ბლოგები

ბოლო 15 წლის განმავლობაში ევროკავშირის ყველა სამიტზე, რომელსაც როგორც პრესის წარმომადგენელი ვაშუქებდი - და ასეთი ასობით ჩატარდა, ბლოკის წინაშე წარმოქმნილი სხვადასხვა კრიზისების საპასუხოდ - მინახავს კონტინენტის ყველა კუთხის ლიდერი, რომლებიც ჩნდებოდნენ და ქრებოდნენ - ცოტა ხნით ევროპის ყურადღებით სარგებლობდნენ და შემდეგ უბრუნდებოდნენ საშინაო პოლიტიკის ყოველდღიურობას ან პენსიაში გადიოდნენ. თუმცა, ერთი რამ მუდმივად რჩებოდა - გერმანიის კანცლერის, ანგელა მერკელის პიროვნება.

ახლა ეს შეიცვლება. გერმანია რამდენიმე დღეში არჩევნებს ჩაატარებს და, პირველად 2005 წლის შემდეგ, ბიულეტენში არ იქნება ანგელა მერკელის სახელი. ეს კი ეპოქის დასასრულს წარმოადგენს არა მხოლოდ ბერლინისთვის, არამედ ევროპისათვის და მთლიანად დასავლური სამყაროსთვის.

მის მემკვიდრეობას მომდევნო დღეების და კვირების განმავლობაში არაერთი ადამიანი შეაფასებს. და, როდესაც მთელს ამ ბრიუსელის შეხვედრებს ვიხსენებ, ბევრ რამეს ვხედავ მის შესაქებადაც და გასაკრიტიკებლადაც. მე მას „ევროპის დედოფლის“ გვირგვინს არ დავადგამ და არც „თავისუფალი სამყაროს ლიდერად“ მოვიხსენიებ, მაგრამ ის არც „ფრაუ ნაინ“ გახლავთ, რომელიც ვეტოს ადებდა დიდებულ იდეებს და არც იმ მოწინააღმდეგეების გამოქვეყნებულ კარიკატურებს იმსახურებს, სადაც მას ჰიტლერის ულვაში ჰქონდა მიხატული.

ჩემთვის ის წებო იყო, რომელიც ყველაფერს აკავშირებდა, ევროპულ დონეზე მაინც. და, მართალია, ამაში შეიძლება არაფერი იყოს ბრწყინვალე ან დიდებული, ვშიშობ, რომ ევროკავშირი ამას ძალიან მალე მოისაკლისებს.

ბრიუსელის სამიტების შემდეგ პრესის ოთახებში ყოველთვის ნახავდი რამე საინტერესოს. საფრანგეთის პრეზიდენტი ნიკოლა სარკოზი ბრწყინვალებით და ექსტრავაგანტური მანერებით გამოირჩეოდა. მისი შემცვლელი, ემანუელ მაკრონი მასშტაბური იდეებს აფრქვევდა. ბრიტანეთის პრემიერი დევიდ კემერონი დახვეწილობას ასხივებდა და ევროკავშირს აკრიტიკებდა. უნგრეთის ვიქტორ ორბანი უცხოელ ჟურნალისტებს ერკინებოდა. ლუქსემბურგის ლიდერი ქსავიერ ბეტელი კი რამდენიმე წუთში ოთხ სხვადასხვა ენაზე ლაპარაკობდა.

თუმცა, ყველაზე ხალხმრავალი შეხვედრები ყოველთვის მერკელს ჰქონდა. არა იმიტომ, რომ ის ამას მაინცდამაინც იმსახურებდა. ის ყოველთვის გულმოდგინე, მშვიდი და გაწონასწორებული იყო. მასთან შეხვედრა არ იყო მოულოდნელი განცხადებების, ისტერიკის ან ბრალდებების ადგილი, თუმცა დროდადრო საკუთარ თავზე სასაცილოდ ხუმრობდა ხოლმე. მაინც, ყველამ იცოდა, რომ მთავარი პასუხისმგებლობა მას ეკისრებოდა.

შთამაგონებელი ლიდერი ნამდვილად არ ყოფილა - უფრო ძალიან კომპეტენტური კრიზის-მენეჯერი იყო, რომელიც უპირატესობას თანდათანობით ცვლილებას ანიჭებდა, ან გადაწყვეტილებას ხვალისთვის დებდა. ახალი გერმანული სლენგიც კი გაჩნდა - "Merkeln" - რაც ყოყმანს, ან არაფრის კეთებას ნიშნავს.

მერკელი სწორედ ასე მოიქცა, როდესაც ევროზონის კრიზისი გაჩნდა. ამჯობინა გერმანელი გადასახადის გადამხდელებისა და ბანკების ინტერესები დაეცვა და სამხრეთის ქვეყნებში მკაცრ ეკონომიკურ პოლიტიკას და სტრუქტურულ რეფორმებს დაუჭირა მხარი. ამან კავშირი კინაღამ დაშალა, ევროპელი ახალგაზრდების მთელ თაობას აუცრუა გული ეკონომიკურ მომავალზე და შექმნა ევროსკეპტიციზმი იქ, სადაც ის მანამდე მაინცდამაინც არ არსებობდა. თუმცა, ევროზონა არ დაშლილა და არც წევრი დაუკარგავს. ყოველ შემთხვევაში, შემდეგ კრიზისამდე მაინც, რადგან ფისკალური ან საბანკო კავშირი წესიერად არ შექმნილა.

მეორე მხრივ, მიგრაციის კრიზისის დროს მან ექსტრაორდინარულად სწრაფი და გაბედული გადაწყვეტილება მიიღო და კარი გაუღო მილიონობით ადამიანს, რომელიც სირიიდან და სხვა ქვეყნებიდან გარბოდა. თუმცა, კეთილგანწყობამ დიდხანს არ გასტანა, გერმანიაშიც კი, რომელიც წარსულის ცოდვებს ინანიებს. შენგენის უპასპორტო ზონა თითქმის აღარ მუშაობს, კონტინენტზე კვლავ გაჩნდა კედლები და ბარიერები და არ შექმნილა თავშესაფრის ერთიანი ევროპული სისტემა. ამის ნაცვლად ევროკავშირი დამოკიდებულია საეჭვო მორალურობის შეთანხმებებზე ავტორიტარულ რეჟიმებთან, რათა მიგრანტები შეაკავოს. 2015 წლის მიგრაციის ტალღის შემდეგ ბუნდესტაგში ომის შემდეგ პირველად მოხვდა პოპულისტური მემარჯვენე პარტია. ბევრ სხვა ევროპულ ქვეყანაში კი მათ ძალაუფლება მოიპოვეს, ან ახლოს არიან მასთან.

მერკელი შეიძლება დავადანაშაულოთ, რომ ბევრი არაფერი გაუკეთებია უნგრეთისა და პოლონეთის არალიბერალურ ტენდენციებთან დასაპირისპირებლად. რომ ჩინეთთან მეტისმეტად რბილ პოლიტიკას აწარმოებდა და დააჩქარა ინვესტიციის ხელშეკრულება, რომელსაც ვაშინგტონი და ევროკავშირის სხვა ქვეყნები ეწინააღმდეგებოდნენ. რომ დაუშვა ნორდსტრიმის ნავთობსადენის განვითარება კრემლის დანაშაულების მიუხედავად. ეს ყველაფერი კი გერმანული ბიზნეს-ინტერესებით აიხსნება.

გერმანიაში მან მიიღო მემარცხენე-ცენტრისტების შემოთავაზებები პენსიებისა და მინიმალური ხელფასის გაზრდასთან და ატომური ენერგიის შემცირებასთან დაკავშირებით, თუმცა, სერიოზული ეკონომიკურ რეფორმები არ დაუწყია. ის მემკვიდრეს უტოვებს არაერთ პრობლემას - ჯარი არასაკმარისადაა დაფინანსებული და გამოყენებული, ციფრული რევოლუცია მაინცდამაინც არ მომხდარა და ქვეყანას კვლავინდებურად მეტისმეტად რთული საგადასახადო და სოციალური დახმარების სისტემა აქვს.

და მაინც, ის ალბათ მოენატრებათ. მერკელმა დიდწილად გადაჭრა ჰენრი კისინჯერის დაკვირვება, რომ გერმანია „მეტისმეტად დიდია ევროპისთვის, მაგრამ მეტისმეტად მცირე მსოფლიოსთვის.“ მან ძალიან კარგად იცოდა, რომ ბერლინის ინტერესების წინ წასაწევად ევროკავშირს და ნატოს ერთად უნდა ემოქმედა. ამავე დროს, მისი ქვეყანა მეტისმეტად დაჟინებული ვერ იქნებოდა, რადგან ეს სხვა ევროპულ ქვეყნებს დააფრთხობდა. ამიტომაც, ის მუდამ ერთობაზე მუშაობდა, მაშინაც კი, როდესაც ეს დიდი იდეების, განცხადებების და ქმედებების უარყოფას ნიშნავდა. წებო მუშაობდა - ბრიუსელშიც და ბერლინშიც. მაგრამ მის შესანარჩუნებლად იმავე დონის პოლიტიკური ალღოს მქონე პიროვნება იქნება საჭირო.

„სწორედ ღვთის წყრომა და უბედურებაა ჩვენს თავს! ალბათ მართალი უთქვამს ცნობილ მოღვაწეს გორში: ქართველები ისეთი ავზნიანები და უბედურები იყვნენ ძველადვე, რომ ღვთისმშობელმა ხელი აიღო და აღარ მობრძანდა ქრისტიანობის საქადაგებლად, თუმცა ეს ქვეყანა ხვდა წილადო“, - ამგვარი ვარაუდის საფუძველი ალექსანდრე ფრონელს მესხეთში მოგზაურობისას, ქართველთა ხელით „წაბღალული“ ეკლესიების ხილვამ მისცა.

ძნელი წარმოსადგენი არ არის, თუ რა ფიქრებს აღუძრავდა „დიდებული მესხეთის“ ავტორს საუკუნის შემდეგ კიდევ უფრო მეტად „წაბღალული“ გელათის მონასტრისა და კიდევ უფრო მეტად „ავზნიანი და უბედური“ ქართველების ხილვა, იმ ქართველებისა, რომლებიც ყოველ ნაბიჯზე არღვევენ კონსტიტუციას თუ სჯულისკანონს, იმ ქართველებისა, რომლებიც არც ქვეყნის თავისუფლებას დაგიდევენ და არც - ცალკე აღებული მოქალაქეებისას.

(სავარაუდოდ) საქართველოს უსაფრთხოების სამსახურიდან (სუს) გამოტანილმა ფარული მიყურადებისა და თვალთვალის უპრეცედენტო მოცულობის მასალებმა აჩვენეს, თუ როგორ არის „წაბღალული“ საქართველოს ე.წ. საერო და სასულიერო ხელისუფლება, როგორ უთვალთვალებს ერთი მეორეს და როგორ სჩადიან, ერთად თუ ცალ-ცალკე, დანაშაულს, თუმცა, როგორც მრავალწლიანი მანკიერი ურთიერთობით დაკავშირებულ გამოცდილ პარტნიორებს შეშვენით, არცერთი მათგანი არ აპირებს არც კონტრაქტის გაწყვეტას და არც ერთმანეთთან კონფრონტაციაში შესვლას. არადა, მოქმედი ხელისუფლების უსაფრთხოების სამსახურის მასალების მიხედვით, საქართველოს საპატრიარქოს ეკლესიებსა და დაწესებულებებში ჩადენილია ათობით (ასობით თუ არა) დანაშაული (მათ შორის, არასრულწლოვნების მიმართ), ხელყოფილია აღსარებისა და ზიარების საიდუმლო, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება და ა.შ.

საქართველოს საპატრიარქოს წარმომადგენლები აღშფოთდნენ მასალების გავრცელების გამო. თქვეს, რომ ნაწილი მართალია, ნაწილი ტყუილ-მართალი და ნაწილი ტყუილი, და ამით საპატრიარქოს და პატრიარქს ებრძვიან, თუმცა, იქვე დააზუსტეს, რომ თვალთვალსა და მიყურადებაში პრობლემას ვერ ხედავენ; არც საკუთარ რიგებში ჩადენილი დანაშაული დაგმეს და არც სუს-ს უსაყვედურეს, უფრო გაუგეს, თქვეს, თუ საჭიროა, თუ ქვეყნის უსაფრთხოებას სჭირდება, მოგვისმინონო.

საქართველოს ხელისუფლებამაც, პატრიარქსა და სასულიერო პირებს სწორედ იმიტომ ვუსმენთ, იმიტომ ვუთვალთვალებთ საკურთხევლებსა და საძინებლებში, რომ პატრიარქი და ეკლესია დავიცვათო. მეტიცო, ამბობენ, ასე იმართება სახელმწიფო და ეს ნორმააო.

ცხადია, ნორმა არაა და ეს ყველამ იცის, ისევე, როგორც ყველამ იცის, რომ გამჟღავნდა დიდი, სისტემური დანაშაული, შეიძლება ითქვას, უპრეცედენტო თავისი მასშტაბით, როცა სახელმწიფო (სავარაუდოდ) ყოველგვარი კანონიერი საფუძვლის გარეშე უთვალთვალებს და აშანტაჟებს ათასობით თავის მოქალაქეს, უკანონოდ მოიპოვებს და აგროვებს მათი პირადი ცხოვრების ამსახველ აუდიო- და ვიზუალურ მასალას.

სუს-ი რომ პოლიტიკური პოლიციის ფუნქციას ასრულებდა, ისედაც ყველამ იცოდა, მაგრამ ბოლო, მასშტაბური გაჟონვის წყალობით სუს-ის დანაშაული საყოველთაოდ დადასტურებულ ამბად, ხოლო მისი საშუალებით ძალაუფლების შენარჩუნება და მიტაცება ანბანურ ჭეშმარიტებად იქცა. მიუხედავად იმისა, რას გამოიძიებს პროკურატურა და როგორ გადაწყვეტს სასამართლო, აღარავისთვის არის საიდუმლო, რას და რატომ აკეთებდა სუს-ი. ისე, აღარც ხელისუფლების წარმომადგენლები უარყოფენ სუს-ის დანაშაულებრივ საქმიანობას და ყველაფერს სახელმწიფო ინტერესებით ამართლებენ, მათ შორის, საქართველოში აკრედიტებული ელჩების საუბრების მიყურადებასაც.

წესით, საიდუმლო მასალების ამგვარ გაჟონვას და მათ შინაარსს საზოგადოების რისხვა უნდა გამოეწვია, მაგრამ იმდენად აშკარად და ვულგარულად გაშიშვლდა თვალთვალისა და მიყურადების, გადაბირებისა და შანტაჟის, დამნაშავეთა მფარველობისა და დანაშაულის წახალისების მანკიერი სისტემა, რომ სუს-ის და მასთან დაკავშირებული მმართველი პარტიის ლიდერთა მიმართ ზიზღის ემოციურმა გამოხატვამ პარადოქსულად დაკარგა აზრი მსგავსად იმისა, როგორც სტენდალის რომან „ლუსიენ ლევენშია“: „როცა ზიზღი ყბადაღებულ ჭეშმარიტებად იქცევა, მას მხოლოდ ბრიყვები ამჟღავნებენო“.

შეუძლებელია, ემოციურად გამოხატო ზიზღი ან აღშფოთება საყოველთაოდ ცნობილი, ბანალური მანკიერების მიმართ. რისხვას ბევრად იოლად გამოიწვევს კარგად შენიღბული, ვითომ სიკეთისა და სიქველის სენსაციური მხილება, ვიდრე ბანალური, ყველასათვის აშკარა მანკიერება, „ქართული ოცნების“ ხელისუფლება და მისი სპეცსამსახური კი დიდი ხანია ბანალურ მანკიერებად იქცნენ, რომლებიც, თუ მეტაფორებს შევყვებით, შეჩვეული, ქრონიკული ავადმყოფობა უფროა, ვიდრე მოულოდნელად აღმოჩენილი სიმსივნე, რომელიც დაუყოვნებელი მოქმედებისკენ გიბიძგებს...

ცალკე ამბავია, ძალადობრივი სისტემის გამართლების მდიდარი ტრადიცია, რომელიც გასული საუკუნის 30-იანი წლებიდან იღებს სათავეს და, რომლის საფუძვლიანი რეფლექსია არ მომხდარა. დღესაც ბევრი მიიჩნევს, რომ რეპრესიები გამართლებული იყო და, რომ ტყუილად არავის ხვრეტდნენ და იჭერდნენ; დღესაც ბევრი ეტრფის სტალინს და ბევრი ამაყობს მისი ქართველობით, ბევრი ოცნებობს, იყოს მოძალადე სისტემის ნაწილი, სისტემისა, რომელიც თავის რიგებში მყოფ მკვლელებსა და ვამპირებს იცავს, როგორც ეს ვიქტორ შენდეროვიჩის ერთ პიესაშია:

- იციან, რომ ვამპირი ხარ?
- ამხანაგებმა სამსახურში იციან!
- ფიქრობ, არ გამჟღავნდება?
- გამჟღავნდება და ცილისწამებისთვის ჩავსვამთ!
[„ტკბილეული მეხსიერებისათვის“, ვ. შენდეროვიჩი]

ასე მუშაობს ყველა მანკიერი, ავტორიტარული სისტემა, ისევე, როგორც ყველა ამგვარი სისტემა გვარწმუნებს, რომ არჩევანი გასაკეთებელი გვაქვს უსაფრთხოებასა და თავისუფლებას შორის. გვარწმუნებს, რომ თავისუფლება უნდა დავთმოთ უსაფრთხოების გამო და მეტი დამაჯერებლობისთვის ცდილობს შექმნას ე.წ. ხელსაყრელი ექსტრემალური სიტუაცია, რომელიც ბუნებრივადაც შეიძლება არსებობდეს. „ნაციონალური მოძრაობის“ ხელისუფლებაში ყოფნის დროს ასეთი „ხელსაყრელი ექსტრემალური სიტუაცია“ რუსეთის აგრესია და რუსეთიდან მომავალი რეალური საფრთხე იყო, „ქართულმა ოცნებამ“ კი „ხელსაყრელ ექსტრემალურ სიტუაციად“ თვითონ „ნაციონალური მოძრაობა“ და მისი ლიდერი, მიხეილ სააკაშვილი აქცია, თუმცა, როგორც უნდა იყოს, აუცილებლად გასათვალისწინებელი გვაქვს XX საუკუნის გამოცდილება, რომელიც გვასწავლის: ვინც თავისუფლებას უსაფრთხოების ხარჯზე დათმობს, ის, ბოლოს, ორივეს დაკარგავს!

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.