ბლოგები

მოსკოვის მერის იური ლუჟკოვის განკარგულებით, 9 მაისს რუსეთის დედაქალაქის ქუჩებში, სპეციალურ სტენდებზე, გამოიფინება სტალინის ათი პორტრეტი. რუსეთი ფართოდ ემზადება დღესასწაულის აღსანიშნავად: „9 მაისს სრულდება 65 წელი ნაცისტურ გერმანიასთან საბჭოთა ხალხის დიდი სამამულო ომის დამთავრების შემდეგ.“ ერთი შეხედვით, მარტივი ფრაზა უამრავ კითხვას აღძრავს: არიან ადამიანები, რომლებიც ამბობენ, რომ სინამდვილეში საქმე გვაქვს არა სამამულო, არამედ მეორე მსოფლიო ომთან და ის დამთავრდა არა 1945 წლის 9 მაისს, არამედ მოგვიანებით - იაპონიის კაპიტულაციის შემდეგ. თავის მხრივ, ამ ომის ზოგიერთი კომუნისტი-ვეტერანი ამტკიცებს, რომ საბჭოთა კავშირში მცხოვრები ერებისთვის, მათ შორის ქართველებისთვის, ეს სწორედ „სამამულო ომი“ იყო. ამბობენ იმასაც, რომ მტერზე იერიშის დროს ჩვენი მებრძოლების ლოზუნგი იყო „За Родину! За Сталина!“; სწამთ, რომ მოპოვებულ გამარჯვებაში მთავარი წვლილი ეკუთვნის მთავარსარდალსა და დიდ ბელადს - იოსებ სტალინს.

პირველი, რაც ამასთან დაკავშირებით მახსენდება, არის მერაბ მამარდაშვილის სიტყვები: „ჩვენ ვიკვებებით ფანტომებით და კერპებით. ეს იდოლოკრატიაა! თუ ახალ აზროვნებას ძველი წარმოდგენების გამოყენებით ავაწყობთ, მაშინ ასლის სიზუსტით განმეორდება ტოტალიტარული სისტემის ყველა სტრუქტურა და ბრმები ისევ გაუძღვებიან თვალხილულებს, რომლებიც, საყოველთაო მორჩილების ნიშნად, თავს დახრიან. აუცილებელია, ვინმე ყოვედღიურად აფრთხილებდეს ხალხს: „მოგინდა ბელადი? გაფრთხილდი! იცოდე, რომ ეს მონობაა.“

მგონი, ნაწილობრივ მართლდება სტალინის ცნობილი წინასწარმეტყველება: მისი გარდაცვალებიდან ნახევარ საუკუნეზე ოდნავ მეტი გავიდა, მაგრამ ხალხი უკვე იქექება ნაგავში, რომელიც მის საფლავზე დაგროვდა. სწორედ რომ იქექება, და არა ასუფთავებს, როგორც ბელადი ვარაუდობდა.

სტალინის პიროვნებისა და ისტორიაში მისი როლის შეფასება ამჟამად ორ ურთიერთსაწინააღმდეგო მიმართულებით მიმდინარეობს: რუსეთში სრულიად დაივიწყეს სოსო ჯუღაშვილი და ადიდებენ იოსებ სტალინს, საქართველოში კი ჯერ ახსოვთ ნიჭიერი პოეტი სოსელო და ამავდროულად ცდილობენ, პირდაპირი გაგებით მიწასთან გაასწორონ ყველაფერი, რაც იოსებ სტალინის სახელს უკავშირდება. ეს შემთხვევითი როდია. ჩემს ბლოგებში მითქვამს, რომ პროცენტული მაჩვენებლით სწორედ საქართველოზე მოდიოდა ბოლშევიკური რეპრესიების მსხვერპლთა ყველაზე დიდი რაოდენობა: სტალინმა კარგად იცოდა, „ვინ ვინ იყო“ მის ისტორიულ სამშობლოში და 1937 წელს თითქმის მთლიანად გაანადგურა ქართული საზოგადოების მოაზროვნე ელიტა.

რუსეთის მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილისთვის სტალინი დიდი იმპერიის სიმბოლოა, ხოლო ქართველების უმრავლესობისთვის სტალინი, ბერიასა და ორჯონიკიძესთან ერთად, ქართული ეროვნული ინტერესების ღალატის სინონიმია. თბილისში, საბჭოთა ოკუპაციის მუზეუმში, ინახება დოკუმენტები იმ ბოროტმოქმედებებზე, რომლებიც ჩაიდინა ლენინისა და სტალინის მიერ საქართველოში გამოგზავნილმა მე-11 არმიამ სერგო ორჯონიკიძის წინამძღოლობით.

მთელი დღევანდელი ქართული პოლიტიკური სპექტრი - მმართველი ნაციონალებიდან რადიკალურ ოპოზიციამდე - სტალინს მიიჩნევს წმინდა რუს პოლიტიკოსად, რომელმაც რუსეთის მეფის იმპერიის ნანგრევებზე ახალი, საბჭოთა, იმპერია ააშენა, სადაც „უფროსი ძმის“ საკრალურ როლს, მისი დოქტრინის თანახმად, რუსი ხალხი ასრულებდა. საბჭოთა კავშირის ისტორიის ცნობილი მკვლევრის, აბდურახმან ავტორხანოვის მტკიცებით, მოსკოვში, სტალინის მმართველობის პერიოდში ჩატარებული ქართული ხელოვნების დეკადის დღეებში, ბელადმა ცივად მოუჭრა „აღტაცებულ“ მლიქვნელებს: „მე რუსული კულტურის ადამიანი ვარ - ჩემთვის ეს უცხოა.“ ეს თქვა სოსო ჯუღაშვილმა, რომელიც ჭაბუკობაში მშვენიერ პატრიოტულ ლექსებს წერდა მშობლიურ ქართულ ენაზე! გასაკვირი არაა, რომ 9 მაისს სწორედ მოსკოვის, და არა თბილისის, ქუჩებში გამოიფინება სისხლიანი დიქტატორის პორტრეტები. გასაკვირი არც ის უნდა იყოს, რომ 2008 წლის აგვისტოში რუსმა გენერლებმა უარი თქვეს გორში სტალინის ძეგლის დაბომბვაზე - საბჭოეთის ქვის კერპი მათთვის ადამიანის სიცოცხლეზე ძვირფასი გამოდგა. გენერლებს სულ არ აწუხებთ, რომ „სამამულო ომის“ დროს სტალინისა და ჟუკოვის უნიჭო სარდლობის გამო ტყუილუბრალოდ დაიღუპა რამდენიმე მილიონი ადამიანი!

კერპისა და ადამიანის თემა უსასრულოა, ჩემი ბლოგის მოკრძალებული ამოცანა კი მხოლოდ ის არის, მისდამი ინტერესი გავუღვიძო გარკვეულწილად ინდიფერენტულ ქართველ ახალგაზრდობას. სწორედ ამიტომ ბოლოთქმის ნაცვლად მოვიყვან ძველი აღთქმის მეორე მცნებას: „არა ჰქმნე თავისა შენისა კერპი, არცა ყოვლადვე მსგავსი, რაოდენი არს ცათა შინა ზე, და რაოდენი არს ქვეყანასა ზედა ქვე, და რაოდენი არს წყალთა შინა ქვეშე ქვეყანისა: არა თაყვანი-სცე მათ, არცა მსახურებდე მათ.“

როგორც კი ხელისუფლებაზე რამეს დავწერ, ატყდება ერთი ამბავი ფეისბუკზე. ძირითადად, ვანო მერაბიშვილისა და ზურაბ ადეიშვილის ფანკლუბის წევრები აქტიურობენ. ერთმანეთს არწმუნებენ, რომ ხელისუფლებაში ბზარის გაჩენის ამბავი მე მოვიგონე.

ასე იყო გასულ კვირაშიც. მაგრამ გაცილებით მნიშვნელოვნად ის მიმაჩნია, რაც ამასობაში ხელისუფლების წიაღში დატრიალდა. ჯერ სოდის უფროსის, ერეკლე კოდუას ცოლისძმა – მიხეილ ჟორჟოლიანი – დაიჭირეს; ორიოდე დღეში კი თავად კოდუა გაუშვეს სოდიდან, ასე ვთქვათ, სხვა სამსახურში გადაიყვანეს. მიხეილ სააკაშვილის მიერ ფავორიტად და გმირად აღიარებული ერეკლე კოდუა, რომელსაც მერაბიშვილი „თავს ზემოთ ძალა არ არის“ პრინციპით იტანდა, უცებ, რატომღაც, „მოწყვლადი“ და „სამსახურიდან გაშვებადი“ გახდა.

მნიშვნელოვანი კიდევ ის იყო, რომ ნანუკა ჟორჟოლიანის ძმის დაჭერისთანავე ექსპერტები და პოლიტიკოსები სახელისუფლო გუნდში არსებულ ბზარებზე ალაპარაკდნენ. ქრისტიან-დემოკრატების ერთ-ერთმა ლიდერმა, ლევან ვეფხვაძემ, ეკა კვესიტაძის გადაცემაში სტუმრობისას განმარტა, რომ ორი სახელისუფლო გუნდიდან ერთ-ერთი მიხეილ სააკაშვილთან ერთად აპირებს ქვეყნის მართვას 2013 წლის შემდეგაც, მეორე გუნდი კი ქვეყნის მართვის გაგრძელებას სააკაშვილის გარეშე გეგმავს.

პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილეს დეტალები აღარ დაუკონკრეტებია, მაგრამ რადგან მე მსგავსი ეჭვი ადრეც მქონდა, მის დაუზუსტებელ განმარტებას მაინც განსაკუთრებული მნიშვნელობა მივანიჭე.

საქმე ისაა, რომ სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიაში რეალურად კონსტიტუციის ორ ვერსიაზე მიმდინარეობს მუშაობა. პირველი ვერსიის ავტორები არიან ბატონები ავთანდილ დემეტრაშვილი და თენგიზ შარმანაშვილი; მეორე ვერსიის ავტორი კი ამავე კომისიის წევრი ლევან რამიშვილია. პირველი კონსტიტუცია „შერეულ“ მოდელს ეყრდნობა და, ჯერჯერობით, იმ ცომს ჰგავს, რომლისგანაც, რასაც მოისურვებ, იმას გამოაცხობ. ამ ცომის ზელა თვეების განმავლობაში გრძელდება, რადგან ჯერ არავინ იცის, რა სურს პრეზიდენტს.

2008 წლის 21 მაისს ნაციონალურმა მოძრაობამ თავი იმიტომ მოიკლა და პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობით სწორედ იმიტომ შევიდა, რომ 2012 წელს მიხეილ სააკაშვილს კონსტიტუციის შეცვლა აუცილებლად დასჭირდებოდა. ჰოდა, ამ პარლამენტის ვადის მიწურულს, ისიც გაირკვევა, რას აპირებს ამჟამინდელი პრეზიდენტი. სწორედ იმ დროისთვის დაიდება კონსტიტუციის „სიღრმისეულად რეფორმირებული“ პროექტი.

ლევან რამიშვილის კონსტიტუციასთან დაკავშირებით კი კითხვის ნიშნები არ ჩნდება იმ თვალსაზრისით, რომ ეს არის ძლიერ პრეზიდენტზე მორგებული მოდელი. და ვინ უნდა იყოს ის ძლიერი პრეზიდენტი, რომლისთვისაც ახალი კონსტიტუცია დაიწერა? ცხადია, არა მიხეილ სააკაშვილი, რომელსაც მეორე საპრეზიდენტო ვადა უკვე ეწურება. ნებისმიერი კონსტიტუცია, რომელიც პრეზიდენტის ძლიერ ინსტიტუტს გაითვალისწინებს, მიხეილ სააკაშვილის პოლიტიკაში დარჩენას არ და ვერ იგულისხმებს.

პირდაპირ თუ ვიტყვით, ან ლევან რამიშვილის კონსტიტუცია უფუნქციო დეკორაციაა, ან სწორედ ამ კონსტიტუციის გარშემო შემოკრებილი გუნდი ფიქრობს ხელისუფლებაში დარჩენას ამჟამინდელი პრეზიდენტის გარეშე. ლევან რამიშვილი კი იმ გუნდის წევრია, რომელიც ვანო მერაბიშვილს უპირისპირდება. თავად ამ გუნდში ძალაუფლება სამ ლიდერს შორის იყოფა: ადეიშვილს, უგულავას და ბოკერიას შორის. ფეისბუკზე, რომელიც ყველაზე პოპულარული სოციალური სივრცეა, ზუსტად ამ „სამწვერა“ გუნდის მხარდამჭერებმა შექმნეს სპეციალური გვერდი: „გიგა ბოკერია პრეზიდენტად!!!!!“

ძნელი სათქმელია, არის თუ არა ვანო მერაბიშვილი ის პოლიტიკური ფიგურა, რომელიც თავის სამომავლო კარიერას მიხეილ სააკაშვილის გვერდით ხედავს. თუმცა, ზურაბ ადეიშვილის გუნდს რომ სისტემურად უპირისპირდება, უკვე თვალნათლივ ჩანს. ადეიშვილის გარემოცვა უფრო შემოქმედებითია, საჯარო ინტელექტზე ორიენტირებული, მერაბიშვილი კი შიშველ ძალას და სპეცსამსახურებს ეყრდნობა. პირველი გუნდის სახე ტელეკომპანია „იმედია“, მეორის სახე კი – „რეალ ტვ“. პირველი გუნდის ოქროს პროდუქტი „მოდელირებული ქრონიკაა“, მეორის – ვახტანგ კომახიძის შესახებ მომზადებული სიუჟეტი.

დარწმუნებული ვარ, რომ თანდათან გამოიკვეთება ადეიშვილის გუნდის პროდასავლური და მერაბიშვილის გუნდის პრორუსული ორიენტაცია. და ის ძალები ოპოზიციიდან, რომლებიც რუსეთში პოლიტიკურ აღლუმს აწყობენ, ვანო მერაბიშვილთან ფარულ კავშირში იქნებიან მხილებულნი – ამაზე ადეიშვილის ინტელექტუალი თანამოაზრეები იზრუნებენ.

დღეისათვის კი საჯილდაო ქვა ნაციონალური მოძრაობიდან მერობის კანდიდატის დასახელებაა. სავარაუდო კანდიდატი – გიგი უგულავა – ადეიშვილის გუნდის ერთ-ერთი თვალსაჩინო ლიდერია, ცესკოს თავმჯდომარე ზურაბ ხარატიშვილი კი – არცთუ შემთხვევით, ვანო მერაბიშვილის მეგობარია. ვანო მერაბიშვილს, ასევე არაშემთხვევით, სიტყვა აქვს ნათქვამი, რომ უგულავას პროცენტის დაწევაზე იზრუნებს.

ჯერჯერობით, სულ ეს არის. ვნახოთ, როგორ მიიღებენ ამ სტატიას ჩვენი მეგობრები ფეისბუკზე – რამდენად ღრმა იქნება მათი ცინიკურ-დარდიმანდული აღშფოთება. და კიდევ უფრო საინტერესოა, როგორ შეეცდება ხელისუფლება – წინა სტატიის არ იყოს – მკვიდრად დაასაბუთოს, რომ ამ სტატიაშიც აისბერგის მხოლოდ წვერი მოჩანს და ამოსაცნობი ბევრად მეტია, ვიდრე – ამოცნობილი.