„მთავრობაში აღარ ვარ, აქ იმიტომ წამოვედი, რომ რასაც ვფიქრობდი, ის მელაპარაკა. "ბორკილები" შეხსნილი მაქვს“, - უთხრა რადიო თავისუფლებას პოლონეთის ყოფილმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა და ევროპარლამენტარმა ვიტოლდ იან ვაშჩიკოვსკიმ ინტერვიუს დასასრულს. მისი პასუხები არც შინაარსით, არც ტერმინოლოგიითა და არც სულისკვეთებით არ ერგება არც ევროპელი მინისტრების და არც ბრიუსელის ბიუროკრატიულ, დავარცხნილ ენას.
ინტერვიუს დასაწყისში ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკიმ, რომელიც ევროკავშირ & უკრაინის საპარლამენტო დელეგაციას ხელმძღვანელობს, რადიო თავისუფლებას აუხსნა, რამდენად რეალურია უკრაინისთვის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მინიჭება, შემდეგ კი დასავლეთ ევროპის მიმართ წლებით დაგროვილ უკმაყოფილებაზე ისაუბრა და რუსეთის შესაჩერებლად კიდევ უფრო მკაცრი სანქციების იდეებიც გაუზიარა:
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: “დაჩქარებული წესებით ვაკეთებთ, მაგრამ ამ ყველაფერს ერთი თვე მაინც დასჭირდება - მოსალოდნელია, რომ უკრაინას მივცემთ კანდიდატი ქვეყნის სტატუსს, რადგან ეს
“თუ ჩუმად ზიხარ, შენც დამნაშავე ხარ, შენც გარეული ხარ ომში”
მეტწილად სიმბოლური გადაწყვეტილებაა, არავითარ დაუყოვნებლივ ფინანსურ ვალდებულებებს არ მოითხოვს ევროკავშირისგან. გამიზნულია უკრაინის ხელისუფლების მოტივაციის გასაძლიერებლად, იმის საჩვენებლად, რომ მათ ბრძოლას საკუთარი ქვეყნის დასაცავად ბრიუსელში აფასებენ. და თავისთავად ცხადია, კანდიდატის სტატუსის მიღება არ იძლევა იმის გარანტიებს, რომ კიევი წევრობასაც დაჩქარებული წესით მიიღებს - ამასთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებს, როგორც წესი, წლები სჭირდება.
რადიო თავისუფლება: ზელენსკიმ მოგიწოდათ, „დაამტკიცოთ თქვენი ევროპელობა“. როგორ აპირებთ ამას?
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: მე მგონი, ჩვენ კი არ მოგვიწოდა, ბერლინს, პარიზსა და რომს მოუწოდა - დედაქალაქებს. მათ უნდა უპასუხონ ამ კითხვას, იმიტომ რომ ბოლო წლების განმავლობაში უკიდურესად პრორუსული, პროპუტინული პოზიცია ეკავათ. გასულ კვირას გამოიღვიძეს, როდესაც ომი დაწყებული იყო, და არ დავუკარგავ, რომ რადიკალურად შეიცვალნენ, განსაკუთრებით გერმანია. მაგრამ ეს მათ უნდა აუხსნან პრეზიდენტ ზელენსკის, როგორ აპირებენ უკრაინას დაეხმარონ და პუტინის აგრესია შეაჩერონ. ჩვენ მათ ოცი წელი, მთელი ოცი წელი ჩავჩიჩინებდით, რომ ასე მოხდებოდა და ახლა, როგორც გერმანელები იტყვიან Schadenfreude-ს (სხვისი წუხილით მიღებული სიამოვნება) ვგრძნობ.
„უკრაინას ალბათ კანდიდატი ქვეყნის სტატუსს მივცემთ - ეს სიმბოლური გადაწყვეტილებაა
ოცი წელია, ვიცით, რომ პუტინი ამას იზამდა, განსაკუთრებით იმის შემდეგ, რაც უქნა საქართველოსა და ყირიმს. აშკარა იყო, რომ თავისას არ მოიშლიდა, ეს წელი კი განსაკუთრებით სახიფათო იყო - წელს ხომ პუტინი თავისი საბჭოთა კავშირის დაბადების ას წლისთავს ზეიმობს.
რადიო თავისუფლება: როგორ ფიქრობთ, ელოდა პუტინი დასავლეთის ასეთ რეაქციას?
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: პუტინი ელოდა, რუსული გამოთქმა რომ გამოვიყენოთ, რომ ევროპელები „პაშუმიატ, პაშუმიატ, და უსპაკოიატსია“ - იხმაურებენ და შემდეგ უკან მოგვადგებიან ბიზნესის გასაკეთებლადო. მას გერმანიასთან, საფრანგეთსა და იტალიასთან მჭიდრო ეკონომიკური კავშირების იმედი ჰქონდა და სჯეროდა, რომ ეს ქვეყნები, ფინანსური დანაკარგების შიშით, ვერ გაბედავდნენ, წინ აღდგომოდნენ, განსაკუთებით კი გერმანია. ვფიქრობ, პუტინი იმაზეც დებდა ფსონს, რომ ამერიკელები ქაბულიდან ქაოტური გამოსვლის შემდეგ, არ იქნებოდნენ მზად მასთან ახალ კონფრონტაციაში ჩასაბმელად. მოკლედ, დრო იხელთა და გადაწყვიტა ემოქმედა, ვიდრე დასავლეთი საკუთარი პრობლემებით იყო გართული.
რადიო თავისუფლება: ველოდებით სანქციების მორიგ პაკეტს ევროკავშირისგან - სად და როგორ აპირებს ევროკავშირი უფრო მეტ ზეწოლას რუსეთზე?
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: პრობლემა ისაა, რომ ჯერ სანქციების პირველი ნაწილიც კი არ მიგვიღია წესიერად. მხოლოდ სამი თუ ოთხი რუსული ბანკი გავთიშეთ SWIFT-იდან, ეს საკმარისი არ არის.
„ჩვენ სახელმწიფო მოღვაწეები არ გვყავს - ჩვენ გვყავს წვრილი ვაჭრუკანები“
ეს უფხო პასუხია. რუსული გაზი ისევ მიედინება „Nord Stream I”-ის გაზსადენში. ასე რომ, მოდით, იმით დავიწყოთ, რომ სანქციების იმ პირველ რაუნდს წესიერად მივიღებთ. მაგრამ ამას ეწინააღმდეგებიან ნიდერლანდში, საფრანგეთსა და გერმანიაში. სანამ სანქციების პირველ ნაწილს სრულად არ დავნერგავთ, მეორე რაუნდზე ლაპარაკი ცარიელი ჟესტია. შემდეგ რა უნდა გავაკეთოთ? სანქციები უნდა დაწესდეს რუსი საზოგადოების დიდ ნაწილზე. რუსები უნდა გავრიცხოთ ყველგან და ყველაფრისგან. ცნობილი სახეები, სპორტსმენები, კულტურის მოღვაწეები, აკადემია და მკვლევრები - გამოყარეთ ჰარვარდიდან, სტოკჰოლმიდან, პარიზის თეატრ ოლიმპიიდან. ცდება, ვინც ფიქრობს, რომ ეს არის ოდენ პუტინის ომი უკრაინის წინააღმდეგ. ეს რუსეთის ომია უკრაინის წინააღმდეგ. ის ლეგალიზებულ იქნა დუმაში, ასობით კანონმდებლის მიერ. ათასობით რუსი ჯარისკაცი იბრძვის ამ ომში - ისინი დაქირავებულები არ არიან, და მათი ნაწილი მაინც იმიტომ არის იქ, რომ ომი სწყურიათ, უნდათ უკრაინელები დახოცონ, სჯერათ, რასაც კრემლი უქადაგებს. გადადგნენ დუმის წევრები პროტესტის ნიშნად? არა. დატოვა პუტინის ბიუროკრატიული აპარატის ათასობით წევრმა თანამდებობა პროტესტის ნიშნად? არა, დარჩნენ, მუშაობას აგრძელებენ. ჟურნალისტები გაშუქებას აგრძელებენ. ფეხბურთელებმა - მოსკოვის სპარტაკის ფეხბურთელებმა - რომელიმემ თქვა, უარს ვამბობ თამაშზე, რადგან უნიფორმაში გამოწყობილი ჩემი თანამემამულეები უკრაინაში ხალხს ხოცავენო? არა, არ უთქვამთ. თუ ჩუმად ზიხარ, შენც დამნაშავე ხარ, შენც გარეული ხარ ომში. 130000-მდე რუსი ტურისტია ჩარჩენილი ევროპაში, უკან ვერ ბრუნდებიან, რადგან საკრედიტო ბარათებს ვერ იყენებენ. გავხსნათ ჰუმანიტარული დერეფანი ამ ხალხისთვის ჩვენი მხრიდან და მოსკოვს მოვთხოვოთ, რომ მათ ჰუმანიტარული დერეფანი გახსნან კიევთან, ხარკოვთან, იმ ქალაქებთან, რომელთაც ალყა შემოარტყეს. აი, ეს იქნებოდა რეალური ბერკეტი ჩვენთვის.
რადიო თავისუფლება: სერიოზულად ელოდებით, რომ დასავლეთი ასეთ ბერკეტებს გამოიყენებს?
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: არანაირად. დასავლეთის ნება-სურვილზე რომ იყოს, საერთოდ დაივიწყებდა უკრაინის არსებობას და ბიზნესის კეთებას გააგრძელებდა. ჩვენ აქ სახელმწიფო მოღვაწეები არ გვყავს, ჩვენ გვყავს, როგორც გერმანელები ეძახიან, Gescheftmacher-ები, წვრილი ვაჭრუკანები. მათ უნდათ იაფად იყიდონ და ძვირად გაყიდონ, ეს არის და ეს. და ჰო, კიდევ არჩევნების მოგებაც უნდათ ხვალ. მათ არ ანაღვლებთ ევროკავშირის უსაფრთხოების არქიტექტურის ბედი უახლოესი ოცი წლის განმავლობაში. მათ ანაღვლებთ, რა იქნება ხვალ.
„სანქციები უნდა დაწესდეს რუსი საზოგადოების დიდ ნაწილზე. რუსები უნდა გავრიცხოთ ყველგან და ყველაფრისგან. ცნობილი სახეები, სპორტსმენები, კულტურის მოღვაწეები, აკადემია და მკვლევრები - გამოყარეთ ჰარვარდიდან, სტოკჰოლმიდან, პარიზის თეატრ ოლიმპიიდან. ცდება, ვინც ფიქრობს, რომ ეს ოდენ პუტინის ომია უკრაინის წინააღმდეგ. ეს არის რუსეთის ომი უკრაინის წინააღმდეგ.“
რადიო თავისუფლება: ძვირად დაუჯდებათ, თუ არ იმოქმედებენ?
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: ფასი ძვირი იქნება, მაგრამ ისინი არ გადაიხდიან ამ ფასს, მათ უბრალოდ უკრაინელების სისხლით ექნებათ მოთხვრილი ხელები. ფასს უკრაინელები გადაიხდიან, უფრო სწორად, უკვე იხდიან თავიანთი სისხლით - ბავშვები, ქალები, მშვიდობიანი მოსახლეობა. 6 დღის განმავლობაში პოლონეთში უკვე ნახევარი მილიონი დევნილი მივიღეთ. წარმოგიდგენიათ? ქალები და ბავშვები საზღვარზე გადმოდიან, კაცები კი უკან უნდა დაბრუნდნენ, რათა უკრაინისთვის იომონ.
რადიო თავისუფლება: წევრობაზე განაცხადის შეტანას აპირებს საქართველოც. თქვენ თქვით, რომ კანდიდატის სტატუსის მინიჭება მეტწილად სიმბოლური ნაბიჯია - თუ ასეა, რატომ არ უნდა მიიღონ ის საქართველომ და მოლდოვამაც? „ბილეთის“ ფასი ჩვენ უკვე გადავიხადეთ - 2008 წელს.
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: დიახ, ქართველებმა სისხლით გადაიხადეს ამის ფასი. მოლდოვაში კი ვიღაცამ 2 მილიარდი ევრო აწაპნა ეროვნული ბანკიდან - ასე რომ, მოლდოვას ეკონომიკური ფასის გადახდა მოუწია. არ ვიცი, რა მოხდება, მე სიხარულით დავუჭერდი მხარს საქართველოსა და მოლდოვისთვის კანდიდატი ქვეყნების სტატუსის მინიჭებას. მაგრამ არ მგონია, ამისთვის ახლა შესაფერისი პოლიტიკური კლიმატი იყოს დასავლეთ ევროპაში, განსაკუთრებით გერმანიაში. სკეპტიკოსები იტყვიან, რომ უკრაინა სპეციფიკური ქეისია, რომ ისინი სამხედრო აგრესიის წინაშე არიან, და ამიტომ უნდა გავაძლიეროთ მათი სულისკვეთება, რომ იბრძოლონ. საქართველოსა და მოლდოვაში კი სხვა სიტუაციაა, იტყვიან ისინი, ეს ქვეყნები გარდაუვალი რუსული საფრთხის წინაშე არ დგანან. შემდეგ დაიწყებენ ტექნიკური დეტალებისა და არგუმენტების მოყვანას - რომ ეს ქვეყნები მზად არ არიან და ა.შ.
რადიო თავისუფლება: 2008-ში ომი გვქონდა, დღემდე ოკუპირებული ვართ, და კიდევ ჩვენ არ გვემუქრება გარდაუვალი რუსული საფრთხე? თუ ახლა არა, აბა, როდის?
ვიტოლდ ვაშჩიკოვსკი: ისინი [დასავლეთი ევროპა] დაღლილები არიან, ამბობენ, რომ გაფართოებამ გამოგვფიტა, რომ გადაწყვეტილების მისაღებ მაგიდასთან უკვე ისედაც ბევრი სკამია მოგროვებული... ვფიქრობ, რომ ზოგ პოლიტიკოსს გერმანიაში, საფრანგეთში, განსაკუთრებით კი ბენილუქსის ქვეყნებში, ენატრება ცივი ომის დრო, როდესაც ევროპა კომფორტულ იზოლაციაში იყო, ამერიკელების ბირთვული ქოლგა იცავდა და სულაც არ ადარდებდათ, რა დაემართებოდათ რკინის ფარდის მიღმა მყოფ სხვა ევროპულ ქვეყნებს...
თქვენი მიდგომა მესმის, და დამატებით არგუმენტსაც შემოგაშველებთ: საქართველოც და მოლდოვაც ძალიან პატარა ეკონომიკებია, არც დადებით, არც ნეგატიურ გავლენას არ მოახდენენ ევროპულ ბაზარზე. ასე რომ, გადაწყვეტილება პოლიტიკურ დონეზე უნდა იყოს მიღებული, რადგან ეკონომიკურ დონეზე მარტივად შეგვიძლია ამ ქვეყნების ევროკავშირში გასაწევრებლად საჭირო სტანდარტებამდე მიყვანა. ვნახოთ, მივიღებთ თუ არა ამ გადაწყვეტილებას.
