„ცუდი მშვიდობა ომზე უარესია“ - ადმირალი დრაგონე უკრაინაზე, ნატოზე, რუსულ საფრთხეზე

ვაჟა თავბერიძე ადმირალ დრაგონეს მიუნხენის უსაფრთხოების კონფერენციაზე შეხვდა და რუსეთ-უკრაინის ომში მშვიდობის უზრუნველყოფის შესაძლებლობებზე, ნატოში უკრაინის გაწევრების პერსპექტივებსა და შავი ზღვის უსაფრთხოებაზე ესაუბრა.

რადიო თავისუფლება: ცოტა ხნის წინ უკრაინაში იმყოფებოდით - რა რეალობა დაგხვდათ? როგორ შეაფასებდით ფრონტისა და ზოგადად ომის დინამიკას?

ადმირალი დრაგონე: უკრაინაში გასულ კვირას ვიყავი – შევხვდი თავდაცვის და საგარეო საქმეთა მინისტრებსა და პრეზიდენტ ზელენსკის. მხნედ არიან და მტკიცედ გადაწყვეტილი აქვთ, რომ ამ ბრძოლაში წარმატებას მიაღწიონ. ისინი ასევე თვლიან, რომ შესაძლებელია მშვიდობის მიღწევა – სამართლიანი მშვიდობის, მშვიდობისა სიძლიერით, რადგან სისუსტის ხარჯზე მიღწეული მშვიდობა მომავალი აგრესიის საწინდარია. რადგან თუ რამე გვასწავლა ისტორიამ, გვასწავლა ის, რომ „ცუდი მშვიდობა“ ომზე უარესია.

რაც შეეხება ბრძოლის ველს – სიტუაცია დინამიკურია, გარდამტეხი ცვლილებები არ შეინიშნება. რუსეთის ფედერაცია მცირედი წინსვლების ფასად კატასტროფულ დანაკარგებს განიცდის. დასავლური სამხედრო ხედვით, ისინი წარმოუდგენლად დიდ ფასს იხდიან უმნიშვნელო ტერიტორიული მონაპოვრისთვის.

რადიო თავისუფლება: ანალიტიკოსების უმეტესობა მიიჩნევს, რომ უკრაინას უჭირს - ზოგი პირდაპირ ამბობს, რომ უკრაინა ამ ომს აგებს. ეთანხმებით ამ შეფასებებს?

ადმირალი დრაგონე: არა, არ ვეთანხმები. და ხაზი მინდა გავუსვა იმასაც, რომ უკრაინას აქვს ძლიერი მხარდაჭერა ნატოს წევრი ქვეყნებისგან. ჩვენ მათ ვამარაგებთ, ვაკეთებთ იმას, რაც აქამდე არ გაკეთებულა, და მტკიცედ გვაქვს გადაწყვეტილი, რომ ეს მხარდაჭერა გავაგრძელოთ.

ჩვენ გვინდა, რომ მშვიდობაზე ვისაუბროთ, გვჯერა, რომ მშვიდობის დრო მოვიდა, მაგრამ ამის პარალელურად, უკრაინა უნდა გავაძლიეროთ, რათა როდესაც მოლაპარაკების მაგიდას მიუსხდებიან, მაქსიმალურად ძლიერი პოზიციებიდან წარმართონ ეს მოლაპარაკებები.

რადიო თავისუფლება: ამერიკის დღევანდელი ადმინისტრაციის პოზიციაა, რომ არც ნატოს ჯარი იქნება უკრაინაში და არც უსაფრთხოების გარანტიები ექნება. რა ალტერნატივებს ხედავთ, თუ ნატოს ჩართულობა გამოირიცხა?

ადმირალი დრაგონე: გავიხსენოთ წარსული – რაღაც არნახულის გამოგონება არა მგონია დაგვჭირდეს. მაგალითად, გაეროს უკვე აქვს მსგავსი მისიების გამოცდილება.

რადიო თავისუფლება: რომელ გაეროს, რომლის უსაფრთხოების საბჭოშიც რუსეთი და ჩინეთი არიან, ვეტოს უფლებით?

ადმირალი დრაგონე: ყველა შესაძლებლობა უნდა განვიხილოთ. არაფერი უნდა გამოვრიცხოთ – საჭიროა შევაფასოთ, რა მოგვიტანს სასურველ შედეგს და როგორ შევძლებთ მის მიღწევას. შესაძლოა, ეს იყოს გაეროს ან ევროკავშირის ოპერაცია, ან „მსურველთა კოალიცია“ – ესეც ერთ-ერთი ვარიანტია.

მაგრამ წარსულის შეცდომები არ უნდა გავიმეოროთ - თუ ასეთი მისია შედგა, იქ გასაგზავნი სამხედროები სათანადოდ უნდა იყვნენ აღჭურვილნი - რიცხოვნობითა და შეიარაღებით დაწყებული, მანდატით დამთავრებული, რომ რეალურად დაიცვან სამშვიდობო შეთანხმება, თუ ვინმეს თავში მოუვა მისი დარღვევა. მხარზე შაშხანაგადაკიდებული ვერ წახვალ იქ, იქ თუ წახვალ, ბრძოლისთვისაც მზად უნდა იყო, თუ სამშვიდობო შეთანხმება დაირღვევა. ასე რომ, უნდა გადაწყდეს, ვინ შეინარჩუნებს მშვიდობას და შესაბამისი საშუალებები, ინსტრუქციების ჩარჩო და ძალა მისცენ, რომ ამ ძალებმა უზრუნველყონ ის, რის გამოც იქ გააგზავნიან.

რადიო თავისუფლება: და თუ ეს „მსურველთა კოალიცია“ მართლაც შეიკრა და მის სამშვიდობო კონტინგენტს ცეცხლი გაუხსნეს, ან რამე სხვა ფორმით აღმოჩნდა სამხედრო კონფრონტაციაში ჩათრეული - ამ შემთხვევაში ნატოს მეხუთე მუხლი ამოქმედდება?

ადმირალი დრაგონე: არა, არა. ეს იქნება იმ კონკრეტული ქვეყნების პასუხისმგებლობა, ვინც ჯარს გაგზავნის. ასეთ შემთხვევაში, მშვიდობისმყოფელების მანდატსა და ნატოს მეხუთე მუხლს შორის ბმა არ იქნება.

რადიო თავისუფლება: ვაშინგტონის კიდევ ერთი ხისტი პოზიციაა, რომ შეთანხმების შემდეგ, უკრაინის უსაფრთხოებაზე ევროპამ უნდა იზრუნოს. ევროპა მზად არის ამისთვის? არის კი საკმარისად ძლიერი იმისთვის, რომ ეს იტვირთოს?

ადმირალი დრაგონე: ევროპა უკვე ზრდის თავდაცვისა და შეიარაღების ინდუსტრიულ მასშტაბებს, ეს არის პროცესი, რომელიც კიდევ უფრო სწრაფად და განუხრელად უნდა გაგრძელდეს. ევროპას უკვე აქვს გარკვეული შესაძლებლობები, მაგრამ ყველაფერი დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ როგორი იქნება საბოლოო მანდატი, რა მიზნის მიღწევა გვინდა, სად და როგორ. ასე რომ, რაღაც შესაძლებლობები აქვს და კიდევ მეტი ექნება.

რადიო თავისუფლება: თუ სამშვიდობო ძალების გაგზავნა რეალურ სცენარად იქცა, მაინც რა ზომის კონტინგენტზე შეიძლება იყოს საუბარი?

ადმირალი დრაგონე: ზოგი 200 000-ს ამბობს, ზოგი – 30 000-ს. ჯერ ნაადრევია პროგნოზები - ბევრი ფაქტორი, რაზეც ეს ყველაფერი იქნება დამოკიდებული, ჯერ კიდევ არ გამოკვეთილა.

რადიო თავისუფლება: 30 000 საკმარისი იქნებოდა?

ადმირალი დრაგონე: კიდევ ერთხელ - ჯერ არ ვიცით, რა ტერიტორიის კონტროლი იქნება საჭირო ან კონკრეტულად რა იქნება მათი მანდატი, ასე რომ, ჯერ ვერ ვიტყვით, პროგნოზები ნაადრევია.

რადიო თავისუფლება: პირადად თქვენ მხარს დაუჭერდით ევროპული სამშვიდობო ძალების გაგზავნას [უკრაინაში]?

ადმირალი დრაგონე: მხარს დავუჭერდი ნებისმიერ სამშვიდობო მისიას, რომელიც იქნება მხარეების მიერ მიღებული და უზრუნველყოფს სამართლიან მშვიდობას, ხანგრძლივ სტაბილურობას, უკრაინის სუვერენიტეტსა და თავისუფლებას.

კიდევ ერთხელ გავიმეორებ იმას, რაც უკვე გითხარით - ყველაფერი კარგად უნდა იყოს გაწერილი, სანახევროდ გაკეთებულმა საქმემ რა მოგვიტანა, წესით, უკვე კარგად უნდა გვქონდეს გააზრებული. უნდა უზრუნველვყოთ, რომ კიდევ ერთხელ არ განმეორდეს ის, რაც უკვე მრავალჯერ ვიხილეთ - 2008 წელს შემოჭრა საქართველოში, ყირიმის მითვისება 2014 წელს და სრულმასშტაბიანი ომი უკრაინაში 2022-ში. იგივე შეცდომები აღარ უნდა დავუშვათ, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ისევ მოხდება რაღაც, უკრაინაში იქნება ეს თუ სადმე სხვაგან.

რადიო თავისუფლება: რუსეთ-ნატოს პირდაპირი დაპირისპირების ალბათობა – უფრო ზუსტად, საფრთხე, რომ რუსეთი გაბედავს და ნატოს წევრ ქვეყანას დაესხმება თავს - ბრიტანელებისა და სკანდინავიელების პროგნოზებით, ეს 5-10 წლის პერსპექტივაა. თქვენ რა გათვლები გაქვთ?

ადმირალი დრაგონე: ვერ ვიტყოდი, რომ ამის მაღალი ალბათობა არსებობს, მაგრამ გამორიცხვითაც ვერ გამოვრიცხავდი. თავისთავად ცხადია, რომ თუ ნატოს რომელიმე ქვეყანას თავს დაესხმებიან, მთელი ალიანსი ერთიან პასუხს გასცემს. სამხედრო თვალსაზრისით, ნატო რუსეთზე ბევრად ძლიერია – როგორც კონვენციური, ისე ბირთვული - აშშ, ფრანგული და ბრიტანული არსენალი - შესაძლებლობებით. ამიტომ არ მგონია, ეს პუტინის ინტერესებში შედიოდეს.

რადიო თავისუფლება: დასავლელი ანალიტიკოსებისა და სამხედრო სტრატეგების აზრით, არც ეს ომი უნდა შედიოდეს მის ინტერესებში, მაგრამ აგერ უკვე 3 წელია, კოშმარული დანაკარგების მიუხედავად, პუტინი ამ ომს აგრძელებს.

ადმირალი დრაგონე: იმიტომ, რომ უკვე ჩაეფლო [ამ ომში] - არ დაგავიწყდეთ, რომ ეს იგეგმებოდა, როგორც „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია”, რომელიც 3-4 დღეში უნდა მორჩენილიყო. ამ გადმოსახედიდან, ეს გეგმა არა უბრალოდ ჩავარდა, ეს კატასტროფული მარცხია, ფიასკოა. ალბათ ფიქრობდა, რომ აქაც ისე გამოუვიდოდა ყველაფერი, როგორც ყირიმში 2014 წელს - ლამის თოფის გასროლის გარეშე, უსისხლოდ, რამდენიმე დღეში.

რადიო თავისუფლება: გასულ კვირას, ბრიუსელში, გენერალურმა მდივანმა რუტემ გვითხრა, რომ თუ რუსეთი ნატოზე თავდასხმას გაბედავდა, ერთ კვირაში დამარცხებოდა. ეთანხმებით ამ მოსაზრებას?

ადმირალი დრაგონე: დიახ. ერთკვირიანი იქნება თუ არა, რუსეთი ამ ომს მალევე წააგებს.

რადიო თავისუფლება: თუ ასეა, რატომ იქცა უკრაინის ნატოში გაწევრება გადაულახავ დაბრკოლებად? თუ დღევანდელ ნატოსთანაც კი რუსეთს შანსი არ აქვს, ნატოში გაწევრებული უკრაინა ხომ მხოლოდ გააძლიერებდა ალიანსს? შესძენდა მას მრავალრიცხოვან, ბრძოლის ველზე გამოცდილ ჯარს, აღჭურვილობას, ტაქტიკურ განსწავლულობას. თუ რუსეთი ახლა ვერ ბედავს ნატოზე თავდასხმას, მაშინ, ცხადია, ბევრად უფრო ძლიერ ნატოსთან ომსაც ვერ გაბედავს, არა?

ადმირალი დრაგონე: ვერავინ იტყვის, რომ უკრაინა ნატოს წევრი ვერ გახდება – როცა დრო და პირობები მომწიფდება, ეს აუცილებლად მოხდება. 2024 წლის ივლისში, ვაშინგტონის სამიტზე, უკრაინას კიდევ ერთხელ მკაფიოდ უთხრეს, რომ ნატოში გაწევრიანების გზაზე დგას, და ეს შეუქცევადი პროცესია. და ვინც კი ახლა რაიმე სხვას ამბობს, ეს მხოლოდ ერთი (წევრი ქვეყანაა) და ჩვენ კონსენსუსი გვჭირდება [გადაწყვეტილების მისაღებად]. მალე მოხდება ეს თუ არა, ჯერ არ ვიცით, თუმცა ფაქტია, რომ უკრაინას აქვს მკაფიო, გრძელვადიანი მიზანი – გახდეს ნატოს წევრი. წევრობის პროცესი ყველასთვის ერთნაირია: ჯერ უნდა გინდოდეს ამ კლუბში გაწევრიანება, შემდეგ უნდა გაატარო რეფორმები და ტრანსფორმაცია, და ბოლოს, ნატო შეაფასებს და მიიღებს გადაწყვეტილებას, საერთო კონსენსუსით. ვერავინ იტყვის - უკრაინა ან კიდევ რომელიმე სხვა ქვეყანა ვერასოდეს გახდება ნატოს წევრიო, ვერც ბატონი პუტინი და ვერც ვინმე სხვა.

რადიო თავისუფლება: კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი – ახალი წევრი ალიანსს უსაფრთხოებას უნდა მატებდეს. უკრაინის მიღება ნატოს უსაფრთხოებას გააძლიერებდა?

ადმირალი დრაგონე: უდავოდ.

რადიო თავისუფლება: და მაინც, უკრაინის ნატოში გაწევრიანება მოლაპარაკებების საგნადაა ქცეული. ამ მოცემულობიდან გამომდინარე, რამდენად რეალურია ეს, მოკლე- ან საშუალოვადიან პერსპექტივაში?

ადმირალი დრაგონე: მოლაპარაკებებში პირველი და ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი უნდა იყოს გრძელვადიანი, სამართლიანი მშვიდობის მიღწევა. ნატოს წევრობა – ეს უკვე მეორე თანრიგის განხილვის თემაა. თუ პროფესიონალურად ვიმოქმედებთ და უკრაინისთვის სამართლიან, ხანგრძლივ მშვიდობას მივაღწევთ, ეს იქნება პირველი და ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი. პირველ რიგში, ყველა ამას უნდა ვცდილობდეთ.

რადიო თავისუფლება: და ბოლოს, როგორც ადმირალს, არ შემიძლია, საზღვაო უსაფრთხოების თემაზე არ გკითხოთ – შავი ზღვის უსაფრთხოება, როგორ გამოიყურება?

ადმირალი დრაგონე: შემიძლია წინასწარ ვთქვა, რომ აქ [შავ ზღვაში] ბევრი სამუშაო გვექნება. შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარე ნატოს წევრმა ქვეყნებმა უკვე ჩამოაყალიბეს ნაღმების გაუვნებელყოფის ჯგუფი – გასაწმენდი ძალიან ბევრია. შემდეგი ნაბიჯი ნაოსნობის უსაფრთხოების მონიტორინგია.

ეს გლობალური მნიშვნელობის საკითხია და ომამდელ ვითარებასთან შედარებით, შავი ზღვის სტატუსი და მნიშვნელობა ნატოსთვის არ დაკნინდება, პირიქით, ვიტყოდი, უფრო დამაჯერებლად ვიქნებით შავ ზღვაზე წარმოდგენილი – მინიმუმ სამი წევრი ქვეყნის აქტიური ჩართულობით.