Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

Sorry! No content for 22 მაისი. See content from before

სამშაბათი, 18 მაისი 2021

ცხადია, ჩვენც „პივაზე ლაპარაკი“ გვირჩევნია, ყოფით კონფლიქტზე საუბარი... უფრო ზუსტად, არც ჩვენ გვინდა ეთნიკურ კონფლიქტისა და სიძულვილის ხსენება, როცა დმანისის კადრებს ვუყურებთ ისევე, როგორც არ გვინდა თვალი გავუსწოროთ სინამდვილეს და რელიგიური შეუწყნარებლობა დავარქვათ მუსლიმური სალოცავების გამო მომხდარ ფიზიკურ დაპირისპირებებს გურიაში, სამცხე-ჯავახეთში, აჭარაში... არ გვინდა ისევე, როგორც არ უნდა ტკივილებით გატანჯულ ავადმყოფს ექიმთან მისვლა, ლაბორატორიული გამოკვლევების ჩატარება და მძიმე დიაგნოზის მოსმენა, არადა ჩვენი სახელმწიფო ავად არის და ამის არ/ვერ შემჩნევა, დანაშაული თუ არა, იმგვარი ირაციონალური საქციელი იქნება, რომელიც შესაძლოა სიცოცხლის ფასად დაუჯდეს ქვეყანას.

დიახ, ჩვენ „პივაზე ლაპარაკი“ გვირჩევნია, რადგან გვეშინია თვალი გავუსწოროთ სინამდვილეს, რომლის მსგავსი 90-იან წლებში, დიდი ტკივილებითა და დანაკარგებით, გავიარეთ და, რომელიც ლამის სახელმწიფოებრიობის დაკარგვის ფასად დაგვიჯდა.

დიახ, გვეშინია, თვალს ვერ ვუსწორებთ სინამდვილეს და ამიტომ გადავწყვიტეთ ერთგვარი ევფემიზმის სახით ნეიტრალური სიტყვა „ქაოსი“ დავარქვათ იმ აგრესიასა და სიძულვილს, რომელიც დმანისში ამოიფრქვა, უფრო ადრე ბუკნარში, მოხეში და ჩვენი სამშობლოს სხვა ნაკლებად გახმაურებულ გეოგრაფიულ წერტილებში.

თუ გავიხსენებთ, თავისი მასშტაბითა და უკონტროლო ძალადობით, ასეთივე „ქაოსი“ იყო 2013 წლის 17 მაისის დარბევა თბილისში, 2017 წლის 11-12 მარტის ე.წ. ერთღამიანი კრიზისი ბათუმში, 2019 წლის 21 წლის აპრილის „ქვებით ომი“ პანკისის ხეობაში ... - ყველა ეს ამბავი შემზარავია თავისი გამაოგნებელი მოულოდნელობითა და ძალადობის ესკალაციის თავბრუდამხვევი სიჩქარით, რაც, ბუნებრივია, გვაფიქრებინებს, რომ ვითარება ხანგრძლივი დროის განმავლობაში, საზოგადობის მხედველობისა თუ ყურადღების მიღმა იძაბებოდა და ცხელდებოდა. „შეუმჩნევლად და უხმაუროდ“ იმის გამო, რომ, ვისაც სათანადო პასუხისმგებლობა აკისრია, ვინც ვალდებულია შეამჩნიოს ამგვარი დესტრუქციული მუხტის ზრდა, ან არაფერს აკეთებდა ან სულ სხვა საქმით იყო დაკავებული, რაც, ცხადია, ადრე თუ გვიან, აუცილებლად გამოიწვევდა „ქაოსს“, „ქაოსი“ კი, სხვა არაფერია თუ არა, სიკვდილის სინონიმი, ჩვენ შემთხვევაში სახელმწიფო ინსტიტუტების სიკვდილისა...

ფიზიკოსებიც გვეტყვიან, რომ ნებისმიერი ჩაკეტილი სისტემა დროთა განმავლობაში მიისწრაფვის ქაოსისაკენ ანუ დასასრულისკენ. დიახ, ეს სიცოცხლეს, წესრიგს სჭირდება უწყვეტი ზრუნვა, ენერგიის მიწოდება და ხარჯვა, სხვა შემთხვევაში გარდაუვალი ქაოსი - სიკვდილი დაისადგურებს...

დმანისში მომხდარი დაპირისპირება, რომელშიც ასობით გავეშებული ადამიანი (კაცი, ქალი, ბავშვი, მოხუცი) მონაწილეობდა, მართლა თავზარდამცემი იყო თავისი ინტენსივობითა და მოულოდნელობით, მაგრამ ამ მოულოდნელობასაც აქვს თავისი ახსნა. ეს მოულოდნელობა ძალიან ჰგავს იმავე ფიზიკის კანონების არმცოდნე იმ ადამიანის „სიბრმავეს“, რომელიც აკვირდება ამა თუ იმ მოვლენას ან ექსპერიმენტს, მაგრამ ვერ აუხსნია, რა და რატომ ხდება. მაგალითად, თუ ავიღებთ ქვას და დავიწყებთ მის გაცხელებას, პირველ ხანებში ამ ქვის ტემპერატურაც გაიზრდება, რაც მოსალოდნელი იყო, მაგრამ გარკვეული დროის შემდეგ ტემპერატურის ზრდა შეწყდება.

„კი, მაგრამ რაში იხარჯება ენერგია, რომელიც გადაეცემა ქვას?“ - იკითხავს ჩვენსავით გაოცებული დილეტანტი მაშინ, როცა ფიზიკოსმა იცის, რომ ეს ენერგია ხმარდება სხეულს - ქვის სტრუქტურის ნგრევას, შესაბამისად, არაფიზიკოსისაგან განსხვავებით, მას არ გაუკვირდება, როცა ქვა „მოულოდნელად“ ნამსხვრევების გროვად გადაიქცევა...

რაღაც მსგავსი ხდება ჩვენს საზოგადოებაშიც. ფიზიკური ცვლილებების დაწყებამდე, ვერაფერს ვერ ვხვდებით და ვერ ვამჩნევთ, ჩვენ მხოლოდ „სტრუქტურის რღვევაზე“ ვრეაგირებთ, ისიც მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ან მასშტაბია გრანდიოზული ან როცა გვეხსნება ჭრილობები 90-იანი წლების ეთნოკონფლიქტების სახით. არადა, შედარებით ნაკლები მასშტაბის „რღვევები“ ლამის ყოველდღიურ ამბად გვექცა, რადგან ისეთი სისტემა ავაშენეთ, სადაც უმრავლესობა უიმედოდ ჩაგრავს ყველა სახის უმცირესობას, მდიდარი - ღარიბს, ძლიერი - სუსტს, ხელისუფლება - ოპოზიციას, პატრონიანი - უპატრონოს, კაცი - ქალს და ა.შ. - ყოველივე ეს კი აგროვებს იმ ენერგიას, რომელსაც მხოლოდ ჩვენნაირი „ბრმები“ ვერ ხედავენ და, რომელიც, ადრე თუ გვიან, აუცილებლად დაარღვევს ჩვენი სახელმწიფოს სხეულის სტრუქტურას ზემოთ ნახსენებ ქვასავით.

სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, რომ ეს ენერგია არ დაგროვდეს! ეს ენერგია არც დაგროვდება სამართლებრივ სახელმწიფოში, სადაც მართლა ირჩევენ თვითმმართველობებს, სადაც სამართლიანი და თავისუფალი არჩევნები ტარდება, სადაც მართლმსაჯულება დამოუკიდებელია, ხელისუფლება კი ხალხის წინაშეა ანგარიშვალდებული; სადაც პოლიტიკურ და სამართლებრივ პროცესებს სახელმწიფო ინსტიტუტები მართავენ და არა არაუფლებამოსილი პირები; სადაც ყველა მოქალაქე ფორმალურად კი არა, მართლა თანასწორია, როგორც ეს კონსტიტუციაში გვიწერია და, სადაც სირცხვილი და დანაშაულის ტოლფასი ქმედებაა საქართველოს ტერიტორიების დაყოფა „არასახარბიელო ეთნიკური ბალანსის მქონე რეგიონებად“ და დანარჩენ საქართველოდ.

ვიდრე ასე არ იქნება, ყოველთვის დაგროვდება ენერგია, რომელიც აუცილებლად მოხმარდება სახელმწიფოს ნგრევას და, რომელსაც, ერთ საშინელ დღეს, ვერც ადგილობრივი ავტორიტეტები შეაჩერებენ და ვერც ამა თუ იმ კონფესიის წარმომადგენლები. პივაზეც, ცხადია, ვერ ვილაპარაკებთ...

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.

არსად მსოფლიოში დემოგრაფიული საკითხი ისე მწვავედ არ დგას, როგორც ეს ისრაელშია. არსად ისრაელის ტერიტორიაზე ეთნიკური პრობლემა ისე მტკივნეულად არ აღიქმება, როგორც ეს „ბიბლიურ“ ქალაქ იერუსალიმშია. და ეს მიუხედავად იმისა, რომ იერუსალიმის მოსახლეობა ისრაელის მოსახლეობის 7 %-ზე ნაკლებია. დღესაც, ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტის ახალი აფეთქება ეთნიკურმა ნაპერკალმა გამოიწვია: შიშმა, რომ ისრაელის უმაღლესი სასამართლო იერუსალიმიდან რამდენიმე არაბი ოჯახის გასახლების გადაწყვეტილებას გამოიტანდა, ხანძარში გაახვია რეგიონი.

ნაომი შემერის ცნობილი სიმღერა იერუშალაიმ შელ ზაჰავ“-ის მიხედვით იერუსალიმი ოქროს, ბრინჯაოს და შუქის ქალაქია. შემერმა ეს სიმღერა დაწერა 1967 წლის მაისში, იერუსალიმის გაერთიანებამდე რამდენიმე დღით ადრე. და სულ მალე შემერის „ოქროს იერუსალიმი“ ისრაელის არაოფიციალურ ჰიმნად იქცევა.

არადა იერუსალიმს, მსოფლიოს ამ ყველაზე „ბიბლიურ“ ქალაქს, სიონიზმის დამფუძნებელი მამები საერთოდ არ აღიქვამდნენ ოქროსა და ბრინჯაოს ქალაქად. თეოდორ ჰერცლი იერუსალიმს ბინძურ ხვრელად თვლიდა. მას გულს ურევდა ქალაქის არაბული ხედები და მიაჩნდა, რომ იგი არ უნდა ყოფილიყო ისრაელის დედაქალაქი. არც დავიდ ბენ გურიონს ჰქონდა უფრო რომანტიული წარმოდგენა იერუშალაიმზე : 1948 წლის 14 მაისს, ქვეყნის ინაუგურაციისას თელ-ავივში, ისრაელის სახელმწიფოს პირველი მეთაური საერთოდ არ ახსენებს იერუსალიმს თავის სიტყვაში (სხვათა შორის, გაეროს 1947 წლის გადაწყვეტილება - იერუსალიმის საერთაშორისო ქალაქად გამოცხადების შესახებ - ზუსტად ამ მიმართულებით გადადგმული ნაბიჯი იყო).

მაგრამ ომში (ისე როგორც ბიბლიაში), ხალხს ურჩევნია ქალაქების (ისე, როგორც ბავშვების) ორად გაჭრა, ვიდრე საკუთარი წილის დათმობა. და 1948-1949 წწ. ომის შედეგად - როდესაც შვიდი არაბული ქვეყანა ახლადშობილ ისრაელს თავს დაესხმება - ყველაზე ბიბლიური ქალაქი ორად გაიყოფა იორდანელებსა და ისრაელელებს შორის.

ამ ამბიდან ოციოდე წლის თავზე, რომ არა იორდანიის გადაწყვეტილება, ხელახლა თავს დასხმოდა ისრაელს, იერუსალიმი ასე „ბიბლიურად“ ორად გახლეჩილი დარჩებოდა. მაგრამ 1967 წლის ივნისში იორდანიის მეფე ჰუსეინის „ბიბლიური მასშტაბის“ შეცდომა კარდინალურად შეცვლის მოვლენათა მსვლელობას...

1967 წლის ივნისში ეგვიპტის წინააღმდეგ ისრაელის ომში იერუსალიმს საერთოდ არანაირი როლი არ გააჩნდა. და, აი, 1967 წლის 5 ივნისს, გადაწყვეტს რა იერიში მიიტანოს ისრაელზე, იორდანიის მეფე ჰუსეინი შემოატრიელებს ბედის ბორბალს. ცაჰალის (ისრაელის არმიის) კონტრშეტევა ადვილად უკუაგდებს იორდანიის ნაწილებს. ამ სიტუაციაში მოშე დაიანი, ისრაელის თავდაცვის მინისტრი, ერთპიროვნულად გადაწყვეტს, რომ „ბიბლიური“ შანსის ხელიდან გაშვება არ შეიძლებოდა და სამხედროებს 1949 წლიდან არსებულ გამყოფ ხაზთან არ გააჩერებს. და ასე, 7 ივნისს, გამთენიისას, ცაჰალის სადესანტო ნაწილი ადვილად მიაღწევს დასავლეთის ე.წ. „გოდების კედელს“, იუდაიზმის ამ ყველაზე უფრო წმინდა ადგილს... ადგილს, სადაც, მიუხედავად 1949 წლის საზავო შეთანხმებისა, ებრაელები ლოცვას ვერ ახერხებდნენ. „ტაძრის მთა ჩვენს ხელთაა“ - ასე უპატაკებს მოშე დაიანს მოთა გური, სადესანტო ნაწილის მეთაური.

აი ამგვარად, 1967 წლის ივნისში, „ბიბლიურად“ გახლეჩილი ქალაქი „ბიბლიურადვე“ გაერთიანდება. აი ასე, 71 კვადრატული კილომეტრის მიერთება გამოიწვევს ბიბლიური მასშტაბის გეოპოლიტიკურ რევოლუციას.

მაგრამ ის, რაც 1967 წლის ივნისში მოხდა, მთლიანად გასცილდება წმინდა გეოპოლიტიკას - რევოლუცია იქნება ასევე რელიგიური. ამ პერიოდიდან მოყოლებული, ებრაული რელიგია დაიწყებს დიდი ნაბიჯებით შესვლას სიონიზმში. იუდაიზმის რელიგია - რომლის ფეთქებად პოტენციალს მშვენივრად იცნობდნენ სიონიზმის მამები და რომელიც მათ დიდ დისტანციაზე ეჭირათ - ფართოდ შეიჭრება ისრაელის პოლიტიკაში. და ებრაული რელიგიის მიერ ისრაელის პოლიტიკის ეს ოკუპაცია არსად არ იქნება ისე სასტიკი, როგორც იერუსალიმში, „ბიბლიურობის“ ამ ეპიცენტრში. „ლოგიკურია ბიბლიური ქალაქისათვის“ - იტყვის ალბათ მკითხველი...

ებრაული რელიგიის მიერ ისრაელის პოლიტიკის ოკუპაციის მიზეზი კი იქნება ეთნოგრაფიული შიში. სწორედ ამ ბიბლიურ ქალაქში დაუპირისპირდება არაბული „დემოგრაფიული ბომბი“ ებრაულ „დემოგრაფიულ ბომბს“: 1967 წლის ივნისში თუ არაბები შეადგენდნენ იერუსალიმის მოსახლეობის 25,8 %, დღესდღეობით მათი წილი 38 %-ს აღწევს. სწორედ ამის გამო, ამ „ბიბლიური“ ქალაქის ებრაული მოსახლეობის ულტრა-ორთოდოქსირება გახდება ამ ეთნოგრაფიული შიშის როგორც სიმპტომი, ისე პანაცეა. სწორედ ამ ორი „ეთნიკური ბომბის“ ჭიდილი და მასთან დაკავშირებული იერუსალიმის ურბანიზაციის პოლიტიკა (რომელსაც ზოგი პოლიტიკური მიმომხილველი კოლონიზაციას უწოდებს), იქნება ის ფერი, რომლითაც შეიღებება როგორც ამ ბიბლიური ქალაქის, ისე ზოგადად ისრაელის ურთიერთობა არაბებთან უკანასკნელი ორმოცდაათი წლის განმავლობაში.

სხვათა შორის, რელიგიის ეს შეჭრა პოლიტიკაში ძალიან ნათლად აისახება „ბიბლიური“ ქალაქის მუნიციპალურ არჩევნებზე: იერუსალიმის 1993 წლის მერის არჩევნებში მემარჯვენე ეჰუდ ოლმერტი სასტიკად დაამარცხებს ლეგენდალურ მემარცხენე ქალაქის თავკაც ტედ კოლეკს, რომელიც იერუსალიმს 1965 წლიდან ხელმძღვანელობდა. ათი წლის შემდეგ თვით მემარჯვენე ეჰუდ ოლმერტი იგემებს მარცხს ულტრა-ორთოდოქს ური ლუპოლიანსკისგან. „არაბებთან თანაცხოვრება მკვდარია.“ - აღნიშნავს ამ პროცესით გაწბილებული ტედ კოლეკი, „ბიბლიური“ ქალაქის ეს ყველაზე გრძელვადიანი მერი. ამ დღეეებში ისრაელის არაბ და ებრაელ მოქალაქეებს შორის განვითარებულმა ინტერეთნიკურმა შეტაკებებმა, რომლებიც წმინდა წყლის პოგრომებსა თუ ლინჩის წესით გასამართლებაში გადაიზარდა, კიდევ ერთხელ აჩვენა, რომ ტედ კოლეკი არ ცდებოდა.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG