დღეს მინდა გესაუბროთ ერთ პოლიტიკურ დილემაზე, რომელზეც ბოლოხანს ბევრჯერ მიფიქრია.
საიდუმლო არ არის, რომ ძალიან არ მომწონს ჩვენი დღევანდელი ხელისუფლების მართვის სტილი. ეს სტილი მიმაჩნია არადემოკრატიულად, არაჰუმანურად, ხშირ შემთხვევაში, არარაციონალურად.
სხვათა შორის, თავად ხელისუფლებაც არ უარყოფს, რომ დემოკრატიული მართვა სამომავალო ამოცანაა, მანამდე კი სხვა პრობლემებია გადასაჭრელი, რომელთა მოგვარებას დემოკრატია ხელს ვერ შეუწყობს: მაგალითად, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, სტაბილურობა, მოდერნიზაცია, დასაქმება, სიღატაკის აღმოფხვრა.
სინამდვილეში, უშლის თუ არა ხელს დემოკრატიული ინსტიტუტების სიძლიერე ზემოთ ჩამოთვლილი რომელიმე პრობლემის მოგვარებას, ცალკე საუბრის თემაა. ოღონდ, ხელისუფლების მომხრეები ხსნიან, რომ ახლა სახელმწიფოს განვითარებისთვის სწრაფი გადაწყვეტილებების მიღება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე დაუსრულებელი კამათი თითოეული გადაწყვეტილების მიზანშეწონილობაზე.
საქართველოში არის მოსახლეობის ნაწილი (ძნელი სათქმელია, რა ნაწილია), რომელიც ენდობა ხელისუფლებას და მართვის მის მიერ არჩეულ სტილსაც ეთანხმება. ამავდროულად, არც მე ვარ მარტო და, ცხადია, ჩემნაირადაც არაერთი ადამიანი ფიქრობს. შესაბამისად, საზოგადოება გაყოფილია, სულ მცირე, სამ ნაწილად: ისინი, ვინც ძლიერი პრეზიდენტის მომხრეებად შეგვიძლია მივიჩნიოთ; ისინი, ვისთვისაც ანტიდემოკრატიული ხელისუფლება პრინციპულად მიუღებელია; და ისინი, ვისაც ეს საკითხი ნაკლებად აღელვებს (ესე იგი, ვისთვისაც სულ ერთია, როგორ ქვეყანაში ცხოვრობს).
დემოკრატიული მართვა სამყაროს იმ ნაწილის ცხოვრების წესია, საითკენაც საქართველოს სახელმწიფო მიისწრაფვის, ყოველ შემთხვევაში, დეკლარირებულად. ევროპის ქვეყნები და ამერიკის შეერთებული შტატები სწორედ ამ წესით ცხოვრობენ. მეორე მხრივ, აქვეა რუსეთი, რომლის ხელისუფლებაც, ჩვენი ხელისუფლების მსგავსად, ათას მიზეზს პოულობს აღმასრულებელი ვერტიკალის გასაძლიერებლად და დემოკრატიული ინსტიტუტების დასასუსტებლად.
თუმცა, დემოკრატიის მიმართ დამოკიდებულების მიუხედავად, დასავლეთის სახელმწიფოების ოფიციალური პოზიცია არის პირადად მიხეილ სააკაშვილის მხარდამჭერი. ეს დასტურდება როგორც საქართველოში ჩატარებული არჩევნების დადებითად შეფასებით, ისე ომისშემდგომი უპირობო ფინანსური დახმარებით, ისე თვალის დახუჭვით დემოკრატიული ინსტიტუტების – პარლამენტის, ადგილობრივი თვითმმართველობის, სასამართლოს, მედიის, ოპოზიციის – სისუსტეზე. საქართველოს სახელმწიფო არის აშშ-ის სტრატეგიული პარტნიორი და საქართველოს დღევანდელი პრეზიდენტი, თავისი სუსტი და ძლიერი მხარეებით – თუ სიმართლეს ვიტყვით – მთლიანად მისაღებია აშშ-ისთვის. მისაღებია, იმის მიუხედავად, რომ 7 წელიწადია, ქვეყანას მართავს ერთი პარტია, რომელსაც მუდმივად ჰყავს საკონსტიტუციო უმრავლესობა პარლამენტში, უმრავლესობა – აბსოლუტურად ყველა საკრებულოში და ათიათასობით მომიტინგე – ქუჩაში.
ამიტომ, ნებისმიერი სამოქალაქო თუ პოლიტიკური განცხადება, რომელშიც გამოხატული იქნება მიხეილ სააკაშვილის, როგორც პრეზიდენტის, პრინციპული მიუღებლობა, თავისი არსით გამოდის ანტიამერიკული. ლოზუნგი „არ გვინდა მიშა! არ გვინდა რუსეთი!“ გამოხატავს ძალიან გულუბრყვილო პოზიციას, რომელსაც ორიოდე გულშემატკივარიც არ ეყოლება საქართველოს საზღვრებს მიღმა და რომელიც, ამის გამო, მარცხისთვის არის განწირული.
ირაკლი ალასანია იმ პოლიტიკოსს ჰგავს, რომელიც ცდილობს, მრავალი რისკის ფასად დარჩეს დასავლურ ორბიტაზე და იმ შემთხვევაში, თუკი მიხეილ სააკაშვილი მიუღებელი აღმოჩნდება ძლიერი პარტნიორისთვის, მისი ჩანაცვლება სცადოს. ამიტომ, ალასანიას მხრიდან სააკაშვილის კრიტიკა ყოველთვის კონსტრუქციულია და, კრიტიკაზე მეტად, მხარდაჭერას ჰგავს. ხოლო ის პოლიტიკოსები, რომლებიც ამჟამინდელ ხელისუფლებას გულიანად აკრიტიკებენ, ადრე თუ გვიან, ვლადიმირ პუტინის კაბინეტში აღმოჩნდებიან ხოლმე.
შევაჯამოთ: იმის გამო, რომ დასავლეთი არათუ ხელს უშლის, პირიქით, ხელს უწყობს მასთან საქართველოს დღევანელი ხელისუფლების იდენტიფიკაციას, „ანტიმიშას“ ნებისმიერი გამოვლენა თავად დასავლეთის პოზიციიდან აღიქმება, როგორც ანტიდასავლური გამოხტომა. ის მოქალაქეები და პოლიტიკური ძალები, რომლებსაც მიაჩნიათ, რომ მართვის არადემოკრატიული სტილი ხელს უშლის ქვეყნის განვითარებას და საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებს, ნებსით თუ უნებლიეთ, განდევნილნი არიან პრორუსულ ბანაკში. ვისაც არ უნდა, პრორუსული ბანაკის ნაწილი აღმოჩნდეს, ადრე თუ გვიან, იძულებული იქნება, ზომიერ კალაპოტში მოაქციოს ამჟამინდელი ხელისუფლების კრიტიკა (როგორც ამას ირაკლი ალასანია აკეთებს).
კიდევ ვამბობ: მე კატეგორულად არ მომწონს საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლების ანტიდემოკრტიული, ანტიჰუმანური მმართველობა; მაგრამ მთლიანად ვემხრობი საქართველოს პროდასავლურ ვექტორს. ჩვენი სახელმწიფოს დასავლელი პარტნიორები კი სრულად უჭერენ მხარს მიხეილ სააკაშვილს პრეზიდენტის პოსტზე.
შესაბამისად, მომავალ საპარლამენტო არჩევნებში ასეთი ალტერნატივა მაქვს:
1. ან ხმას ვაძლევ პროდასავლურ ორიენტაციას და, ესე იგი, მიხეილ სააკაშვილის გუნდის გაძლიერებას;
2. ან ხმას ვაძლევ მიხეილ სააკაშვილის წინააღმდეგ და ვაძლიერებ პრორუსულ ბანაკს;
3. ან არ მივდივარ არჩევნებზე და ამ ნაბიჯითაც ირიბად ვაძლიერებ ამჟამინდელ ხელისუფლებას.
დილემა არის ვითარება, როდესაც ორი არასასურველი შესაძლებლობიდან აუცილებელია ერთ-ერთის არჩევა. ჩემი არჩევანი პროდასავლური ორიენტაციაა.
ახლა ძალიან სერიოზული, ჯერჯერობით უპასუხო შეკითხვა მაქვს ჩვენი ბლოგის მკითხველებთან და კომენტატორებთან: რა არის ის დასავლური ფასეულობა, რომლის ერთგულების გამო, იძულებული ხდები, შენს საკუთარ სამშობლოში გააძლიერო არსებითად ანტიდასავლური შინაარსის ხელისუფლება?
საიდუმლო არ არის, რომ ძალიან არ მომწონს ჩვენი დღევანდელი ხელისუფლების მართვის სტილი. ეს სტილი მიმაჩნია არადემოკრატიულად, არაჰუმანურად, ხშირ შემთხვევაში, არარაციონალურად.
სხვათა შორის, თავად ხელისუფლებაც არ უარყოფს, რომ დემოკრატიული მართვა სამომავალო ამოცანაა, მანამდე კი სხვა პრობლემებია გადასაჭრელი, რომელთა მოგვარებას დემოკრატია ხელს ვერ შეუწყობს: მაგალითად, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა, სტაბილურობა, მოდერნიზაცია, დასაქმება, სიღატაკის აღმოფხვრა.
სინამდვილეში, უშლის თუ არა ხელს დემოკრატიული ინსტიტუტების სიძლიერე ზემოთ ჩამოთვლილი რომელიმე პრობლემის მოგვარებას, ცალკე საუბრის თემაა. ოღონდ, ხელისუფლების მომხრეები ხსნიან, რომ ახლა სახელმწიფოს განვითარებისთვის სწრაფი გადაწყვეტილებების მიღება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე დაუსრულებელი კამათი თითოეული გადაწყვეტილების მიზანშეწონილობაზე.
საქართველოში არის მოსახლეობის ნაწილი (ძნელი სათქმელია, რა ნაწილია), რომელიც ენდობა ხელისუფლებას და მართვის მის მიერ არჩეულ სტილსაც ეთანხმება. ამავდროულად, არც მე ვარ მარტო და, ცხადია, ჩემნაირადაც არაერთი ადამიანი ფიქრობს. შესაბამისად, საზოგადოება გაყოფილია, სულ მცირე, სამ ნაწილად: ისინი, ვინც ძლიერი პრეზიდენტის მომხრეებად შეგვიძლია მივიჩნიოთ; ისინი, ვისთვისაც ანტიდემოკრატიული ხელისუფლება პრინციპულად მიუღებელია; და ისინი, ვისაც ეს საკითხი ნაკლებად აღელვებს (ესე იგი, ვისთვისაც სულ ერთია, როგორ ქვეყანაში ცხოვრობს).
დემოკრატიული მართვა სამყაროს იმ ნაწილის ცხოვრების წესია, საითკენაც საქართველოს სახელმწიფო მიისწრაფვის, ყოველ შემთხვევაში, დეკლარირებულად. ევროპის ქვეყნები და ამერიკის შეერთებული შტატები სწორედ ამ წესით ცხოვრობენ. მეორე მხრივ, აქვეა რუსეთი, რომლის ხელისუფლებაც, ჩვენი ხელისუფლების მსგავსად, ათას მიზეზს პოულობს აღმასრულებელი ვერტიკალის გასაძლიერებლად და დემოკრატიული ინსტიტუტების დასასუსტებლად.
თუმცა, დემოკრატიის მიმართ დამოკიდებულების მიუხედავად, დასავლეთის სახელმწიფოების ოფიციალური პოზიცია არის პირადად მიხეილ სააკაშვილის მხარდამჭერი. ეს დასტურდება როგორც საქართველოში ჩატარებული არჩევნების დადებითად შეფასებით, ისე ომისშემდგომი უპირობო ფინანსური დახმარებით, ისე თვალის დახუჭვით დემოკრატიული ინსტიტუტების – პარლამენტის, ადგილობრივი თვითმმართველობის, სასამართლოს, მედიის, ოპოზიციის – სისუსტეზე. საქართველოს სახელმწიფო არის აშშ-ის სტრატეგიული პარტნიორი და საქართველოს დღევანდელი პრეზიდენტი, თავისი სუსტი და ძლიერი მხარეებით – თუ სიმართლეს ვიტყვით – მთლიანად მისაღებია აშშ-ისთვის. მისაღებია, იმის მიუხედავად, რომ 7 წელიწადია, ქვეყანას მართავს ერთი პარტია, რომელსაც მუდმივად ჰყავს საკონსტიტუციო უმრავლესობა პარლამენტში, უმრავლესობა – აბსოლუტურად ყველა საკრებულოში და ათიათასობით მომიტინგე – ქუჩაში.
ამიტომ, ნებისმიერი სამოქალაქო თუ პოლიტიკური განცხადება, რომელშიც გამოხატული იქნება მიხეილ სააკაშვილის, როგორც პრეზიდენტის, პრინციპული მიუღებლობა, თავისი არსით გამოდის ანტიამერიკული. ლოზუნგი „არ გვინდა მიშა! არ გვინდა რუსეთი!“ გამოხატავს ძალიან გულუბრყვილო პოზიციას, რომელსაც ორიოდე გულშემატკივარიც არ ეყოლება საქართველოს საზღვრებს მიღმა და რომელიც, ამის გამო, მარცხისთვის არის განწირული.
ირაკლი ალასანია იმ პოლიტიკოსს ჰგავს, რომელიც ცდილობს, მრავალი რისკის ფასად დარჩეს დასავლურ ორბიტაზე და იმ შემთხვევაში, თუკი მიხეილ სააკაშვილი მიუღებელი აღმოჩნდება ძლიერი პარტნიორისთვის, მისი ჩანაცვლება სცადოს. ამიტომ, ალასანიას მხრიდან სააკაშვილის კრიტიკა ყოველთვის კონსტრუქციულია და, კრიტიკაზე მეტად, მხარდაჭერას ჰგავს. ხოლო ის პოლიტიკოსები, რომლებიც ამჟამინდელ ხელისუფლებას გულიანად აკრიტიკებენ, ადრე თუ გვიან, ვლადიმირ პუტინის კაბინეტში აღმოჩნდებიან ხოლმე.
შევაჯამოთ: იმის გამო, რომ დასავლეთი არათუ ხელს უშლის, პირიქით, ხელს უწყობს მასთან საქართველოს დღევანელი ხელისუფლების იდენტიფიკაციას, „ანტიმიშას“ ნებისმიერი გამოვლენა თავად დასავლეთის პოზიციიდან აღიქმება, როგორც ანტიდასავლური გამოხტომა. ის მოქალაქეები და პოლიტიკური ძალები, რომლებსაც მიაჩნიათ, რომ მართვის არადემოკრატიული სტილი ხელს უშლის ქვეყნის განვითარებას და საქართველოს სახელმწიფო ინტერესებს, ნებსით თუ უნებლიეთ, განდევნილნი არიან პრორუსულ ბანაკში. ვისაც არ უნდა, პრორუსული ბანაკის ნაწილი აღმოჩნდეს, ადრე თუ გვიან, იძულებული იქნება, ზომიერ კალაპოტში მოაქციოს ამჟამინდელი ხელისუფლების კრიტიკა (როგორც ამას ირაკლი ალასანია აკეთებს).
კიდევ ვამბობ: მე კატეგორულად არ მომწონს საქართველოს დღევანდელი ხელისუფლების ანტიდემოკრტიული, ანტიჰუმანური მმართველობა; მაგრამ მთლიანად ვემხრობი საქართველოს პროდასავლურ ვექტორს. ჩვენი სახელმწიფოს დასავლელი პარტნიორები კი სრულად უჭერენ მხარს მიხეილ სააკაშვილს პრეზიდენტის პოსტზე.
შესაბამისად, მომავალ საპარლამენტო არჩევნებში ასეთი ალტერნატივა მაქვს:
1. ან ხმას ვაძლევ პროდასავლურ ორიენტაციას და, ესე იგი, მიხეილ სააკაშვილის გუნდის გაძლიერებას;
2. ან ხმას ვაძლევ მიხეილ სააკაშვილის წინააღმდეგ და ვაძლიერებ პრორუსულ ბანაკს;
3. ან არ მივდივარ არჩევნებზე და ამ ნაბიჯითაც ირიბად ვაძლიერებ ამჟამინდელ ხელისუფლებას.
დილემა არის ვითარება, როდესაც ორი არასასურველი შესაძლებლობიდან აუცილებელია ერთ-ერთის არჩევა. ჩემი არჩევანი პროდასავლური ორიენტაციაა.
ახლა ძალიან სერიოზული, ჯერჯერობით უპასუხო შეკითხვა მაქვს ჩვენი ბლოგის მკითხველებთან და კომენტატორებთან: რა არის ის დასავლური ფასეულობა, რომლის ერთგულების გამო, იძულებული ხდები, შენს საკუთარ სამშობლოში გააძლიერო არსებითად ანტიდასავლური შინაარსის ხელისუფლება?
