Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

სიბიუს სამიტი ევროკავშირისათვის უნდა გამხდარიყო თვითგადატვირთის მომენტი „ბრექსიტის“ შემდეგ და იმის საჩვენებლად, რომ შესუსტებული, მაგრამ ჯერ კიდევ მნიშვნელოვანი გაერთიანება განახლებული რწმენით მიაბიჯებს მომავლისკენ.

მაგრამ ასე ნამდვილად არ მოხდა.

ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი ტერეზა მეი არ იმყოფებოდა ტრანსილვანიის მშვენიერ ქალაქში, მაშინ როცა მისი ქვეყანა დიდწილად ჯერ კიდევ ბლოკის წევრია და დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას საერთოდ დატოვებს თუ არა ლონდონი ევროკავშირს.

რაც შეეხება თვითგადატვირთვას, სახელმწიფოთა ლიდერები შეთანხმდნენ დეკლარაციაზე, რომელშიც ხაზგასმულია ერთიანობის აუცილებლობა. ბევრი ვერაფერი დუღაბია, მაგრამ მაინც რაღაცას ნიშნავს იმ ფონზე, როდესაც მოკავშირე ქვეყნები ერთიანობას ბევრ რამეში ვერ აღწევენ, მათ შორის იმაზე, თუ ვინ უნდა უხელმძღვანელოს ევროკავშირის ინსტიტუტებს წლის ბოლომდე.

ამასთან, ევროკავშირის მექანიზმი უახლოეს წლებშიც გააგრძელებს მუშაობას. მსოფლიო, შესაძლოა, მართლაც იმყოფებოდეს ტურბულენტურობის მდგომაროებაში, მაგრამ ბოლო წლებში ევროკავშირს უარესებიც უნახავას, რაც აუცილებლად აისახება მის ნაბიჯებზე მომავალ ათწლეულებში.

ერთხმად მიღებული ევროკავშირის სიბიუს სამიტის დეკლარაცია ერთგვარი პირველი მონახაზია იმ სტრატეგიული დღის წესრიგისა, რომელიც, მომავალ ხუთწლიან პერიოდში კავშირის პრიორიტეტების დეტალური ჩამონათვალით, ივნისში გამოქვეყნდება. მაგრამ, როგორც მოსალოდნელი იყო, ამჯერადაც ბევრი არაფერი გამოსულა. ბლოკის მიერ მიღებული სხვა დოკუმენტების მსგავსად, დეკლარაცია სავსეა საყურადღებო გამონათქვამებით, მაგრამ მოკლებულია კონკრეტიკას.

როგორც ათიდან ერთ-ერთ ვალდებულებაშია ნათქვამი, ევროკავშირის ლიდერები პირობას დებენ, რომ დაიცავენ „ერთიან ევროპას აღმოსავლეთიდან დასავლეთამდე, ჩრდილოეთიდან სამხრეთამდე“. მათ სჯერათ, რომ „ევროპა კვლავაც იქნება დიდი და გაერთიანებული დიდი საკითხების გარშემო“. ევროკავშირის ქვეყნების ლიდერები ვალდებულებას იღებენ, რომ „ევროპას გახდიან მსოფლიოს პასუხისმგებლიან ლიდერად“ და „ყოველთვის გამოინახება ამ ამბიციის შესაბამისი შესაძლებლობები“.

სამაგიეროდ, მხოლოდ მარჩიელობა თუ შეიძლება იმაზე, თუ რა რეფორმები უნდა უძღოდეს წინ ამ ყველაფერს.

სიმართლე ისაა, რომ სიბიუში შეკრებილი ევროკავშირის ლიდერები ძალიან ცოტა რამეზე თუ არიან შეთანხმებულნი.

ბუდაპეშტის, რომისა და ვარშავის ხელისუფლებებში ბრიუსელთან დაპირისპირებული პოპულისტები არიან, ხოლო ევროკომისია, დიდი ალბათობით, უახლოეს მომავალში აამოქმედებს პროცედურებს ბუქარესტის მიერ კანონის უზენაესობის წინააღმდეგ მიმართული ნაბიჯებისათვის. და ამას ემატება ისიც, რომ ევროპარლამენტის მომავალი შემადგენლობის მთელი ერთი მესამედი, სავარაუდოდ, თავგადაკლული ევროსკეპტიკოსებით დაკომპლექტდება ამ თვეში დანიშნული არჩევნების შედეგად.

ყველაფერი ეს, რა თქმა უნდა, შემაშფოთებელია ევროკრატებისათვის, რომლებიც კვლავინდებურად ცდილობენ თავი დაიმშვიდონ. დიახ, პოპულისტების მხარდაჭერა იზრდება, მაგრამ შეხედეთ პროევროპული ძალების ამასწინადელ გამარჯვებას სლოვაკეთსა და ესპანეთშიო, -ამბობენ ისინი.

დიახ, დღეისათვის მტკივნეულია ზოგიერთ მთავრობასთან ურთიერთობა, მაგრამ ბევრ ქვეყანაში მატულობს მოსახლეობის მხარდაჭერა ევროკავშირისადმიო, - აღნიშნავენ ევროკრატები. ამას გარდა, ლონდონის პოლიტიკურ ცირკად შეფასებულმა „ბრექსიტმაც“ შეუწყო ხელი რეზისტენტულობის გაძლიერებას ევროკავშირის მრავალ ინსაიდერში, ხოლო ბრიუსელის დერეფნებში ასეთი მანტრა წარმოიშვა: „ბრიტანეთის გასვლა მტკივნეული იქნება, მაგრამ ეს მათთვის უფრო ბევრად მტკივნეული იქნება, ვიდრე ჩვენთვის“. ამ ყველაფერს კი ასეთ თვითკმაყოფილების გამომხატველ ფრაზასაც მოაყოლებენ ხოლმე: „თუ გავიხსენებთ მოლაპარაკებებს, ბრიტანული დიპლომატიის „როლს როისს“ ჩვენ დავუპირისპირეთ ევროპული ბიუროკრატიის სპორტული ავტომობილი, რომელიც საკმაოდ მომხიბვლელად გამოიყურება“.

შესაძლოა, ვინმეს თვითკმაყოფილების განცდა დაუფლებოდა „ბრექსიტის“ გარდა ისეთი გადავლილი შტორმების გამოც, როგორიც ევროზონისა და მიგრანტთა კრიზისები იყო, მაგრამ ყველა ამ დიდ მოვლენასთან დაკავშირებული პრობლემები კვლავაც ზედაპირზეა და ამის შესახებ კარგად უწყიან პოლიტიკოსებმაც და დიპლომატებმაც.

მაგრამ, როგორც ჩანს, ისინი ფიქრობენ, რომ ჯერჯერობით არ ღირს განგაშის ატეხა. ბრიუსელელი ინსაიდერებისაგან არაერთხელ მსმენია, რომ ეგზისტენციური საფრთხეებისა და ათწლეულების განმავლობაში განხორციელებული ისეთი დიდი პროექტების შემდეგ, როგორიცაა ევროკავშირის გაფართოება და ევროზონის შექმნა, მომავალი წლები იქნება „კონსოლიდაციის“ ხანა. მაშინ როდესაც საფრთხეები სრულიად აშკარაა, ევროპელი ლიდერები, როგორც ჩანს, ესწრაფვიან აკეთონ ის, რაც მათ ყველაზე უკეთ ეხერხებათ: მიაღწიონ კომპრომისებს და გააფორმონ გარიგებები ბრიუსელის სამიტების ჩაბნელებულ კულუარებში.

სულ მალე მათ მოუწევთ ევროკავშირის მრავალწლიანი (2010-2027 წლების) ბიუჯეტის შეთანხმება, რასაც გააფთრებული დაპირისპირებები მოჰყვება ევროპის სხვადასხვა დედაქალაქებს შორის. მანამდე კავშირის წევრებმა უნდა აირჩიონ თავიანთი ხელმძღვანელი მომდევნო ხუთი წლის ვადით. სხვადასხვა ვალდებულების გარდა, სიბიუში ლიდერები ორ რამეზე შეთანხმდნენ.

პირველ ყოვლისა, ისინი მაისის ბოლოს კვლავ შეიკრიბებიან ბრიუსელში, რათა დაიწყონ კანდიდატების წარდგენის პროცესი ევროკომისიის მომავალი თავმჯდომარის პოსტზე.

აქ გერმანიის კანცლერის, ანგელა მერკელის, იდეას, რომ ევროკომისრის გვირგვინი იმ პოლიტიკური ჯგუფის კანდიდატს უნდა ერგოს, რომელიც ევროპარლამენტის არჩევნებში ყველაზე მეტ ხმებს მიიღებს, შესაძლოა წინააღმდეგობა მოჰყვეს საფრანგეთის პრეზიდენტის, ემანუელ მაკრონის, მხრიდან, რომელსაც მიაჩნია, რომ ეს სკითხი ევროკავშირის ლიდერებმა უნდა გადაწყვიტონ და არა ევროკავშირის ამომრჩევლებმა.

მერკელი მხარს უჭერს თავის თანამემამულესა და პარტიულ თანამებრძოლს, მანფრედ ვებერს, რომლის პოლიტიკური გაერთიანება, ჩანს, პირველ ადგილს მოიპოვებს ევროპარლამენტის არჩევნებში, მაშინ როცა მაკრონი, სავარაუდოდ, უპირატესობას ანიჭებს ფრანგ პოლიტიკოსს, "ბრექსიტზე“ მომლაპარაკებელ მიშელ ბარნიეს.

სიბიუში მიღებული მეორე გადაწყვეტილება უკავშირდება სამიტების უფრო ხშირად - სასურველია ყოველ მეორე თვეში - ჩატარებას. ყოველ შემთხვევაში, იმაზე მაინც თანხმდება ყველა, რომ საჭიროა ერთმანეთთან ხშირი საუბარი გადაუჭრელი პრობლემების გარშემო.

1945 წლის 7 მაისს საფრანგეთის ქალაქ რეიმსში გენერალი ივან სუსლოპაროვი (საბჭოთა კავშირის სამხედრო მისიის ხელმძღვანელი მოკავშირეების კარზე) ცივ ოფლში იღვრებოდა. აიზენჰაუერი მას სთხოვდა ხელი მოეწერა გერმანული სამხედრო ძალების კაპიტულაციის აქტზე. შეშინებული სუსლოპაროვი ნებართვის თხოვნით მოსკოვში სასწრაფო დეპეშას აფრენს. ვინაიდან მოსკოვიდან პასუხი იგვიანებდა, სუსლოპაროვი საბოლოოდ იძულებული იქნება, კაპიტულაციის აქტზე საკუთარი ხელწერა დაესვა. და აი, ზუსტად ამ დროს, მოვა სტალინის დიდი „НЕТ“ კრემლიდან. სუსლოპაროვის თავნებობით უკმაყოფილო, ჯუღაშვილი წერტილს დაუსვამს „ურჩი“ გენერლის კარიერას (და არა სიცოცხლეს), ხოლო მოკავშირეებისგან მოითხოვს კაპიტულაციის აქტის გამეორებას ბერლინში, რომელიც ერთი კვირა უკვე წითელი არმიის ხელში იყო.

კაპიტულაციის აქტზე განმეორებითი ხელმოწერა არ იყო სტალინის უბრალო კაპრიზი - ამგვარად მას უნდოდა მოკავშირეებისთვის ეჩვენებინა, რომ ვერმახტს ხერხემალი მისმა არმიამ გადაუტეხა და შესაბამისად ეს გამარჯვება პირველ რიგში მას და არა ვაშინგტონს ეკუთვნოდა.

მაგრამ რა მიზნის მიღწევა სურდა სტალინს ამ გამარჯვებით? ან რის გაკეთება შეეძლო სტალინს 1945 წელს საკუთარი ექვს მილიონიანი არმიით, რომელიც 10 ათასი პირველხარისხოვანი ტანკითა და 20 ათასი თვითმფრინავით იყო აღჭურვილი? ამ კითხვებზე პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ ვითარდებოდა სიტუაცია 1945 წლის ცხელ ზაფხულს.

1945 წლის იანვრიდან მოყოლებული სტალინი ძალის პოზიციიდან ელაპარაკებოდა მოკავშირეებს და მუდმივად ატყუებდა მათ როგორც სამხედრო, ისე პოლიტიკურ გეგმებთან დაკავშირებით. ვარშავაში და ბუქარესტში კრემლის მიერ ორგანიზებული გადატრიალება და პოლონეთის სამხედრო თუ პოლიტიკური ელიტის ციხეში ჩაგდება (ხალხის, რომელიც ჯერ კიდევ მაშინ ებრძოდა ჰიტლერს, როცა ბელადი ფიურერის მოკავშირე იყო), ყველაზე ძნელად მოსანელებელი იქნება ვაშინგტონისა და ლონდონისათვის. თუმცა სტალინის ეს თავნებობა დიდხანს ვერ გასტანს: მას შემდეგ რაც ვაშინგტონი ფინანსურ ონკანს გადაუკეტავს და „ატომურ კლანჭებს“ დაანახვებს მოსკოვს ჰიროსიმასა და ნაგასაკიში (6 და 9 აგვისტო), ჯუღაშვილი გადაწყვეტს, პაუზა გააკეთოს უნგრეთში, ჩეხოსლოვაკიასა და გერმანიაში; ხოლო ირანისა და თურქეთის დიდ ლუკმაზე საერთოდ უარს იტყვის - ცენტრალური ევროპის ქვეყნების სოვიეტიზაცია ჯუღაშვილისთვის პრიორიტეტად რჩებოდა.

სტალინის აზრით, გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია მიამიტი რუზველტის უაზრო ახირება იყო. ჯუღაშვილი დარწმუნებული იყო, რომ მშვიდობა მხოლოდ და მხოლოდ სულის მოთქმა იყო ომების დიდ ჯაჭვში. ჯუღაშვილისთვის, რომელსაც უნარი არ ჰქონდა მარქსისტულ-ლენინისტური მანიქეიზმიდან გამოსულიყო, კაპიტალისტური სამყარო იყო არა მარტო მოსკოვისადმი გლობალურად მტრულად განწყობილი, არამედ ის საკუთარ წინააღმდეგობებში იფხრიწებოდა. სტალინის აზრით, დასავლეთი, ბაზრებისა და რესურსებისათვის კონკურენციის გამო, უთუოდ ჩაერთვებოდა მესამე მსოფლიო ომში. თუმცა, ამასთან ერთად, დასავლეთის გაერთიანებული ფრონტი საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ ასევე გარდაუვალი იყო.

მოკლედ, სტალინისტური (და არა მხოლოდ სტალინისტური) მარქსიზმი, ფროიდიზმისა არ იყოს, ზეინტერპრეტაციის ნევროზით იყო დაავადებული. ამიტომაც, მიუხედავად მუშახელის სასტიკი დეფიციტისა გაპარტახებულ საბჭოთა კავშირში, სტალინი გადაწყვეტს მრავალმილიონიანი ჯარის შენარჩუნებას და დასავლეთის მიმართულებით ექსპანსიას - პოლონეთს, რუმინეთსა თუ ბულგარეთს მალე მოჰყვება ჩეხოსლოვაკიის, უნგრეთისა და ნახევარი გერმანიის გაწითლება.

და სხვა რა ალტერნატივა ჰქონდა მარქსისტული ნევროზით დაავადებულ სტალინს?

აღმოსავლეთ ევროპის სოვიეტიზაციის ნაცვლად მათი ფინლადიზაციით, ჯუღაშვილს შეეძლო თავიდან აეცილებინა კონფრონტაცია დასავლეთთან და შეენარჩუნებინა ამერიკული ფინანსური დახმარება, რომელიც გაპარტახებულ ქვეყანას ჟანგბადივით სჭირდებოდა (მარტო 1946-1947 წელს 1,5 მილიონი საბჭოთა მოქალაქე შიმშილით დაიხოცება. ასეთი მაღალი სიკვდილიანობის ერთ-ერთი მიზეზი გახლდათ სტალინის გადაწყვეტილება, ხორბლის უკანასკნელი მარაგი მიეწოდებინათ სოვიეტიზაციის პროცესში მყოფი აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებისათვის). ასე რომ, აღმოსავლეთ ევროპის ფინლანდიზაციას ჰქონდა შანსი, ერთის მხრივ, სტალინი განეკურნა ფანტომური შიშებისგან, და, მეორეს მხრივ, აღმოსავლეთი ევროპა დაეყენებინა ნორმალური განვითარების გზაზე.

მაგრამ მარქსისტულ-ლენინისტური ფობიებით დაავადებული ჯუღაშვილი ბოლომდე სტალინად დარჩება - იგი აირჩევს იზოლაციის, ტერიტორიული ექსპანსიისა და უხეში სოვიეტიზაციის გზას. ამგვარად, 1945 წლის მაისი, როგორც საბჭოთა კავშირის მოსახლეობის, ისე აღმოსავლეთ ევროპელთათვის, შავი ჭირის დამთავრებისა და ქოლერის დასაწყისის მაუწყებელი იქნება.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG