ბოლო სამი დღეა, ახალი ბლოგის შინაარსზე ვფიქრობ. პროტესტი მინავლდა და, ალბათ, დადგა დრო, როცა უნდა ვთქვათ – რა მოხდა და კიდევ რას ველოდებით. ვფიქრობდი, საიდან დამეწყო სათქმელი, როდესაც წავიკითხე kotiko-ს (münster-იდან) შემდეგი კომენტარი: „ხალხს აქვს პროტესტის უფლება, მაგრამ მან ეს უფლება ბოროტად არ უნდა გამოიყენოს, პროტესტებმა ხელი არ უნდა შეუშალოს სხვა მოქალაქეების პირად და ბიზნეს საქმიანობას, ასევე ქვეყნის ნორმალურ ფუნქციონირებას. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მთავრობასაც გააჩნია უფლება, დაშალოს ასეთი დემონსტრაცია და ამ უფლებას ყოველთვის გამოიყენებს, მნიშვნელობა არა აქვს, ის საქართველოა თუ აყვავებული დემოკრატიის ქვეყანა.“
ძვირფასო კოტიკო, მაინც არის ერთი არსებითი განსხვავება საქართველოსა და აყვავებული დემოკრატიის ქვეყნებში ჩატარებულ/დაშლილ დემონსტრაციებს შორის, რაზე მსჯელობაც პრობლემის გულისგულში ჩაგვახედებს.
დასავლეთში პრეზიდენტის ძალაუფლებას მისივე პასუხისმგებლობა აბალანსებს, რაც, თავის მხრივ, ხალხის ძალაუფლების აღიარებას გულისხმობს. იქაც დგება მომენტები, როდესაც ხალხი ქუჩაში გამოდის და ქვეყნის განვითარების სტაბილურობას საფრთხე ექმნება. მაგრამ, როგორც წესი, აყვავებული დემოკრატიის ქვეყნები ბეწვის ხიდზე მშვიდობიანად გადიან და, მთლიანობაში, სტაბილურობას ინარჩუნებენ. როგორ? როგორც წიგნებში წერია, ერთადერთი გზით – ხელისუფლება ქმედობაუნარიანია, გადაჭრას პროტესტის გამომწვევი პრობლემები.
სწორედ ამ ქმედობაუნარიანობაზე ვფიქრობდი, როდესაც კოტიკოს მოსაზრება „წამომეწია“ მთავრობის უფლებაზე – დაშალოს დემონსტრაცია. როდესაც საპროტესტო აქციაში მონაწილე მოქალაქეები კანონს არღვევენ, ცხადია, ხელისუფლების მოვალეობაა, დაიცვას წესრიგი. მაგრამ, მეორე მხრივ, როდესაც მოქალაქეები ქუჩაში გამოდიან პროტესტის ნიშნად, ისევ და ისევ ხელისუფლების მოვალეობაა, მოძებნოს ქმედითი გადაწყვეტილებები ხალხის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად. ასე ნაწილდება პასუხისმგებლობა და ძალაუფლება ხალხსა და ხელისუფლებას შორის, რაც სტაბილურობის შენარჩუნებას უდევს საფუძვლად დასავლეთის ქვეყნებში.
როგორც კი წონასწორობა აღდგენილია, მოქალაქეები კარგავენ ინტერესს ხელისუფლების მიმართ. ამაზე ამბობენ ხოლმე საქართველოში – ევროპის განვითარებულ ქვეყნებში მოქალაქემ შეიძლება პრეზიდენტის გვარი არ იცოდესო. შესაძლოა, გვარები არ იცოდნენ, მაგრამ ის კი ნამდვილად იციან, რომ კრიტიკულ მომენტებში მოქალაქეების ხელში არანაკლები ძალაუფლებაა, ვიდრე ხელისუფლების ხელში.
ეს ამბავი მე მართლა წიგნების მეშვეობით ვიცი და თუ სინამდვილეში ასე არ ხდება, მაშინ გვიამბონ იმ კომენტატორებმა, რომლებიც უცხოეთში ცხოვრობენ – რითი მთავრდება ხოლმე საპროტესტო დემონსტრაციები განვითარებული დემოკრატიის ქვეყნებში.
ახლა ისიც ვთქვათ, რა მოხდა ჩვენთან.
მიხეილ სააკაშვილმა შეძლო პროტესტის მწვავე ფაზის ჩაქრობა ისე, რომ აქციის მონაწილეებისთვის ერთი მისხალიც არ დაუთმია. მართალია, აქციების ერთადერთი გაცხადებული მოთხოვნა პრეზიდენტის გადადგომა იყო, მაგრამ ქვეყანაში ბევრი მწვავე საკითხია, რომელთა განხილვა და გადაწყვეტა საზოგადოების მხრიდან პროტესტისა თუ აგრესიის ხარისხს შეამცირებდა – რადგან ხალხს გაუჩენდა საკუთარი ძალის შეგრძნებას და განცდას, რომ მისი პროტესტი შესმენილი და გათვალისწინებულია ხელისუფლების მიერ. მაგრამ ეს არ მოხდა.
დღეს გვაქვს მდგომარეობა, როდესაც ხელისუფლებისა და ოპოზიციის დაპირისპირებაში მოგებულია ხელისუფლება, მაგრამ საზოგადოების პროტესტული ნაწილის არც ერთი პრეტენზია (რომელთა ამოკითხვა ჩვენს ბლოგზეც მშვენივრად შეიძლება) დაკმაყოფილებული არ არის. შესაბამისად, კონფლიქტი ფორმალურად ამოწურვის სტადიაშია, შინაარსობრივად კი სულ უფრო მეტად მწვავდება.
ის ფაქტი, რომ ოპოზიციამ საზოგადოების პროტესტულად განწყობილი ნაწილის მოლოდინი ვერ გაამართლა, ხელისუფლებას არაფერს ჰმატებს. ოპოზიციასთან ერთად, ვერც ხელისუფლებამ „ივარგა“, რადგან მას, თავის მხრივ, არ აღმოაჩნდა უნარი, დაეცვა ბალანსი საკუთარ ძალაუფლებასა და ხალხის ძალაუფლებას შორის. სწორედ ამის გამო, ოპოზიციის „გაფარჩაკების“ ფონზეც კი, პირადად მე სტაბილურობას არ ველოდები. პოლიტიკის კანონები მკარნახობს, რომ არ იქნება ამ პირობებში სტაბილურობა.
ძვირფასო კოტიკო, არ მეთანხმებით, რომ მოქალაქეების პირად და ბიზნეს საქმიანობას, ასევე, ქვეყნის ნორმალურ ფუნქციონირებას დემონსტრაციის დაშლა კი არ უზრუნველყოფს, არამედ – ხელისუფლების უნარი, უპასუხოს გამოწვევებს და მოხსნას იმ საკითხების სიმწვავე, რომელთა მოსაგვარებლად გამოდის ხალხი ქუჩაში?
თქვენ როგორ ფიქრობთ, ძვირფასო კომენტატორებო, შესაძლებელია საქართველოში დღეს არსებული პროტესტის გადალახვა ხელისუფლების მხრიდან დათმობების გარეშე? რას ველოდებით? შესაძლებელია, მხოლოდ კანონების გამკაცრებით, ახალგაზრდების ცემით და დაჭერით სტაბილურობის ხანგრძლივად აღდგენა? და, ზოგადად, ძალისმიერი პოლიტიკა არის თუ არა ის გზა, რომელიც ჩვენი საერთო სამშობლოს განვითარებას უნდა დაედოს საფუძვლად?
ძვირფასო კოტიკო, მაინც არის ერთი არსებითი განსხვავება საქართველოსა და აყვავებული დემოკრატიის ქვეყნებში ჩატარებულ/დაშლილ დემონსტრაციებს შორის, რაზე მსჯელობაც პრობლემის გულისგულში ჩაგვახედებს.
დასავლეთში პრეზიდენტის ძალაუფლებას მისივე პასუხისმგებლობა აბალანსებს, რაც, თავის მხრივ, ხალხის ძალაუფლების აღიარებას გულისხმობს. იქაც დგება მომენტები, როდესაც ხალხი ქუჩაში გამოდის და ქვეყნის განვითარების სტაბილურობას საფრთხე ექმნება. მაგრამ, როგორც წესი, აყვავებული დემოკრატიის ქვეყნები ბეწვის ხიდზე მშვიდობიანად გადიან და, მთლიანობაში, სტაბილურობას ინარჩუნებენ. როგორ? როგორც წიგნებში წერია, ერთადერთი გზით – ხელისუფლება ქმედობაუნარიანია, გადაჭრას პროტესტის გამომწვევი პრობლემები.
სწორედ ამ ქმედობაუნარიანობაზე ვფიქრობდი, როდესაც კოტიკოს მოსაზრება „წამომეწია“ მთავრობის უფლებაზე – დაშალოს დემონსტრაცია. როდესაც საპროტესტო აქციაში მონაწილე მოქალაქეები კანონს არღვევენ, ცხადია, ხელისუფლების მოვალეობაა, დაიცვას წესრიგი. მაგრამ, მეორე მხრივ, როდესაც მოქალაქეები ქუჩაში გამოდიან პროტესტის ნიშნად, ისევ და ისევ ხელისუფლების მოვალეობაა, მოძებნოს ქმედითი გადაწყვეტილებები ხალხის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად. ასე ნაწილდება პასუხისმგებლობა და ძალაუფლება ხალხსა და ხელისუფლებას შორის, რაც სტაბილურობის შენარჩუნებას უდევს საფუძვლად დასავლეთის ქვეყნებში.
როგორც კი წონასწორობა აღდგენილია, მოქალაქეები კარგავენ ინტერესს ხელისუფლების მიმართ. ამაზე ამბობენ ხოლმე საქართველოში – ევროპის განვითარებულ ქვეყნებში მოქალაქემ შეიძლება პრეზიდენტის გვარი არ იცოდესო. შესაძლოა, გვარები არ იცოდნენ, მაგრამ ის კი ნამდვილად იციან, რომ კრიტიკულ მომენტებში მოქალაქეების ხელში არანაკლები ძალაუფლებაა, ვიდრე ხელისუფლების ხელში.
ეს ამბავი მე მართლა წიგნების მეშვეობით ვიცი და თუ სინამდვილეში ასე არ ხდება, მაშინ გვიამბონ იმ კომენტატორებმა, რომლებიც უცხოეთში ცხოვრობენ – რითი მთავრდება ხოლმე საპროტესტო დემონსტრაციები განვითარებული დემოკრატიის ქვეყნებში.
ახლა ისიც ვთქვათ, რა მოხდა ჩვენთან.
მიხეილ სააკაშვილმა შეძლო პროტესტის მწვავე ფაზის ჩაქრობა ისე, რომ აქციის მონაწილეებისთვის ერთი მისხალიც არ დაუთმია. მართალია, აქციების ერთადერთი გაცხადებული მოთხოვნა პრეზიდენტის გადადგომა იყო, მაგრამ ქვეყანაში ბევრი მწვავე საკითხია, რომელთა განხილვა და გადაწყვეტა საზოგადოების მხრიდან პროტესტისა თუ აგრესიის ხარისხს შეამცირებდა – რადგან ხალხს გაუჩენდა საკუთარი ძალის შეგრძნებას და განცდას, რომ მისი პროტესტი შესმენილი და გათვალისწინებულია ხელისუფლების მიერ. მაგრამ ეს არ მოხდა.
დღეს გვაქვს მდგომარეობა, როდესაც ხელისუფლებისა და ოპოზიციის დაპირისპირებაში მოგებულია ხელისუფლება, მაგრამ საზოგადოების პროტესტული ნაწილის არც ერთი პრეტენზია (რომელთა ამოკითხვა ჩვენს ბლოგზეც მშვენივრად შეიძლება) დაკმაყოფილებული არ არის. შესაბამისად, კონფლიქტი ფორმალურად ამოწურვის სტადიაშია, შინაარსობრივად კი სულ უფრო მეტად მწვავდება.
ის ფაქტი, რომ ოპოზიციამ საზოგადოების პროტესტულად განწყობილი ნაწილის მოლოდინი ვერ გაამართლა, ხელისუფლებას არაფერს ჰმატებს. ოპოზიციასთან ერთად, ვერც ხელისუფლებამ „ივარგა“, რადგან მას, თავის მხრივ, არ აღმოაჩნდა უნარი, დაეცვა ბალანსი საკუთარ ძალაუფლებასა და ხალხის ძალაუფლებას შორის. სწორედ ამის გამო, ოპოზიციის „გაფარჩაკების“ ფონზეც კი, პირადად მე სტაბილურობას არ ველოდები. პოლიტიკის კანონები მკარნახობს, რომ არ იქნება ამ პირობებში სტაბილურობა.
ძვირფასო კოტიკო, არ მეთანხმებით, რომ მოქალაქეების პირად და ბიზნეს საქმიანობას, ასევე, ქვეყნის ნორმალურ ფუნქციონირებას დემონსტრაციის დაშლა კი არ უზრუნველყოფს, არამედ – ხელისუფლების უნარი, უპასუხოს გამოწვევებს და მოხსნას იმ საკითხების სიმწვავე, რომელთა მოსაგვარებლად გამოდის ხალხი ქუჩაში?
თქვენ როგორ ფიქრობთ, ძვირფასო კომენტატორებო, შესაძლებელია საქართველოში დღეს არსებული პროტესტის გადალახვა ხელისუფლების მხრიდან დათმობების გარეშე? რას ველოდებით? შესაძლებელია, მხოლოდ კანონების გამკაცრებით, ახალგაზრდების ცემით და დაჭერით სტაბილურობის ხანგრძლივად აღდგენა? და, ზოგადად, ძალისმიერი პოლიტიკა არის თუ არა ის გზა, რომელიც ჩვენი საერთო სამშობლოს განვითარებას უნდა დაედოს საფუძვლად?
