2-ის” შეჩერებაზე საუბარი საერთოდ არაა, ან რომ რუსი ოლიგარქებისთვის სანქციების დაწესება დამალულია პომპეზური და ორაზროვანი წინადადების მიღმა: “ჩვენ განვაგრძობთ ჩვენს ბრძოლას კორუფციისა და ფულის გათეთრების წინააღმდეგ, რაც მოიცავს რუსეთიდან წამოსული ფინანსური ნაკადების გამჭვირვალობის ზრდას”.

შესაძლოა, დოკუმენტი ძალიანაც მართალი იყოს იმაში, რომ “რუსეთთან ურთიერთობების გაცივება ამ დროისთვის ყველაზე რეალისტური და მოსალოდნელი სცენარია”. იგივე შეიძლება ითქვას ნატოზეც. ეს ძალიანაც ხელს აძლევს პუტინს და, როგორც ჩანს, სხვადასხვა მიზეზით, კიდევ რამდენიმე ქვეყანას.

2021 - კორნუოლში დიდი შვიდეულის წევრებთან შეხვედრის შემდეგ აშშ-ის პრეზიდენტი, ჯო ბაიდენი, ბრიუსელში მიემგზავრება.

14 ივნისის ნატოს სამიტზე და მის მომდევნო ევროკავშირისა და აშშ-ის სამიტზე განსაკუთრებული დრამა და ცალსახა გადაწყვეტილებები მოსალოდნელი არ არის. ამ შეხვედრების ამოცანაა ნორმალური ვითარების დაბრუნების ჩვენება და ტრანსატლანტიკური კავშირების განახლება, თუმცა, შესაძლოა, ღიმილიანი მისალმებების მიღმა მიმალულმა დაძაბულობამაც წამოყოს თავი.

ნატოს სამიტი მოკლე იქნება. ერთი დიდი სესიაა, რომელი, წესით, 3 საათს გაგრძელდება. მას მხოლოდ ნატოს 30 წევრი დაესწრება. პარტნიორი ქვეყნები, ვთქვათ, საქართველო და უკრაინა, წარმოდგენილნი არ იქნებიან. ერთგვარი „ჯო ბაიდენის გასაცნობი შეხვედრაა“, მსგავსი 2017 წლის მინი-სამიტისა, როდესაც ახალარჩეული დონალდ ტრამპი ნატოს შტაბში პირველად ჩავიდა. ამჯერად ნატოს მაღალჩინოსნები დარწმუნებულნი არიან, რომ შეხვედრა მოულოდნელობების გარეშე ჩაივლის და ურთიერთბრალდებებს ადგილი არ ექნება, თუმცა რამდენიმე ორმხრივი შეხვედრა, შესაძლოა, საინტერესო იყოს - მაგალითად, ბაიდენის პოტენციური შეხვედრა თურქეთის ლიდერ რეჯებ ტაიპ ერდოანთან, რომლის ქმედებების გათვლა სულ უფრო და უფრო რთულდება.

ქვეყნების ლიდერები ხელს მოაწერენ სამიტის კომუნიკეს, რომელიც სამხედრო ალიანსის სტრატეგიული კონცეფციის განახლებას ისახავს მიზნად. ავღანეთის მისია დასასრულს უახლოვდება და ალიანსმა მომდევნო ათი წლის გეგმა უნდა გაწეროს.

შესაბამისად, მოსალოდნელია მიმდინარე საკითხების დაბრუნება. იქნება მოწოდებები ბლოკის სახმელეთო, საზღვაო და საჰაერო კოლექტიური თავდაცვის გაძლიერებისკენ, მაგრამ ამას დაემატება კოსმოსური და კიბერუსაფრთხოების საკითხებიც. დროსთან შესაბამისად, გაძლიერებული ფოკუსი იქნება კლიმატის ცვლილების საკითხებზე.

შეხვედრაზე, როგორც ყოველთვის, ყველაზე რთული საკითხი ფულთან იქნება დაკავშირებული. წლის დასაწყისში ნატოს გენერალურმა მდივანმა იენს სტოლტენბერგმა წამოაყენა წინადადება, რომ მოკავშირეებმა მეტი თანხა პირდაპირ განათავსონ არსებულ მცირე საერთო ბიუჯეტებში, რათა მოკავშირეთა ტერიტორიებზე ოპერაციები კოლექტიურად დაფინანსდეს. ამჟამად მთლიანად მოკავშირეების გადასახდელია, მაგალითად, ჯარისკაცებისა და ტანკების გაგზავნა პოლონეთსა ან ლიტვაში.

გერმანია მიესალმება ფინანსური ტვირთის მსგავს გადანაწილებას, საფრანგეთს კი სკეპტიკური პოზიცია უჭირავს, რადგან ეს გეგმები არ წაადგება მის სამხედრო პრიორიტეტებს და საფრთხეს უქმნის მის მოწოდებებს ევროკავშირის თავდაცვის გაძლიერებასთან დაკავშირებით. სავარაუდოა, რომ მხარეები რაიმე ტიპის კომპრომისს მიაღწევენ „სამომავლო ერთობლივ დაფინანსებასთან“ დაკავშირებით.

თუმცა მთავარი დიდი საფრთხე, როგორც ჩანს, ჩინეთია და აქ აშშ-ის ახალი ადმინისტრაცია გადამწყვეტ როლს თამაშობს ევროპელი მოკავშირეებისთვის პოზიციის არჩევის მოთხოვნაში - შესაძლოა, არა დაუყოვნებლივ, მაგრამ მალე. მაგალითად, ნატო პეკინს „მტრად“ ან „მეტოქედ“ არ მოიხსენიებს, რადგან ეს ქვეყანა უმნიშვნელოვანესი მოთამაშეა კლიმატისა და ვაჭრობის საკითხებში, მაგრამ ლიდერები განაცხადებენ, რომ იზრდება განსხვავებები დასავლურ ღირებულებებსა და ჩინეთის რეჟიმის პოზიციას შორის.

მაშინაც კი, როდესაც ჩინეთს პირდაპირ არ ახსენებენ, მისი კვალი მაინც დაეტყობა ნატოს პრიორიტეტებს - იქნება ეს აუცილებელი ინფრასტრუქტურის დაცვა, კანონებზე დაფუძნებული საერთაშორისო წესრიგის გაძლიერება, ტრანსატლანტიკური ინოვაციების ხელშეწყობა, ახალი ტექნოლოგიების სტანდარტების განსაზღვრა თუ თანამშრომლობა ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა ავსტრალია, ახალი ზელანდია, იაპონია და სამხრეთი კორეა.

ძველი მტრის, რუსეთის, საქმე როგორაა? ნატოს სამიტზე ამ კუთხით ახალს არაფერს ელიან - ალიანსი შეინარჩუნებს ძველ მიდგომას, რომელიც გულისხმობს, ერთი მხრივ, თავდაცვას და შეკავებას და, მეორე მხრივ, დიალოგის საჭიროებას. ასე რომ, გამორიცხული არ არის ზაფხულში ნატო-რუსეთის საბჭოს ჩატარება გადაწყდეს. მანამდე კი ყველა დააკვირდება ჟენევაში ბაიდენის შეხვედრას რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინთან, რომელიც ბრიუსელის ვიზიტს მალევე მოჰყვება.

რაც შეეხება საქართველოსა და უკრაინას, ალიანსი გაიმეორებს, რომ კარი ამ ქვეყნებისთვის ღიაა, მიუხედავად იმისა, რომ ამ კარში ორ ქვეყანას ახლო მომავალში არ შეუშვებენ.

ევროკავშირისა და აშშ-ის 15 ივნისის სამიტზე ბაიდენი შეხვდება ევროპული საბჭოს პრეზიდენტს, შარლ მიშელს, და ევროკომისიის პრეზიდენტს, ურზულა ფონ დერ ლაიენს. განწყობა მეგობრული და ოპტიმისტური იქნება. სამიტის განცხადებაში, რომელმაც პრესაში წინასწარ გაჟონა, ნათქვამია, რომ შეიძლება ივლისის შუა რიცხვებში მოგვარდეს „ბოინგისა“ და „ეარბასის“ უთანხმოება, რომელიც, უკვე წლებია, აფუჭებს ტრანსატლანტიკურ ურთიერთობებს. მსგავსი შეთანხმებაა მოსალოდნელი წლის ბოლოსთვის ფოლადსა და ალუმინზე ტარიფების გაუქმებასთან დაკავშირებითაც.

რაც შეეხება კრემლს, განცხადების პროექტში ნათქვამია, რომ ბრიუსელი და ვაშინგტონი კოორდინირებულ პოლიტიკას აწარმოებენ და დაიწყებენ დიალოგს მაღალ დონეზე რუსეთთან დაკავშირებით. თუმცა, ნატოს მსგავსად, მთავარი პრობლემა აქაც ჩინეთი იქნება. ევროკავშირისა და აშშ-ის ვაჭრობისა და ტექნოლოგიის საბჭოს დაარსება სწორედ ჩინეთის წინსვლის პასუხად მოიაზრება. საბჭო შეეცდება დააახლოვოს ევროპისა და ამერიკის ძირითადი პოზიციები ტექნოლოგიებთან, ციფრულ საკითხებთან, მიწოდების ჯაჭვსა და გლობალურ თანამშრომლობასთან დაკავშირებით. ყველაზე მნიშვნელოვანი კი რეგულაციების პოლიტიკისა და მის განხორციელებასთან დაკავშირებული თანამშრომლობის განსაზღვრა იქნება.

თუმცა განცხადებაში ასევე ნათქვამია, რომ ამერიკისა და ევროკავშირის მიდგომა ჩინეთის საკითხისადმი მოიცავს „თანამშრომლობის, კონკურენციისა და სისტემური მეტოქეობის ელემენტებს“. ეს კი აჩენს კითხვებს, თუ რამდენ ხანს გაძლებს ერთიანი ფრონტი, რომელსაც ბრიუსელში მომავალ კვირას წარადგენენ.