შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების მიმართ ამუშავებულ ახალ წესებს რუსეთში ბენეფიციარები, მშობლები და უფლებადამცველები აკრიტიკებენ და მას „მანკიერს“ უწოდებენ. ახალი სისტემით, ასობით ათას ადამიანს, მათ შორის მძიმედ დაავადებულებს, ფულადი დახმარება შეუწყდათ.
დანილი ხუთი წლისაა, მაგრამ მას ბევრ მოზრდილ ადამიანზე მეტი დრო აქვს გატარებული საავადმყოფოში.
შარშან ის ოთხჯერ მოხვდა თავისი ქლაქის, მაგნიტოგორსკის, საავადმყოფოს ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში.
დანილი თანდაყოლილი თირკმელზედა ჰიპერპლაზიით იტანჯება. ეს სიცოცხლისთვის საშიში დაავადება იწვევს ჰორმონალურ დისბალანსს, ზრდის პრობლემებს და, ორგანიზმში არასაკმარისი მარილის გამო, ახშირებს ღებინებას.
მიუხედავად იმისა, რომ სიცოცხლის შესანარჩუნებლად ყოველდღიურად რამდენიმე პრეპარატის მიღება უწევს, დანილი ოქტომბერში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების ბაზიდან ამოშალეს, შედეგად კი მშობლებს ყველა ხარჯის გაღება თავად უხდებათ.
„ეს ჩვენთვის შოკი იყო. ახლა დიაგნოსტიკისა და წამლების ხარჯების გადახდა ჩვენი ჯიბიდან გვიწევს. მათ ჩვენგან ყველაფერი წაიღეს“, - ამბობს დანილის დედა, მარინა ნიჟეგოროდოვა.
ასობით ათას პაციენტს შორის დანილი ერთ-ერთია, ვისაც, 2015 წელს მიღებული ახალი წესების შესაბამისად, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებისთვის განკუთვნილი დახმარება შეუწყდა. როგორც უფლებადამცველები ამბობენ, ეს რუსეთში სოციალურად ყველაზე მეტად დაუცველ მოქალაქეებს დააზარალებს.
ოფიციალური სტატისტიკის მიხედვით, რუსეთში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების რაოდენობა წელიწად-ნახევარში თითქმის განახევრდა. 2015 წლის სექტემბერში 12 მილიონ 450 ათასი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანი იყო რეგისტრირებული, 2014 წლის დასაწყისში, დაახლოებით, 13 მილიონი, დღეს კი ეს რიცხვი 500 ათასამდე ჩამოვიდა.
რუსეთის შრომისა და სოციალური დაცვის მინისტრი ირწმუნება, რომ ახალი წესები გერმანულ მოდელზეა დაფუძნებული, აუმჯობესებს ძველ მექანიზმს, რომლის მიხედვითაც სოციალური დახმარება ჯანმრთელობის მდგომარეობით და სიმპტომების სიმძიმის მიხედვით განისაზღვრებოდა.
2015 წლის მარტში წარდგენილი ახალი სისტემის მიხედვით, ჯანდაცვის სისტემის მაღალჩინოსნები სხეულის რომელიმე ნაწილის უფუნქციობას აფასებენ. მიუხედავად დიაგნოზის ან ჯანმრთელობის ზოგადი მდგომარეობისა, სოციალური დახმარების მოთხოვნა მხოლოდ იმ პაციენტებს შეუძლიათ, რომელთა სხეულის მინიმუმ 40 პროცენტიც უფუნქციოა.
ამ ახალმა წესებმა პაციენტებისა და ჯანდაცვის ექსპერტების აღშფოთება გამოიწვია. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების უფლებათა დამცველი და რუსეთის საზოგადოებრივი პალატის წევრი სერგეი კოლოსკოვი ამბობს, რომ არ შეიძლება ადამიანს სოციალური დაცვა მხოლოდ იმიტომ ჩამოართვა, რომ კონტროლის მექანიზმი შეიცვალა:
„პაციენტის მდგომარეობის გაუარესება დაუშვებელია, არავის უნდა ჩამოერთვას სოციალური დახმარება იმის გამო, რომ კონტროლის მექანიზმი იცვლება. უბრალოდ, უპატიებელია ის, რომ ადამიანები, რომლებიც წარსულში დახმარებას იღებდნენ, ახლა მას ვეღარ მიიღებენ მხოლოდ იმიტომ, რომ კრიტერიუმები შეიცვალა“.
ეს ცვლილებები რუსეთის მძიმე ეკონომიკურ მდგომარეობას დაემთხვა, რაც გამოწვეულია მსოფლიო ბაზარზე ნავთობის ფასის ვარდნით, დასავლეთის მიერ რუსეთისთვის დაკისრებული შეზღუდვებით და კრემლის „საპასუხო სანქციებით“, რამაც ქვეყანაში იმპორტის რაოდენობა საგრძნობლად შეამცირა. რუსეთის ეკონომიკა შარშან, დაახლოებით, 3.7 პროცენტით შემცირდა და მოსალოდნელია, წელს კიდევ 1 პროცენტით გაუარესდეს. გამოსავლის ძებნაში 2016 წელს მთავრობა სამხედრო ხარჯების 5 პროცენტით შემცირებაზე ფიქრობს.
პაციენტებისა და უფლებადამცველების ზეწოლის შედეგად, შრომისა და ჯანმრთელობის სამინისტრომ უკან დაიხია და წესები შეამსუბუქა ბრონქიალური ასთმის, პირველი ტიპის დიაბეტისა და სხვა რამდენიმე დიაგნოზისათვის, რომლებიც ძირითადად ბავშვებსა და მოზარდებში გვხვდება.
თუმცა 2 თებერვალს ძალაში შესულმა წესებმა ვერ დააკმაყოფილა პაციენტები, რომლებიც ამბობენ, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანებისათვის განკუთვნილი დახმარების კრიტერიუმები უცვლელია.
დანილის დედამ, მარინა ნიჟეგოროდოვამ, გასულ თვეში პეტიცია შეიმუშავა და 7 300-ზე მეტი ხელმოწერა შეაგროვა.
„მათ ბიუჯეტი პოლიტიკოსთა ხელფასების შეზღუდვის ხარჯზე უნდა დაეზოგათ და არა ავდმყოფი ბავშვებისო“, - წერდა პეტიციის ერთ-ერთი ხელმომწერი, ელენა დავიდოვიჩი ქალაქ სევერსკიდან.
სხვა ხელმომწერი კი, თამარა გილი, ქალაქ ომსკიდან წერდა: „ამ კაბალურ მთავრობას არ აქვს ფული ავადმყოფი ბავშვებისთვის, ომში მილიონებს ხარჯავს. შეიბრალეთ მშობლები, რომლებმაც საკუთარი შვილები თავშესაფრებისთვის არ გაიმეტესო“.
2015 წლის სექტემბერში რუსეთმა ომისგან განადგურებულ სირიაში საჰაერო ძალები შეიყვანა, რაც საკმაოდ ძვირი დაუჯდა. რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმირ პუტინი კი, სამხილების უფრო და უფრო მომრავლების მიუხედავად, უარყოფს ჯარისა და იარაღის გაგზავნას აღმოსავლეთ უკრაინაში სეპარატისტების დასახმარებლად, რომლებმაც 2014 წლის აპრილის შემდეგ 9100-ზე მეტი ადამიანი დახოცეს.
რუსეთის ჯანდაცვის სამინისტროში ამბობენ, რომ 5 წლის დანილი, რომელსაც თანდაყოლილი თირკმელზედა ჰიპერპლაზია აქვს, ვეღარ მიიღებს სოციალურ დახმარებას, თვეში, დაახლოებით, 180 დოლარს, რადგან მისი სხეულის მხოლოდ 30 პროცენტია უფუნქციო.
დედამისს უთხრეს, რომ ბავშვს წელიწადში მინიმუმ 5-ჯერ უნდა ჰქონდეს ისეთი პირღებინება, რომლის გამოც ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში მოხვდება, რათა სხეულის უფუნქციობა 40 პროცენტამდე გაიზარდოს, რის შემდეგაც სოციალური დახმარების მიღებას შეძლებს. მისი თქმით, სამინისტროში არ გაითვალისწინეს ის, რომ დანილის ექიმს შეუძლია მას სახლში უმკურნალოს.
მარინა ნიჟეგოროდოვა აღშფოთებულია. ამბობს, რომ არ დაუშვებს მისი შვილის - 4 წლის ასაკში პირღებინების გამო კინაღამ დაიღუპა - მდგომარეობა იმ დონემდე გაუარესდეს, რომ მას წელიწადში ხუთჯერ დასჭირდეს ჰოსპიტალიზაცია:
„ვერ წარმომიდგენია, როგორ შეიძლება დავჯდე და ვუყურო, როგორ კვდება ჩემი შვილი. კრიზისის დროს მას ყოველ ორ ან სამ წუთში ერევა გული. 15 წუთის შემდეგ, როდესაც სხეული ნაღვლისგან იცლება, სისხლს აღებინებს. ასეთ შემთხვევაში შეიძლება სასწრაფომ მოსვლა ვერც კი მოასწროს და ბავშვმა საავადმყოფომდე ვერ მიაღწიოს, მაგრამ ეს არავის ანაღვლებს“.
ბევრი სხვა ადამიანივით, ვისაც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ოჯახის წევრი ჰყავს, მარინა ნიჟეგოროდოვამაც თავი დაანება მუშაობას, რომ შვილს მოუაროს. ბავშვმა ყოველდღიურად, განსაზღრულ დროს, 4 აბი უნდა მიიღოს და რეგულარულად შემოწმდეს სხეულში მარილის დონის გასაკონტროლებლად.
დანილს ასევე სჭირდება ექიმთან დროგამოშვებით სტუმრობა, რომ ჯანმრთელობის მდგომარეობა შეუმოწმდეს და გადარჩენისთვის აუცილებელი წამლების რეცეპტი მიიღოს.
ამ წამლების გარეშე მისი მდგომარეობა უმძიმესი იქნებოდა.
როგორც მარინა ნიჟეგოროდოვა ამბობს, მისთვის 50 რუბლიც კი (ანუ, დაახლოებით, 70 ცენტი) მნიშვნელოვანია, „მაგრამ ერთადერთი, რაც მათ (მთავრობას) აინტერესებთ, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების რაოდენობის შემცირება და მათთვის ფულადი დახმარების შეწყვეტააო“, - ამბობს.
ნიჟეგოროდოვას მსგავსად, გაბრაზებულია ოლგა მურთაზოვაც, რომლის ქალიშვილსაც, კრისტინას, სოციალური დახმარება 2015 წელს შეუწყდა.
როგორც ამბობს, 17 წლის კრისტინა ქრონიკული გამოფიტვით, თავბრუხვევით და გულყრით იტანჯებოდა მას შემდეგ, რაც 2006 წელს სამედიცინო დარღვევის გამო ფარისებრი ჯირკვალი ამოაჭრეს.
სამინისტროში კი მშობლებს უთხრეს, რომ კრისტინა, რომელსაც სიცოცხლის ბოლომდე დასჭირდება ჰორმონალური მკურნალობა, არ არის საკმარისად ავად იმისთვის, რომ სოციალური დახმარება მიიღოს.
2015 წლამდე ის თვეში 15 ათას რუბლს - დაახლოებით, 210 დოლარს - იღებდა.
დახმარების შეწყვეტამ მძიმე მდგომარეობაში ჩააგდო რკინიგზის ვაგონების ინსპექტორი ოლგა მურთაზინა და მისი მძღოლი ქმარი, რომელთა საერთო თვიური ხელფასი 500 დოლარზე ნაკლებია.
„მას სჭირდება ეს აბები, რომ გადარჩეს. ის მათ ყოველდღე, დილაობით იღებს, მაგრამ რატომღაც დახმარება მაინც შეუწყდა“.
ოლგა მურთაზინა მიიჩნევს, რომ ეს ახალი ცვლილება ემსახურება რუსეთის ბიუჯეტის დაზოგვას შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ადამიანების ხარჯზე.
კითხვაზე, აპირების თუ არა სასამართლოში ჩივილს, მას მწარედ ეცინება:
„როგორ ფიქრობთ, ამით რამეს მივაღწევ? დიდი ხანია, ამის აღარ მჯერა“.
მიუხედავად იმისა, რომ პეტიციას მხარი ბევრმა ადამიანმა დაუჭირა, ნელ-ნელა იმედს კარგავს მარინა ნიჟეგოროდოვაც.
მას არა აქვს შესაძლებლობა, ადვოკატი დაიქირაოს, შრომისა და ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტრომ კი მოსთხოვა, შეწყვიტოს საჩივრის წერილების გზავნა.
როგორც უფლებადამცველი სერგეი კოლოსკოვი ამბობს, სიტუაცია შემაშფოთებელია:
„ისინი არ ითხოვენ მეტს - ერთადერთი, რაც უნდათ, ისაა, რომ ისედაც უიმედო სიტუაციაში ყველაფრის გარეშე არ დარჩნენ. ეს უსამართლობაა“.
