გასულ კვირას სამცხე-ჯავახეთის სამხარეო სამმართველოსთან შეკრებილ მუსლიმებს ადგილობრივი მართლმადიდებლებიც შეუერთდნენ და სოლიდარობა გამოუცხადეს. თბილისელებიც ჩავიდნენ ჭელაში და ადგილზე გამოუცხადეს სოლიდარობა მუსლიმებს. ერთ-ერთი მათგანი, ილიას უნივერსიტეტის მაგისტრანტი ალექსანდრე ქავთარაძე, რადიო თავისუფლების თბილისის სტუდიას ესტუმრა და ჩვენს კოლეგას, გიორგი გვახარიას, ესაუბრა.
რადიო თავისუფლება: პრესაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სამცხე-ჯავახეთის სამმართველოსთან გამართულ მუსლიმების საპროტესტო აქციაში სოლიდარობის ნიშნად მართლმადიდებლებიც მონაწილეობდნენ, ინტერვიუც დაიბეჭდა ამ ხალხთან. რამდენად მნიშვნელოვანია ამ ადამიანების როლი კონფლიქტში?
ალექსანდრე ქავთარაძე: დიახ, ასეა. ადგილობრივი მოსახლეობა ჭელაში ძირითადად მუსლიმები არიან, თუმცა ცხოვრობენ იქ ჩასახლებული რაჭველი მართლმადიდებლებიც. ერთმანეთთან საკმაოდ კარგი ურთიერთობა აქვთ, ეხმარებიან ერთმანეთს - მუსლიმები მართლმადიდებლებს ეკლესიის აშენებაშიც კი ეხმარებიან. ჭელაში მცხოვრები ეს მართლმადიდებლები გამოვიდნენ და დადგნენ მეზობლების, მეგობრების გვერდით, რაც ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტი იყო, რადგან მანამდე, როგორც ჩვენ გვითხრეს იქ ადგილობრივებმა, მცდელობა იყო მოეხდინათ დაპირისპირება.
რადიო თავისუფლება: აი, ვინ, ვიცით ეს? ვინ ცდილობდა ამას?
ალექსანდრე ქავთარაძე: შეიძლება მოსახლეობამ იცის, მაგრამ პირდაპირ ამაზე არ საუბრობენ. თუმცა იმას ამბობენ, რომ მინარეთის დემონტაჟამდეც კი დადიოდნენ სოფელში და ცდილობდნენ რამენაირად გაეღვივებინათ შუღლი ამ ორ ჯგუფს შორის. გაურკვეველია ვინ შეიძლება ამას აკეთებდეს, თუმცა რაღაც ვერსიები არსებობს - საუბარი იყო, მაგალითად, შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონკრეტულ წარმომადგენლებზე, თითქოს ისინიც იღებდნენ ამაში მონაწილეობას. თუმცა, როცა დაინახეს, ისევე როგორც სხვა სოფლებში, რომ ვერ მოახერხეს მართლმადიდებლებსა და მუსლიმებს შორის დაპირისპირების გაღვივება, სავარაუდოდ, გადაწყვიტეს ასეთი ფორმით მოეხდინათ პროვოკაცია.
რადიო თავისუფლება: როგორი მდგომარეობაა დღეს ჭელაში? თქვენ როგორ ჩახვედით? რამდენად ორგანიზებული იყო ეს წასვლა?
ალექსანდრე ქავთარაძე: იმ დღესვე, დილით, გადავწყვიტეთ წასვლა. ჩავედით 2 მანქანით, დაახლოებით რვანი ვიყავით.
რადიო თავისუფლება: სტუდენტები?
ალექსანდრე ქავთარაძე: არამარტო სტუდენტები. იყვნენ ბაპტისტური ეკლესიის წევრები.
რადიო თავისუფლება: სხვათა შორის, ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესიის მთავარეპისკოპოსის, მალხაზ სონღულაშვილის განცხადება პირველი იყო, რომლითაც ქრისტიანებმა სოლიდარობა გამოუცხადეს მუსლიმებს. ასეა, ხომ?
ალექსანდრე ქავთარაძე: დიახ, ასეა.
რადიო თავისუფლება: საინტერესოა. ძალიან ბევრმა ადამიანმა მითხრა, მაგალითად, მე, ათეისტმა, რატომ უნდა დავიცვა მუსლიმის უფლებები, როდესაც მუსლიმმა შეიძლება არ დაიცვას ჩემი უფლებებიო. ამ შემთხვევაშიც - ბაპტისტური ეკლესიის მთავარეპისკოპოსმა რატომ უნდა დაიცვას მუსლიმების უფლებები, კითხულობს ეს ხალხი და როგორ უპასუხებთ?
ალექსანდრე ქავთარაძე: აქ ძალიან მარტივ ლოგიკასთან გვაქვს საქმე. დღეს ეს მოწყვლადი ჯგუფი, ვისაც დევნიან, მუსლიმები არიან, ხვალ შეიძლება იყვნენ ათეისტები, ზეგ ბაპტისტები, კათოლიკები და ა.შ.. ასე რომ, დღეს თუ არ დავიცავით ჩვენ, საზოგადოებამ, ერთ-ერთი უმცირესობა, გარანტიას ვერავინ მოგვცემს, რომ ხვალ ნებისმიერ სხვა ჯგუფს არ მოგვდგებიან. პირველ რიგში, მინდა ხაზი გავუსვა, რომ ეს ხალხი, ადგილობრივი მოსახლეობა, განაწყენებულია არა მხოლოდ მოსახლეობის სხვა ნაწილზე (მაგალითად, იმ მოსახლეობაზე, რომელმაც ახალციხეში გადაკეტა გზა მოთხოვნით, მინარეთი უკან არ დაბრუნებულიყო), არამედ მთლიანად სახელმწიფოზე, ხელისუფლებაზე. ისინი გრძნობენ თავს დამცირებულად - ხალხს სცემეს, შეურაცხყოფა მიაყენეს, დაამცირეს, ღირსება წაართვეს...
რადიო თავისუფლება: მინარეთი “დადეს” სოფლის გარეთ...
ალექსანდრე ქავთარაძე: ზუსტად. ჩვენს წასვლამდე 5 წუთით ადრე ჩაიტანეს მინარეთი, ჩვენს წინ მიდიოდნენ ზუსტად, პოლიციის დაცვის ქვეშ... და დადეს, სხვათა შორის, სოფლის გარეთ, ე.ი. ის შეთანხმებაც დაარღვიეს, რომელიც საპატრიარქომ მიიღო. ესეც უცნაურია, რომ კერძო საკუთრებაზე გადაწყვეტილებას იღებს საპატრიარქო და არა სახელმწიფო. განცხადებებს აკეთებს საპატრიარქო, როცა პრემიერ-მინისტრი დუმს და ამ თემასთან დაკავშირებით ხმას არ იღებს, იმის მიუხედავად, რომ იქ სერიოზული დაძაბულობაა.
რადიო თავისუფლება: რაში გამოიხატება ის, რომ შეურაცხყოფილად გრძნობენ თავს? ნახეთ ეს ადამიანები? მაგალითად, ნაცემი ადამიანები? ელაპარაკეთ მათ?
ალექსანდრე ქავთარაძე: დიახ, ველაპარაკეთ. ვნახეთ ბიჭი, მაგალითად, რომელსაც ხელი აქვს მოტეხილი, სახეზეც აღენიშნება შეურაცხყოფის კვალი. სცემეს, ეძახეს “თურქი” მისი რელიგიის გამო, მიუხედავად იმისა, რომ ეთნიკურად ქართველია, და დააკისრეს 2000 ლარიანი ჯარიმა. არადა, სოფლის მოსახლეობამ გვითხრა, რომ მას სამკურნალო თანხაც კი არა აქვს. გამოდის, რომ დაზარალებულმა თავად უნდა გადაიხადოს 2 000 ლარი ჯარიმა.
რადიო თავისუფლება: მოსახლეობისთვის მიყენებული ფიზიკური და მორალური ზარალის კომპენსაციაზე თუ არის საუბარი? თუ მოითხოვენ ანაზღაურებას?
ალექსანდრე ქავთარაძე: ცხადია, მოითხოვენ. პირველ რიგში, ამბობენ, რომ უსამართლოდ დააჯარიმეს, რომ დააშინეს ეს ნაცემი ხალხი და ისე მიიყვანეს სასამართლოში, სასამართლოზე კი ათქმევინეს, რომ ფიზიკურ შეურაცხყოფას ადგილი არ ჰქონია. არადა, აშკარად ხელმოტეხილი ადამიანი იდგა სასამართლოზე და სახეზეც აღენიშნებოდა ცემის ფაქტი. ასე რომ, ეს ხალხი პირველ რიგში, მოითხოვს, რომ ამ უსამართლობაზე მოხდეს ყურადღების გამახვილება და თუ არ გაუქმდა ეს ჯარიმები (რაც, სავარაუდოდ, ასეც მოხდება), ისინი ითხოვენ რაიმე სახის დახმარებას.
რადიო თავისუფლება: თქვენ როგორ ხედავთ ამ კონფლიქტის მომავალს? გადაწყდება, თქვენი აზრით?
ალექსანდრე ქავთარაძე: სამწუხაროდ, ძალიან პესიმისტურად ვარ განწყობილი იმის გამო, რომ აქ არაა საუბარი მხოლოდ სხვადასხვა რელიგიის მიმდევრებს შორის დაპირისპირებაზე, აქ ლაპარაკია სახელმწიფოს მხრიდან, პირველ რიგში... მინდა ვიფიქრო, რომ უმეცრებაზე.. ანდა, უარეს შემთხვევაში, პირდაპირ პროვოკაციაზე, დაგეგმილ, მიზანმიმართულ დევნაზე კონკრეტული ადამიანების ჯგუფისა. სიტუაცია ძალიან რთულია: ადგილობრივი მოსახლეობა ამბობს, რომ არ შეეგუება მინარეთი უსასრულოდ იდოს სოფლის გარეთ და რომ ისინი მიმართავენ ყველანაირ მშვიდობიან გზას (ამას სულ ხაზს უსვამენ), რათა მინარეთი დააბრუნონ თავის ადგილას.
რადიო თავისუფლება: პრესაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სამცხე-ჯავახეთის სამმართველოსთან გამართულ მუსლიმების საპროტესტო აქციაში სოლიდარობის ნიშნად მართლმადიდებლებიც მონაწილეობდნენ, ინტერვიუც დაიბეჭდა ამ ხალხთან. რამდენად მნიშვნელოვანია ამ ადამიანების როლი კონფლიქტში?
ალექსანდრე ქავთარაძე: დიახ, ასეა. ადგილობრივი მოსახლეობა ჭელაში ძირითადად მუსლიმები არიან, თუმცა ცხოვრობენ იქ ჩასახლებული რაჭველი მართლმადიდებლებიც. ერთმანეთთან საკმაოდ კარგი ურთიერთობა აქვთ, ეხმარებიან ერთმანეთს - მუსლიმები მართლმადიდებლებს ეკლესიის აშენებაშიც კი ეხმარებიან. ჭელაში მცხოვრები ეს მართლმადიდებლები გამოვიდნენ და დადგნენ მეზობლების, მეგობრების გვერდით, რაც ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტი იყო, რადგან მანამდე, როგორც ჩვენ გვითხრეს იქ ადგილობრივებმა, მცდელობა იყო მოეხდინათ დაპირისპირება.
რადიო თავისუფლება: აი, ვინ, ვიცით ეს? ვინ ცდილობდა ამას?
ალექსანდრე ქავთარაძე: შეიძლება მოსახლეობამ იცის, მაგრამ პირდაპირ ამაზე არ საუბრობენ. თუმცა იმას ამბობენ, რომ მინარეთის დემონტაჟამდეც კი დადიოდნენ სოფელში და ცდილობდნენ რამენაირად გაეღვივებინათ შუღლი ამ ორ ჯგუფს შორის. გაურკვეველია ვინ შეიძლება ამას აკეთებდეს, თუმცა რაღაც ვერსიები არსებობს - საუბარი იყო, მაგალითად, შინაგან საქმეთა სამინისტროს კონკრეტულ წარმომადგენლებზე, თითქოს ისინიც იღებდნენ ამაში მონაწილეობას. თუმცა, როცა დაინახეს, ისევე როგორც სხვა სოფლებში, რომ ვერ მოახერხეს მართლმადიდებლებსა და მუსლიმებს შორის დაპირისპირების გაღვივება, სავარაუდოდ, გადაწყვიტეს ასეთი ფორმით მოეხდინათ პროვოკაცია.
რადიო თავისუფლება: როგორი მდგომარეობაა დღეს ჭელაში? თქვენ როგორ ჩახვედით? რამდენად ორგანიზებული იყო ეს წასვლა?
ალექსანდრე ქავთარაძე: იმ დღესვე, დილით, გადავწყვიტეთ წასვლა. ჩავედით 2 მანქანით, დაახლოებით რვანი ვიყავით.
რადიო თავისუფლება: სტუდენტები?
ალექსანდრე ქავთარაძე: არამარტო სტუდენტები. იყვნენ ბაპტისტური ეკლესიის წევრები.
რადიო თავისუფლება: სხვათა შორის, ევანგელურ-ბაპტისტური ეკლესიის მთავარეპისკოპოსის, მალხაზ სონღულაშვილის განცხადება პირველი იყო, რომლითაც ქრისტიანებმა სოლიდარობა გამოუცხადეს მუსლიმებს. ასეა, ხომ?
ალექსანდრე ქავთარაძე: დიახ, ასეა.
რადიო თავისუფლება: საინტერესოა. ძალიან ბევრმა ადამიანმა მითხრა, მაგალითად, მე, ათეისტმა, რატომ უნდა დავიცვა მუსლიმის უფლებები, როდესაც მუსლიმმა შეიძლება არ დაიცვას ჩემი უფლებებიო. ამ შემთხვევაშიც - ბაპტისტური ეკლესიის მთავარეპისკოპოსმა რატომ უნდა დაიცვას მუსლიმების უფლებები, კითხულობს ეს ხალხი და როგორ უპასუხებთ?
ალექსანდრე ქავთარაძე: აქ ძალიან მარტივ ლოგიკასთან გვაქვს საქმე. დღეს ეს მოწყვლადი ჯგუფი, ვისაც დევნიან, მუსლიმები არიან, ხვალ შეიძლება იყვნენ ათეისტები, ზეგ ბაპტისტები, კათოლიკები და ა.შ.. ასე რომ, დღეს თუ არ დავიცავით ჩვენ, საზოგადოებამ, ერთ-ერთი უმცირესობა, გარანტიას ვერავინ მოგვცემს, რომ ხვალ ნებისმიერ სხვა ჯგუფს არ მოგვდგებიან. პირველ რიგში, მინდა ხაზი გავუსვა, რომ ეს ხალხი, ადგილობრივი მოსახლეობა, განაწყენებულია არა მხოლოდ მოსახლეობის სხვა ნაწილზე (მაგალითად, იმ მოსახლეობაზე, რომელმაც ახალციხეში გადაკეტა გზა მოთხოვნით, მინარეთი უკან არ დაბრუნებულიყო), არამედ მთლიანად სახელმწიფოზე, ხელისუფლებაზე. ისინი გრძნობენ თავს დამცირებულად - ხალხს სცემეს, შეურაცხყოფა მიაყენეს, დაამცირეს, ღირსება წაართვეს...
რადიო თავისუფლება: მინარეთი “დადეს” სოფლის გარეთ...
ალექსანდრე ქავთარაძე: ზუსტად. ჩვენს წასვლამდე 5 წუთით ადრე ჩაიტანეს მინარეთი, ჩვენს წინ მიდიოდნენ ზუსტად, პოლიციის დაცვის ქვეშ... და დადეს, სხვათა შორის, სოფლის გარეთ, ე.ი. ის შეთანხმებაც დაარღვიეს, რომელიც საპატრიარქომ მიიღო. ესეც უცნაურია, რომ კერძო საკუთრებაზე გადაწყვეტილებას იღებს საპატრიარქო და არა სახელმწიფო. განცხადებებს აკეთებს საპატრიარქო, როცა პრემიერ-მინისტრი დუმს და ამ თემასთან დაკავშირებით ხმას არ იღებს, იმის მიუხედავად, რომ იქ სერიოზული დაძაბულობაა.
რადიო თავისუფლება: რაში გამოიხატება ის, რომ შეურაცხყოფილად გრძნობენ თავს? ნახეთ ეს ადამიანები? მაგალითად, ნაცემი ადამიანები? ელაპარაკეთ მათ?
ალექსანდრე ქავთარაძე: დიახ, ველაპარაკეთ. ვნახეთ ბიჭი, მაგალითად, რომელსაც ხელი აქვს მოტეხილი, სახეზეც აღენიშნება შეურაცხყოფის კვალი. სცემეს, ეძახეს “თურქი” მისი რელიგიის გამო, მიუხედავად იმისა, რომ ეთნიკურად ქართველია, და დააკისრეს 2000 ლარიანი ჯარიმა. არადა, სოფლის მოსახლეობამ გვითხრა, რომ მას სამკურნალო თანხაც კი არა აქვს. გამოდის, რომ დაზარალებულმა თავად უნდა გადაიხადოს 2 000 ლარი ჯარიმა.
რადიო თავისუფლება: მოსახლეობისთვის მიყენებული ფიზიკური და მორალური ზარალის კომპენსაციაზე თუ არის საუბარი? თუ მოითხოვენ ანაზღაურებას?
ალექსანდრე ქავთარაძე: ცხადია, მოითხოვენ. პირველ რიგში, ამბობენ, რომ უსამართლოდ დააჯარიმეს, რომ დააშინეს ეს ნაცემი ხალხი და ისე მიიყვანეს სასამართლოში, სასამართლოზე კი ათქმევინეს, რომ ფიზიკურ შეურაცხყოფას ადგილი არ ჰქონია. არადა, აშკარად ხელმოტეხილი ადამიანი იდგა სასამართლოზე და სახეზეც აღენიშნებოდა ცემის ფაქტი. ასე რომ, ეს ხალხი პირველ რიგში, მოითხოვს, რომ ამ უსამართლობაზე მოხდეს ყურადღების გამახვილება და თუ არ გაუქმდა ეს ჯარიმები (რაც, სავარაუდოდ, ასეც მოხდება), ისინი ითხოვენ რაიმე სახის დახმარებას.
რადიო თავისუფლება: თქვენ როგორ ხედავთ ამ კონფლიქტის მომავალს? გადაწყდება, თქვენი აზრით?
ალექსანდრე ქავთარაძე: სამწუხაროდ, ძალიან პესიმისტურად ვარ განწყობილი იმის გამო, რომ აქ არაა საუბარი მხოლოდ სხვადასხვა რელიგიის მიმდევრებს შორის დაპირისპირებაზე, აქ ლაპარაკია სახელმწიფოს მხრიდან, პირველ რიგში... მინდა ვიფიქრო, რომ უმეცრებაზე.. ანდა, უარეს შემთხვევაში, პირდაპირ პროვოკაციაზე, დაგეგმილ, მიზანმიმართულ დევნაზე კონკრეტული ადამიანების ჯგუფისა. სიტუაცია ძალიან რთულია: ადგილობრივი მოსახლეობა ამბობს, რომ არ შეეგუება მინარეთი უსასრულოდ იდოს სოფლის გარეთ და რომ ისინი მიმართავენ ყველანაირ მშვიდობიან გზას (ამას სულ ხაზს უსვამენ), რათა მინარეთი დააბრუნონ თავის ადგილას.
