როდესაც ბაჩო ახალაიას თავდაცვის მინისტრად ნიშნავდა, მიხეილ სააკაშვილმა განაცხადა, არმიას მკაცრი ხელი სჭირდებაო. უმაღლეს მთავარსარდალს არ უთქვამს, რომ ამ მკაცრ ხელს აუცილებლად ხელკეტიც უნდა სჭეროდა.
თუმცა, მაშინ საზოგადოების ერთმა ნაწილმა სწორედ ასე გაშიფრა სააკაშვილის ნათქვამი. ბევრი ჩემი კოლეგა შეშფოთებული წერდა, რომ პრეზიდენტმა, ფაქტობრივად, „გზა დაულოცა“ სასჯელაღსრულებითი დეპარტამენტის ყოფილ ხელმძღვანელს, არმიის მართვის პროცესში „ციხის კონტინგენტთან“ მუშაობის გამოცდილება გამოეყენებინა. ამ „გამოცდილებაზე“ კი, თავის დროზე, რადიო თავისუფლების ეთერში ხშირად ჩიოდნენ უფლებადამცველები, რომლებიც დაუჯერებელ ამბებს ჰყვებოდნენ „ახალაიას მიერ შექმნილი სპეცნაზის ციხეებში უმიზეზოდ შევარდნასა და პატიმრების ფიზიკურ შეურაცხყოფაზე“.
მიუხედავად იმისა, რომ მინისტრად ახალაიას დანიშვნა უპრეცედენტო და რისკიანი ნაბიჯი იყო, პირადად მე გადაჭარბებულად მომეჩვენა კრიტიკა, რაც თავდაცვის ახალ მინისტრს დანიშვნისთანავე დაატყდა თავს. ამის შესახებ, ერთი წლის წინ რადიო თავისუფლებაში ბლოგიც კი დავწერე, რომელში გამოთქმული მოსაზრებაც ჩემთვის დღესაც ძალაშია.
„თავდაცვის მინისტრის პოსტი 29 წლის ბაჩო ახალაიასათვის არის შესაძლებლობა, გამოიჩინოს თავი და მოახდინოს სასჯელაღსრულებით დეპარტამენტში მუშაობის გამო დემონიზებული ავტორიტეტის რეაბილიტაცია. არჩევანის საშუალება ბაჩო ახალაიას ნამდვილად აქვს. თუ ახალაია შეძლებს ისეთი პოლიტიკური ხაზის გატარებას, რაც სამხედროთა ღირსების დაცვაზე და არმიის რეალურ დეპოლიტიზებაზე იქნება ორიენტირებული, – მაშინ მას წარმატებული მინისტრობა ელოდება. მაგრამ თუ ახალი თავდაცვის მინისტრი მხოლოდ „მკაცრი ხელის“ პოლიტიკით იხელმძღვანელებს და „კუდიანებზე ნადირობას“ ახალი ძალით გააჩაღებს, მაშინ იგი საბოლოოდ დაანგრევს დაუსრულებელი საკადრო ექსპერიმენტებითა და შარშანდელი სამხედრო მარცხისაგან დაუძლურებულ თავდაცვის სამინისტროს“.
სრულყოფილი ინფორმაციის არარსებობის გამო ბოლომდე არც ახლა ვიზიარებ მოსაზრებას, რომ ბაჩო ახალაიამ „არმია ციხედ გადააქცია“. თუმცა, ზოგიერთი ინფორმაცია, რომელიც დახურული სამხედრო უწყებიდან მთელი წლის განმავლობაში ჟონავდა, – არც სხვა დასკვნის გაკეთების საშუალებას იძლევა.
- თავდაცვის მინისტრს საყვედურობენ, რომ მან საერთოდ ჩამოართვა ფუნქცია გენერალური შტაბის უფროსს და იგი ერთპიროვნულად წყვეტს სამხედრო მშენებლობის ყველა საკითხს, ხოლო გაერთიანებული შტაბი რეალურად აღარც არაფერს აერთიანებს სახმელეთო ჯარების დანაყოფების გარდა;
- ახალაიას მინისტრობისას ცალკეული საჯარისო სახეობის სტატუსი ჩამოერთვა სამხედრო-საჰაერო ძალებს და იგი შეიყვანეს სახმელეთო ძალების რიგებში; მანამდე არმია დარჩა საზღვაო კომპონენტის გარეშე, სამხედრო-საზღვაო ძალები გამოეყო არმიას და შეუერთდა შინაგან საქმეთა სამინისტროს. ეს კი ნიშნავს, რომ მიდის არა არმიის მშენებლობა, არამედ მისი სტრუქტურული გამოფიტვა;
- ახალაიას გადაწყვეტილებით, დაახლოებით, 30 %-ით შემცირდა გაერთიანებული შტაბის პირადი შემადგენლობის საშტატო რაოდენობა. ბევრ შემთხვევაში, სამსახურიდან გათავისუფლება მოხდა სოციალური კომპენსაციის გარეშე და შეუარაცხმყოფელი ფორმით;
- სამხედრო უწყებაში ნორმად არის ქცეული მეთაურის მიერ ხელქვეითის საჯარო შეურაცხყოფა; დისციპლინური გადაცდომისათვის გამოიყენება სამხედრო მოსამსახურის ცემაც;
- 5 ნოემბერს გავრცელებული ინფორმაცია მე-4 ბრიგადის 42-ე ბატალიონის ჯარისკაცების ცემის ფაქტთან დაკავშირებით, რასაც დიდი რეზონანსი მოჰყვა, გამონაკლისი არ არის. თუმცა, იშვიათია იმ თვალსაზრისით, რომ ცემის ფაქტი თავად სამხედრო მოსამსახურეების ინიციატივით მივიდა უფლებადამცველების ყურამდე.
- თუმცა, ნაცემმა ჯარისკაცებმა ბოლომდე არ გათქვეს მეთაურები და ყველაფერი ისე წარმოაჩინეს, რომ „ჩხუბი ერთმანეთში მოუვიდათ“. ეს შეიძლება ჩაითვალოს „ქურდული ტრადიციის“ გადმონაშთად. მაგრამ როგორც საქართველოს მედია და უფლებადამცველები ვარაუდობენ, ასეთი მიდგომაც დღევანდელი სამხედრო ხელმძღვანელობის ხელწერაა;
- სამხედრო მოსამსახურეებში, რომლებმაც საჭიროების დროს სამშობლო იარაღით უნდა დაიცვან, ინერგება შიში, რომ მეთაურის ნებისმიერი (მათ შორის უკანონო) ბრძანების შეუსრულებლობის შემთხვევაშიც კი, ჯარისკაცს გაუუქმდება კონტრაქტი და დაეკისრება ფულადი ჯარიმის გადახდა;
შესაძლოა, ეს ყველაფერი, ისევე როგორც 5 ნოემბრის მასობრივი ცემისა თუ ჯარისკაცების სარდაფში ხელკეტებით დასჯის ფაქტი, გაზვიადებული იყოს. თანაც, ობიექტურობა მოითხოვს აღინიშნოს, რომ ამ ხნის განმავლობაში რამდენიმე კარგი საქმეც გაკეთდა – მაგალითად, მეტად პოზიტიურია კადეტთა სამხედრო ლიცეუმის აღდგენა და სამხედრო აკადემიაში მრავალსაფეხურიანი სწავლების სისტემის აღორძინება. მაგრამ მთელი უბედურებაც ისაა, რომ კარგი საქმეები თითზე ჩამოსათვლელია. 26 მაისის სამხედრო აღლუმიდან დღემდე გავრცელებული მწირი სამხედრო ხასიათის ინფორმაციების ზედაპირული ანალიზიც კი მოწმობს, რომ საქართველოს ჯარი გასულია საინფორმაციო სივრციდან და მისი რეალურ ვითარებაში დანახვა შეუძლიათ მხოლოდ საპატიო სტუმრებს და ისიც, ძირითადად, რომელიმე ელიტური ნაწილის, ანდა საპატიო ყარაულის სახით.
თუმცა, მაშინ საზოგადოების ერთმა ნაწილმა სწორედ ასე გაშიფრა სააკაშვილის ნათქვამი. ბევრი ჩემი კოლეგა შეშფოთებული წერდა, რომ პრეზიდენტმა, ფაქტობრივად, „გზა დაულოცა“ სასჯელაღსრულებითი დეპარტამენტის ყოფილ ხელმძღვანელს, არმიის მართვის პროცესში „ციხის კონტინგენტთან“ მუშაობის გამოცდილება გამოეყენებინა. ამ „გამოცდილებაზე“ კი, თავის დროზე, რადიო თავისუფლების ეთერში ხშირად ჩიოდნენ უფლებადამცველები, რომლებიც დაუჯერებელ ამბებს ჰყვებოდნენ „ახალაიას მიერ შექმნილი სპეცნაზის ციხეებში უმიზეზოდ შევარდნასა და პატიმრების ფიზიკურ შეურაცხყოფაზე“.
მიუხედავად იმისა, რომ მინისტრად ახალაიას დანიშვნა უპრეცედენტო და რისკიანი ნაბიჯი იყო, პირადად მე გადაჭარბებულად მომეჩვენა კრიტიკა, რაც თავდაცვის ახალ მინისტრს დანიშვნისთანავე დაატყდა თავს. ამის შესახებ, ერთი წლის წინ რადიო თავისუფლებაში ბლოგიც კი დავწერე, რომელში გამოთქმული მოსაზრებაც ჩემთვის დღესაც ძალაშია.
„თავდაცვის მინისტრის პოსტი 29 წლის ბაჩო ახალაიასათვის არის შესაძლებლობა, გამოიჩინოს თავი და მოახდინოს სასჯელაღსრულებით დეპარტამენტში მუშაობის გამო დემონიზებული ავტორიტეტის რეაბილიტაცია. არჩევანის საშუალება ბაჩო ახალაიას ნამდვილად აქვს. თუ ახალაია შეძლებს ისეთი პოლიტიკური ხაზის გატარებას, რაც სამხედროთა ღირსების დაცვაზე და არმიის რეალურ დეპოლიტიზებაზე იქნება ორიენტირებული, – მაშინ მას წარმატებული მინისტრობა ელოდება. მაგრამ თუ ახალი თავდაცვის მინისტრი მხოლოდ „მკაცრი ხელის“ პოლიტიკით იხელმძღვანელებს და „კუდიანებზე ნადირობას“ ახალი ძალით გააჩაღებს, მაშინ იგი საბოლოოდ დაანგრევს დაუსრულებელი საკადრო ექსპერიმენტებითა და შარშანდელი სამხედრო მარცხისაგან დაუძლურებულ თავდაცვის სამინისტროს“.
სრულყოფილი ინფორმაციის არარსებობის გამო ბოლომდე არც ახლა ვიზიარებ მოსაზრებას, რომ ბაჩო ახალაიამ „არმია ციხედ გადააქცია“. თუმცა, ზოგიერთი ინფორმაცია, რომელიც დახურული სამხედრო უწყებიდან მთელი წლის განმავლობაში ჟონავდა, – არც სხვა დასკვნის გაკეთების საშუალებას იძლევა.
- თავდაცვის მინისტრს საყვედურობენ, რომ მან საერთოდ ჩამოართვა ფუნქცია გენერალური შტაბის უფროსს და იგი ერთპიროვნულად წყვეტს სამხედრო მშენებლობის ყველა საკითხს, ხოლო გაერთიანებული შტაბი რეალურად აღარც არაფერს აერთიანებს სახმელეთო ჯარების დანაყოფების გარდა;
- ახალაიას მინისტრობისას ცალკეული საჯარისო სახეობის სტატუსი ჩამოერთვა სამხედრო-საჰაერო ძალებს და იგი შეიყვანეს სახმელეთო ძალების რიგებში; მანამდე არმია დარჩა საზღვაო კომპონენტის გარეშე, სამხედრო-საზღვაო ძალები გამოეყო არმიას და შეუერთდა შინაგან საქმეთა სამინისტროს. ეს კი ნიშნავს, რომ მიდის არა არმიის მშენებლობა, არამედ მისი სტრუქტურული გამოფიტვა;
- ახალაიას გადაწყვეტილებით, დაახლოებით, 30 %-ით შემცირდა გაერთიანებული შტაბის პირადი შემადგენლობის საშტატო რაოდენობა. ბევრ შემთხვევაში, სამსახურიდან გათავისუფლება მოხდა სოციალური კომპენსაციის გარეშე და შეუარაცხმყოფელი ფორმით;
- სამხედრო უწყებაში ნორმად არის ქცეული მეთაურის მიერ ხელქვეითის საჯარო შეურაცხყოფა; დისციპლინური გადაცდომისათვის გამოიყენება სამხედრო მოსამსახურის ცემაც;
- 5 ნოემბერს გავრცელებული ინფორმაცია მე-4 ბრიგადის 42-ე ბატალიონის ჯარისკაცების ცემის ფაქტთან დაკავშირებით, რასაც დიდი რეზონანსი მოჰყვა, გამონაკლისი არ არის. თუმცა, იშვიათია იმ თვალსაზრისით, რომ ცემის ფაქტი თავად სამხედრო მოსამსახურეების ინიციატივით მივიდა უფლებადამცველების ყურამდე.
- თუმცა, ნაცემმა ჯარისკაცებმა ბოლომდე არ გათქვეს მეთაურები და ყველაფერი ისე წარმოაჩინეს, რომ „ჩხუბი ერთმანეთში მოუვიდათ“. ეს შეიძლება ჩაითვალოს „ქურდული ტრადიციის“ გადმონაშთად. მაგრამ როგორც საქართველოს მედია და უფლებადამცველები ვარაუდობენ, ასეთი მიდგომაც დღევანდელი სამხედრო ხელმძღვანელობის ხელწერაა;
- სამხედრო მოსამსახურეებში, რომლებმაც საჭიროების დროს სამშობლო იარაღით უნდა დაიცვან, ინერგება შიში, რომ მეთაურის ნებისმიერი (მათ შორის უკანონო) ბრძანების შეუსრულებლობის შემთხვევაშიც კი, ჯარისკაცს გაუუქმდება კონტრაქტი და დაეკისრება ფულადი ჯარიმის გადახდა;
შესაძლოა, ეს ყველაფერი, ისევე როგორც 5 ნოემბრის მასობრივი ცემისა თუ ჯარისკაცების სარდაფში ხელკეტებით დასჯის ფაქტი, გაზვიადებული იყოს. თანაც, ობიექტურობა მოითხოვს აღინიშნოს, რომ ამ ხნის განმავლობაში რამდენიმე კარგი საქმეც გაკეთდა – მაგალითად, მეტად პოზიტიურია კადეტთა სამხედრო ლიცეუმის აღდგენა და სამხედრო აკადემიაში მრავალსაფეხურიანი სწავლების სისტემის აღორძინება. მაგრამ მთელი უბედურებაც ისაა, რომ კარგი საქმეები თითზე ჩამოსათვლელია. 26 მაისის სამხედრო აღლუმიდან დღემდე გავრცელებული მწირი სამხედრო ხასიათის ინფორმაციების ზედაპირული ანალიზიც კი მოწმობს, რომ საქართველოს ჯარი გასულია საინფორმაციო სივრციდან და მისი რეალურ ვითარებაში დანახვა შეუძლიათ მხოლოდ საპატიო სტუმრებს და ისიც, ძირითადად, რომელიმე ელიტური ნაწილის, ანდა საპატიო ყარაულის სახით.
