რამდენიმე კვირის წინ პრაღამ ცხოველთა უფლებების სფეროში საერთაშორისო კონფერენციას უმასპინძლა. ეს კონფერენცია პერიოდულად იმართება და სხვადასხვა ქვეყნის აქტივისტს თუ სპეციალისტს აერთიანებს. საქართველოდან კონფერენციაში მონაწილეობდა არასამთავრობო ორგანიზაცია „ცხოველთა დაცვის კომიტეტის“ წარმომადგენელი ლექსო ხუბულავა, რომელიც, სხვათა შორის, ამავდროულად, საქართველოში პოპულარული დასაქმების ვებსაიტის, jobs.ge-ს დამაარსებელიც არის. ლექსო ხუბულავა პრაღაში ჩვენს რადიოსაც ესტუმრა. პირველი შეკითხვა კონფერენციის შესახებ დავუსვით.
ლექსო ხუბულავა: ეს იყო საერთაშორისო კონფერენცია ცხოველთა დაცვის და ცხოველთა კეთილდღეობის სფეროში, რომელსაც პერიოდულად აწყობს სხვადასხვა ორგანიზაცია. წელს მისი სპონსორი იყო ბრიტანული ორგანიზაცია Dog's Trust-ი. კონფერენცია ორი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა და განიხილებოდა ისეთი საკითხები, როგორიცაა მაწანწალა ცხოველთა ჰუმანური კონტროლი, მოხალისეების მოზიდვა, თანხების მოზიდვა, არასამთავრობო ორგანიზაციის მართვა, ცხოველთა თავშესაფრის მართვა, ცხოველთა სტერილიზაციის ეფექტური მეთოდები და ასე შემდეგ.
რადიო თავისუფლება: როგორც ადამიანს, რომელსაც ამ სფეროში საქართველოში არსებული ვითარების დიდი გამოცდილება აქვს, რა კონტრასტებზე შეგიძლია ისაუბრო? საქართველოს სიტუაცია რომ შევადაროთ, დავუშვათ, დასავლეთის ქვეყნებში არსებულ ვითარებას?
ლექსო ხუბულავა: ბუნებრივია, კონფერენციაზე პრეზენტაციებს როცა აკეთებდნენ, ძალიან ბევრი რამ ჩემთვის იყო ძალიან უცხო. არა იმიტომ, რომ მე არ გამეგო ამის შესახებ - უბრალოდ, ისინი სულ სხვა გარემოში ცხოვრობენ. დასავლეთის ქვეყნებში იმდენად წინ წასულია სიტუაცია, რომ მათ ისეთ დეტალებზე შეუძლიათ ლაპარაკი, როგორიცაა, მაგალითად, რომელი კომპანიის მიერ წარმოებული მიკროჩიპი ჯობია ცხოველის იდენტიფიკაციისთვის. ჩვენ კი იმაზე ვსაუბრობთ, მერიას როგორმე შევუთანხმოთ ის, რომ სტერილიზებულ ცხოველს რაიმე ძალიან იაფფასიანი იდენტიფიკაციის საშუალება მიეცეს.
რადიო თავისუფლება: ეს რაზეა დამოკიდებული - ქვეყნის სოციო-ეკონომიკურ მდგომარეობაზე თუ უფრო კულტურულ განვითარებაზე, ჰუმანურობის დონეზე, რაც უკავშირდება ან არ უკავშირდება ამა თუ იმ საზოგადოების ეკონომიკურ მაჩვენებელს?
ლექსო ხუბულავა: ვფიქრობ, ერთიც არის და მეორეც. ბუნებრივია, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს იმას, ადგილობრივი მოსახლეობა რამდენად არის ტოლერანტული ცხოველების მიმართ. მე ვიტყოდი, რომ ქართული მოსახლეობა არ არის ტოლერანტული ცხოველების მიმართ. ისინი ტოლერანტულები არიან მხოლოდ წმინდა სისხლის ძაღლების მიმართ - მხოლოდ იმის გამო, რომ ამით თავი შეუძლიათ გამოიჩინონ.
თუმცა სიტუაცია ნელ-ნელა იცვლება. მაგალითად, ახლახან ჩვენმა ორგანიზაციამ თბილისში ჩაატარა აქცია, რომელიც იდეაში საერთაშორისო იყო, მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში ჩატარდა. აქციის მიზანი იყო ხელისუფლებისთვის მოგვეწოდებინა, გაემკაცრებინა კანონმდებლობა ცხოველთა მიმართ სისასტიკის წინააღმდეგ. ხალხი აქციაზე ფეისბუქის მეშვეობით მოვიწვიეთ და საკმაო რაოდენობა მოვიდა - დაახლოებით 50-70 ადამიანი მაინც იყო.
რადიო თავისუფლება: და მაინც, ხშირად ამბობენ ხოლმე, - და ამ შეკითხვას, ალბათ, აქვს არსებობის უფლება, - რატომ უნდა ვიზრუნოთ ცხოველებზე ამ ეტაპზე, როცა ადამიანებთან დაკავშირებული ამდენი პრობლემაა გადასაჭრელი, ამდენ ადამიანს უჭირს და მათზე ვერ ვზრუნავთ დღეს?
ლექსო ხუბულავა: მოდით, ჰუმანურობის საკითხი დავივიწყოთ და სიტუაციას წმინდად პრაგმატული თვალსაზრისით შევხედოთ. ჩვენ გვაწუხებს მაწანწალა ძაღლების პრობლემა. გვაწუხებს იმის გამოც, რომ ისინი ძალაუნებურად ხდებიან ცოფის მატარებლები. ხოლო ის მეთოდები, რომლებსაც საქართველოს ხელისუფლება დღესდღეობით იყენებს უსახლკარო ცხოველების კონტროლისთვის, არის არა თუ არაჰუმანური, არამედ არაეფექტურიც. ამ მეთოდს არავინ არ იყენებს, არც ერთ განვითარებულ ქვეყანაში.
რადიო თავისუფლება: რაში მდგომარეობს ეს მეთოდი?
ლექსო ხუბულავა: დაჭერა და მოკვლა. მეტი არაფერი. დაჭერა და მოკვლა, როგორც თვითონ ამბობენ, ელექტროშოკის გამოყენებით.
რადიო თავისუფლება: „როგორც თვითონ ამბობენ“ რას ნიშნავს? არ ხართ დარწმუნებული?
ლექსო ხუბულავა: ჩვენ არ გვაქვს იქ დასწრების უფლება. ეს არის კომერციული საწარმო, რომელსაც ადგილობრივი ხელისუფლებისგან აქვს მიღებული კონტრაქტი და არ გვაქვს იმის საშუალება, რომ დავაკვირდეთ, როგორ ხოცავენ ამ ცხოველებს. ძირითადი აქცენტი იმაზე მინდა გავაკეთო, რომ ეს მეთოდი არაეფექტურია, იმიტომ რომ როდესაც უსახლკარო ცხოველების გარკვეულ მოსახლეობას გარკვეულ ტერიტორიაზე ხოცავ, მათ ადგილს სხვა ძაღლები იკავებენ - თუ კონკრეტულად ძაღლებზე ვსაუბრობთ. ყველაზე ეფექტიანი მეთოდი იქნება ამ ცხოველთა სტერილიზაცია და ისევ გაშვება. ბუნებრივია, აქ იგულისხმება ის ძაღლები, რომლებიც საფრთხეს არ უქმნიან ადგილობრივ მოსახლეობას და რომლებიც არ არიან დაავადებული.
რადიო თავისუფლება: ესე იგი თქვენი ორგანიზაცია, ძირითადად, მაწანწალა ძაღლების ეფექტიანი კონტროლის მიღწევაზე მუშაობს და ნაკლებად ამახვილებს ყურადღებას ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა, ვთქვათ, სასაკლაოების თემა - მაწანწალა ცხოველების დახოცვის ან შინაური ცხოველების დაკვლის მეთოდების საკითხი?
ლექსო ხუბულავა: ჩვენი ორგანიზაცია იმისთვის შეიქმნა, რომ ადამიანებს, რომლებიც ჩვენს ორგანიზაციაში არიან, ცხოველებზე გული შესტკივათ. მაგრამ, ბუნებრივია, სიტუაციას მოსახლეობის და ხელისუფლების თვალით უნდა შევხედოთ. რომ ახლა გამოვიდეთ და ვთქვათ, ცხოველებს ასე ნუ კლავთ, რომ მათ ეს სტკივათ - ბუნებრივია, არავინ მოგვისმენს, იმიტომ რომ ყველაფერი პრაგმატიზმამდე და თანხებამდე დადის.
რადიო თავისუფლება: საქართველოში ცხოველების მიმართ დამოკიდებულებას ზოგადად როგორ აღწერდი? წეღან ახსენე, რომ იქ, ძირითადად, სუფთა სისხლის ძაღლები მოსწონთ…
ლექსო ხუბულავა: დიახ. საქართველოში მოსწონთ, ძირითადად, წმინდასისხლა ძაღლები, იმიტომ რომ ამით შეუძლიათ თავი მოიწონონ. ბუნებრივია, არის მოსახლეობის ძალიან მცირე ნაწილი, - მადლობა ღმერთს, რომ არის, - რომლებიც უვლიან, აჭმევენ უსახლკარო ცხოველებს, რომლებიც ქუჩიდან იყვანენ ამ ცხოველებს, ჰყავთ ძაღლები, კატები… კატები ზოგადად არაპოპულარულნი არიან საქართველოში, იმიტომ რომ კატით თავის მოწონება ცოტა რთულია. მაგრამ თუ ეს სპარსული კატაა, ბუნებრივია, მდიდარი ოჯახი სიამოვნებით გაიღებს რამდენიმე ასეულ ლარს ან დოლარს, რომ ეს კატა შეიძინოს და თავი მოიწონოს. მაგრამ ძალიან იშვიათია შემთხვევა, როცა ქუჩიდან აიყვანენ კატას.
რადიო თავისუფლება: კანონმდებლობის მხრივ რა მდგომარეობაა? დავუშვათ, ცხოველთა მიმართ სისასტიკე ისჯება? და თუ მოხდა შემთხვევა, რომ ასეთ ფაქტს შევესწარით, ასეთ დროს რა უნდა გააკეთოს მოქალაქემ?
ლექსო ხუბულავა: საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის თანახმად, - 259-ე მუხლის თანახმად, - ცხოველის მიმართ გაუმართლებელი სისასტიკე, რამაც მისი დასახიჩრება ან სიკვდილი გამოიწვია, ისჯება. მაგრამ ჩემთვის არ არის ცნობილი არც ერთი შემთხვევა, როცა ეს მუხლი სისრულეში იქნა მოყვანილი. მეორე მხრივ, თუკი რომელიმე მსმენელი, რომელიც ჩვენს დღევანდელ სიუჟეტს უსმენს, გახდა მოწმე ცხოველთა მიმართ სისასტიკის, მას თავისუფლად შეუძლია გამოიძახოს პატრული და მოიყვანოს 259-ე მუხლი.
რადიო თავისუფლება: რა იგულისხმება ცხოველთა მიმართ სისასტიკეში, ესეც დავაკონკრეტოთ.
ლექსო ხუბულავა: თვითონ მუხლი ძალიან ბუნდოვანია და მე აბსოლუტურად დარწმუნებული ვარ, რომ ამ მუხლის გამოყენება შეუძლებელი იქნება ისეთ შემთხვევაში, როდესაც საუბარი გვაქვს, ვთქვათ, შინაური ცხოველის დაკვლაზე. მაგრამ თუკი რომელიმე მოქალაქე გახდა მოწმე იმისა, თუ როგორ სცემენ ძაღლს ან კატას, ამ შემთხვევაში ეს მუხლი გამოიყენება. მაგრამ, მეორე მხრივ, ეს მუხლი, სავარაუდოდ, არ შეეხება ცხოველთა კონტროლის, სამწუხაროდ, ლეგალურ მეთოდებს - ანუ ძაღლმჭერი მანქანების მოქმედებას.
რადიო თავისუფლება: საქართველოში, თქვენი ორგანიზაციის აზრით, ცხოველების მიმართ სისასტიკე უფროა პრობლემა თუ ამ თემის მიმართ გულგრილი დამოკიდებულება?
ლექსო ხუბულავა: ალბათ, უფრო მეორე, იმიტომ რომ მოსახლეობა რომ იყოს უფრო მგრძნობიარე და არსებული მდგომარეობა მას უფრო რომ აღაშფოთებდეს, საქმე სხვაგვარად იქნებოდა.
რადიო თავისუფლება: რადგან საერთაშორისო პრაქტიკასთან გაქვს შეხება, ალბათ, ფსიქოლოგების გამოკვლევებსაც იცნობ. როგორ ხსნიან თანამედროვე ფსიქოლოგები ცხოველთა მიმართ სისასტიკეს? ეს ხშირად უკვე ბავშვებში იჩენს თავს - სკოლის მოსწავლეებში, უფრო ადრინდელ ასაკშიც. რა იწვევს ცხოველთა მიმართ სასტიკ დამოკიდებულებას ბავშვებში და ხომ არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ეს აგრესიული მუხტი ბავშვს ცხოვრების მანძილზეც გაჰყვება და მომავალში მან შეიძლება ადამიანებსაც შეუქმნას საფრთხე?
ლექსო ხუბულავა: ამერიკის გამოძიების ფედერალურ ბიუროში არის საგანგებო განყოფილება, რომელიც თვალყურს ადევნებს ცხოველების მიმართ სისასტიკეში შემჩნეულ მოზარდებს. ცნობილია, რომ ყველა ცნობილი სერიული მკვლელი ცხოველთა წამებით იწყებდა. მსოფლიოში ათი ყველაზე ცნობილი სერიული მკვლელის საქმე რომ ავიღოთ, ისინი ცხოველთა ხოცვით და წამებით იწყებდნენ. ბუნებრივია, შეუძლებელია იმის თქმა, რომ ყველა ბავშვი, ვინც სისასტიკეს იჩენს ცხოველთა მიმართ, სასტიკი ადამიანი გაიზრდება - მე ვიმედოვნებ, რომ ადრე თუ გვიან ის მიხვდება, რომ არასწორად იქცეოდა. მაგრამ თავად ის ფაქტი, რომ ბავშვი იჩენს სისასტიკეს ცხოველთა მიმართ, ვფიქრობ, გარკვეულწილად სიგნალი უნდა გახდეს მშობლისთვის ან მისი გარშემომყოფებისთვის, რომ რაღაც წესრიგში არ არის.
რადიო თავისუფლება: ხომ არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მშობლების ნაწილი - განსაკუთრებით ბიჭებთან მიმართებით -ფიქრობს, რომ ზედმეტი გულისხმიერებაც შეიძლება ცუდი იყოს, შემდეგ ეს ბიჭი “დაიჩაგროს” ცხოვრებაში, რომ ცხოველის მიმართ ზედმეტი გულჩვილობა არ არის მაინცდამაინც, ასე ვთქვათ, “კაცური” ქმედება?
ლექსო ხუბულავა: გეთანხმებით, ეს მომენტი არსებობს, ბუნებრივია. მაგრამ, მეორე მხრივ, სხვა ასპექტს შევხედოთ: მაშინ მათ მათზე უფრო უმწეო და უმცროსი ადამიანების დაჩაგვრას რატომ არ აიძულებენ? მხოლოდ იმიტომ, რომ ამ ადამიანებს თავის დაცვა შეუძლიათ - იქნება ეს ლეგალური თუ რაიმე სხვა გზით. ცხოველებს თავის დაცვა არ შეუძლიათ და ამიტომაც ხდებიან ადვილი სამიზნეები. კი, გეთანხმებით - ეგ არის ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც, ვთქვათ, მამები თვალს ხუჭავენ, თუკი ბიჭი, მათი შვილი, ცხოველთა მიმართ იჩენს სისასტიკეს. მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ ეს არანაირად არ წარმოადგენს ვაჟკაცობის საზომს. ჩვენ თავიდან უნდა ამოვიგდოთ ეს ძველი საზომები - რომ ვაჟკაცობა სხვის დაჩაგვრას ნიშნავს.
რადიო თავისუფლება: პირიქით, შეიძლება სწორედ სუსტის გამოქომაგება იყოს ვაჟკაცობა.
ლექსო ხუბულავა: აბსოლუტურად.
რადიო თავისუფლება: ზოგადად რომ ვილაპარაკოთ, მე როგორც ვიცი, ცხოველთა უფლებების ან ცხოველთა კეთილდღეობის დამცველები, ძირითადად, ოთხ სფეროზე ლაპარაკობენ ხოლმე. ერთია ინდუსტრიული ფერმები, სადაც ხორცის წარმოება და მასობრივი სასაკლაოებია; მეორეა ტანსაცმლის და მოდის ინდუსტრია - ბეწვეული და ასე შემდეგ; ასევე სამედიცინო და კოსმეტიკური ლაბორატორიები - ცხოველებზე ექსპერიმენტები; და გასართობი ინდუსტრია - ცირკები, ზოოპარკები… თუ შეიძლება გკითხო, ამ სფეროებიდან რომელი მიგაჩნია საქართველოსთვის პრობლემურად?
ლექსო ხუბულავა: ჩვენ თითქმის ყველა მათგანთან გვქონია შეხება, მაგრამ პრიორიტეტების დასახვა გვიწევს. დღესდღეობით, როგორც ვთქვით, უსახლკარო ცხოველების პრობლემა ყველაზე დიდი პრობლემაა. თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ თუკი მოგვეცემა შესაძლებლობა რომელიმე სხვა საკითხზე გავამახვილოთ ყურადღება, ამ შანსს არ გამოვიყენებთ. მაგალითად, დაახლოებით 5 წლის წინ სატელევიზიო სიუჟეტი გავიდა იმის შესახებ, რომ მაკა ასათიანი, რომელიც მაშინ საქართველოში მოღვაწეობდა, ამზადებდა მოდელებს რომელიღაცა საერთაშორისო გამოფენისთვის და მას ამისთვის ერთ-ერთმა სპონსორმა კომპანიამ ბეწვეული გადასცა. ჩვენ მაშინ ძალიან სპონტანურად მას გავუგზავნეთ ვიდეო, რომლის მთავარი გმირი იყო პოლ მაკარტნის შვილი, სტელა მაკარტნი, ცნობილი დიზაინერი - ასე ვთქვათ, ასათიანის ბრიტანელი კოლეგა. სტელა მაკარტნი საუბრობდა იმაზე, თუ როგორი ტანჯვით იხოცებიან მელიები საგანგებო ფერმებში, რომ შემდეგ მათი ბეწვეულისგან ქურქი დაამზადონ. ისე მოხდა, რომ მედიამ უცებ აიტაცა ეს თემა, იმიტომ რომ ამ საქმეში ცნობილი ადამიანი იყო ჩართული და თემაც სკანდალური იყო. გაოცებული ვიყავი - ერთ დღეში სამი ინტერვიუ ჩამომართვეს ამ საკითხზე. შემდეგ მაკა ასათიანმა გვიპასუხა, რომ საუბარი იყო ძალიან მცირე მოცულობის ბეწვეულზე - ბუნებრივია, ის ბეწვეულის გამოყენებაზე უარს არ იტყოდა.
რადიო თავისუფლება: ასევე ამბობენ ხოლმე, რომ შინაური ცხოველების მიმართ სისასტიკის ხარისხი თვისებრივად ახალ სიბრტყეში გადავიდა ინდუსტრიალიზაციასთან ერთად, სამეწარმეო საქმიანობის გამასობრივებასთან ერთად. თუ უწინ იყვნენ გლეხები, რომლებსაც თავიანთ ფერმებში ჰყავდათ, მაგალითად, ძროხები, - შემდეგ ამ ძროხებს კლავდნენ და ხორცს იყენებდნენ, - ახლა გვაქვს მასობრივი სასაკლაოები, სადაც დაკვლის პროცესს ტექნიკა აგვარებს და სადაც შინაური ცხოველები აბსოლუტურად გაუსაძლის მდგომარეობაში იმყოფებიან. ხშირად ისინი დღის სინათლესაც ვერ ნახულობენ, იღებენ ჰორმონებს, ანტიბიოტიკებს. თქვენი გამოცდილებიდან, რას ფიქრობთ ამაზე?
ლექსო ხუბულავა: ეს ინდუსტრია - ხორცის წარმოების ინდუსტრია - საგრძნობლად გაიზარდა საქართველოში. იქმნება ახალ-ახალი ფერმები და კომპანიები, რომელთაც თავიანთი პროდუქცია გამოაქვთ ბაზარზე. სამწუხაროდ, ჩვენ არ გვაქვს ინფორმაცია იქ არსებული პირობების შესახებ, იმიტომ რომ ეს კერძო საწარმოებია და ვითარების კვლევა ძალიან რთული იქნება. არა მგონია, რომ საქართველოში არსებობდეს კანონმდებლობა, რომელიც არეგულირებდეს ამ სფეროში, ვთქვათ, რამდენად ფართო უნდა იყოს გალია, სადაც ეს ცხოველები იმყოფებიან, ან რამდენად ჰუმანური მეთოდები გამოიყენება მათ დასახოცად.
რადიო თავისუფლება: ასეთი მოსაზრებაც არსებობს, რომ ცხოველებს არ აქვთ ცნობიერება, მათ არ იციან, რა არის უფლებები, მათ არ შეიძლება იცოდნენ, რა არის კეთილდღეობა. რატომ უნდა მივუდგეთ მათ ჩვენი - ადამიანური - მორალური თუ ეთიკური საზომით?
ლექსო ხუბულავა: იმიტომ რომ მათ აქვთ ტკივილის შეგრძნება. ეს ერთი ასპექტი კი ყველა დანარჩენს გადაფარავს.
ლექსო ხუბულავა: ეს იყო საერთაშორისო კონფერენცია ცხოველთა დაცვის და ცხოველთა კეთილდღეობის სფეროში, რომელსაც პერიოდულად აწყობს სხვადასხვა ორგანიზაცია. წელს მისი სპონსორი იყო ბრიტანული ორგანიზაცია Dog's Trust-ი. კონფერენცია ორი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა და განიხილებოდა ისეთი საკითხები, როგორიცაა მაწანწალა ცხოველთა ჰუმანური კონტროლი, მოხალისეების მოზიდვა, თანხების მოზიდვა, არასამთავრობო ორგანიზაციის მართვა, ცხოველთა თავშესაფრის მართვა, ცხოველთა სტერილიზაციის ეფექტური მეთოდები და ასე შემდეგ.
რადიო თავისუფლება: როგორც ადამიანს, რომელსაც ამ სფეროში საქართველოში არსებული ვითარების დიდი გამოცდილება აქვს, რა კონტრასტებზე შეგიძლია ისაუბრო? საქართველოს სიტუაცია რომ შევადაროთ, დავუშვათ, დასავლეთის ქვეყნებში არსებულ ვითარებას?
ლექსო ხუბულავა: ბუნებრივია, კონფერენციაზე პრეზენტაციებს როცა აკეთებდნენ, ძალიან ბევრი რამ ჩემთვის იყო ძალიან უცხო. არა იმიტომ, რომ მე არ გამეგო ამის შესახებ - უბრალოდ, ისინი სულ სხვა გარემოში ცხოვრობენ. დასავლეთის ქვეყნებში იმდენად წინ წასულია სიტუაცია, რომ მათ ისეთ დეტალებზე შეუძლიათ ლაპარაკი, როგორიცაა, მაგალითად, რომელი კომპანიის მიერ წარმოებული მიკროჩიპი ჯობია ცხოველის იდენტიფიკაციისთვის. ჩვენ კი იმაზე ვსაუბრობთ, მერიას როგორმე შევუთანხმოთ ის, რომ სტერილიზებულ ცხოველს რაიმე ძალიან იაფფასიანი იდენტიფიკაციის საშუალება მიეცეს.
რადიო თავისუფლება: ეს რაზეა დამოკიდებული - ქვეყნის სოციო-ეკონომიკურ მდგომარეობაზე თუ უფრო კულტურულ განვითარებაზე, ჰუმანურობის დონეზე, რაც უკავშირდება ან არ უკავშირდება ამა თუ იმ საზოგადოების ეკონომიკურ მაჩვენებელს?
ლექსო ხუბულავა: ვფიქრობ, ერთიც არის და მეორეც. ბუნებრივია, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს იმას, ადგილობრივი მოსახლეობა რამდენად არის ტოლერანტული ცხოველების მიმართ. მე ვიტყოდი, რომ ქართული მოსახლეობა არ არის ტოლერანტული ცხოველების მიმართ. ისინი ტოლერანტულები არიან მხოლოდ წმინდა სისხლის ძაღლების მიმართ - მხოლოდ იმის გამო, რომ ამით თავი შეუძლიათ გამოიჩინონ.
ის მეთოდები, რომლებსაც საქართველოს ხელისუფლება დღესდღეობით იყენებს უსახლკარო ცხოველების კონტროლისთვის, არის არა თუ არაჰუმანური, არამედ არაეფექტურიც
რადიო თავისუფლება: და მაინც, ხშირად ამბობენ ხოლმე, - და ამ შეკითხვას, ალბათ, აქვს არსებობის უფლება, - რატომ უნდა ვიზრუნოთ ცხოველებზე ამ ეტაპზე, როცა ადამიანებთან დაკავშირებული ამდენი პრობლემაა გადასაჭრელი, ამდენ ადამიანს უჭირს და მათზე ვერ ვზრუნავთ დღეს?
ლექსო ხუბულავა: მოდით, ჰუმანურობის საკითხი დავივიწყოთ და სიტუაციას წმინდად პრაგმატული თვალსაზრისით შევხედოთ. ჩვენ გვაწუხებს მაწანწალა ძაღლების პრობლემა. გვაწუხებს იმის გამოც, რომ ისინი ძალაუნებურად ხდებიან ცოფის მატარებლები. ხოლო ის მეთოდები, რომლებსაც საქართველოს ხელისუფლება დღესდღეობით იყენებს უსახლკარო ცხოველების კონტროლისთვის, არის არა თუ არაჰუმანური, არამედ არაეფექტურიც. ამ მეთოდს არავინ არ იყენებს, არც ერთ განვითარებულ ქვეყანაში.
რადიო თავისუფლება: რაში მდგომარეობს ეს მეთოდი?
ლექსო ხუბულავა: დაჭერა და მოკვლა. მეტი არაფერი. დაჭერა და მოკვლა, როგორც თვითონ ამბობენ, ელექტროშოკის გამოყენებით.
რადიო თავისუფლება: „როგორც თვითონ ამბობენ“ რას ნიშნავს? არ ხართ დარწმუნებული?
ლექსო ხუბულავა: ჩვენ არ გვაქვს იქ დასწრების უფლება. ეს არის კომერციული საწარმო, რომელსაც ადგილობრივი ხელისუფლებისგან აქვს მიღებული კონტრაქტი და არ გვაქვს იმის საშუალება, რომ დავაკვირდეთ, როგორ ხოცავენ ამ ცხოველებს. ძირითადი აქცენტი იმაზე მინდა გავაკეთო, რომ ეს მეთოდი არაეფექტურია, იმიტომ რომ როდესაც უსახლკარო ცხოველების გარკვეულ მოსახლეობას გარკვეულ ტერიტორიაზე ხოცავ, მათ ადგილს სხვა ძაღლები იკავებენ - თუ კონკრეტულად ძაღლებზე ვსაუბრობთ. ყველაზე ეფექტიანი მეთოდი იქნება ამ ცხოველთა სტერილიზაცია და ისევ გაშვება. ბუნებრივია, აქ იგულისხმება ის ძაღლები, რომლებიც საფრთხეს არ უქმნიან ადგილობრივ მოსახლეობას და რომლებიც არ არიან დაავადებული.
რადიო თავისუფლება: ესე იგი თქვენი ორგანიზაცია, ძირითადად, მაწანწალა ძაღლების ეფექტიანი კონტროლის მიღწევაზე მუშაობს და ნაკლებად ამახვილებს ყურადღებას ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა, ვთქვათ, სასაკლაოების თემა - მაწანწალა ცხოველების დახოცვის ან შინაური ცხოველების დაკვლის მეთოდების საკითხი?
ლექსო ხუბულავა: ჩვენი ორგანიზაცია იმისთვის შეიქმნა, რომ ადამიანებს, რომლებიც ჩვენს ორგანიზაციაში არიან, ცხოველებზე გული შესტკივათ. მაგრამ, ბუნებრივია, სიტუაციას მოსახლეობის და ხელისუფლების თვალით უნდა შევხედოთ. რომ ახლა გამოვიდეთ და ვთქვათ, ცხოველებს ასე ნუ კლავთ, რომ მათ ეს სტკივათ - ბუნებრივია, არავინ მოგვისმენს, იმიტომ რომ ყველაფერი პრაგმატიზმამდე და თანხებამდე დადის.
რადიო თავისუფლება: საქართველოში ცხოველების მიმართ დამოკიდებულებას ზოგადად როგორ აღწერდი? წეღან ახსენე, რომ იქ, ძირითადად, სუფთა სისხლის ძაღლები მოსწონთ…
რადიო თავისუფლება: კანონმდებლობის მხრივ რა მდგომარეობაა? დავუშვათ, ცხოველთა მიმართ სისასტიკე ისჯება? და თუ მოხდა შემთხვევა, რომ ასეთ ფაქტს შევესწარით, ასეთ დროს რა უნდა გააკეთოს მოქალაქემ?
ლექსო ხუბულავა: საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის თანახმად, - 259-ე მუხლის თანახმად, - ცხოველის მიმართ გაუმართლებელი სისასტიკე, რამაც მისი დასახიჩრება ან სიკვდილი გამოიწვია, ისჯება. მაგრამ ჩემთვის არ არის ცნობილი არც ერთი შემთხვევა, როცა ეს მუხლი სისრულეში იქნა მოყვანილი. მეორე მხრივ, თუკი რომელიმე მსმენელი, რომელიც ჩვენს დღევანდელ სიუჟეტს უსმენს, გახდა მოწმე ცხოველთა მიმართ სისასტიკის, მას თავისუფლად შეუძლია გამოიძახოს პატრული და მოიყვანოს 259-ე მუხლი.
რადიო თავისუფლება: რა იგულისხმება ცხოველთა მიმართ სისასტიკეში, ესეც დავაკონკრეტოთ.
ლექსო ხუბულავა: თვითონ მუხლი ძალიან ბუნდოვანია და მე აბსოლუტურად დარწმუნებული ვარ, რომ ამ მუხლის გამოყენება შეუძლებელი იქნება ისეთ შემთხვევაში, როდესაც საუბარი გვაქვს, ვთქვათ, შინაური ცხოველის დაკვლაზე. მაგრამ თუკი რომელიმე მოქალაქე გახდა მოწმე იმისა, თუ როგორ სცემენ ძაღლს ან კატას, ამ შემთხვევაში ეს მუხლი გამოიყენება. მაგრამ, მეორე მხრივ, ეს მუხლი, სავარაუდოდ, არ შეეხება ცხოველთა კონტროლის, სამწუხაროდ, ლეგალურ მეთოდებს - ანუ ძაღლმჭერი მანქანების მოქმედებას.
რადიო თავისუფლება: საქართველოში, თქვენი ორგანიზაციის აზრით, ცხოველების მიმართ სისასტიკე უფროა პრობლემა თუ ამ თემის მიმართ გულგრილი დამოკიდებულება?
ლექსო ხუბულავა: ალბათ, უფრო მეორე, იმიტომ რომ მოსახლეობა რომ იყოს უფრო მგრძნობიარე და არსებული მდგომარეობა მას უფრო რომ აღაშფოთებდეს, საქმე სხვაგვარად იქნებოდა.
რადიო თავისუფლება: რადგან საერთაშორისო პრაქტიკასთან გაქვს შეხება, ალბათ, ფსიქოლოგების გამოკვლევებსაც იცნობ. როგორ ხსნიან თანამედროვე ფსიქოლოგები ცხოველთა მიმართ სისასტიკეს? ეს ხშირად უკვე ბავშვებში იჩენს თავს - სკოლის მოსწავლეებში, უფრო ადრინდელ ასაკშიც. რა იწვევს ცხოველთა მიმართ სასტიკ დამოკიდებულებას ბავშვებში და ხომ არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ეს აგრესიული მუხტი ბავშვს ცხოვრების მანძილზეც გაჰყვება და მომავალში მან შეიძლება ადამიანებსაც შეუქმნას საფრთხე?
რადიო თავისუფლება: ხომ არ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მშობლების ნაწილი - განსაკუთრებით ბიჭებთან მიმართებით -ფიქრობს, რომ ზედმეტი გულისხმიერებაც შეიძლება ცუდი იყოს, შემდეგ ეს ბიჭი “დაიჩაგროს” ცხოვრებაში, რომ ცხოველის მიმართ ზედმეტი გულჩვილობა არ არის მაინცდამაინც, ასე ვთქვათ, “კაცური” ქმედება?
ლექსო ხუბულავა: გეთანხმებით, ეს მომენტი არსებობს, ბუნებრივია. მაგრამ, მეორე მხრივ, სხვა ასპექტს შევხედოთ: მაშინ მათ მათზე უფრო უმწეო და უმცროსი ადამიანების დაჩაგვრას რატომ არ აიძულებენ? მხოლოდ იმიტომ, რომ ამ ადამიანებს თავის დაცვა შეუძლიათ - იქნება ეს ლეგალური თუ რაიმე სხვა გზით. ცხოველებს თავის დაცვა არ შეუძლიათ და ამიტომაც ხდებიან ადვილი სამიზნეები. კი, გეთანხმებით - ეგ არის ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც, ვთქვათ, მამები თვალს ხუჭავენ, თუკი ბიჭი, მათი შვილი, ცხოველთა მიმართ იჩენს სისასტიკეს. მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ ეს არანაირად არ წარმოადგენს ვაჟკაცობის საზომს. ჩვენ თავიდან უნდა ამოვიგდოთ ეს ძველი საზომები - რომ ვაჟკაცობა სხვის დაჩაგვრას ნიშნავს.
რადიო თავისუფლება: პირიქით, შეიძლება სწორედ სუსტის გამოქომაგება იყოს ვაჟკაცობა.
ლექსო ხუბულავა: აბსოლუტურად.
ლექსო ხუბულავა: ჩვენ თითქმის ყველა მათგანთან გვქონია შეხება, მაგრამ პრიორიტეტების დასახვა გვიწევს. დღესდღეობით, როგორც ვთქვით, უსახლკარო ცხოველების პრობლემა ყველაზე დიდი პრობლემაა. თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ თუკი მოგვეცემა შესაძლებლობა რომელიმე სხვა საკითხზე გავამახვილოთ ყურადღება, ამ შანსს არ გამოვიყენებთ. მაგალითად, დაახლოებით 5 წლის წინ სატელევიზიო სიუჟეტი გავიდა იმის შესახებ, რომ მაკა ასათიანი, რომელიც მაშინ საქართველოში მოღვაწეობდა, ამზადებდა მოდელებს რომელიღაცა საერთაშორისო გამოფენისთვის და მას ამისთვის ერთ-ერთმა სპონსორმა კომპანიამ ბეწვეული გადასცა. ჩვენ მაშინ ძალიან სპონტანურად მას გავუგზავნეთ ვიდეო, რომლის მთავარი გმირი იყო პოლ მაკარტნის შვილი, სტელა მაკარტნი, ცნობილი დიზაინერი - ასე ვთქვათ, ასათიანის ბრიტანელი კოლეგა. სტელა მაკარტნი საუბრობდა იმაზე, თუ როგორი ტანჯვით იხოცებიან მელიები საგანგებო ფერმებში, რომ შემდეგ მათი ბეწვეულისგან ქურქი დაამზადონ. ისე მოხდა, რომ მედიამ უცებ აიტაცა ეს თემა, იმიტომ რომ ამ საქმეში ცნობილი ადამიანი იყო ჩართული და თემაც სკანდალური იყო. გაოცებული ვიყავი - ერთ დღეში სამი ინტერვიუ ჩამომართვეს ამ საკითხზე. შემდეგ მაკა ასათიანმა გვიპასუხა, რომ საუბარი იყო ძალიან მცირე მოცულობის ბეწვეულზე - ბუნებრივია, ის ბეწვეულის გამოყენებაზე უარს არ იტყოდა.
რადიო თავისუფლება: ასევე ამბობენ ხოლმე, რომ შინაური ცხოველების მიმართ სისასტიკის ხარისხი თვისებრივად ახალ სიბრტყეში გადავიდა ინდუსტრიალიზაციასთან ერთად, სამეწარმეო საქმიანობის გამასობრივებასთან ერთად. თუ უწინ იყვნენ გლეხები, რომლებსაც თავიანთ ფერმებში ჰყავდათ, მაგალითად, ძროხები, - შემდეგ ამ ძროხებს კლავდნენ და ხორცს იყენებდნენ, - ახლა გვაქვს მასობრივი სასაკლაოები, სადაც დაკვლის პროცესს ტექნიკა აგვარებს და სადაც შინაური ცხოველები აბსოლუტურად გაუსაძლის მდგომარეობაში იმყოფებიან. ხშირად ისინი დღის სინათლესაც ვერ ნახულობენ, იღებენ ჰორმონებს, ანტიბიოტიკებს. თქვენი გამოცდილებიდან, რას ფიქრობთ ამაზე?
ლექსო ხუბულავა: ეს ინდუსტრია - ხორცის წარმოების ინდუსტრია - საგრძნობლად გაიზარდა საქართველოში. იქმნება ახალ-ახალი ფერმები და კომპანიები, რომელთაც თავიანთი პროდუქცია გამოაქვთ ბაზარზე. სამწუხაროდ, ჩვენ არ გვაქვს ინფორმაცია იქ არსებული პირობების შესახებ, იმიტომ რომ ეს კერძო საწარმოებია და ვითარების კვლევა ძალიან რთული იქნება. არა მგონია, რომ საქართველოში არსებობდეს კანონმდებლობა, რომელიც არეგულირებდეს ამ სფეროში, ვთქვათ, რამდენად ფართო უნდა იყოს გალია, სადაც ეს ცხოველები იმყოფებიან, ან რამდენად ჰუმანური მეთოდები გამოიყენება მათ დასახოცად.
რადიო თავისუფლება: ასეთი მოსაზრებაც არსებობს, რომ ცხოველებს არ აქვთ ცნობიერება, მათ არ იციან, რა არის უფლებები, მათ არ შეიძლება იცოდნენ, რა არის კეთილდღეობა. რატომ უნდა მივუდგეთ მათ ჩვენი - ადამიანური - მორალური თუ ეთიკური საზომით?
ლექსო ხუბულავა: იმიტომ რომ მათ აქვთ ტკივილის შეგრძნება. ეს ერთი ასპექტი კი ყველა დანარჩენს გადაფარავს.
