წულაძე სახალხო დამცველის მიერ შექმნილი მულტიპროფილური სამედიცინო ექსპერტთა ჯგუფის წევრია. 16 ნოემბერს, კონსილიუმის ფარგლებში, საქართველოს ყოფილ პრეზიდენტს, მიხეილ სააკაშვილს სწორედ მან დაუსვა ტვინის დაზიანების დიაგნოზი.
- რატომ ხედავს ექიმთა ჯგუფი და პირადად თენგიზ წულაძე პაციენტის მრავალპროფილურ კლინიკაში გადაყვანის აუცილებლობას?
- რა რგოლები აკლია სამედიცინო სერვისს „ციხის საავადმყოფოში?
- რატომ არის სარისკო მოშიმშილე ექსპრეზიდენტის იმავე სიტუაციაში დატოვება?
ინტერვიუ თენგიზ წულაძესთან
რადიო თავისუფლება: როდესაც შეხვედით ციხის საავადმყოფოში, პატიმარ პაციენტ მიხეილ სააკაშვილთან, რა იყო თქვენი, როგორც ექიმის, პირველი შთაბეჭდილება და რა დაადგინეთ შემდეგ?
თენგიზ წულაძე: პირველი შთაბეჭდილებით, ადამიანი იყო დასუსტებული. ჩანდა, რომ მას პრობლემები აქვს. შემდეგ მე პაციენტი ძალიან დეტალურად გავსინჯე - კუნთების ძალა, კოორდინაცია, მეხსიერება თუ აზროვნების სისწრაფე. დაისვა დიაგნოზი - ვერნიკეს ენცეფალოპათია, რაც მანამდე არ იყო დასმული.
მდგომარეობა კრიტიკულად შეფასდა. ვერნიკეს ენცეფალოპათია ტვინის დაზიანებას ნიშნავს, ვითარდება B1 ვიტამინის ნაკლებობით, რასაც, თავის მხრივ, იწვევს მათ შორის - შიმშილობა.
წინა კონსილიუმმა პაციენტი როდესაც გასინჯა (8 დღით ადრე) შესაძლოა ეს დაავადება მაშინ არ იყო გამოხატული. დიაგნოზი იმ წუთის მდგომარეობით დაისვა.
მაგრამ ჩვენი მთავარი პრობლემა თუ პრეტენზიაც სწორედ ის არის, რომ ამ პაციენტის [მიხეილ სააკაშვილის] მდგომარეობა რეგულარულად არ ფასდება [მე-18 დაწესებულებაში] ისე, როგორც ასეთი ტიპის პაციენტის შემთხვევაში აუცილებლად უნდა ფასდებოდეს.
რადიო თავისუფლება: რომ დავაზუსტოთ - თქვენ ლაპარაკობთ პაციენტის სამედიცინო საჭიროებების განსაზღვრის პრობლემაზე?
თენგიზ წულაძე: დიახ, ზუსტად ასეა. ჯერ უნდა განისაზღვროს პაციენტს რა სჭირდება და რადგან დავინახეთ, რომ იქ ვერ განხორციელდა ის, რაც აქამდე უნდა განხორციელებულიყო, ამიტომ ვლაპარაკობთ მისი [მიხეილ სააკაშვილის] გადაყვანის საჭიროებაზე.
ამჟამად იმ დაწესებულებაში მუდმივად არიან თერაპევტები და რეანიმატოლოგები, მაგრამ [სამედიცინო სერვისში] არ არის რგოლები, რაც მათ შორის უნდა იყოს. თუ თერაპევტი გადაწყვეტს, გვითხრეს, რომ ყველა სპეციალისტის მოყვანა შეუძლიათ, მაგრამ თერაპევტი ვერ შეაფასებს ამ შემთხვევაში მდგომარეობას ასე ზუსტად და დეტალურად, როგორც ნევროლოგს შეუძლია და როგორც ეს გავაკეთე, მაგალითად, მე.
ამიტომ არის საჭირო მრავალპროფილური კლინიკა, რომ - თუკი თერაპევტმა ვერ შეაფასა ვითარება ადეკვატურად, სხვა მივა დროულად პაციენტთან და შეაფასებს.
მრავალპროფილურ კლინიკაში რუტინული პროტოკოლის საკითხია ეს. რუტინაში უნდა იყოს. ეს არის ზუსტად ამ კლინიკის [ციხის საავადმყოფოს] პრობლემა, რომ ასეთი პროტოკოლი არ არის.
იმისი საშუალებაც არა აქვთ, რომ, საჭიროების შემთხვევაში, ინფორმაცია სწრაფად, ინტერნეტის საშუალებით, თანამედროვე საერთაშორისო ვებგვერდებიდან მიიღონ - ციხის იმ დაწესებულებაში ინტერნეტზე წვდომა ზოგადად კი აქვთ, მაგრამ მხოლოდ ქართული ვებსაიტების ნახვა შეუძლიათ. ასეთი მდგომარეობა იყო. ახლა, ალბათ მაგასაც დაუშვებენ, მაგრამ საერთო სურათს მაინც ვერ შეცვლის.
რადიო თავისუფლება: კიდევ რისი საჭიროება არ შეფასდა სათანადოდ, პაციენტის მდგომარეობის გათვალისწინებით?
თენგიზ წულაძე: მაგალითად, ჰიპოკალემია [კალიუმის დეფიციტი] არ შეაფასა მძიმედ რეანიმატოლოგმა, რადგან რეანიმატოლოგისთვის მძიმედ ითვლება ნიშნული 2.5-ის ქვევით. იმ მომენტისთვის პაციენტს კალიუმის დონის მაჩვენებელი ჰქონდა 2.8 და ეს არ შეფასდა მძიმედ. მაგრამ შიმშილობის შემთხვევაში, რეალურად, უკვე კრიტიკულად ითვლება მაჩვენებელი 3.0-ზე ქვევით.
კონტექსტში უნდა შეფასდეს ყველაფერი. არ ვიცი, რატომ გაუჭირდათ, გამოცდილება არ ეყოთ თუ რა არის ამის მიზეზი.
განა მულტიპროფილურ კლინიკაში არ უშვებენ შეცდომებს, მაგრამ ერთ ექიმს თუ არ ეყო გამოცდილება, მეორეს ან მესამეს ექნება ეს გამოცდილება... შიმშილობს ადამიანი და მაღალი რისკია სიკვდილის, ეს გათვალისწინებული უნდა იყოს ყველგან - აქაც და იქაც.
ფართო სურათით რომ შეეხედათ, თუ რა გართულებები შეიძლება მოჰყვეს შიმშილობას, ყველა ეს საფრთხე უნდა იყოს შეფასებული და მონიტორიზებული რეგულარულად. ყოველდღიურად არის საჭირო პაციენტის მდგომარეობის შეფასება სხვადასხვა მიმართულების სპეციალისტების მიერ.
რადიო თავისუფლება: პირადად თქვენ შეხვდით თუ არა პაციენტის ზედამხედველ სამედიცინო პერსონალს?
თენგიზ წულაძე: პირადად მე კონტაქტი მქონდა დაწესებულების მთავარ ექიმთან, ქალბატონ მანანასთან [ელეფტეროვა]. ძალიან კორექტული და კარგი შთაბეჭდილება დატოვა, ყველა საქმეში ჩაგვახედა.
თვითონაც შეწუხებულია; არ არის ისე, რომ გულგრილად უყურებდეს ამ ამბავს. არავის უთქვამს ეს, მაგრამ როგორც მე აღვიქვი - თვითონაც სტრესის ქვეშ არიან.
კი, ისინი აფასებენ ამ სიტუაციას, მაგრამ ვერ აფასებენ პროფესიონალური კუთხით, რადგან კონკრეტული მიმართულებების პროფესიონალები, როგორც ვთქვით, იქ არ ჰყავთ.
თუნდაც ძალიან გამოცდილი რეანიმატოლოგი, რომელიც თავის ოთახში ზის, სულაც არ ნიშნავს, რომ მკურნალობს პაციენტს, რომელიც სრულიად სხვაგან, საკანში ზის და არც მონიტორიზებულია და არც კარდიო ტელემეტრია აქვს ჩატარებული [კარდიოლოგის მიერ]. არადა ეს ყველაფერი უნდა იყოს.
რადიო თავისუფლება: შეატყვეთ, რომ პერსონალი სტრესშია?
თენგიზ წულაძე: ასეთი პაციენტი პასუხისმგებლობაა, დიდი პასუხისმგებლობა. თუ დარწმუნებული არა ხარ, რომ ამ პასუხისმგებლობას ადეკვატურად მოერევი და თუ ადეკვატური ადამიანი ხარ, რასაკვირველია, მეც დიდ სტრესში ვიქნებოდი მათ ადგილას.
რადიო თავისუფლება: მე-18 დაწესებულებაში თქვენი ჯგუფი 16 ნოემბერს, ღამით შევიდა. ხომ არ უთქვამთ - ნევროლოგის გამოძახება იყო გეგმაში? ხედავდნენ ასეთ საჭიროებას?
თენგიზ წულაძე: არ ვიცი, ეს საკითხი იდგა თუ არა. არაფერი უთქვამთ, მაგრამ საჭიროება ნამდვილად იყო. არც ჩვენ გვიკითხავს ამის შესახებ.
ყოველთვის სწრაფი რეაგირებაა საჭირო.
მაგალითად, ჰიპოკალემია მანამდეც ხომ იყო, 8 დღის განმავლობაში, მაგრამ ეს ადამიანი გლუკოზის აბებს იღებდა ამასობაში. გლუკოზის აბები კი, არც ვერნიკეს ენცეფალოპათიის დროს შეიძლება და არც ჰიპოკალემიის დროს - ორივეს ამწვავებს, ართულებს. ეს თვითონ პაციენტმა ხომ არ იცის?! ეს ვიღაცამ ხომ უნდა უთხრას?!
რადგან რეაგირება არ ხდებოდა, ჩავთვალეთ, რომ რაღაც რგოლები ამ დაწესებულებაში არ მუშაობს სწორად.
აი, პაციენტი თავად ამბობს, რომ რამდენჯერმე ჰქონდა ღებინება ყავისფერი მასით - აღებინა, ნახა და ჩარეცხა... ეგ რგოლიც არ არის იქ, რომ მსგავსი რაღაცა არ გამოეპაროს არავის. არ ვიცი, შეიძლება არავინ გააფრთხილა, რომ ექთანს უნდა ანახოს მსგავსი რამ. მაგას ვამბობ, რომ აშკარად აკლია რგოლები.
ასეთი რაღაცეები არ მოხდებოდა მულტიფუნქციურ კლინიკაში, სადაც გუნდი კარგად არის ერთმანეთთან შეთამაშებული და რთული შემთხვევების მართვის კარგი გამოცდილება აქვთ.
რადიო თავისუფლება: როგორც ამბობთ, თქვენ ინფორმაცია მოგაწოდათ დაწესებულების მთავარმა ექიმმა. პაციენტის ისტორია წერილობითი ფორმით ნახეთ? მაგალითად, რომელ დღეს რა გამოკვლევა ჩაუტარდა და როგორი მდგომარეობა ჰქონდა...
თენგიზ წულაძე: ზუსტად არ ვიცი, ასეთი არსებობს თუ არა, მაგრამ მან ჩვენ გაგვაცნეს ანალიზების პასუხები, კარდიოგრამა. ციხის სამედიცინო ადმინისტრაცია არ არის ჯანდაცვის სამინისტროს დაქვემდებარებაში და, რამდენადაც მე ვიცი, იქ სხვაგვარად აწარმოებენ მაგ ამბავს [პაციენტის ისტორიას].
ანალიზები, თარიღების მიხედვით, კარგად, ორგანიზებულად მოგვაწოდეს. ჩვენ რასაც ვთხოვდით, ის [მანანასთან ელეფტეროვა] ცალ-ცალკე ყველაფერზე გვპასუხობდა და მონაცემებს დაბეჭდილი სახით გვაწვდიდა. გადაუდებლად საჭირო ანალიზებიდან ყველაფერი ჰქონდათ გაკეთებული.
მაგრამ, ვთქვათ, აი ჰიპოკალემია აღმოჩნდა, მერე ამას რა მოჰყვა?! არაფერი. ფართო სურათში ამის გაანალიზება არ მოხდა.
ასევე, უნდა აუხსნა, დაარწმუნო პაციენტი, რომ მინერალებისა და ვიტამინების დანამატის მიღება არ ნიშნავს შიმშილობის შეწყვეტას... პატიმარი სტრესშია, ჰგონია, რომ თუ რაიმეს მსგავსს მიიღებს, მაშინვე დააბრალებენ - აი, შიმშილობა შეწყვიტა და აი, საკვებს იღებსო...
რადიო თავისუფლება: ამის შესახებ თავად გითხრათ მიხეილ სააკაშვილმა?
თენგიზ წულაძე: არა, მას არ უთქვამს. ეს ჩემი დასკვნებია. უბრალოდ, ისეთი რაღაცეების მიღება ჰქონდა შეწყვეტილი პაციენტს, რასაც კავშირი არა აქვს შიმშილობის შეწყვეტასთან.
აღარ იღებდა მინერალებს და ვიტამინურ დანამატებს... ავუხსენით ყველაფერი და დაიწყო ამის მიღება. არ ვიცი, ასეთი რაღაცეები ვინ უნდა აუხსნას, როგორ უნდა აუხსნას. ამის ახსნა აუცილებელია.
რადიო თავისუფლება: იყო ლაპარაკი იმის შესახებ, რომ პატიმარს არა აქვს ექიმის სწრაფად დაძახების შესაძლებლობა - არ არის სპეციალური ღილაკი და ასე შემდეგ... რა შეგიძლიათ გვითხრათ ამის შესახებ?
თენგიზ წულაძე: მართალი გითხრათ, არ ვიცი არაფერი ამ ღილაკის შესახებ. ვიცი, რომ მას მუდმივად მეთვალყურეობენ, მაგრამ - არა ექიმები, არამედ ბადრაგი.
მაგრამ ადამიანი, რომელსაც უეცარი სიკვდილი უვითარდება, ღილაკი არ გამოადგება - ვერ დააჭერს ხელს.
რადიო თავისუფლება: თქვენ ამბობთ, რომ პაციენტის მდგომარეობა შესაძლოა ნებისმიერ დროს უკიდურესად დამძიმდეს. ასეთ ვითარებაში რამდენად დამაიმედებელია რეანიმატოლოგის ყოფნა ადგილზე და სარეანიმაციო სამედიცინო აღჭურვილობა?
თენგიზ წულაძე: რეანიმატოლოგების მუდმივი ყოფნა ადგილზე, ქმნის უსაფუძვლო, არარეალური სიმშვიდის განცდას.
თუკი მოშიმშილე პაციენტს სარეანიმაციო ღონისძიებები დასჭირდა, მისი სიკვდილის ალბათობა დაახლოებით 80 პროცენტამდეა. ზუსტად პროცენტებს ნუ მომთხოვთ, მაგრამ - ალბათობა ძალიან მაღალია.
გულ-ფილტვის რეანიმაციის დროს, არამოშიმშილე ადამიანების უმრავლესობა იღუპება და მოშიმშილე ადამიანის შემთხვევაში, თავისთავად, რისკი გაცილებით მეტია. სარეანიმაციო რომ გახდება პაციენტი, უკვე გვიანია, გესმით?!
მე და გრიგოლ ხურციძე პაციენტის გასინჯვით ვიყავით დაკავებული და არ მინახავს სივრცე, სადაც სამედიცინო აპარატურაა განთავსებული. კოლეგებმა [ჯგუფის სხვა წევრებმა] როგორც თქვეს, იმ სივრცეში არის, მაგალითად, ხელოვნური სუნთქვის აპარატიც, მონიტორინგის სისტემაც და სხვა. მაგრამ ეს არ არის გამოსავალი.
რადიო თავისუფლება: თქვენი ჯგუფის ანგარიშის მიხედვით, ტექნიკის „ნაწილი გადის ტესტირების რეჟიმს“...
თენგიზ წულაძე: რასაკვირველია, როცა კლინიკა ახალი ჩამოყალიბებულია, არ ნიშნავს, რომ გამართულია და ყველაფერი კარგად მუშაობს. იმას სჭირდება დაკვირვება, კალიბრაცია და ამ პროცესს ალბათ დაამთავრებენ ერთი თვის ან თვენახევრის განმავლობაში. არ ხდება ეს 15 წუთში, 2 დღეში და ერთი კაცისთვის.
გვითხრეს, რომ გართულების შემთხვევაში, მაგალითად, თუ ინფარქტი მოხდა, პაციენტს სხვა კლინიკაში გადაიყვანენ, რადგან იქ არ არის კათეტერული ლაბორატორია. ასევე, სხვაგან გადავიყვანთო ინსულტის შემთხვევაში, თუ პაციენტი უგონო მდგომარეობაში გადავიდა.
ჰოდა მაგიტომ ვეუბნებით ჩვენ, თუ მაინც უნდა გადაიყვანოთ, ამ შემთხვევაში და იმ შემთხვევაში, ბარემ ახლავე გადაიყვანონ იქ, სადაც სისტემა მუშაობს და ყველაფერი აწყობილია.
მდგომარეობა რომ დამძიმდება, უცებ ხომ ვერ დაავლებ ხელს და გააქანებ?! ხომ უნდა დრო თუნდაც ადმინისტრაციასთან შეთანხმებას?! თქვეს, როგორც კი შეთანხმდება, მაშინვე უზრუნველვყოფთ სწრაფ გადაყვანასო, მაგრამ შეთანხმებაშიც დრო დაიკარგება და ეს პრობლემაა, განსაკუთრებით - გულის შემთხვევაში და პაციენტის შიმშილობის გათვალისწინებით.
ღუდუშაურის კლინიკაში ვმუშაობდი ადრე, რა ვიცი, მოჰყავდათ უამრავი პატიმარი პაციენტი სამკურნალოდ, ბადრაგით. არავინ არ გაქცეულა. იყო ის ხალხი იქ. ვმკურნალობდით და ვუშვებდით.
რადიო თავისუფლება: გაცნობიერებული გქონდათ, ალბათ, რომ პოლიტიკოსებისა და საზოგადოების ერთი ნაწილი მიკერძოებაშიც დაგადანაშაულებდათ და, სოციალურ ქსელებში, ამ დღეებში ბევრი ლანძღვაც წამოვიდა თქვენკენ... არის ეს თქვენთვის პრობლემა? გაღელვებთ ასეთი შეფასებები?
თენგიზ წულაძე: ასეთი ხმაურიანი არ იყო, მაგრამ სხვა პატიმრების კონსილიუმებშიც მაქვს მიღებული მონაწილეობა და მათ შორის - ბატონი ვანო მერაბიშვილის შემთხვევაშიც. მაშინ ჯანდაცვის სამინისტროდან მიმართეს ჩემს კოლეგას და მან გაუკეთა ორგანიზება იმ ჯგუფს.
ზოგადად, მსგავს კონსილიუმებში მონაწილეობა კოლეგების თხოვნის დონეზე წყდება და აქამდეც არავისთვის მითქვამს უარი. ძალიან დიდ პატივს ვცემ სახალხო დამცველს.
ვინ არის პაციენტი, ამას ჩემთვის არანაირი მნიშვნელობა არა აქვს. მთავარია პაციენტის დახმარება და როგორც ექიმი, მე არასოდეს გამოვხატავ ჩემს პოლიტიკურ მოსაზრებებს. ცხადია, ამაზე არც ბატონ მიხეილ სააკაშვილთან მილაპარაკია.
ეს ხმაური და ემოციები არ მაღელვებს, ყველაფერი გაივლის. მთავარია, რომ რაც გევალება, ის პატიოსნად შეასრულო. მე ასე ვიქცევი.
