გერმანულენოვანი ქართველი მწერალი ნინო ხარატიშვილი შილერის პრემიის ლაურეატი გახდა. ფრიდრიხ შილერის სახელობის პრემია გერმანიის ბადენ-ვიურტემბერგის რეგიონს აქვს დაწესებული და იგი გერმანიის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ლიტერატურული პრემიაა. პრემიით, რომლის ოდენობა 25 ათასი ევროა, ავტორთა მთელი ლიტერატურული შემოქმედება აღინიშნება.
ნინო ხარატიშვილს რადიო თავისუფლება ესაუბრა. ის ახლა ერთ პიესასა და რომანზე ერთდროულად მუშაობს. თვე ნახევრის წინ ავტორს მეორე ქალიშვილი შეეძინა და ახლა მცირე შემოქმედებითი პაუზა აქვს. რას ნიშნავს, მისთვის ისეთი მნიშვნელოვანი ჯილდოს მიღება როგორიც შილერის პრემიაა და როდის აპირებს საქართველოში ჩამოსვლას. წაიკითხეთ ნინო ხარატიშვილთან ინტერვიუში.
რადიო თავისუფლება: რას ნიშნავს თქვენთვის ამ ჯილდოს მიღება?
ნინო ხარატიშვილი: ძალიან სასიამოვნოა, სასიხარულო და საამაყოა,ამავე დროს დიდი პასუხისმგებლობაა.ვინაიდან ძალიან შთამბეჭდავია იმ ავტორთა სია ვისაც ეს ჯილდო აქვს მიღებული . ეს მოტივაციაა და დიდი სიხარულია. ეს პრემიაც და ყველა პრემიაც გარკვეული ექოა, რომ წიგნები შეიძლება მეტ მკითხველთან მივიდეს. მწერლისთვის მთავარი მაინც მკითხველია.
რადიო თავისუფელება: ეს ჯილდო გადმოგეცათ მთელი შემოქმედებისთვის და არა კონკრეტული წიგნისთვის...
წერის პროცესი არის ისეთი საქმე, რომელსაც, პრაქტიკულად რომ მივუდგეთ, სჭირდება დაფინანსებაც.
დიახ, მე ასე მითხრეს. პიესებისა და რომანებისთვის. მე საერთოდ არ ვიცოდი, რომ ნომინირებული ვიყავი და ამ ჯილდოზე განვიხილებოდი. რამდენიმე დღის წინ დამირეკეს გერმანიის კულტურის სამინისტროდან და გამაგებინეს, რომ ჟიურიმ მე ამირჩია და ნოემბერში იქნება დაჯილდოება. რა თქმა უნდა ძალიან, გამიხარდა, მაგრამ ძალიან მოულოდნელი იყო. ვინაიდან საერთოდ არ ვიცოდი, ჩემი იქ განხილვის ამბავი. ბადენ-ვიურტემბერგის, გერმანიის ერთ- ერთი მიწის ჯილდოა და თანხასაც ისინი გასცემენ.
რადიო თავისუფლება: მსგავსი ჯილდო მწერლისთვის ერთგვარი საშუალებაა სამომავლო ტექსტებზე მუშაობისთვისაც, რას მოახმართ ამ თანხას, ან რა ტექსტზე მუშაობთ ამჟამად?
ახლა მცირეხნიანი პაუზა მაქვს, ბავშვის გამო და რამდენიმე ხანს, ალბათ, ვერ გავაგრძელებ მუშაობას. ამჟამად ვმუშაობ პიესაზე, რომლის დასრულებაც მინდა და დაწყებული მაქვს რომანი, რომელიც ნაწილობრივ საქართველოს შეეხება. რომანის ერთი მესამედი უკვე დაწერილი მაქვს, მაგრამ გაჩერებულია ჩემი მოცემულობიდან გამომდინარე.მომავალი წლიდან ისევ გავაგრძელებ რომანზე მუშაობას. რა თქმა უნდა, ასეთი ჯილდო და ყველანაირი ფულადი ჯილდო ძალიან აიოლებს სამუშაო პროცესს, რადგან, როგორც ავტორს თავისუფლად შეგიძლია დრო განაგო და გადაანაწილო.წერის პროცესი არის ისეთი საქმე, რომელსაც, პრაქტიკულად რომ მივუდგეთ, სჭირდება დაფინანსებაც.
რადიო თავისუფლება: თქვენი ერთ-ერთ ბოლო რომანი „მერვე სიცოცხლე (ბრილკასთვის)“ შეიძლება ითქვას, ბევრი ევროპელი მკითხველისთვის გახდა ერთგვარი გზამკვლევი, რომეპოვათ საქართველო, როგორ გრძნობთ თავს ამ ამპლუაში, როგორც მწერალი საქართველოდან, რომელიც წერს გერმანულად ქართულ ამბებს?
როდესაც მკითხველებთან მაქვს შეხვედრა, ყოველთვის მოდის ერთი-ორი ადამიანი მინიმუმ და მეუბნება, რომ ეს წიგნი წავიკითხე და ვიყავი [საქართველოში] ან ახლა ვაპირებ წაკითხვას. 15 წლის წინ, როდესაც გერმანიაში ჩამოვედი, ძალიან ცოტამ იცოდა საქართველოს შესახებ. დღეს ბევრად მეტი იცნობს და ეს, მხოლოდ ჩემი არა, ბევრი ქართველი ხელოვანის დამსახურებაა, იმიტომ რომ, კულტურა ძალიან მარტივად აგებს ხიდებს.
რაღაც მომენტში მეც მივხვდი, რომ ნაცისტებზე ბევრად მეტი ვიცოდი ვიდრე კომუნისტებზე, იმ წარსულზე...
მე ასე ალტრუისტულად არ მიფიქრია, როდესაც წიგნის წერა დავიწყე.ეს უფრო ეგოისტური ნაბიჯი იყო და ყოველთვის ასე არის. იმის მტკიცება, რომ მე ვწერ ვიღაცისთვის ეს სისულელეა. ადამიანი და მწერალი ამას პირველ რიგში იმისთვის აკეთებს, რომ არის რაღაც მას აწუხებს, მას აინტერესებს. ეს, პირველ რიგში, საკუთარი თავისთვის გადადგმული ნაბიჯია, ყოველ შემთხვევაში მე ასე აღვიქვამ. ძალიან დიდი მადლიერების გრძნობა მეუფლება, როდესაც აღვიქვამ , რომ ის რაც მე მაწუხებდა, რაც თურმე, ჩემთვის საინტერესო იყო , ეს ოდისეა, რასაც ეს წიგნი წარმოადგენს, ამდენი სხვა ადამიანისთვისაც ფასეული გახდა და აღმოჩნდა. ეს არის ყველაზე დიდი ჯილდო, რაც მწერალს და ავტორს შეიძლება ჰქონდეს და პირველ რიგში, მეუფლება მადლიერების გრძნობა.
საკუთარ თავს ასე ელჩად არ განვიხილავ.ასე მოხდა, ამას მე ვერ დავგეგმავდი. ძალიან მიხარია თუ გერმანულენოვანი ადამიანები და მკითხველები ჩამოვლენ საქართველოში და გაეცნობიან ქვეყანას.
რადიო თავისუფლება: როგორ გგონიათ, რა იზიდავს ასე თანაბრად, თქვენს წიგნებში ქართველ და ევროპელ მკითხველს?
2014 წელს, როცა ეს წიგნის გამოვიდა, საუბედუროდ, უკრაინისა და რუსეთის ომი დაიწყო და რუსეთის თემაც უფრო მწვავე და აქტუალური გახდა
ყველა რომანი ჩემი ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპი და თემატიკაა. კონკრეტულად „მერვე სიცოცხლე (ბრილკასთვის)“ რაც შეეხება, მე მგონია, რომ ლიტერატურას ნაციონალობა არ უნდა ჰქონდეს. ყველა ასეთი ისტორია არის უნივერსალური , თორემ ჩვენ მაშინ მხოლოდ ქართველ ავტორებს წავიკითხავდით, რუსი მხოლოდ რუსს და გერმანელი მხოლოდ გერმანელ ავტორს, რაც საბედნიეროდ ასე არ არის.ეს არის ოჯახის ისტორია, ოჯახი ყველა ადამიანს ეხება რაღაც დოზით მაინც. ამას ისიც დაემატა, რომ ბევრისთვის ეს ისტორიულად საინტერესო იყო. განსაკუთრებით დასავლეთ ევროპაში , მაინც ძალიან ცოტა რამ იციან აღმოსავლეთზე. მეოცე საუკუნის ისტორიული აღქმა, მაინც უფრო დასავლური კულტურის ჭრილში ხდება. რაღაც მომენტში მეც მივხვდი, რომ ნაცისტებზე ბევრად მეტი ვიცოდი ვიდრე კომუნისტებზე, იმ წარსულზე, რომელიც ჩემი ქვეყნის ნაწილია, იქ დავიბადე, გავიზარდე და ა.შ, მაგრამ ჩვენთან ეს ისტორია არ არის ასე გადაფასებული. ალბათ, ამანაც განაპირობა ეს ინტერესი.
აქაური გადასახედიდან ეს თემა, თითქოს, ძალიან შორს იყო. მერე უკრაინას რომ შეეხო, აღიქვეს, რომ ეს არ არის შორეული და შეიძლება მათაც შეეხოთ.
ქართულ გარემოში ყოფნით, მგონია, რომ ეს ენა უკან დამიძახებს
ჩემთვის სასიხარულოა, რომ ყველა მკითხველი რაღაც თავისას პოულობს. ვისაც უფრო ემოციური ასპექტი აინტერესებს - ოჯახური,ის ამაზე აკეთებს ფოკუსირებას. ვიღაცას ისტორია აინტერესებს. ასევე ძალიან გაესვა ხაზი, იმას,რომ ამ რომანის ხაზის დიდი ნაწილი მოყოლილია ქალების პერსპექტივით, და ზოგს ეს აინტერესებს.
რადიო თავისუფლება: ქართველი მკითხველის აზრს უფრო ახლოდან როდის გაეცნობით?
ქართველი მკითხველის აზრი, ჯერჯერობით, კარგად არ ვიცი. ვერ მოვახერხე ჩამოსვლა როდესაც ეს წიგნი გამოვიდა, ვინაიდან პატარა შემეძინა. შორიდან მომდის შთაბეჭდილებები, რაც ძალიან მახარებს, მაგრამ ძალიან მაინტერესებს რა შთაბეჭდილებები და რეაქციები ექნება ქართველ მკითხველს, როდესაც მე მათ შევხვდები.
რადიო თავისუფლება: როდის გეგმავთ საქართველოში ჩამოსვლას?
მიჭირს კონკრეტული თარიღის თქმა, მაგრამ ალბათ ზამთარში. როდესაც კონკრეტულად მეცოდინება, გამომცემლობასთან ერთად დავგეგმავთ ღონისძიებებს და მკითხველთან შეხვედრას. ამის დიდი იმედი მაქვს.
რადიო თავისუფლება: ალბათ, ხშირად უკითხავთ, მაგრამ მაინც გკითხავთ, ქართულად ხომ არ აპირებთ წერას?
სამწუხაროდ, ქართულად დიდი ხანია აღარ დამიწერია, სულ მაქვს სურვილი და იმედია, მომავალში მოვაბამ თავს. მინდა ცოტა მეტი დრო გავატარო საქართველოში. სტუმარივით აღარ ჩამოვიდე და ნახევარი წელი თუ არა, რამდენიმე თვე დავყო მანდ, და მგონია, რომ ქართულად წერის სურვილიც მაშინ გამიჩნდება, როდესაც მთლიანად ქართულ რეალობაში ვიქნები გახვეული.
ბევრი ქალისთვის ბავშვის გაჩენა ავტომატურად ან სამსახურიდან წამოსვლას ან რამდენიმე ნაბიჯით უკან დახევას გულისხმობს
ჩემთვის ენა ძალიან მჭიდრო კავშირშია რეალობასთან, გარემოსთან, რომელშიც ვარ. ჩემთვის ფუფუნებაა, რომ აქ ჩამოსულმა გერმანული ვიცოდი. სასრიალოზე, რომ ჩამოსრიალდები და სხვა მხარეს მოხვდები, რაღაც ამდაგვარი იყო ჩემი გერმანულ ენაში შესვლა.
ქართულ გარემოში ყოფნით, მგონია, რომ ეს ენა უკან დამიძახებს. ოღონდ ეს ჩემი თეორიაა და არ ვიცი ეს ასე მოხდება თუ არა.
რადიო თავისუფლება: ორი მცირეწლოვანი გოგოს დედა ხართ, დედობას ბევრი დრო მიაქვს, ემოციური და ყოველდღიური საჭიროებები... როგორ თავსდება მწერლისა და დედის ყოველდღიურობა?
რთულია. და ეს მარტო ჩემი პრობლემა არ არის. ყველა დასაქმებულ ქალს აქვს ეს პრობლემა და მოითხოვს დიდ ორგანიზაციულ ნიჭს და დამხმარე ადამიანებს - დედა, მამა, მეუღლე, ძიძა, მეგობრები. მიუხედავად იმისა, რომ გერმანია, სადაც ვცხოვრობ, სოციალურად გამართული ქვეყანაა, აქ ეს პრობლემა ძალიან ბევრ ქალს აქვს და ეს თემა აქაც ძალიან აქტუალურია. ვინაიდან ეს მაინც ქალების ზურგზე გადადის, ქალებს უწევთ კომპრომისზე წასვლა, ბევრი ქალისთვის ბავშვის გაჩენა ავტომატურად ან სამსახურიდან წამოსვლას ან რამდენიმე ნაბიჯით უკან დახევას გულისხმობს.
მე მაქვს ის ფუფუნება, რომ მე თითონ განვაგებ ჩემს დროს. ამას აქვს პლუსი, მაგრამ აქვს მინუსებიც. ანუ მე უნდა შევქმნა ის სტრუქტურები, რომელშიც მე მუშაობას შევძლებ. ბრიუსელში ვიყავი 1 თვით რეზიდენციაში, სადაც მუშაობას მივუძღვენი დრო. პირველი ორი კვირა მარტო ვიყავი, სანამ დედაჩემი და ბავშვი ჩამოვიდოდნენ და ვიმუშავე.სამომავლოდ ვფიქრობ, პატარა სივრცე ვიქირავო, სადაც შევძლებ ვიმუშაო. ვინაიდან პარალელურად ბავშვები და წერა არ გამოდის. ჯერ ძიების პროცესში ვარ, ჯერ პროცესი არ არის დასრულებული. მაგრამ მაინც რაღაცნაირად მოვახერხე, მეშინოდა მაგრამ „მერვე სიცოცხლე (ბრილკასთვის)“ შემდეგ მოვახერხე და გამოვიდა რომანი „კატა და გენერალი“, მაგრამ მარტოსთვის ეს შეუძლებელი იქნებოდა.
ნინო ხარატიშვილი დაიბადა 1983 წლის 8 ივნისს, თბილისში. დაამთავრა შოთა რუსთაველის თეატრისა და კინოს უნივერსიტეტის კინოდოკუმენტალისტიკის ფაკულტეტი. 2003 წელს ჩააბარა ჰამბურგის თეატრის აკადემიაში, თეატრის რეჟისურის ფაკულტეტზე. ამჟამად ნინო ხარატიშვილი ცხოვრობს ჰამბურგში (გერმანია) და მუშაობს გერმანიის, შვეიცარიისა და ავსტრიის სხვადასხვა თეატრებში.
ხარატიშვილი გერმანულ ენაზე წერს. მისი ნაწარმოებები ნათარგმნია ქართულ ენაზე. ნინო ხარატიშვილს ეკუთვნის რომანები: „ჟუჟა“, „ ჩემი საყვარელი ორეული“, „მერვე სიცოცხლე (ბრილკასთვის)“, „კატა და გენერალი“. რომანი „მერვე სიცოცხლე (ბრილკასთვის)“ საქართველოში ბოლო ორ საუკუნეში განვითარებულ მოვლენებს ასახავს და მასში 6 თაობის ამბავია მოთხრობილი.
