"მოგვიწევს დავემშვიდობოთ საერთაშორისო ორგანიზაციებს" - ინტერვიუ აფხაზეთის ე.წ. მთავრობის აპარატის მაღალჩინოსანთან

იმოქმედებს თუ არა რუსული სამხედრო მობილიზაცია აფხაზეთის მცხოვრებლებზე? როგორ უპასუხებს დე ფაქტო აფხაზეთის ხელისუფლება ევროკავშირის გადაწყვეტილებას, არ აღიაროს რუსული პასპორტები, რომლებიც გაცემულია „საქართველოსა და უკრაინის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე“? ეშინია თუ არა სოხუმს თბილისში „მეორე ფრონტის“ გახსნის? ამ და სხვა თემებზე აფხაზეთის თვითგამოცხადებული რესპუბლიკის მთავრობის აპარატის უფროსის მოადგილე კრისტიან ბჟანია თავისუფლების ჟურნალისტს ნინო გოგოლაშვილს ესაუბრა.

რადიო თავისუფლება: რუსეთმა ნაწილობრივი მობილიზაცია გამოაცხადა, შეეხება თუ არა ეს მობილიზაცია აფხაზებს?

კრისტიან ბჟანია: არა, ეს არანაირად არ ეხება აფხაზეთის მოქალაქეებს, მართალია აფხაზეთის ბევრ მოქალაქეს აქვს მეორე მოქალაქეობა - რუსეთის, მაგრამ რუსეთის შეიარაღებული ძალების რიგებში გაწვევის შესახებ კანონმდებლობა არ ვრცელდება აფხაზეთის მოქალაქეებზე. სინამდვილეში, აფხაზეთში არანაირი მობილიზაცია არ მიდის, დიდი ალბათობით, ეს დეზინფორმაცია უკავშირდება აფხაზეთის შეიარაღებულ ძალებში ჩვეულ საშემოდგომო სამხედრო სამსახურში გაწვევას. ასეთი გაწვევა იმართება წელიწადში ორჯერ, გაზაფხულსა და შემოდგომაზე. ამჟამად, ოქტომბრიდან დეკემბრის ჩათვლით, მიმდინარეობს მორიგი საშემოდგომო გაწვევა მხოლოდ აფხაზეთის შეიარაღებულ ძალებში.

რადიო თავისუფლება: მაგრამ, თუ მობილიზაცია მაინც გამოცხადდა, როგორ ფიქრობთ, აფხაზი ხალხი ამას როგორ შეხვდება?

კრისტიან ბჟანია: საქმე ისაა, რომ აფხაზეთში, რუსეთის შეიარაღებულ ძალებში მობილიზაცია ვერანაირად ვერ გამოცხადდება, ამიტომ ასეთი ვარიანტი საერთოდ არ არის მოსალოდნელი. აფხაზეთის შეიარაღებულ ძალებში მობილიზაცია შეიძლება გამოცხადდეს მხოლოდ ძალიან სერიოზული გარემოებების გამო, მაგალითად, საქართველოს საზღვარზე სიტუაციის გამწვავების გამო. ეგ სხვა ამბავია.

რადიო თავისუფლება: ცოტა ხნის წინ ევროკავშირმა აკრძალა ევროპაში შესვლა რუსული პასპორტებით, რომლებიც გაცემული იყო „საქართველოსა და უკრაინის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე“. რა კომენტარს გააკეთებდით ამ გადაწყვეტილებაზე?

კრისტიან ბჟანია: როგორც ვიცი, ამ გადაწყვეტილებაზე [აფხაზებს] უკიდურესად უარყოფითი რეაქცია აქვთ. შესაძლოა, ამან გამოიწვიოს იმ საერთაშორისო ჰუმანიტარული ორგანიზაციების საქმიანობის აკრძალვა, რომლებიც ამჟამად მუშაობენ აფხაზეთში. ყოველ შემთხვევაში, საზოგადოებრივი წრეები სწორედ ამ მოსაზრებას იზიარებენ და ხელისუფლების ზოგიერთი წარმომადგენელიც მიიჩნევს, რომ ასეთ გადაწყვეტილებაზე პასუხიც პროპორციული უნდა იყოს. თუ აფხაზეთის მოქალაქეს აუკრძალავენ - ანუ ეცდებიან მის იზოლირებას გარესამყაროსგან - მაშინ, შესაბამისად, აღარ იქნება საჭირო მრავალრიცხოვანი საერთაშორისო ორგანიზაციების არსებობა, რომლებიც დღეს აფხაზეთშია აკრედიტებული. ამიტომ, ალბათ, მოგვიწევს მათთან დამშვიდობება. მოგეხსენებათ, ჩვენს საზოგადოებასა და მედიაში განიხილებოდა აფხაზეთში „უცხოეთის აგენტის“ შესახებ რუსეთის მსგავსი კანონის შემოღების საკითხი. აქამდე ხელისუფლება უსმენდა საზოგადოებრივ აზრს და არ დგამდა ნაბიჯებს მსგავსი კანონის მისაღებად. მაგრამ, როგორც ვხედავთ, ყველა ის სანქცია, რომლებიც დაწესებულია რუსეთის წინააღმდეგ, სხვა საკითხებთან ერთად, სარკისებურად მოქმედებს ჩვენზე. მე შემიძლია ვივარაუდო, რომ დროთა განმავლობაში ეს საკითხი - „უცხოეთის აგენტის“ შესახებ კანონის მიღება, აფხაზეთსაც მოუწევს, რადგან ჩვენთან ბევრი მუშაობს საერთაშორისო გრანტებზე. ამრიგად, ნებისმიერ ქმედებას მოჰყვება უკუქმედება.

რადიო თავისუფლება: უბრალოდ, მინდა დავაზუსტო. უკრაინაში ომის დაწყებისა და მოსკოვის მხრიდან ნაწილობრივი მობილიზაციის გამოცხადების შემდეგ, აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში ქართული პასპორტების აღების მიმართ ინტერესი გაიზარდა. ახლა კი ამ სურვილს კიდევ ერთი მიზეზი დაემატა - ევროკავშირის შესაბამისი გადაწყვეტილება აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში გაცემულ რუსულ პასპორტებზე. შეიძლება ეს ტენდენცია მასობრივი გახდეს? და თუ კი, რა იქნება სოხუმის ხელისუფლების პასუხი?

კრისტიან ბჟანია: ჯერ ერთი, ვერავინ იტყვის, იყო თუ არა რეალურად ასეთი შემთხვევები. არ არსებობს ოფიციალური ინფორმაცია, ან ისეთი[ფაქტები], რომ მასში ეჭვი არ შევიტანოთ. დიდი ალბათობით, ეს მაინც ყალბი ინფორმაციაა, რადგან ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აფხაზეთის მოქალაქეებმა საქართველოს მოქალაქეობის მისაღებად მასობრივად მიმართონ. ჩვენ არ გვსმენია, რომ ვინმეს მიემართა საქართველოს მოქალაქეობის მისაღებად. ჩვენ უნდა გვესმოდეს, რომ ნებისმიერი პირი, რომელსაც ექნება საქართველოს მოქალაქეობა, ავტომატურად დაკარგავს აფხაზეთის მოქალაქეობას, ეს ცალსახაა და ამიტომ ეს ნაკლებად სავარაუდოა.

შესაძლოა ცალკეული შემთხვევები იყო - როდესაც ადამიანებს გადაუდებელი რთული სამედიცინო დახმარება სჭირდებოდათ და საქართველოს ხელისუფლება სანაცვლოდ მათ საქართველოს მოქალაქეობის აღებას სთხოვდა. შეიძლება ასეც იყო, მაგრამ ჩვენ ჯერ არ ვიცით მსგავსი შემთხვევების შესახებ. მით უმეტეს, უკრაინაში სპეცოპერაციის დაწყების შემდეგ არ გვსმენია, რომ აფხაზეთის რომელიმე მოქალაქემ საქართველოს მოქალაქეობა მოითხოვა. კიდევ ერთხელ მინდა გავიმეორო, რომ ჩვენ გვაქვს ძალიან მკაცრი კანონმდებლობა ამ მხრივ: როგორც კი გაირკვევა, რომ მოქალაქეს აქვს საქართველოს მოქალაქეობა, მას ავტომატურად ჩამოერთმევა აფხაზური პასპორტი, აფხაზეთის მოქალაქეობა. ეს არის სისხლის სამართლის დანაშაული.

რადიო თავისუფლება: რა კომენტარს გააკეთებდით ბელარუსის პრეზიდენტის ალიაქსანდრ ლუკაშენკას აფხაზეთში ვიზიტზე? შეიძლება ეს მინსკის მიერ აფხაზეთის აღიარების საკითხს უკავშირდებოდეს?

კრისტიან ბჟანია: პირველ რიგში, აფხაზეთის მოქალაქეებს დიდი ხანია აქვთ ძალიან პოზიტიური დამოკიდებულება ბელარუსის მიმართ და ეს ბელარუსის ხელმძღვანელობის, კერძოდ, პრეზიდენტ ლუკაშენკას კონკრეტული ქმედებებით არის განპირობებული. როდესაც დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობამ (დსთ), საქართველოს ინიციატივით, სანქციები დააწესა აფხაზეთის წინააღმდეგ, ბელარუსის ხელმძღვანელობამ ამ გადაწყვეტილებას ხელი არ მოაწერა, ისინი ყოველთვის ეწინააღმდეგებოდნენ სანქციებს. ომის შემდეგ მრავალი წლის განმავლობაში, 1993 წლიდან, აფხაზეთის მოქალაქეები ყველაზე მკაცრი სანქციების ქვეშ იმყოფებოდნენ. მაგალითად, 16-დან 65 წლამდე მამაკაცებს არ ჰქონდათ საზღვრის გადაკვეთის უფლება, რუსეთის ტერიტორიაზე შესვლის უფლება და მრავალი სხვა პრობლემა იყო - ენერგომომარაგების, საკვების მიწოდების შეფერხებები და ა.შ. აფხაზეთის წინააღმდეგ დსთ-ს სანქციებს არასოდეს შეუერთდა მხოლოდ ორი ქვეყანა - ბელარუსი და თურქმენეთი. ამიტომ, ბელარუსის მიმართ ჩვენი დამოკიდებულება დადებითია. რაც შეეხება პრეზიდენტის ვიზიტს, დიახ, ოფიციალური ინფორმაციით, განიხილეს რესპუბლიკასთან შესაძლო ეკონომიკური პარტნიორობის საკითხები. აღიარებაზე ოფიციალური საუბარი ჯერ არ ყოფილა.

რადიო თავისუფლება: უკრაინის ომის ფონზე, აფხაზეთში გამოთქვეს შეშფოთება იმის გამო, რომ საქართველომ შესაძლოა გახსნას ე.წ. მეორე ფრონტი. კვლავ რჩება თუ არა ასეთი შიში, მიუხედავად თბილისის არაერთი განცხადებისა, რომ საქართველო რუსეთთან კონფლიქტში შესვლას არ აპირებს?

კრისტიან ბჟანია: დაძაბულობა და შიში რჩება, რადგან, სამწუხაროდ, დღემდე არის გარკვეული აღქმა [განსხვავებებისა] საქართველოს ხელისუფლების ოფიციალურ საჯარო განცხადებებსა და რეალურ ქმედებებს შორის. იგივე ხდებოდა მრავალი წლის განმავლობაში, როდესაც საქართველო უარყოფდა ისეთი უკანონო, გასამხედროებული ტერორისტული ორგანიზაციების დაფინანსებას, როგორიცაა „თეთრი ლეგიონი“, „ტყის ძმები“, მაგრამ რეალურად ისინი ახორციელებდნენ დივერსიულ მოქმედებებს აფხაზეთის ტერიტორიაზე, ხოცავდნენ მოქალაქეებს. და ის, რომ საქართველოს არ სურს ხელი მოაწეროს საერთაშორისო დოკუმენტს, რომელიც მას დაავალდებულებს არ გამოიყენოს ძალა, უკრაინული მოვლენების კონტექსტის მიღმაც კი შეშფოთებას იწვევს. შესაბამისად, აფხაზურ საზოგადოებას არ შეუძლია ბოლომდე დაიჯეროს საქართველოს ხელისუფლების ოფიციალური საჯარო განცხადებები, იმიტომ რომ ასეთი გამოცდილებაა, სამწუხაროდ.

რადიო თავისუფლება: უკრაინის ფრონტებზე რუსული არმიის სერიოზული წარუმატებლობის შემდეგ, შეიცვალა თუ არა აფხაზების დამოკიდებულება იმის შესახებ, თუ რამდენად შეუძლია და სურვილი აქვს მოსკოვს უზრუნველყოს აფხაზეთის დაცვა?

კრისტიან ბჟანია: საქმე ისაა, რომ ჩვენ არ ვიცით, რა წარუმატებლობა განიცადა რუსეთის არმიამ. თუ უკრაინული მხარის პროპაგანდისტული მასალებიდან გამოვდივართ, მათ ვერ დავიჯერებთ. ჩვენ ნამდვილად ვერ ვენდობით უკრაინულ არხს და, მეტიც, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აფხაზეთში ვიპოვოთ ძალები, რომლებიც უკრაინას თანაუგრძნობენ. ჩვენი პირადი გამოცდილებიდან კარგად გვახსოვს, რომ უკრაინული ნაციონალისტური ბატალიონები „უნა უნსო“ ქართული არმიის შემადგენლობაში აფხაზეთის წინააღმდეგ იბრძოდნენ და გამოირჩეოდნენ განსაკუთრებული სისასტიკით. ამიტომ, დღეს ასეთ პირობებში აფხაზეთში ძნელად თუ მოიძებნება სიმპათიები უკრაინის მიმართ. ჩვენ განსაკუთრებული დამოკიდებულება გვაქვს ნაციონალიზმის, როგორც ასეთის, მიმართ, და მით უფრო ნაციონალიზმის იმ ფორმის მიმართ, რომელიც ახლა უკრაინაში ვლინდება. ამიტომ გვიჭირს იმაზე მსჯელობა, რაც არ ვიცით. რამდენადაც ჩვენთვის ცნობილია, რუსული არმია წარმატებით მიიწევს წინ და, რა თქმა უნდა, ჩვენი სიმპათიები ამ შემთხვევაში რუსეთის მხარეზეა.

ტექსტი შეიცავს ტოპონიმებსა და ტერმინოლოგიას, რომლებიც გამოიყენება აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო რესპუბლიკებში.