დღევანდელი ბლოგის თემაა საახალწლო მოსაკითხები. მათ ძირითადად სოფლიდან აგზავნიან ხოლმე ქალაქელ ნათესავებთან, თუმცა არანაკლებ ხშირია მოკითხვები თავად სოფელში თუ ქალაქში, მეგობრებს, ნათესავებსა და მეზობლებს შორის. ეს ტრადიცია სულ არსებობდა საქართველოში, დღესაც ხშირად ნახავთ მოკითხვებს და ალბათ მომავალშიც იარსებებს საახალწლო ძღვენის მირთმევის ტრადიცია. მოკითხვის კულტურის დიდ და ყველაზე უგულო ნაწილს უფროსობისთვის ქვეშევრდომთა მიერ მოკითხული ხორაგია, თუმცა ვინ იცის, იქნებ კარიერაზე ზრუნვის, თავის მოქონვისა თუ რაღაც ვალდებულებების გარდა, რამე სიყვარულიც იყოს ძღვენის ამგვარ მირთმევაში. ვინ იცის? მე არ ვიცი, ამიტომ ამაზე აღარ გავაგრძელებ.
ისევე, როგორც ყველას, ჩვენს ოჯახსაც უკითხავდნენ ხოლმე რაღაც-რაღაცეებს. ბაბუაჩემი რაჭიდან ლორს, კაკალს, ვაშლსა და კაცისთავა მსხალს გვიგზავნიდა, თავის სიძეს კი რაჭულ ცოლიკოურს, ძელშავსა და ჭაჭას. ჩემი თბილისელი ბებია-ბაბუა ყველაფერში იღებდნენ მონაწილეობას საახალწლო სამზადისისას: ხორცით დაწყებული – ტკბილეულით დამთავრებული. მარტვილელი (მაშინ გეგეჭკორელი) ბიძა, ნოდარი, მჭადის ფქვილს, ღერღილს, კამეჩის სულგუნს, კვახს, ხურმის ჩირსა და დაფნაში გამოხვეულ გაფითრებულ გოჭს ჩამოიტანდა ხოლმე და ახალი წლის დადგომას რომ რამდენიმე საათი დააკლდებოდა, სოფელში ბრუნდებოდა. სულ მიკვირდა, როგორ ასწრებდა.
ერთხელ ნოდარი ბიძიამ ცოცხალი გოჭი გამოგვიგზავნა საახალწლოდ, ავტობუსს გამოატანა. გზაში როგორ იქცეოდა, ანდა რანაირად გაძლო 5-6 საათი ავტობუსში, არ ვიცი (გული მაინც არ აერია?). მამაჩემი, სადგურში მივიდა თუ არა, მიხვდა, რომ მაგარ შარში იყო გახვეული. ახალ წლამდე რამდენიმე დღე იყო დარჩენილი, მოსაკითხს კი მოვლა და პატივისცემა სჭირდებოდა.
მამაჩემმა გოჭი თავისი ფურგონიანი 02-ით მოაბრძანა სახლში და საშრობში („სუშილკას“ რომ ეძახდნენ) დააბინავა. გოჭი ჩასკვნილი იყო, მაგრამ მგზავრობის შემდეგ ცოტათი მოთენთილი ჩანდა და ძალების აღდგენა სჭირდებოდა. ჯანებზე მალე მოვიდა, მეორე დღეს უკვე აკლებული და შესწავლილი ჰქონდა მთელი საშრობი, თუმცა თავისი მშობლიური ტლაპო ვერსად იპოვა და ალბათ ამის გამო დარდობდა კიდეც. ერთხელაც, მოსანახულებლად თუ საჭმლის გასატანად გასულებს გოჭი ადგილზე აღარ დაგვხვდა.
მესამე სართულიდან გადახტა. გადავიხედეთ აივნიდან. არანაირი კვალი არ ჩანდა, და არც თავად გოჭი იყო გმირულად განრთხმული ვაკის ასფალტზე.
წავიდა მამაჩემი გოჭის მოსაძებნად. მიადგა ერთ მეზობელს, მეორეს, მესამეს, არავინ არაფერი იცოდა ჩვენი გოჭისა და მისი ისტორიული ნახტომის შესახებ, ზოგს არ ჯეროდა და მამაჩემის მორიგი ხუმრობა ეგონათ ეს ამბავი. მოკლედ, ბევრი იარა თუ ცოტა იარა, იურა (ასე ერქვა მამაჩემს) მიადგა ბარაკებს, რომლებიც ჩვენს კორპუსთან, მდინარე ვერეს ნაპირზეა გაშენებული და რას ხედავს, არ გამოტრიკინდა ეს ჩვენი გოჭი?! თურმე ბარაკელ მეზობლებს (სომხებს) შეუფარებიათ ამბოხებული და გარდა იმისა, რომ ჯამი დაუდგამთ, კაი ტალახიანი გუბეც მოუზომიათ კოლხეთის დაბლობზე გაზრდილი მხტომელისთვის. ჰოდა, ალბათ ამ გუბის გამო იყო, რომ მამაჩემმა ძლივს იცნო. თეთრი, ქათქათა კოლხი არისტოკრატი მთლიანად ტალახში იყო ამოსვრილი, ყურებიანად.
ჩვენს სანათესაოში მოკითხვებში ყველაზე თანმიმდევრულები ბულისკერიები იყვნენ, რომლებიც ყოველ წელს, ზუსტად ერთსა და იმავე დროს, 31 დეკემბრის საღამოს 20:00-ზე გამოგვივლიდნენ და შოკოლადების უზარმაზარ შეკვრას ტოვებდნენ ხოლმე (ცოლ-ქმარი მთელი დღე უნდებოდა ნათესავების ჩამოვლას). შოკოლადებს გვიკითხავდა (ე.წ. პლიტკებს) ჩემი ბიძაშვილი მურმანიც.
სხვაგანაც იგივე ხდებოდა:
თიანეთიდან გურამ გორელაშვილს იზო თევდორაძისთვის კარტოფილი ჩამოჰქონდა საახალწლოდ, სადგერიდან ჯემალ ხაჩიძემ მერაბ გოგიშვილს ერთხელ დიდი ემალის ქვაბით დამჟავებული პამიდორი ჩამოუტანა, გულში ჩართული ნივრითა და ნიახურით, კაკო თავაძემ თავის ძმაკაცს, ვანო ლოლაძეს ერთი კალათა კონიაკი “ო.ეს.” დაუდგა კართან, შემდეგ ზარის ღილაკს დაააჭირა ხელი და სირბილით კიბეებზე ჩაქანდა ეს ამხელა დარბაისელი კაცი. აგრონომმა და მოყვარულმა მეთევზემ, გელა გეგეჭკორმა სიმამრს, თამაზ ტყავაძეს მინგეჩაურში დაჭერილი 80 კილოიანი ლოქო მოუკითხა, ფასანაურიდან კი, ნათელა წიკლაურმა შვილიშვილებს 30 ცალი ხელით ჩამოქნილი სანთელი, ჩირის ასხმები და ერთი დიდი თავი ძროხის ყველი გამოუგზავნა. სოფელ მათურიდან ვეფხია თადიაურმა ბიძამისს ლაშარობიდან (ანუ ზაფხულიდან) ქვევრში შენახული ხორცი ჩამოუტანა ხინკლისთვის. ალვანელმა ზურა აქიმიძემ თავის ბიძაშვილს 4 თავი გუდის ყველი, დედამისის მოქსოვილი 3 წყვილი წინდა და 22 ლიტრიანით ლალისყურული რქაწითელი დაულაგა შუა ოთახში. სოფელ ჭიორადან, კარლო რეხვიაშვილმა შვილიშვილს კოხტა ნაძვის ხე გამოუგზავნა, ფოთელმა ანზორ ბჟალავამ კი იმხელა თევზი მიუყვანა თავის მეგობარს, დიმა სეფერთელაძეს, რომ მის სანახავად მეზობელი კორპუსებიდან მოდიოდნენ ბავშვები და სამუდამოდ იბეჭდავდნენ გონებაში სამზარეულოში გაწოლილ ურჩხულს.
ბოლო წლებში ყველაზე მეტს უცხოეთიდან აგზავნიან საახალწლო მოსაკითხებს, აგზავნიან დედები, მამები, შვილები. აგზავნიან უცხოურ ტკბილეულს, თბილ ტანსაცმელს (ხანდახან ნახმარსაც) და ფულს. მოპარულ ლეპტოპს, ნაჩუქარ ბუკლეტებსა და კატალოგებს, სათამაშოებს, ყვავილების ან ცხარე (თუ მწარე) წიწაკის თესლებს...
ახლანდელი დროც ხომ მწარეა, ხშირად გვაცხარებს თავისი უგულობით. მაგრამ ყველაზე მეტად ასეთ მწარე დროშია ტკბილი მოსაკითხი. დღეს ქუჩაში, თუკი დააკვირდებით, ბევრი უიმედო და ფიქრით დამძიმებული ადამიანი დადის, ვისაც მომკითხველი არა ჰყავს. განსაკუთრებით ახალი წლების წინა დღეებში ჩანან ეს გაშეშებული, მხოლოდ ჰაერის ჩასაყლაპად გამოსული ადამიანები. ისინი დგანან, სხვებისგან განსხვავებით არ მოძრაობენ, დახლიდან დახლზე არ გადარბიან, არაფერს ყიდულობენ, არავის ევაჭრებიან, ხმასაც არ იღებენ და გამვლელებს სიგარეტსაც კი არ სთხოვენ. მათ უბრალოდ მომკითხველი არა ჰყავთ.
დღეს მოსაკითხის კრიზისია საქართველოში. და ჩვენიც, მომკითხველებისაც.
ისევე, როგორც ყველას, ჩვენს ოჯახსაც უკითხავდნენ ხოლმე რაღაც-რაღაცეებს. ბაბუაჩემი რაჭიდან ლორს, კაკალს, ვაშლსა და კაცისთავა მსხალს გვიგზავნიდა, თავის სიძეს კი რაჭულ ცოლიკოურს, ძელშავსა და ჭაჭას. ჩემი თბილისელი ბებია-ბაბუა ყველაფერში იღებდნენ მონაწილეობას საახალწლო სამზადისისას: ხორცით დაწყებული – ტკბილეულით დამთავრებული. მარტვილელი (მაშინ გეგეჭკორელი) ბიძა, ნოდარი, მჭადის ფქვილს, ღერღილს, კამეჩის სულგუნს, კვახს, ხურმის ჩირსა და დაფნაში გამოხვეულ გაფითრებულ გოჭს ჩამოიტანდა ხოლმე და ახალი წლის დადგომას რომ რამდენიმე საათი დააკლდებოდა, სოფელში ბრუნდებოდა. სულ მიკვირდა, როგორ ასწრებდა.
ერთხელ ნოდარი ბიძიამ ცოცხალი გოჭი გამოგვიგზავნა საახალწლოდ, ავტობუსს გამოატანა. გზაში როგორ იქცეოდა, ანდა რანაირად გაძლო 5-6 საათი ავტობუსში, არ ვიცი (გული მაინც არ აერია?). მამაჩემი, სადგურში მივიდა თუ არა, მიხვდა, რომ მაგარ შარში იყო გახვეული. ახალ წლამდე რამდენიმე დღე იყო დარჩენილი, მოსაკითხს კი მოვლა და პატივისცემა სჭირდებოდა.
მამაჩემმა გოჭი თავისი ფურგონიანი 02-ით მოაბრძანა სახლში და საშრობში („სუშილკას“ რომ ეძახდნენ) დააბინავა. გოჭი ჩასკვნილი იყო, მაგრამ მგზავრობის შემდეგ ცოტათი მოთენთილი ჩანდა და ძალების აღდგენა სჭირდებოდა. ჯანებზე მალე მოვიდა, მეორე დღეს უკვე აკლებული და შესწავლილი ჰქონდა მთელი საშრობი, თუმცა თავისი მშობლიური ტლაპო ვერსად იპოვა და ალბათ ამის გამო დარდობდა კიდეც. ერთხელაც, მოსანახულებლად თუ საჭმლის გასატანად გასულებს გოჭი ადგილზე აღარ დაგვხვდა.
მესამე სართულიდან გადახტა. გადავიხედეთ აივნიდან. არანაირი კვალი არ ჩანდა, და არც თავად გოჭი იყო გმირულად განრთხმული ვაკის ასფალტზე.
წავიდა მამაჩემი გოჭის მოსაძებნად. მიადგა ერთ მეზობელს, მეორეს, მესამეს, არავინ არაფერი იცოდა ჩვენი გოჭისა და მისი ისტორიული ნახტომის შესახებ, ზოგს არ ჯეროდა და მამაჩემის მორიგი ხუმრობა ეგონათ ეს ამბავი. მოკლედ, ბევრი იარა თუ ცოტა იარა, იურა (ასე ერქვა მამაჩემს) მიადგა ბარაკებს, რომლებიც ჩვენს კორპუსთან, მდინარე ვერეს ნაპირზეა გაშენებული და რას ხედავს, არ გამოტრიკინდა ეს ჩვენი გოჭი?! თურმე ბარაკელ მეზობლებს (სომხებს) შეუფარებიათ ამბოხებული და გარდა იმისა, რომ ჯამი დაუდგამთ, კაი ტალახიანი გუბეც მოუზომიათ კოლხეთის დაბლობზე გაზრდილი მხტომელისთვის. ჰოდა, ალბათ ამ გუბის გამო იყო, რომ მამაჩემმა ძლივს იცნო. თეთრი, ქათქათა კოლხი არისტოკრატი მთლიანად ტალახში იყო ამოსვრილი, ყურებიანად.
ჩვენს სანათესაოში მოკითხვებში ყველაზე თანმიმდევრულები ბულისკერიები იყვნენ, რომლებიც ყოველ წელს, ზუსტად ერთსა და იმავე დროს, 31 დეკემბრის საღამოს 20:00-ზე გამოგვივლიდნენ და შოკოლადების უზარმაზარ შეკვრას ტოვებდნენ ხოლმე (ცოლ-ქმარი მთელი დღე უნდებოდა ნათესავების ჩამოვლას). შოკოლადებს გვიკითხავდა (ე.წ. პლიტკებს) ჩემი ბიძაშვილი მურმანიც.
სხვაგანაც იგივე ხდებოდა:
თიანეთიდან გურამ გორელაშვილს იზო თევდორაძისთვის კარტოფილი ჩამოჰქონდა საახალწლოდ, სადგერიდან ჯემალ ხაჩიძემ მერაბ გოგიშვილს ერთხელ დიდი ემალის ქვაბით დამჟავებული პამიდორი ჩამოუტანა, გულში ჩართული ნივრითა და ნიახურით, კაკო თავაძემ თავის ძმაკაცს, ვანო ლოლაძეს ერთი კალათა კონიაკი “ო.ეს.” დაუდგა კართან, შემდეგ ზარის ღილაკს დაააჭირა ხელი და სირბილით კიბეებზე ჩაქანდა ეს ამხელა დარბაისელი კაცი. აგრონომმა და მოყვარულმა მეთევზემ, გელა გეგეჭკორმა სიმამრს, თამაზ ტყავაძეს მინგეჩაურში დაჭერილი 80 კილოიანი ლოქო მოუკითხა, ფასანაურიდან კი, ნათელა წიკლაურმა შვილიშვილებს 30 ცალი ხელით ჩამოქნილი სანთელი, ჩირის ასხმები და ერთი დიდი თავი ძროხის ყველი გამოუგზავნა. სოფელ მათურიდან ვეფხია თადიაურმა ბიძამისს ლაშარობიდან (ანუ ზაფხულიდან) ქვევრში შენახული ხორცი ჩამოუტანა ხინკლისთვის. ალვანელმა ზურა აქიმიძემ თავის ბიძაშვილს 4 თავი გუდის ყველი, დედამისის მოქსოვილი 3 წყვილი წინდა და 22 ლიტრიანით ლალისყურული რქაწითელი დაულაგა შუა ოთახში. სოფელ ჭიორადან, კარლო რეხვიაშვილმა შვილიშვილს კოხტა ნაძვის ხე გამოუგზავნა, ფოთელმა ანზორ ბჟალავამ კი იმხელა თევზი მიუყვანა თავის მეგობარს, დიმა სეფერთელაძეს, რომ მის სანახავად მეზობელი კორპუსებიდან მოდიოდნენ ბავშვები და სამუდამოდ იბეჭდავდნენ გონებაში სამზარეულოში გაწოლილ ურჩხულს.
ბოლო წლებში ყველაზე მეტს უცხოეთიდან აგზავნიან საახალწლო მოსაკითხებს, აგზავნიან დედები, მამები, შვილები. აგზავნიან უცხოურ ტკბილეულს, თბილ ტანსაცმელს (ხანდახან ნახმარსაც) და ფულს. მოპარულ ლეპტოპს, ნაჩუქარ ბუკლეტებსა და კატალოგებს, სათამაშოებს, ყვავილების ან ცხარე (თუ მწარე) წიწაკის თესლებს...
ახლანდელი დროც ხომ მწარეა, ხშირად გვაცხარებს თავისი უგულობით. მაგრამ ყველაზე მეტად ასეთ მწარე დროშია ტკბილი მოსაკითხი. დღეს ქუჩაში, თუკი დააკვირდებით, ბევრი უიმედო და ფიქრით დამძიმებული ადამიანი დადის, ვისაც მომკითხველი არა ჰყავს. განსაკუთრებით ახალი წლების წინა დღეებში ჩანან ეს გაშეშებული, მხოლოდ ჰაერის ჩასაყლაპად გამოსული ადამიანები. ისინი დგანან, სხვებისგან განსხვავებით არ მოძრაობენ, დახლიდან დახლზე არ გადარბიან, არაფერს ყიდულობენ, არავის ევაჭრებიან, ხმასაც არ იღებენ და გამვლელებს სიგარეტსაც კი არ სთხოვენ. მათ უბრალოდ მომკითხველი არა ჰყავთ.
დღეს მოსაკითხის კრიზისია საქართველოში. და ჩვენიც, მომკითხველებისაც.
