რატომ ვერ ლაგდება ოპოზიციის არეული ცხოვრება? აი, ამ კითხვაზე მინდა, დღეს ჩემი პასუხი შემოგთავაზოთ, რომლის მოკლე ვერსია – მეფე ლირის ცნობილ ფრაზაში ლაკონურად ასახული – სტატიის სათაურად შევარჩიე.
რაც კი ბოლო დღეებში ლევან გაჩეჩილაძის კომენტარი მოვისმინე, სულ იმას ამბობდა – მხოლოდ მე მაქვს თბილისის მოგების გამოცდილება და დედაქალაქის საარჩევნო სპეციფიკას ყველაზე უკეთ მე ვიცნობო.
მეორე მხრივ, მერობის კანდიდატად უკვე მერამდენედ გამოცხადდა ირაკლი ალასანია. სადღაც დავით ბერძენიშვილის კომენტარსაც წავაწყდი – დაუჭიროს ლევან გაჩეჩილაძემ მხარი ალასანიას და ოპოზიციის ერთიანი ლიდერის პრობლემა უმტკივნეულოდ გადაიჭრებაო.
ლევან გაჩეჩილაძეც მართალია და დავით ბერძენიშვილიც, ოღონდ, ცალ-ცალკე. როგორც კი მათი მოსაზრებების შეჯერებას მოვინდომებთ, მაშინვე ჩიხში აღმოვჩნდებით: თუ ერთს უკეთესი შანსი აქვს, მეორე რატომაა კანდიდატი? მაგრამ თუ მეორე უკვე აღიარებული კანდიდატია, სანამ პირველი ოხვრას არ დაასრულებს და იმ მეორეს მხარს არ დაუჭერს, ოპოზიციის საქმე წინ ხომ ვერ წავა?
დღევანელი მომენტის თავისებურება ის არის, რომ ირაკლი ალასანიაც და ლევან გაჩეჩილაძეც, ფაქტობრივად, „მარტოკაცი ლიდერები“ არიან. ორივე მათგანის გვერდით საზოგადოება დგას და არა პარტია. ერთ მხარეს „ქართული აკადემიაა“, მეორე მხარეს კი – „დაიცავი საქართველო“.
ირაკლი ალასანია ფორმალურად არის პარტიის ლიდერი, მაგრამ, საქართველოში ძნელად თუ იპოვით ადამიანს, რომელსაც ან მისი პარტიის რთული დასახელება ახსოვს, ან ის იცის – თუნდაც, დაახლოებით – რამდენი წევრია ამ პარტიაში – 100, 1 000 თუ 10 000. ყოველ შემთხვევაში, პარტია ლიდერს პოლიტიკურ წონას რომ ვერ უქმნის და ლიდერის გვერდით გადამწყვეტ მომენტში საზოგადოებრივი ორგანიზაცია რომ დგას და არა პარტია, – ეს ცხადია. ლევან გაჩეჩილაძე ხომ თავად არის საზოგადოებრივი მოძრაობის ლიდერი და პარტია ფორმალურადაც არ გააჩნია.
გამოდის, ამ რთულ პოლიტიკურ მომენტში (შესაძლოა, ამიტომაც არის ასეთი რთული), ლიდერების გვერდით შემთხვევითი ადამიანები, არაპოლიტიკოსები არიან. სწორედ ისინი – არაპროფესიონალები – განსაზღვრავენ ლიდერების პოლიტიკურ ქცევასაც და ოპოზიციური პოლიტიკის ზოგად ფაბულასაც.
არადა, საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ორგანიზაციები ერთმანეთისგან არსებითად განსხვავდებიან. წესით, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები ღირებულებით ჩარჩოს უნდა ქმნიდნენ და ცდილობდნენ, რომ პოლიტიკოსები ამ ჩარჩოთი შეძლებისდაგვარად შებოჭონ. პოლიტიკური ორგანიზაციები კი პრაგმატულად, პოლიტიკის ლოგიკის და მიზანშეწონილობის პრინციპებით უნდა მოქმედებდნენ.
როდესაც ყველაფერი ყირამალაა – როდესაც პოლიტიკური ლიდერები ცნობილ მომღერლებს, სპორტსმენებს, მწერლებს და მსახიობებს უსმენენ, პოლიტიკური პარტნიორების ნაცვლად; როდესაც კულმინაციურ მომენტში ლიდერები კათოლიკოს-პატრიარქს გადააბარებენ პოლიტიკური გადაწყვეტილების ტვირთს; როდესაც სამეგობრო წრეში გეგმავენ ამა თუ იმ ნაბიჯს, რომელზეც ათეულ ათასობით ადამიანის ბედია დამოკიდებული, – ცხადია, იმის მეტი ვერაფრი გვექნება, რაც გვაქვს.
პოლიტიკური ლიდერების მსგავსად, საზოგადოების მხრიდან ღრმად პატივცემული ადამიანებიც თავის ფუნქციას კი არ ასრულებენ – ანუ საზოგადოებრივი ღირებულებების ღერძის შექმნაზე კი არ ფიქრობენ – არამედ, პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს ჰკარნახობენ ლიდერებს: სად წავიდნენ, ვის გაემიჯნონ, ვის შეუერთდნენ. შედეგად, პოლიტიკური პროცესის ერთ-ერთ უმწვავეს მომენტში, რომლის მსგავსი, სავარაუდოდ, 2012 წლამდე აღარ დადგება ჩვენს ქვეყანაში, ოპოზიციურ ველზე ადამიანები საკუთარი კომპეტენციიდან ძალიან (მეტისმეტად ძალიან!) დაშორებულ სფეროში ღებულობენ გადაწყვეტილებებს და ეს გადაწყვეტილებები სასტიკად უხარისხოა.
ვის მოვთხოვოთ პასუხი?
პოლიტიკურ ლიდერებს, რომლებიც უმწიფარ, არასწორ რჩევებს მიჰყვებიან, თუ საზოგადოებრივ ლიდერებს, რომლებიც ამ უმწიფარ, არასწორ რჩევებს იძლევიან?
რაც კი ბოლო დღეებში ლევან გაჩეჩილაძის კომენტარი მოვისმინე, სულ იმას ამბობდა – მხოლოდ მე მაქვს თბილისის მოგების გამოცდილება და დედაქალაქის საარჩევნო სპეციფიკას ყველაზე უკეთ მე ვიცნობო.
მეორე მხრივ, მერობის კანდიდატად უკვე მერამდენედ გამოცხადდა ირაკლი ალასანია. სადღაც დავით ბერძენიშვილის კომენტარსაც წავაწყდი – დაუჭიროს ლევან გაჩეჩილაძემ მხარი ალასანიას და ოპოზიციის ერთიანი ლიდერის პრობლემა უმტკივნეულოდ გადაიჭრებაო.
ლევან გაჩეჩილაძეც მართალია და დავით ბერძენიშვილიც, ოღონდ, ცალ-ცალკე. როგორც კი მათი მოსაზრებების შეჯერებას მოვინდომებთ, მაშინვე ჩიხში აღმოვჩნდებით: თუ ერთს უკეთესი შანსი აქვს, მეორე რატომაა კანდიდატი? მაგრამ თუ მეორე უკვე აღიარებული კანდიდატია, სანამ პირველი ოხვრას არ დაასრულებს და იმ მეორეს მხარს არ დაუჭერს, ოპოზიციის საქმე წინ ხომ ვერ წავა?
დღევანელი მომენტის თავისებურება ის არის, რომ ირაკლი ალასანიაც და ლევან გაჩეჩილაძეც, ფაქტობრივად, „მარტოკაცი ლიდერები“ არიან. ორივე მათგანის გვერდით საზოგადოება დგას და არა პარტია. ერთ მხარეს „ქართული აკადემიაა“, მეორე მხარეს კი – „დაიცავი საქართველო“.
ირაკლი ალასანია ფორმალურად არის პარტიის ლიდერი, მაგრამ, საქართველოში ძნელად თუ იპოვით ადამიანს, რომელსაც ან მისი პარტიის რთული დასახელება ახსოვს, ან ის იცის – თუნდაც, დაახლოებით – რამდენი წევრია ამ პარტიაში – 100, 1 000 თუ 10 000. ყოველ შემთხვევაში, პარტია ლიდერს პოლიტიკურ წონას რომ ვერ უქმნის და ლიდერის გვერდით გადამწყვეტ მომენტში საზოგადოებრივი ორგანიზაცია რომ დგას და არა პარტია, – ეს ცხადია. ლევან გაჩეჩილაძე ხომ თავად არის საზოგადოებრივი მოძრაობის ლიდერი და პარტია ფორმალურადაც არ გააჩნია.
გამოდის, ამ რთულ პოლიტიკურ მომენტში (შესაძლოა, ამიტომაც არის ასეთი რთული), ლიდერების გვერდით შემთხვევითი ადამიანები, არაპოლიტიკოსები არიან. სწორედ ისინი – არაპროფესიონალები – განსაზღვრავენ ლიდერების პოლიტიკურ ქცევასაც და ოპოზიციური პოლიტიკის ზოგად ფაბულასაც.
არადა, საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ორგანიზაციები ერთმანეთისგან არსებითად განსხვავდებიან. წესით, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები ღირებულებით ჩარჩოს უნდა ქმნიდნენ და ცდილობდნენ, რომ პოლიტიკოსები ამ ჩარჩოთი შეძლებისდაგვარად შებოჭონ. პოლიტიკური ორგანიზაციები კი პრაგმატულად, პოლიტიკის ლოგიკის და მიზანშეწონილობის პრინციპებით უნდა მოქმედებდნენ.
როდესაც ყველაფერი ყირამალაა – როდესაც პოლიტიკური ლიდერები ცნობილ მომღერლებს, სპორტსმენებს, მწერლებს და მსახიობებს უსმენენ, პოლიტიკური პარტნიორების ნაცვლად; როდესაც კულმინაციურ მომენტში ლიდერები კათოლიკოს-პატრიარქს გადააბარებენ პოლიტიკური გადაწყვეტილების ტვირთს; როდესაც სამეგობრო წრეში გეგმავენ ამა თუ იმ ნაბიჯს, რომელზეც ათეულ ათასობით ადამიანის ბედია დამოკიდებული, – ცხადია, იმის მეტი ვერაფრი გვექნება, რაც გვაქვს.
პოლიტიკური ლიდერების მსგავსად, საზოგადოების მხრიდან ღრმად პატივცემული ადამიანებიც თავის ფუნქციას კი არ ასრულებენ – ანუ საზოგადოებრივი ღირებულებების ღერძის შექმნაზე კი არ ფიქრობენ – არამედ, პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს ჰკარნახობენ ლიდერებს: სად წავიდნენ, ვის გაემიჯნონ, ვის შეუერთდნენ. შედეგად, პოლიტიკური პროცესის ერთ-ერთ უმწვავეს მომენტში, რომლის მსგავსი, სავარაუდოდ, 2012 წლამდე აღარ დადგება ჩვენს ქვეყანაში, ოპოზიციურ ველზე ადამიანები საკუთარი კომპეტენციიდან ძალიან (მეტისმეტად ძალიან!) დაშორებულ სფეროში ღებულობენ გადაწყვეტილებებს და ეს გადაწყვეტილებები სასტიკად უხარისხოა.
ვის მოვთხოვოთ პასუხი?
პოლიტიკურ ლიდერებს, რომლებიც უმწიფარ, არასწორ რჩევებს მიჰყვებიან, თუ საზოგადოებრივ ლიდერებს, რომლებიც ამ უმწიფარ, არასწორ რჩევებს იძლევიან?
