თუ სწორად მესმის, ახლა საქართველოში სამი საზოგადოებრივ–ვირტუალური კლუბია. ერთი მათგანი ბინადრობს საკან N5–ში, მეორე – ფეისბუკზე და მესამე – „რადიო თავისუფლების“ ბლოგებზე.
საკნის კლუბს ჰყავს გამოკვეთილი ლიდერი, აგრეთვე, ხილული და უხილავი წევრები, ანუ სტუმრები და მაყურებლები. ამ კლუბში ხშირად საუბრობენ ღირებულებებზე – სამართლიანობაზე, პატრიოტიზმზე, რელიგიურ გრძნობებზე. კლუბს ჰქონდა ამბიცია, ხელისუფლების მიმართ წინააღმდეგობის პროცესი პოლიტიკურიდან საზოგადოებრივ სივრცეში გადმოეტანა და გადაწყვეტილებების მიღების ცენტრადაც საკანი ექცია. მართლაც, იყო დრო, როდესაც ოპოზიციონერი პოლიტიკოსები „უცნობთან“ დადიოდნენ და კამერების მიღმა სწორედ მასთან ათანხმებდნენ გადაწყვეტილებებს. საკნის კლუბის „ოქროს ხანად“ უნდა მივიჩნიოთ 26 მაისი, როდესაც „უცნობი“ ეროვნულ სტადიონზე ხელში აყვანილი შეიყვანეს და, ტრიბუნებიდან წამოსული ოვაციების ზღვაში, მთელი სტადიონი ხელდახელ შემოატარეს. ეს იყო აქციის მონაწილეთა მხრიდან „უცნობისთვის“ გადახდილი მადლობა პირველი საზოგადოებრივი კლუბის შექმნისთვის და მისი თავდადებული ლიდერობისთვის.
მაგრამ, იმედიანად დაწყებული 26 მაისის უიმედოდ დასრულების შემდეგ, საკნის კლუბი ვირტუალურ დაღმართზე დაეშვა და დღეისათვის, სულაც, დახურვის პირას არის. ოპოზიციის პროტესტი პოლიტიკურ სივრცეში გადადის, პროცესზე პასუხისმგებლები პოლიტიკოსები ხდებიან და მათ საინფორმაციო უზრუნველყოფას საკუთარ თავზე „ნიუსების“ პროფესიონალი – ეროსი კიწმარიშვილი – იღებს.
ფეისბუკის კლუბი, საკნისგან განსხვავებით, უხმაუროდ და ფრთხილად შეიქმნა, შესაძლოა, სწორედ როგორც საკნის კლუბის ალტერნატივა. ფეისბუკის კლუბი ორგანიზაციის მაღალი ხარისხით გამოირჩევა. ლიდერს – ლევან რამიშვილს – ახლა კლუბში 4 000–მდე მეგობარი ჰყავს, რაც იმას ნიშნავს, რომ სწორედ ამდენი ადამიანი ადევნებს თვალყურს მის მიერ გამოქვეყნებულ მასალებს და მის მიერ მართულ კამპანიებს. იმის მიუხედავად, რომ კლუბი საჯარო სივრცეში არსებობს, გადაწყვეტილებები დახურულ რეჟიმში მიიღება და საზოგადოება მხოლოდ უკვე მიღებული გადაწყვეტილებების განხორციელების პროცესს ადევნებს თვალს.
ფეისბუკის კლუბის დევიზიც ღირებულებების ერთგულებაა – ზოგადად, ლიბერალური ღირებულებების დაცვა და, უფრო კონკრეტულად – საზოგადოების დაცვა რელიგიური ფუნდამენტალიზმისგან თუ საეკლესიო ავტოკრატიისგან. მაგრამ, სინამდვილეში, ფეისბუკის კლუბს ახასიათებს ხელისუფლების მიმართ მკვეთრი ლოიალობა და, სავარაუდოდ, ერთ–ერთი სახელისუფლო დაჯგუფების განსაკუთრებული მხარდაჭერა. ამ კლუბში რელიგიური საკითხები, საქართველო–რუსეთის ურთიერთობა თუ კონკრეტული ადამიანების მიმართ დამოკიდებულება მხოლოდ ხელისუფლების ინტერესების ჭრილში განიხილება. კლუბის იდეების საინფორმაციო უზრუნველყოფაზე, თავად სოციალურ ქსელთან ერთად, ტელეკომპანია „იმედი“ ზრუნავს.
ახლა მესამე კლუბზეც ვთქვათ რამდენიმე სიტყვა. „რადიო თავისუფლების“ ვებგვერდზე ექვსი ბლოგია, რომლებსაც, ძირითადად, ერთი და იგივე ადამიანები სტუმრობენ. სტატისტიკის მიხედვით, ბლოგების კლუბში 4000–ზე მეტი წევრია – საშუალოდ სწორედ ამდენი უნიკალური მკითხველი ჰყავს თითოეულ მასალას კვირის განმავლობაში. რადიო თავისუფლების ბლოგებს შორის ყველაზე მეტად თვითორგანიზებულია „იანეთი“ – ია ანთაძის ბლოგი, რომლის აქტიური წევრები არა მხოლოდ ერთმანეთს ესაუბრებიან, არამედ, კვირაში ერთხელ სტუმარსაც იწვევენ. ზოგადად, ბლოგერების კომენტატორებთან ურთიერთობის წესი ინტერაქტიულია, ხოლო „იანეთში“ სტუმრის მოწვევის და კითხვების დასმის პროცედურები მთლიანად საჯარო სივრცეშია განთავსებული. არ ვიცი, რატომ უნდა დამწამონ მიკერძოება, თუკი ბლოგების კლუბს საქართველოს რეალობაში ყველაზე დემოკრატიულ და გამჭვირვალე კლუბად შევაფასებ.
თუ საკნის კლუბი ოპოზიციური აზრის თავმოყრის ადგილია, ხოლო ფეისბუკის კლუბი – ხელისუფლების მხარდამჭერთა ორგანიზებული ერთობა, ბლოგების კლუბი – „რადიო თავისუფლების“ მრავალწლიანი ტრადიციიდან და შინაგანი მრავალფეროვნებიდან გამომდინარე – ცდილობს, მიუკერძოებელი და პოლიტიკურად არაანგაჟირებული იყოს. მაგრამ „იანეთის“ სტუმრების ვინაობას თუ გადავხედავთ, ბალანსი მაინც დარღვეულია ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობლთა სასარგებლოდ.
რაკი კლუბი სულ სამია და, მათ შორის, ერთი – დახურვის პირასაა, არსებობს საფრთხე, რომ ფეისბუკის კლუბი და ბლოგების კლუბი ერთმანეთის პირისპირ აღმოჩნდეს. ეს, პირველ რიგში, ბლოგების კლუბს დააზარალებს, რადგან – სურს ეს ვინმეს თუ არ სურს – ფეისბუკის კლუბის პირისპირ დგომა ნიშნავს ოპოზიციის დამცველის პოზიციაში საკუთარი თავის დაყენებას. ამ პოზიციაში კი ბლოგების კლუბი დაკარგავს მთავარ ღირსებას: ღირებულებებზე ორიენტაციას. სამივე კლუბი მთავარ ღერძად ღირებულებების ერთგულებას აცხადებს, მაგრამ, სინამდვილეში, მხოლოდ ბლოგების კლუბს აქვს შანსი და რეალური საფუძველი, არ გაცვალოს ღირებულებები პოლიტიკურ პოზიციაზე, არ გადააქციოს ღირებულებები ერთგვარ შირმად პოლიტიკური პროპაგანდისთვის.
ბლოგების კლუბის წევრების დიდმა უმრავლესობამ, სავარაუდოდ, სწორედ იმიტომ აირჩია „რადიო თავისუფლების“ სივრცე და არა საკანი ან ფიესბუკი, რომ აქ ეგულება საზოგადოებრივი პროცესის მართვაში მონაწილეობის შანსი – პოლიტიკაში პირდაპირი ან ირიბი ჩარევის გარეშე. ღირებულებების ირგვლივ თვითორგანიზება და სოლიდარობის სულისკვეთების გაღვივება ბლოგების კლუბის ზეამოცანაა და მისი გაღარიბება დიდი შეცდომა იქნება.
იმის გამო, რომ ბლოგების კლუბიდან პოლიტიკურ თემებთან ყველაზე მჭიდრო კავშირი „იანეთს“ აქვს და ფეისბუკის კლუბთან ორმხრივი შეხების (ორმხრივი ჩხვლეტის) ობიექტი სწორედ ია ანთაძე აღმოჩნდა, ერთი გულწრფელი რჩევა მაქვს ამ ადამიანისთვის: დადგეს არა ფეისბუკის კლუბის პირისპირ, არამედ – მასზე მაღლა, კატეგორიულად ააცილოს თავიდან ბლოგების კლუბს ყოველგვარი დაპირისპრება და ზედმიწევნით გაუფრთხილდეს მის ღირსებას.
ასეთი საჯარო რჩევა, გნებავთ, გაფრთხილება, ვიმედოვნებ, საკმარისი იქნება სათანადო გადაწყვეტილებების მისაღებად.
საკნის კლუბს ჰყავს გამოკვეთილი ლიდერი, აგრეთვე, ხილული და უხილავი წევრები, ანუ სტუმრები და მაყურებლები. ამ კლუბში ხშირად საუბრობენ ღირებულებებზე – სამართლიანობაზე, პატრიოტიზმზე, რელიგიურ გრძნობებზე. კლუბს ჰქონდა ამბიცია, ხელისუფლების მიმართ წინააღმდეგობის პროცესი პოლიტიკურიდან საზოგადოებრივ სივრცეში გადმოეტანა და გადაწყვეტილებების მიღების ცენტრადაც საკანი ექცია. მართლაც, იყო დრო, როდესაც ოპოზიციონერი პოლიტიკოსები „უცნობთან“ დადიოდნენ და კამერების მიღმა სწორედ მასთან ათანხმებდნენ გადაწყვეტილებებს. საკნის კლუბის „ოქროს ხანად“ უნდა მივიჩნიოთ 26 მაისი, როდესაც „უცნობი“ ეროვნულ სტადიონზე ხელში აყვანილი შეიყვანეს და, ტრიბუნებიდან წამოსული ოვაციების ზღვაში, მთელი სტადიონი ხელდახელ შემოატარეს. ეს იყო აქციის მონაწილეთა მხრიდან „უცნობისთვის“ გადახდილი მადლობა პირველი საზოგადოებრივი კლუბის შექმნისთვის და მისი თავდადებული ლიდერობისთვის.
მაგრამ, იმედიანად დაწყებული 26 მაისის უიმედოდ დასრულების შემდეგ, საკნის კლუბი ვირტუალურ დაღმართზე დაეშვა და დღეისათვის, სულაც, დახურვის პირას არის. ოპოზიციის პროტესტი პოლიტიკურ სივრცეში გადადის, პროცესზე პასუხისმგებლები პოლიტიკოსები ხდებიან და მათ საინფორმაციო უზრუნველყოფას საკუთარ თავზე „ნიუსების“ პროფესიონალი – ეროსი კიწმარიშვილი – იღებს.
ფეისბუკის კლუბი, საკნისგან განსხვავებით, უხმაუროდ და ფრთხილად შეიქმნა, შესაძლოა, სწორედ როგორც საკნის კლუბის ალტერნატივა. ფეისბუკის კლუბი ორგანიზაციის მაღალი ხარისხით გამოირჩევა. ლიდერს – ლევან რამიშვილს – ახლა კლუბში 4 000–მდე მეგობარი ჰყავს, რაც იმას ნიშნავს, რომ სწორედ ამდენი ადამიანი ადევნებს თვალყურს მის მიერ გამოქვეყნებულ მასალებს და მის მიერ მართულ კამპანიებს. იმის მიუხედავად, რომ კლუბი საჯარო სივრცეში არსებობს, გადაწყვეტილებები დახურულ რეჟიმში მიიღება და საზოგადოება მხოლოდ უკვე მიღებული გადაწყვეტილებების განხორციელების პროცესს ადევნებს თვალს.
ფეისბუკის კლუბის დევიზიც ღირებულებების ერთგულებაა – ზოგადად, ლიბერალური ღირებულებების დაცვა და, უფრო კონკრეტულად – საზოგადოების დაცვა რელიგიური ფუნდამენტალიზმისგან თუ საეკლესიო ავტოკრატიისგან. მაგრამ, სინამდვილეში, ფეისბუკის კლუბს ახასიათებს ხელისუფლების მიმართ მკვეთრი ლოიალობა და, სავარაუდოდ, ერთ–ერთი სახელისუფლო დაჯგუფების განსაკუთრებული მხარდაჭერა. ამ კლუბში რელიგიური საკითხები, საქართველო–რუსეთის ურთიერთობა თუ კონკრეტული ადამიანების მიმართ დამოკიდებულება მხოლოდ ხელისუფლების ინტერესების ჭრილში განიხილება. კლუბის იდეების საინფორმაციო უზრუნველყოფაზე, თავად სოციალურ ქსელთან ერთად, ტელეკომპანია „იმედი“ ზრუნავს.
ახლა მესამე კლუბზეც ვთქვათ რამდენიმე სიტყვა. „რადიო თავისუფლების“ ვებგვერდზე ექვსი ბლოგია, რომლებსაც, ძირითადად, ერთი და იგივე ადამიანები სტუმრობენ. სტატისტიკის მიხედვით, ბლოგების კლუბში 4000–ზე მეტი წევრია – საშუალოდ სწორედ ამდენი უნიკალური მკითხველი ჰყავს თითოეულ მასალას კვირის განმავლობაში. რადიო თავისუფლების ბლოგებს შორის ყველაზე მეტად თვითორგანიზებულია „იანეთი“ – ია ანთაძის ბლოგი, რომლის აქტიური წევრები არა მხოლოდ ერთმანეთს ესაუბრებიან, არამედ, კვირაში ერთხელ სტუმარსაც იწვევენ. ზოგადად, ბლოგერების კომენტატორებთან ურთიერთობის წესი ინტერაქტიულია, ხოლო „იანეთში“ სტუმრის მოწვევის და კითხვების დასმის პროცედურები მთლიანად საჯარო სივრცეშია განთავსებული. არ ვიცი, რატომ უნდა დამწამონ მიკერძოება, თუკი ბლოგების კლუბს საქართველოს რეალობაში ყველაზე დემოკრატიულ და გამჭვირვალე კლუბად შევაფასებ.
თუ საკნის კლუბი ოპოზიციური აზრის თავმოყრის ადგილია, ხოლო ფეისბუკის კლუბი – ხელისუფლების მხარდამჭერთა ორგანიზებული ერთობა, ბლოგების კლუბი – „რადიო თავისუფლების“ მრავალწლიანი ტრადიციიდან და შინაგანი მრავალფეროვნებიდან გამომდინარე – ცდილობს, მიუკერძოებელი და პოლიტიკურად არაანგაჟირებული იყოს. მაგრამ „იანეთის“ სტუმრების ვინაობას თუ გადავხედავთ, ბალანსი მაინც დარღვეულია ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობლთა სასარგებლოდ.
რაკი კლუბი სულ სამია და, მათ შორის, ერთი – დახურვის პირასაა, არსებობს საფრთხე, რომ ფეისბუკის კლუბი და ბლოგების კლუბი ერთმანეთის პირისპირ აღმოჩნდეს. ეს, პირველ რიგში, ბლოგების კლუბს დააზარალებს, რადგან – სურს ეს ვინმეს თუ არ სურს – ფეისბუკის კლუბის პირისპირ დგომა ნიშნავს ოპოზიციის დამცველის პოზიციაში საკუთარი თავის დაყენებას. ამ პოზიციაში კი ბლოგების კლუბი დაკარგავს მთავარ ღირსებას: ღირებულებებზე ორიენტაციას. სამივე კლუბი მთავარ ღერძად ღირებულებების ერთგულებას აცხადებს, მაგრამ, სინამდვილეში, მხოლოდ ბლოგების კლუბს აქვს შანსი და რეალური საფუძველი, არ გაცვალოს ღირებულებები პოლიტიკურ პოზიციაზე, არ გადააქციოს ღირებულებები ერთგვარ შირმად პოლიტიკური პროპაგანდისთვის.
ბლოგების კლუბის წევრების დიდმა უმრავლესობამ, სავარაუდოდ, სწორედ იმიტომ აირჩია „რადიო თავისუფლების“ სივრცე და არა საკანი ან ფიესბუკი, რომ აქ ეგულება საზოგადოებრივი პროცესის მართვაში მონაწილეობის შანსი – პოლიტიკაში პირდაპირი ან ირიბი ჩარევის გარეშე. ღირებულებების ირგვლივ თვითორგანიზება და სოლიდარობის სულისკვეთების გაღვივება ბლოგების კლუბის ზეამოცანაა და მისი გაღარიბება დიდი შეცდომა იქნება.
იმის გამო, რომ ბლოგების კლუბიდან პოლიტიკურ თემებთან ყველაზე მჭიდრო კავშირი „იანეთს“ აქვს და ფეისბუკის კლუბთან ორმხრივი შეხების (ორმხრივი ჩხვლეტის) ობიექტი სწორედ ია ანთაძე აღმოჩნდა, ერთი გულწრფელი რჩევა მაქვს ამ ადამიანისთვის: დადგეს არა ფეისბუკის კლუბის პირისპირ, არამედ – მასზე მაღლა, კატეგორიულად ააცილოს თავიდან ბლოგების კლუბს ყოველგვარი დაპირისპრება და ზედმიწევნით გაუფრთხილდეს მის ღირსებას.
ასეთი საჯარო რჩევა, გნებავთ, გაფრთხილება, ვიმედოვნებ, საკმარისი იქნება სათანადო გადაწყვეტილებების მისაღებად.
