Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

Sorry! No content for 25 თებერვალი. See content from before

ოთხშაბათი, 24 თებერვალი 2010

ანდრეი სახაროვის სიტყვებმა დიდი და პატარა იმპერიების შესახებ თავის დროზე ლამის მთელი საქართველო გააერთიანა: ლიბერალები, ნაციონალისტები, კომუნისტები - ყველა აღაშფოთა!

მეტიც, სახაროვის ნათქვამმა პარადოქსულად გააერთიანა რუსული და ქართული საზოგადოებები; სახაროვს უსტვენდნენ რუსეთში და ემუქრებოდნენ საქართველოში. ჩვენში ერთი-ორი კაცი კი გამოჩნდა, ვინც აკადემიკოს სახაროვის დაცვა სცადა, მაგრამ ვაი ამ დაცვას! სახაროვის პოზიცია მათ ცოლის, ელენა ბონერის, გავლენით ახსნეს, ელენა ბონერის ეროვნებით. აქაოდა, სომეხია და ქართველებს ვერ იტანსო...

კლასიკაა, რა! კლასიკური პარანოია, რომელსაც ყოფილი საბჭოელები, სხვებზე მეტად კი, ჩემი დაკვირვებით, რუსები და ქართველები, ერთნაირად ავლენენ ხოლმე. უბრალოდ, ერთნი უფრო მასშტაბურად, მეორენი - მოკრძალებულად, ამიტომ შედარებით უმტკივნეულოდ. თანაც, მცირე განსხვავებით: რუსული პარანოია მტრის ხატს, როგორც წესი, ებრაელისგან ქმნის, საქართველოში კი „სომხური ლობის“ მზაკვრულ გეგმებზე უყვართ საუბარი.

მოკლედ, პარანოიასაც აქვს ნიუანსები და უხეშ, სწორხაზოვან პარალელებს არ ცნობს. თუმცა, არსებობს პარანოიის ერთ-ერთი გამოვლინება - ჰომოფობია, რომელიც აბსოლუტურად ერთნაირად ვლონდება რუსეთშიც და საქართველოშიც.

დიდი ხნის წინ, პარიზში გამართულ ქართული ფილმების ფესტივალზე, ერთმა ქართველმა რეჟისორმა, დაინახა რა, როგორი, მართლაც გრანდიოზული შეხვედრა მოუწყვეს ფრანგებმა სერგო ფარაჯანოვს (ეს იყო მაესტროს ერთ-ერთი პირველი გამგზავრება დასავლეთში), დელეგაციის დანარჩენ წევრებს გვითხრა, ახლა ვხვდები, რომ არსებობს პედერასტთა მაფია, რომელიც ყველანაირად ქაჩავს თავისიანებსო (მგონი „სომხური ლობის“ ამბავიც გაიხსენა). მოგვიანებით, როცა ბერლინის კინოფესტივალზე „ოქროს დათვით“ აღნიშნეს ანგ ლის ფილმი „საქორწილო ბანკეტი“, ზუსტად იმასვე, ისეთივე ინტონაციით, პლასტიკით, თავდაჯერებულობით მიმტკიცებდა რუსი ჟურნალისტი, რომელმაც დაიფიცა კიდეც, არასდროს ჩამოვალ ბერლინის ფესტივალზე, რადგან მას „ცისფრები“ მართავენო.

არ ვიცი. შეიძლება სადღაც, საფრანგეთში, ან, თუნდაც, პაკისტანში არსებობენ ადამიანები, რომლებიც ასეთივე გაცხარებით მსჯელობენ „პედერასტთა მაფიაზე“. მაგრამ არა მგონია, ჰომოფობებს მსოფლიოს რომელიმე კუთხეში იმოდენა ასპარეზი დაუთმონ, რამოდენასაც რუსეთსა და საქართველოში უთმობენ. სადღაც ეს თემა ნაკლებად აინტერესებთ... ან, უბრალოდ, ეუხერხულებათ ამაზე მსჯელობა. სადღაც ასეთი განცხადებები „კლინიკურ შემთხვევად“ აღიქმება. სადღაც კი, უბრალოდ, კრიმინალია - კანონით აკრძალული.

საქართველოსა და რუსეთში - არა. „პედერასტების თემა“ კვლავაც ერთ-ერთი ყველაზე მომგებიანი და სკანდალურია.

აი, მაგალითად, რუსეთის ერთ-ერთმა მთავარმა ტელეარხმა, ენტევემ, რომელიც თავისი შესაძლებლობებით მნიშვნელოვნად სჭარბობს ჩვენს „რეალტივისა“ და „მაესტროს“, 20 თებერვალს დიდი გადაცემა დაუთმო ევგენი პლუშჩენკოს მარცხს ვანკუვერში. „გაზპრომის“ არხმა, ფაქტობრივად, დაუკონკრეტა ტელემაყურებელს, თუ რას გულისხმობდა პუტინი, როცა ევგენი პლუშჩენკოს „ვაჟკაცურ სტილზე“ გაამახვილა ყურადღება; ენტევეს მიმომხილველთა მტკიცებით, ლისაჩეკი ოლიმპიურ ჩემპიონად აქცია „ცისფერმა მაფიამ“... იმან, ვისაც მოსწონს „თეძოების თამაში“ ყინულზე (არადა, პლუშჩენკო თეძოებსაც უფრო ენერგიულად ათამაშებს და პუბლიკასაც... როგორ ვთქვა... ცოტა არ იყოს, „არაკაცურად“ ეკეკლუცება). ცოტა ხანში ენტევეს „ბანი მისცეს“ რუსულ ინტერნეტფორუმებზე - აი, რაში ყოფილა საქმე! აი, თურმე რატომ დაიჩაგრა ნამდვილი ჰეტეროსექსუალი, უფრო მეტიც: „ორნაცოლარი“ ჟენია პლუშჩენკო! აი, როგორ გაერთიანებულან პედერასტები ყველა ქვეყნისა პლუშჩენკოს წინააღმდეგ - იმ პლუშჩენკოსი, რომელიც ყინულზე გასვლამდე მთელი არსებით ლოცულობს და კამერების თვალწინ ეამბორება ჯვარს, მისი თაყვანისმცემლების თქმით, ოთხი წლის წინ, ტურინში, ოლიმპიური ჩემპიონი რომ გახადა.

ჯვარმა ამჯერად არ უშველა. „პედერასტების მაფია“ უფრო ძლიერი გამოდგა!

ჰოდა, რისი თქმა მინდა, იცით? პლუშჩენკო რომ ქართველი ყოფილიყო და ლისაჩეკს გაემარჯვა, განა ზუსტად იმასვე არ იტყოდნენ საქართველოში? ექსპერტებს ხომ დაუთმობდნენ ეკრანს ჩვენი ტელეარხები? ლისაჩეკის „სექსუალურ გემოვნებას“ ხომ აუცილებლად განიხილავდნენ! უფრო მეტიც, შეიძლება ამერიკული ფიგურისტის წარმომავლობითაც დაინტერესებულიყვნენ და ოლიმპიურ ჩემპიონის გენებში „რაღაც სომხური“ აღმოეჩინათ.

ეს საოცარი მოვლენა, ჯერაც ნაკლებად შესწავლილი „რუსულ-ქართული ერთობა“ ცხოვრების ლამის ყველა სფეროში ვლინდება. საოცარი ისაა, რომ ამ ერთობას, ამ რაღაც ირაციონალურ, სექსუალურ ვნებას, ვერაფერი მოუხერხა ვერც საქართველოს სწრაფვამ ნატოსკენ (ნეტა, რამდენად გულწრფელი იყო ეს სწრაფვა?) და ვერც 2008 წლის აგვისტომ. და ვერც მოუხერხებს, სანამ ქართული საზოგადოება ყოველგვარი აგრესიის, ეჭვიანობის და სტერეოტიპული ქალთმოძულეობის გარეშე („ცოლია დამნაშავე!“) არ დაფიქრდება თუნდაც იმაზე, საიდან მოუვიდა თავში სახაროვს რუსეთისა და საქართველოს „გაერთიანება“, რას გულისხმობდა ზუსტად „დიდსა და მცირე იმპერიებში“? იქნებ, სწორედაც რომ ამ პარანოიულ ნარცისიზმს გულისხმობდა? იმას, რაც აკავშირებს პატარა საქართველოს თავის „ერთმორწმუნე მტერთან“?

აგერ, ბატონო, უკანასკნელი ინფორმაცია:

რუსეთის საპატრიარქოს მოთხოვნით და პრეზიდენტ მედვედევის თანხმობით, დუმა აპირებს განიხილოს კანონპროექტი, რომლის მიხედვით, რელიგიური შინაარსის სამუზეუმო ქონება რელიგიურ ორგანიზაციებს გადაეცემა. ანუ, ყოფილი ტაძრების, აგრეთვე, მუზეუმების ფონდებში დაცული ხატების მესაკუთრე საპატრიარქო გახდება.

რას გიგრძნობთ გული? როდის შემოვა განსახილველად ასეთი კანონპროექტი ჩვენს პარლამენტში? ადგილობრივ არჩევნებამდე? თუ რამდენიმე წლის შემდეგ?
დრო – 1960-იანების ბოლო, ჰიპების ეპოქის დაისი. ადგილი – კალიფორნია. მთავარი გმირი – კერძო დეტექტივი დოკ სპორტელო, ზანტი, სულ მუდამ დაბოლილი ტიპი. იგი ნაღდი ჰიპია, თუკი შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ ჰიპი-გამომძიებელი. თმებიც აფრო ყაიდაზე აქვს დაყენებული, ჯიმი ჰენდრიქსივით. ეს ზანტი დეტექტივი კარდაკარ დადის, დაკითხვებს აწარმოებს, დაკითხავს სტრიპტიზიორებს, სერფერებს, ნათელმხილველებს, გაქექილ ფსიქიატრებს და ლას ვეგასიდან ჩამოხეტებულ ყომარისტებს. საქმე ისაა, რომ სპორტელოს ყოფილი გოგონა შასტა ფეი თავის ახალ კაცთან, ვიღაც მაყუთიან ტიპთან ერთად სადღაც გადაიკარგება, შემდეგ კი დოკი აღმოაჩენს, რომ ეს გაუჩინარება საეჭვოდ არის დაკავშირებული სხვა საქმეებთან, რომელსაც იგი იძიებს.

ბევრის აზრით, “მახასიათებელი ნაკლი” ე.წ. hard-boiled დეტექტივის ჟანრის (ეს ჟანრი თავის დროზე რაიმონდ ჩენდლერისა და დეშილ ჰემეტის ხელში ჩამოყალიბდა) პოსტმოდერნული ვარიანტია, გნებავთ მიძღვნა, პაროდია, გადააზრება. დოკ სპორტელო გაჭრილი ვაშლივით ჰგავს ფილიპ მარლოუს, ჩენდლერის რომანების მთავარ გმირს, ოღონდ იმ განსხვავებით, რომ თუ მარლოუ დიდი რაოდენობით ბურბონს ურახუნებს, სპორტელო იმით განსხვავდება, რომ აუარება მარიხუანას ეწევა.

ესაა მარიხუანის კვამლით გაჯერებული წიგნი, სადაც მაღალი და დაბალი კულტურული ალუზიების ნაზავს ერთვის ლიტერატურული ანცობები + გნომური ისტორიული მინიშნებები + კალამბურები + სიურეალისტური ზმანებები + აბსურდი, თუმცა იგი მაინც სუფთაა თანამედროვე ლექისგან, რადგან XXI საუკუნეში დაწერილ და იმავდროულად პრე-შიდსურ, პრე-ფემინისტურ და ათას სხვა რაღაცამდელ წიგნად ითვლება. ესაა shaggy-dog დეტექტივი, ჩახლართული, უკბილო ამბავი უაზრო ფინალით, “მალტის შევარდენი”, რომელშიც 60-იანი წლების რომელიმე ამერიკული კომიქსის გმირები მონაწილეობენ.

წიგნის სათაური საზღვაო სამართლიდანაა აღებული და ეს სადაზღვევო ტერმინი გულისხმობს მალფუჭებადი პროდუქტის გამორიცხვას სადაზღვევო პოლისიდან (მაგალითად, როგორ უნდა დააზღვიო კვერცხი, რომელიც ყოველ წამს განწირულია გატყდეს). ამ მნიშვნელობიდან გამომდინარე, სათაურს საკმაოდ ფართო განმარტება შეიძლება მიეცეს. ამიტომ ვარაუდებს არ მოვყვები, გავაგრძელებ ამბავს და გეტყვით, რომ “მახასიათებელი ნაკლი” არაა პინჩონის საუკეთესო ნაწარმოები, იგია ე.წ. Pynchon Minor, მწერლის შედარებით უმნიშვნელო ნაწარმოები, თუმცა თუ კარგად დავაკვირდებით, აღმოჩნდება, რომ სამომავლოდ შეიძლება სწორედ ეს ნაწარმოები გახდეს ყველაზე მნიშვნელოვანი მის შემოქმედებაში, რადგან მის სხვა რომანებთან შედარებით მკითხველისთვის მარტივი, ნათელი და ადვილი დასაძლევი წიგნი, კარგი სატყუარა იქნება.

მისი ნაწარმოებების დაძლევას ევერესტზე ასვლასაც ადარებენ კრიტიკოსები, სადაც არა მხოლოდ წერაყინი, წრიაპები და თოკებია საჭირო, არამედ ჟანგბადიც. პინჩონი თანამედროვე მწერლობის ფარული ღვთაებაა, მწერალი, რომელსაც უფრო თაყვანს სცემენ, ვიდრე უყვართ. თუ არ ვცდები, კოლეგებიდან იგი მხოლოდ სალმან რუშდის ჰყავს ცოცხლად ნანახი, როცა მის ერთ-ერთ წიგნზე წერდა რეცენზიას „ნიუ იორკ ტაიმსისთვის“ და ამის გამო ისადილა კიდეც მასთან. რუშდი მაშინ პოპულარობის მწვერვალზე იყო.

პინჩონი, მიუხედავად იმისა, რომ მისი ნაწარმოებები რთულია მოსანელებლად და ისინი ბოლომდე ძალიან ცოტა ვინმეს თუ აქვს წაკითხული, მთლიანად პოპულარულ კულტურას უტრიალებს. იგი მთელი თავისი არსებით, მთელი თავისი შემოქმედებით ამტკიცებს, რომ ერთი მხრივ ნიჭსა და მეორე მხრივ, გემოვნებას არაფერი აქვს საერთო. არაერთხელ გამოუთქვამთ აზრი იმის შესახებ, რომ არ არსებობს მასავით საშინელი გემოვნების მქონე მწერალი და ვერავინ ისე ოსტატურად ვერ თამაშობს ამერიკულ პოპ-კულტურასთან, როგორც პინჩონი.

“მახასიათებელ ნაკლს” პინჩონური სიგიჟის ყველა საფირმო ნიშანი ახასიათებს: პერსონაჟების არანორმალური სახელები, კიჩური სიმღერები, ნუმეროლოგიური ფოკუსები და პერსონაჟების გადმოყვანა და გადამუშავება ძველი რომანებიდან (ამ შემთხვევაში, განსაკუთრებით Vineland-დან), თუმცა, მთელი ამ გართობის, თამაშის, მინიშნებებისა და გარეკვების მიუხედავად, წიგნს მაინც დაყვება ერთი დიდი სევდა, წუხილი იმის გამო, თუ როგორ ცხვირწინ აწაპნეს ვიღაც „გალსტუკიანებმა“ მთელს ამერიკას 60-იანი წლების სამოთხე. სწორედ ამიტომაც, პინჩონის ბოლო რომანი ბევრი კრიტიკოსისთვის Vineland-ის წინაისტორიად უფრო მოჩანს, რომანისა, სადაც პინჩონი მწარედ “ღადაობდა” რეიგანის ფაშისტურ მთავრობაზე და აჩვენებდა, თუ როგორ შეიძლებოდა 60-იანების თავისუფლებიდან ფაშისტურ 80-იანებზე გადასვლა, ეპოქაზე, როცა მემარჯვენე ფედერალები 60-იანებიდან შემორჩენილ ჰიპებს დევნიდნენ.

სხვათა შორის, თავისი ბოლო წიგნისთვის პინჩონი ბევრ დათმობაზე წავიდა. ინტერნეტ-მაღაზია amazon.com-ზე ჯერ სარეკლამო ვიდეო დააგდებინა, სადაც კალიფორნიის ხედებს თავად ავტორის ხმა ადევს, შემდეგ კი აგვისტოშივე გამოაქვეყნა რომანის შესაფერისი სიმღერების პლეილისტი, რომელსაც თომას პინჩონი სთავაზობდა თავის მკითხველს. სიმღერები მთლიანად, რა თქმა უნდა, 60-იანი წლების მუსიკისგან შედგება. ცნობილებიდან შეხვდებით „ბიტლზის“ Can't Buy Me Love-ს, გეცის და ჟილბერტოს Desafinado-ს, სულ ადრეული „პინკ ფლოიდის“ Interstellar Overdrive-ს (უფრო „ველვეტ ანდერგრაუნდს“ რომ ჰგავს), „სერფერისის“ Wipeout-ს და მრავალ სხვა კომპოზიციას. ნახეთ და შეადარეთ თქვენი გემოვნება პინჩონისას.

რომანის აუდიოვერსიის ლინკები იხილეთ აქ.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG