აგვისტოს ომის დაწყებიდან ერთი წლის თავზე რადიო თავისუფლებას ექსკლუზიური ინტერვიუ მისცა ევროკავშირის საგანგებო წარმომადგენელმა სამხრეთ კავკასიაში პიტერ სემნებიმ, რომელიც თბილისში იმყოფება. საუბარი ხუთშაბათ საღამოს შედგა. პეტერ სემნების ნინო გელაშვილი ესაუბრა:
რადიო თავისუფლება: დღეს ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიამ გაავრცელა განცხადება პატრულირების ინტენსიფიკაციის შესახებ. ეს რაიმე კონკრეტული მიზეზით არის განპირობებული, თუ, უბრალოდ, ომის წლისთავს უკავშირდება?
პეტერ სემნები: ეს უკავშირდება დაძაბულობასა და განცხადებებს, რომლის მოწმეც გავხდით ბოლო კვირის მანძილზე. ეს ყველაფერი დაკავშირებულია ომის წლისთავთან. ვითარებაში, როცა ნერვები ცოტათი დაჭიმულია, ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიას სურს მზად იყოს, რომ სწრაფად მოახდინოს რეაგირება, სწრაფად გადაამოწმოს სხვადასხვა სახის სიტყვიერი მტკიცება და ჰქონდეს სრული სურათი. ცნობილია, რომ გაძლიერებული პატრულირება ძალიან სასარგებლოა. მისია ჩვეულებრივ ახორციელებს ღამის პატრულირებას, ის ზრდის თავის პერსონალის რაოდენობას ადმინისტრაციული საზღვრის მიმდებარე ზონაში. საბედნიეროდ, ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის დასკვნით, უამრავი მოვლენა, რომლის შესახებაც ვრცელდება განცხადებები, ან ძალიან მცირემასშტაბიან ინციდენტებს უკავშირდება, ან საერთოდ არ დასტურდება. ასე რომ, აშკარაა შეუსაბამობა ადგილზე არსებულ რეალურ ვითარებასა და იმას შორის, რაც განცხადებების სახით გვესმის. ევროკავშირის მისიისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მას შეუძლია ამგვარი დასკვნების გაკეთება. მეთვალყურეთა მისია სწორედ იმისთვის არის, რომ უზრუნველყოს რეალური ვითარების შესახებ ინფორმაციის არსებობა, სიმშვიდე შემატოს ვითარებას და შეასრულოს შემაკავებელი ზეგავლენა ამ ტერიტორიაზე ყოფნით.
რადიო თავისუფლება: ცნობილია, რომ მისიის ხელმძღვანელი ანგარიშებს აწვდის ევროკავშირის საბჭოს. ეს ანგარიშები კონფიდენციალურია, მაგრამ შეგიძლიათ აგვიწეროთ საერთო სურათი, თუ ეს ის არის, რაც პრეს-რელიზებშია აღწერილი?
პეტერ სემნები: პრეს-რელიზები, მართლაც, იძლევა ზოგად სურათს. დღეს გავრცელებული პრეს-რელიზი ნათელყოფს, რომ ვითარება არც ისე განსხვავდება ადრინდელისგან. ადმინისტრაციული საზღვრების გასწვრივ ვითარება მეტ-ნაკლებად სტაბილურია, რაც განსხვავდება ბოლო დროს გავრცელებული განცხადებებისგან. ამის ცოდნა მნიშვნელოვანია, რადგან, თუკი ჩვენ, უბრალოდ, რეაქციას მოვახდენთ სხვადასხვა სახის განცხადებაზე, შეიძლება ძალიან მარტივად მივიღოთ ვითარების ესკალაცია, რომელიც წარმოსახვითი სამყაროდან რეალურ ვითარებაზე გავრცელდება.
რადიო თავისუფლება: რაც შეეხება მეთვალყურეთა მისიის მუშაობის პერსპექტივას, თქვენ ახლახან სოხუმში ბრძანდებოდით. ცხინვალშიც ხომ არ ყოფილხართ და ხომ არ გისაუბრიათ მისიის მეთვალყურეთა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიებზე შეშვების საკითხზე?
პეტერ სემნები: ახლახან ვიყავი სოხუმში, ეს მართალია. ცხინვალში არ ვყოფილვარ. მართლაც, წამოვწიე საკითხი ადმინისტრაციული საზღვრების მეორე მხარეს მეთვალყურეთა მისიის ყოფნის სასურველობის შესახებ. ვფიქრობ, ამისთვის არაერთი ძლიერი არგუმენტი არსებობს. ასეთ შემთხვევაში მისიას შეეძლებოდა ყოველდღიური მეკავშირის როლის შესრულება, რასაც თავისთავად ვითარების განმუხტვის ეფექტი ექნებოდა. ამავე დროს, კონფლიქტის მხარეებისთვის სასარგებლო იქნება, თუკი მეთვალყურეებს შეეძლებათ ადმინისტრაციული ხაზის გადაკვეთა. ამ მიზანს ვერ მივუახლოვდით, მაგრამ, იმედი მაქვს, გამჭრიახობა გაიმარჯვებს მათში, ვინც ჯერ კიდევ ყოყმანობს ან უარყოფითი დამოკიდებულება აქვს ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის საზღვრის მეორე მხარეს ყოფნის მიმართ.
რადიო თავისუფლება: თქვენთან შეხვედრებისას ხომ არ სახელდება რაიმე პირობები მისიის იმ ტერიტორიებზე შეშვებისთვის? მესმის, რომ შეიძლება ვერ დაასახელოთ ისინი...
პეტერ სემნები: არ გავუკეთებდი კომენტარს ევროკავშირის მისიის ყოფნის შესახებ დისკუსიების დეტალებს. მსჯელობისას, რომელშიც ვმონაწილეობდი, შევეცადე ყურადღება გამემახვილებინა სარგებელზე, რომელსაც ყველა მხარე მიიღებს და დამერწმუნებინა ყველა მხარე, რომ მათსავე ინტერესებშია ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის ყოფნა. თუკი ისინი ამას გაიაზრებენ, არა მგონია, რაიმე რთული ვაჭრობა გახდეს საჭირო.
რადიო თავისუფლება: ბატონო სემნები, შეთანხმების ხელმოწერიდან ერთი წლის შემდეგ... რომელიც არც კი ვიცი სწორად როგორ მოვიხსენიო. მას ხშირად უწოდებენ ”სარკოზი-მედვედევის გეგმას”. შეგიძლიათ მეტი გვითხრათ ამ შეთანხმების ხელმოწერის პროცედურაზე? ეს იყო ერთი დოკუმენტი, რომელსაც სამმა ლიდერმა მოაწერა ხელი, თუ არსებობს ორი ვერსია - ერთი, სარკოზი-მედვედევის ხელმოწერებით, და მეორე, სარკოზი-სააკაშვილის ხელმოწერებით?
პეტერ სემნები: ეს რთული მოლაპარაკებები იყო, რომელიც ბევრ ადგილას იმართებოდა, მოსკოვსა და თბილისში. რაც შეეხება დოკუმენტებს, ხელი მოეწერა სხვადასხვა დოკუმენტს, რომელთა არსებითი ნაწილები იდენტური იყო. ასე რომ, საუბარი არ არის რამდენიმე შეთანხმებაზე. ეს ერთი შეთანხმებაა.
რადიო თავისუფლება: ამას იმიტომ გეკითხებით, რომ საქართველოს პრეზიდენტი და მთავრობა არ ეთანხმებოდნენ მეექვსე პუნქტს, რომელიც მოცემული იყო რუსეთის მთავრობის მიერ გავრცელებულ ვერსიაში, რომლის თანახმადაც, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის სტატუსის საკითხი უნდა განხილულიყო. ასე რომ, არის თუ არა ეს დოკუმენტები იდენტური, თუ მაინც განსხვავდება ერთმანეთისგან?
პეტერ სემნები: მოლაპარაკებებზე, რომელიც შეთანხმების შედეგად დაიწყო, სტატუსთან დაკავშირებული საკითხები არ განიხილება. ეს მოლაპარაკებები შეეხება ძალიან ტექნიკურ, თუმცა კონფლიქტის უკიდურესად მნიშვნელოვან ასპექტებს. ისინი, ერთი მხრივ, უკავშირდება უსაფრთხოებას, მეორე მხრივ კი, იძულებით გადაადგილებულ პირებსა და ლტოლვილებს. მაგრამ სტატუსის საკითხები არ შედის ამ მოლაპარაკებების დღის წესრიგში, არც აგვისტოს შეთანხმების განხორციელების ნაწილში შედის და არც ხელმოწერილ შეთანხმებებში.
რადიო თავისუფლება: აქ 2008 წლის სექტემბრის დოკუმენტს გულისხმობთ, რომელიც შეთანხმების განხორციელებას ეხებოდა?
პეტერ სემნები: ახლა არ ვისაუბრებ თითოეული მუხლის ტექნიკურ დეტალებზე, მაგრამ ვიტყვი, რომ არსებობს ერთი შეთანხმება - 12 აგვისტოს შეთანხმება – და არის კიდევ დოკუმენტები, რომლებიც არ წარმოადგენს ცალკე შეთანხმებას, არამედ ეს არის მთავარი შეთანხმების განხორციელების ღონისძიებები.
რადიო თავისუფლება: საქართველოში ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის მუშაობის დაწყებიდან ერთ წელიწადში, საქართველოში საუბრობენ ამ მისიისთვის შეერთებული შტატების პერსონალის დამატების შესახებ. რამდენად შორს არის წასული ამ საკითხზე მსჯელობა?
პეტერ სემნები: ამ საკითხის ოფიციალური განხილვა არ ყოფილა. ის არ დგას დღის წესრიგში. მას შემდეგ, რაც საქართველოს მთავრობამ ასეთი სურვილის შესახებ საჯაროდ განაცხადა, რასაკვირველია, დაიწყო აზრთა აქტიურად გაცვლა. თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ საკითხი დღის წესრიგში დგას. მე არ შემიძლია იმის თქმა, დადგება თუ არა ეს საკითხი ოფიციალურ დონეზე. ეს ევროკავშირის თავმჯდომარემ უნდა განსაზღვროს. აქ ბევრი საკითხია გასათვალისწინებელი - ძალიან მნიშვნელოვანი პოლიტიკური საკითხები. შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ამერიკელთა ყოფნის პოლიტიკური მხარე იყო წარმმართველი, როცა საქართველოს მთავრობამ ეს თხოვნა წარმოადგინა. ამასთან, საჭიროა ოპერაციული მხარის გააზრებაც. ყველას არ ჩამოვყვები, მაგრამ ერთ-ერთი არის ის, თუ რამდენად საჭიროა მესამე მხარის მოწვევა მისიაში. ამ ეტაპზე ევროკავშირს, წევრი ქვეყნების მიერ შეტანილი წვლილის შედეგად, აქვს უნარი მისიის ყველა ფუნქცია უზურნველყოს, ყველაზე სპეციფიკური ფუნქციების ჩათვლით. ამ თვალსაზრისით, საჭიროება არ უნდა იყოს. თუმცა, კიდევ ერთხელ ვიტყვი, ეს მხოლოდ ერთი ასპექტია.
რადიო თავისუფლება: რაც შეეხება პოლიტიკურ მხარეს - შეგიძლიათ, თქვენი მოსაზრება გვითხრათ ამის შესახებ?
პეტერ სემნები: ჩემს მოსაზრებაზე არაფერს ვიტყოდი, რადგან ამ საკითხის გადაწყვეტა ჩემი კომპეტენცია არ არის. გადაწყვეტილება ამ საკითხზე ევროკავშირის საბჭომ, ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა უნდა მიიღონ.
რადიო თავისუფლება: ბატონო სემნები, აგვისტოს შეთანხმება არ არის შესრულებული. რა არის რუსეთისთვის შეთანხმების შეუსრულებლობის ფასი?
პეტერ სემნები: შეთანხმების შესრულების საკითხი კვლავაც დაისმება რუსეთთან სხვადასხვა დონეზე ურთიერთობისას. აქამდეც ასე იყო და ასე გაგრძელდება.
რადიო თავისუფლება: მაგრამ თქვენ პოლიტიკურ ფასზე ჯერ არ საუბრობთ?
პეტერ სემნები: მე მხოლოდ იმას ვამბობ, რომ არსებობს მრავალი გზა ამ საკითხის წამოსაჭრელად, მრავალგვარი კუთხე, ფორუმი, სხვადასხვა დონე და ა.შ. დონეების მიხედვით იცვლება კონტექსტი. მაგრამ განისაზღვრება თუ არა რუსეთისთვის ფასი ამა თუ იმ დონეზე ურთიერთობისას, ამაში ჩაღრმავება არ მსურს.
რადიო თავისუფლება: გმადლობთ ინტერვიუსთვის.
რადიო თავისუფლება: დღეს ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიამ გაავრცელა განცხადება პატრულირების ინტენსიფიკაციის შესახებ. ეს რაიმე კონკრეტული მიზეზით არის განპირობებული, თუ, უბრალოდ, ომის წლისთავს უკავშირდება?
პეტერ სემნები: ეს უკავშირდება დაძაბულობასა და განცხადებებს, რომლის მოწმეც გავხდით ბოლო კვირის მანძილზე. ეს ყველაფერი დაკავშირებულია ომის წლისთავთან. ვითარებაში, როცა ნერვები ცოტათი დაჭიმულია, ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიას სურს მზად იყოს, რომ სწრაფად მოახდინოს რეაგირება, სწრაფად გადაამოწმოს სხვადასხვა სახის სიტყვიერი მტკიცება და ჰქონდეს სრული სურათი. ცნობილია, რომ გაძლიერებული პატრულირება ძალიან სასარგებლოა. მისია ჩვეულებრივ ახორციელებს ღამის პატრულირებას, ის ზრდის თავის პერსონალის რაოდენობას ადმინისტრაციული საზღვრის მიმდებარე ზონაში. საბედნიეროდ, ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის დასკვნით, უამრავი მოვლენა, რომლის შესახებაც ვრცელდება განცხადებები, ან ძალიან მცირემასშტაბიან ინციდენტებს უკავშირდება, ან საერთოდ არ დასტურდება. ასე რომ, აშკარაა შეუსაბამობა ადგილზე არსებულ რეალურ ვითარებასა და იმას შორის, რაც განცხადებების სახით გვესმის. ევროკავშირის მისიისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ მას შეუძლია ამგვარი დასკვნების გაკეთება. მეთვალყურეთა მისია სწორედ იმისთვის არის, რომ უზრუნველყოს რეალური ვითარების შესახებ ინფორმაციის არსებობა, სიმშვიდე შემატოს ვითარებას და შეასრულოს შემაკავებელი ზეგავლენა ამ ტერიტორიაზე ყოფნით.
რადიო თავისუფლება: ცნობილია, რომ მისიის ხელმძღვანელი ანგარიშებს აწვდის ევროკავშირის საბჭოს. ეს ანგარიშები კონფიდენციალურია, მაგრამ შეგიძლიათ აგვიწეროთ საერთო სურათი, თუ ეს ის არის, რაც პრეს-რელიზებშია აღწერილი?
პეტერ სემნები: პრეს-რელიზები, მართლაც, იძლევა ზოგად სურათს. დღეს გავრცელებული პრეს-რელიზი ნათელყოფს, რომ ვითარება არც ისე განსხვავდება ადრინდელისგან. ადმინისტრაციული საზღვრების გასწვრივ ვითარება მეტ-ნაკლებად სტაბილურია, რაც განსხვავდება ბოლო დროს გავრცელებული განცხადებებისგან. ამის ცოდნა მნიშვნელოვანია, რადგან, თუკი ჩვენ, უბრალოდ, რეაქციას მოვახდენთ სხვადასხვა სახის განცხადებაზე, შეიძლება ძალიან მარტივად მივიღოთ ვითარების ესკალაცია, რომელიც წარმოსახვითი სამყაროდან რეალურ ვითარებაზე გავრცელდება.
რადიო თავისუფლება: რაც შეეხება მეთვალყურეთა მისიის მუშაობის პერსპექტივას, თქვენ ახლახან სოხუმში ბრძანდებოდით. ცხინვალშიც ხომ არ ყოფილხართ და ხომ არ გისაუბრიათ მისიის მეთვალყურეთა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიებზე შეშვების საკითხზე?
პეტერ სემნები: ახლახან ვიყავი სოხუმში, ეს მართალია. ცხინვალში არ ვყოფილვარ. მართლაც, წამოვწიე საკითხი ადმინისტრაციული საზღვრების მეორე მხარეს მეთვალყურეთა მისიის ყოფნის სასურველობის შესახებ. ვფიქრობ, ამისთვის არაერთი ძლიერი არგუმენტი არსებობს. ასეთ შემთხვევაში მისიას შეეძლებოდა ყოველდღიური მეკავშირის როლის შესრულება, რასაც თავისთავად ვითარების განმუხტვის ეფექტი ექნებოდა. ამავე დროს, კონფლიქტის მხარეებისთვის სასარგებლო იქნება, თუკი მეთვალყურეებს შეეძლებათ ადმინისტრაციული ხაზის გადაკვეთა. ამ მიზანს ვერ მივუახლოვდით, მაგრამ, იმედი მაქვს, გამჭრიახობა გაიმარჯვებს მათში, ვინც ჯერ კიდევ ყოყმანობს ან უარყოფითი დამოკიდებულება აქვს ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის საზღვრის მეორე მხარეს ყოფნის მიმართ.
რადიო თავისუფლება: თქვენთან შეხვედრებისას ხომ არ სახელდება რაიმე პირობები მისიის იმ ტერიტორიებზე შეშვებისთვის? მესმის, რომ შეიძლება ვერ დაასახელოთ ისინი...
პეტერ სემნები: არ გავუკეთებდი კომენტარს ევროკავშირის მისიის ყოფნის შესახებ დისკუსიების დეტალებს. მსჯელობისას, რომელშიც ვმონაწილეობდი, შევეცადე ყურადღება გამემახვილებინა სარგებელზე, რომელსაც ყველა მხარე მიიღებს და დამერწმუნებინა ყველა მხარე, რომ მათსავე ინტერესებშია ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის ყოფნა. თუკი ისინი ამას გაიაზრებენ, არა მგონია, რაიმე რთული ვაჭრობა გახდეს საჭირო.
რადიო თავისუფლება: ბატონო სემნები, შეთანხმების ხელმოწერიდან ერთი წლის შემდეგ... რომელიც არც კი ვიცი სწორად როგორ მოვიხსენიო. მას ხშირად უწოდებენ ”სარკოზი-მედვედევის გეგმას”. შეგიძლიათ მეტი გვითხრათ ამ შეთანხმების ხელმოწერის პროცედურაზე? ეს იყო ერთი დოკუმენტი, რომელსაც სამმა ლიდერმა მოაწერა ხელი, თუ არსებობს ორი ვერსია - ერთი, სარკოზი-მედვედევის ხელმოწერებით, და მეორე, სარკოზი-სააკაშვილის ხელმოწერებით?
პეტერ სემნები: ეს რთული მოლაპარაკებები იყო, რომელიც ბევრ ადგილას იმართებოდა, მოსკოვსა და თბილისში. რაც შეეხება დოკუმენტებს, ხელი მოეწერა სხვადასხვა დოკუმენტს, რომელთა არსებითი ნაწილები იდენტური იყო. ასე რომ, საუბარი არ არის რამდენიმე შეთანხმებაზე. ეს ერთი შეთანხმებაა.
რადიო თავისუფლება: ამას იმიტომ გეკითხებით, რომ საქართველოს პრეზიდენტი და მთავრობა არ ეთანხმებოდნენ მეექვსე პუნქტს, რომელიც მოცემული იყო რუსეთის მთავრობის მიერ გავრცელებულ ვერსიაში, რომლის თანახმადაც, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის სტატუსის საკითხი უნდა განხილულიყო. ასე რომ, არის თუ არა ეს დოკუმენტები იდენტური, თუ მაინც განსხვავდება ერთმანეთისგან?
პეტერ სემნები: მოლაპარაკებებზე, რომელიც შეთანხმების შედეგად დაიწყო, სტატუსთან დაკავშირებული საკითხები არ განიხილება. ეს მოლაპარაკებები შეეხება ძალიან ტექნიკურ, თუმცა კონფლიქტის უკიდურესად მნიშვნელოვან ასპექტებს. ისინი, ერთი მხრივ, უკავშირდება უსაფრთხოებას, მეორე მხრივ კი, იძულებით გადაადგილებულ პირებსა და ლტოლვილებს. მაგრამ სტატუსის საკითხები არ შედის ამ მოლაპარაკებების დღის წესრიგში, არც აგვისტოს შეთანხმების განხორციელების ნაწილში შედის და არც ხელმოწერილ შეთანხმებებში.
რადიო თავისუფლება: აქ 2008 წლის სექტემბრის დოკუმენტს გულისხმობთ, რომელიც შეთანხმების განხორციელებას ეხებოდა?
პეტერ სემნები: ახლა არ ვისაუბრებ თითოეული მუხლის ტექნიკურ დეტალებზე, მაგრამ ვიტყვი, რომ არსებობს ერთი შეთანხმება - 12 აგვისტოს შეთანხმება – და არის კიდევ დოკუმენტები, რომლებიც არ წარმოადგენს ცალკე შეთანხმებას, არამედ ეს არის მთავარი შეთანხმების განხორციელების ღონისძიებები.
რადიო თავისუფლება: საქართველოში ევროკავშირის მეთვალყურეთა მისიის მუშაობის დაწყებიდან ერთ წელიწადში, საქართველოში საუბრობენ ამ მისიისთვის შეერთებული შტატების პერსონალის დამატების შესახებ. რამდენად შორს არის წასული ამ საკითხზე მსჯელობა?
პეტერ სემნები: ამ საკითხის ოფიციალური განხილვა არ ყოფილა. ის არ დგას დღის წესრიგში. მას შემდეგ, რაც საქართველოს მთავრობამ ასეთი სურვილის შესახებ საჯაროდ განაცხადა, რასაკვირველია, დაიწყო აზრთა აქტიურად გაცვლა. თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ საკითხი დღის წესრიგში დგას. მე არ შემიძლია იმის თქმა, დადგება თუ არა ეს საკითხი ოფიციალურ დონეზე. ეს ევროკავშირის თავმჯდომარემ უნდა განსაზღვროს. აქ ბევრი საკითხია გასათვალისწინებელი - ძალიან მნიშვნელოვანი პოლიტიკური საკითხები. შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ამერიკელთა ყოფნის პოლიტიკური მხარე იყო წარმმართველი, როცა საქართველოს მთავრობამ ეს თხოვნა წარმოადგინა. ამასთან, საჭიროა ოპერაციული მხარის გააზრებაც. ყველას არ ჩამოვყვები, მაგრამ ერთ-ერთი არის ის, თუ რამდენად საჭიროა მესამე მხარის მოწვევა მისიაში. ამ ეტაპზე ევროკავშირს, წევრი ქვეყნების მიერ შეტანილი წვლილის შედეგად, აქვს უნარი მისიის ყველა ფუნქცია უზურნველყოს, ყველაზე სპეციფიკური ფუნქციების ჩათვლით. ამ თვალსაზრისით, საჭიროება არ უნდა იყოს. თუმცა, კიდევ ერთხელ ვიტყვი, ეს მხოლოდ ერთი ასპექტია.
რადიო თავისუფლება: რაც შეეხება პოლიტიკურ მხარეს - შეგიძლიათ, თქვენი მოსაზრება გვითხრათ ამის შესახებ?
პეტერ სემნები: ჩემს მოსაზრებაზე არაფერს ვიტყოდი, რადგან ამ საკითხის გადაწყვეტა ჩემი კომპეტენცია არ არის. გადაწყვეტილება ამ საკითხზე ევროკავშირის საბჭომ, ევროკავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა უნდა მიიღონ.
რადიო თავისუფლება: ბატონო სემნები, აგვისტოს შეთანხმება არ არის შესრულებული. რა არის რუსეთისთვის შეთანხმების შეუსრულებლობის ფასი?
პეტერ სემნები: შეთანხმების შესრულების საკითხი კვლავაც დაისმება რუსეთთან სხვადასხვა დონეზე ურთიერთობისას. აქამდეც ასე იყო და ასე გაგრძელდება.
რადიო თავისუფლება: მაგრამ თქვენ პოლიტიკურ ფასზე ჯერ არ საუბრობთ?
პეტერ სემნები: მე მხოლოდ იმას ვამბობ, რომ არსებობს მრავალი გზა ამ საკითხის წამოსაჭრელად, მრავალგვარი კუთხე, ფორუმი, სხვადასხვა დონე და ა.შ. დონეების მიხედვით იცვლება კონტექსტი. მაგრამ განისაზღვრება თუ არა რუსეთისთვის ფასი ამა თუ იმ დონეზე ურთიერთობისას, ამაში ჩაღრმავება არ მსურს.
რადიო თავისუფლება: გმადლობთ ინტერვიუსთვის.
