რუსეთის პატრიარქმა უკრაინაში იმოგზაურა.
„რია-ნოვოსტის“ ცნობით, მისმა უწმინდესობამ მკაცრად გააკრიტიკა დასავლური ღვთისმეტყველება ლიბერალიზმის მიმართ სიმპათიის გამო. „ლიბერალურ ფილოსოფიაში არ არსებობს ცოდვის გაგება. ყოველი ადამიანი ავტონომიურია და ქმნის ფასეულობათა საკუთარ სისტემას. მაგრამ თუ არ არსებობს განსხვავება ცოდვასა და სიწმინდეს შორის, ე.ი. არც სიცრუე და სიმართლე განსხვავდება ერთმანეთისგან“ - კითხულობს კირილე. რიტორიკულად, რა თქმა უნდა.
თავის ტექსტებში რუსეთის პატრიარქი კითხვის ნიშანს მაინცდამაინც არ წყალობს.
კითხვის ნიშანზე... საერთოდ, ეჭვზე, ფიქრზე, ყოყმანზე უარი მან ჯერ კიდევ პატრიარქად კურთხევამდე თქვა: 2000 წელს მიტროპოლიტი კირილე „ნეზავისიმაია გაზეტაში“ ლიბერალიზმისა და პლურალიზმის წინააღმდეგ ბეჭდავს წერილს, რომელსაც არაერთი რუსი ღვთისმეტყველი, ფილოსოფოსი, საზოგადო მოღვაწე გამოეხმაურება. ეს იქნება რუსეთისთვის უკვე ტრადიციული, სლავიანოფილებისა და „ზაპადნიკების“ დისკუსიის განახლება; პრინციპში, ჩვეულებრივი ამბავი დემოკრატიული საზოგადოებისთვის.
მაგრამ კირილე დღეს რუსეთის პატრიარქია. მის რიტორიკულ კითხვებს რუსეთში თითქმის არავინ (ან ვერავინ) უპასუხებს... და, რაც მთავარია, ლიბერალიზმის წინააღმდეგ განცხადებებით რუსეთის პატრიარქი უკვე უკრაინაში გამოდის.
კიევში წაკითხულ მოხსენებაში კირილე კაპიტალიზმის წინააღმდეგ ილაშქრებს („სუპერმარკეტები და ეგრეთ წოდებული კულტურულ-სავაჭრო ცენტრები 21-ე საუკუნის ტაძრებად გადაიქცა“) და ღიად უცხადებს ომს განმანათლებლობას, რადგან, მისი თქმით, სწორედ განმანათლობლობის ეპოქამ დაამკვიდრა ლიბერალური ღირებულებები.
კომუნისტური სისტემის ნგრევასთან ერთად, თითქმის მთელ პოსტსაბჭოთა სივრცეში, მათ შორის ჩვენში, წინააღმდეგობრივი პროცესები შეიმჩნევა. კლერიკალიზმის და მისტიციზმის თითქმის თანაბარი განვითარება, როცა „თავისუფალი ჟურნალ-გაზეთების“ ერთ გვერდზე მართლმადიდებელი მოძღვრის შეგონებები იბეჭდება, მეორეზე კი - „ჯადოქართა“ წინასწარმეტყველება, გვაფიქრებინებს, რომ საზოგადოებაში სულ უფრო მეტად იზრდება სკეფსისი აღორძინებისა და განმანათლებლობის იდეების მიმართ. ბუნებრივია, სოციალური ფაქტორი აქ მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. ფრუსტრაციის განცდა და „ირაციონალური სიმარტივისკენ“ მიდრეკილება, მეტწილად, მაშინ იჩენს თავს, როცა ადამიანის მიზნები ვერ ხორციელდება. იქმნება მითები, რომელსაც განსაკუთრებული ენთუზიაზმით აიტაცებს ხოლმე მოსახლეობის წვრილბურჟუაზიული ფენა, ხვალინდელი დღის შიშით რომ ცხოვრობს და კონკურენტების ეშინია.
„ძლიერთ ამა ქვეყნისა“, ე.ი. იმათ, ვინც ძალაუფლებას ფლობს, ყველანაირად ხელს აძლევს მითებში მცხოვრები საზოგადოება. პოსტსაბჭოთა ინსტიტუტების მთავარი მტერი ხომ სწორედ ფიქრი, ეჭვი და ახალი ცოდნით მუდმივი გამდიდრებაა. ანუ, მრავალფეროვანი სამყარო და წინადადებები, რომლებიც კითხვის ნიშნით მთავრდება.
კიევში წაკითხულ მოხსენებაში რუსეთის პატრიარქი უკმაყოფილებას გამოთქვამს იმის გამო, რომ დასავლურმა ღვთისმეტყველებამ უარი თქვა სიკეთისა და ბოროტების მკვეთრ გამიჯვნაზე. „თუკი სიკეთესა და ბოროტებას შორის განსხვავება არ არსებობს, ე.ი. აპოკალიფსი ახლოვდება“ - განმარტავს კირილი და დასძენს, აბა ვინ იფიქრებდა, ჯერ კიდევ 20, 30 წლის წინ, რომ ერთი სქესის წარმომადგენლების ქორწინება ქალისა და მამაკაცის ქორწინებას გაუტოლდებოდაო...
ვერავინ იფიქრებდა, ნამდვილად.
20-30 წლის წინ ვერავინ იფიქრებდა, რომ ადამიანები „ვირტუალურ კონფერენციებს“ მოაწყობდნენ ინტერნეტის დახმარებით, რომ კიბოთი დაავადებულთა სიკვდილიანობა მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა და რომ შეერთებული შტატების პრეზიდენტი შავკანიანი გახდებოდა... ვერავინ იფიქრებდა, რომ დაინგრეოდა საბჭოთა კავშირი, რომ უკრაინა და საქართველო ნატოში გაწევრიანების სურვილს გამოთქვამდნენ...
„ღმერთმა არა მარტო შექმნა სამყარო - ღმერთი ყოველ წუთს ქმნის ამ სამყაროს და პასუხს აგებს ევოლუციაზე...“ - თქვა, ერთხელ, მამა ალექსანდრე მენმა.
ალექსანდრე მენი არ უყვარდათ რუსეთის საპატრიარქოში. იგი ნაჯახით მოკლეს.
მოკლავდნენ, აბა რა! ესენი სამყაროს გადაგვარებასა და აპოკალიფსზე ლაპარაკობენ, ის კი განუწყვეტლივ იმეორებდა, ჩვენ სიყვარულის ეპოქას ვუახლოვდებითო. ესენი პლურალიზმს ქრისტიანობის მტრად აცხადებენ, ის კი ამბობდა, ლიბერალიზმის საფუძველია ადამიანისადმი ნდობა, მისი, როგორც პიროვნების, პატივისცემა, რაც დიახაც რომ ქრისტიანობიდან მოდისო. ესენი ლიბერალიზმს ჭეშმარიტების მიმართ გულგრილობის გამო აკრიტიკებენ, მამა ალექსანდრე მენი კი ხშირად იხსენებდა, რომ თავად მაცხოვარმა შეიკავა თავი პასუხისგან, როცა პილატემ ჭეშმარიტებაზე ჰკითხა...
„ლიბერალური იდეოლოგია ადამიანს თავისუფლებას აძლევს, მაგრამ აღარაა პასუხისმგებელი მის ქცევაზე“ - ამბობს აღშფოთებული კირილე. რუსეთის პატრიარქს არც ის მოსწონს, რომ დასავლეთის ქვეყნებში „ცოდვის ჩადენის უფლება” დიდი ხანია დაკანონებულია და ამ ”ცოდვაზე” საზოგადოებას მხოლოდ მაშინ აქვს რეაქცია, როცა მის თავისუფლებასა და უსაფრთხოებას ემუქრებიან... ე.ი. როცა „ცოდვა“ – კანონის დარღვევად იქცევა.
ვიდრე კირილე უკრაინაში გაემგზავრებოდა, დუმამ დაამტკიცა რეზოლუცია, რომლის თანახმად, რუსეთის პარლამენტი ახალ კანონებს მხოლოდ და მხოლოდ რუსეთის საპატრიარქოსთან შეთანხმებით მიიღებს; რაც იმას ნიშნავს, რომ რუსეთის ეკლესია არა მარტო ადამიანთა მოქცევას ცდილობს (რისი უფლებაც მას, ცხადია, აქვს), არამედ აპირებს მოაქციოს მთელი სახელმწიფო, მეცნიერება, კულტურა... სხვადასხვა დროს ამის სურვილი გამოთქვეს ვატიკანში, მაგრამ არაფერი გამოუვიდათ. ამის სურვილი ჰქონდა პატრიარქ ნიკონს. ამისთვის იღვწოდა აიათოლა ხომეინი. იმან სახელმწიფოს ისლამიზაცია მოინდომა, ამან - „გამართლმადიდებლება“. თანაც, როგორც ჩანს, არა მარტო თავისი სახელმწიფოსი.
ცოტა ხნის წინ გაირკვა, რომ რუსეთის პატრიარქი საქართველოშიც აპირებს ჩამობრძანებას. თარიღიც გამოცხადდა - 2010 წელი.
ე.ი. კირილეს ვიზიტის ორგანიზატორებს - რუსეთსა და საქართველოში - კიდევ ერთი წელი აქვთ იმისთვის, რომ მოამზადონ სიტუაცია: ყველაფერი გააკეთონ, რათა ქართველი ხალხი ხატებით, სანთლებითა და ყვავილებით დახვდეს „ერთმორწმუნე ძმის“ უნეტარეს მამას. და თუ იყოჩაღეს, ვინ იცის, იქნებ წელსვე მოხერხდეს მისი უწმინდესობის ჩამობრძანება? იქნებ შესაძლებელი გახდეს, რუსეთის საპატრიარქოს ასეთი შინაარსის დეპეშა გაეგზავნოს: „საქართველო ლიბერალებისგან თავისუფალია. გაუმარჯოს რუსი და ქართველი მართლმადიდებლების ძმობას!“
კაცმა რომ თქვას, პროცესი დაწყებულია. აგერ პარლამენტარმა დიმიტრი ლორთქიფანიძემ, რომელიც ქრისტიან-დემოკრატებმა თავიანთ კანდიდატად დაასახელეს ომბუდსმენის პოსტზე, ხუთშაბათს გამოგვიცხადა, კანონზე მაღლა რჯულის კანონს ვაყენებ და სექსუალურ უმცირესობებს დამნაშავეებად განვიხილავო (ამიტომ არ დავიცავო)... ვითომ რატომ არ უნდა დახვდეს ბატონი დიმიტრი რუსეთის პატრიარქს აეროპორტში? თანაც, ხატებითა და სანთლებით? ორივე ხომ ერთი და იმავე ფასეულობების დამკვიდრებას ცდილობს? ორივეს რიტორიკაში ხომ არა არჩევანის თავისუფლებაა მთავარი, არამედ - მორჩილება? ამას, ცხადია, პირადაპირ, ვერ ამბობენ და ათასნაირი სოფიზმებით ქადაგებენ, რათა ვინმემ პავლე მოციქულის სიტყვები არ გაახსენოს: „მტკიცედ იდექით თავისუფლებით, რომლითაც ქრისტემ გვათავისუფლა და კვლავ ნუღა დაიდგამთ მონობის უღელს.“
ერთ რამეში კი ნამდვილად მართალია კირილე: ზოგიერთი ლიბერალი დიდ შეცდომას უშვებს, როცა ამტკიცებს, ბოროტება არ არსებობსო.
ბოროტება არსებობს! ცოდვაც! ცოდვა და ბოროტება სწორედ ისაა, რასაც კაგებეს ყოფილი თანამშრომლები ქადაგებენ რუსეთშიც და საქართველოშიც.
ალექსანდრე მენი ადამიანის ყველაზე მძიმე ცოდვას ძალაუფლებისკენ ლტოლვას მიიჩნევდა.
რუსეთს ძალაუფლების მადა დიდი ხანია გახსნილი აქვს. უბრალოდ, თავის საქმეს დღეს უკვე ეკლესიის შეფს აკეთებინებს.
სამუშაოს პირველი ეტაპი შესრულებულია - წინადადებების ბოლოს კითხვის ნიშანი ამოღებულია. 2010 წლამდე დიდი დრო არ რჩება. უნდა ვივარაუდოთ, რომ ახლა იქნება საქმე.
საქმე, ქადაგების ნაცვლად.
„რია-ნოვოსტის“ ცნობით, მისმა უწმინდესობამ მკაცრად გააკრიტიკა დასავლური ღვთისმეტყველება ლიბერალიზმის მიმართ სიმპათიის გამო. „ლიბერალურ ფილოსოფიაში არ არსებობს ცოდვის გაგება. ყოველი ადამიანი ავტონომიურია და ქმნის ფასეულობათა საკუთარ სისტემას. მაგრამ თუ არ არსებობს განსხვავება ცოდვასა და სიწმინდეს შორის, ე.ი. არც სიცრუე და სიმართლე განსხვავდება ერთმანეთისგან“ - კითხულობს კირილე. რიტორიკულად, რა თქმა უნდა.
თავის ტექსტებში რუსეთის პატრიარქი კითხვის ნიშანს მაინცდამაინც არ წყალობს.
კითხვის ნიშანზე... საერთოდ, ეჭვზე, ფიქრზე, ყოყმანზე უარი მან ჯერ კიდევ პატრიარქად კურთხევამდე თქვა: 2000 წელს მიტროპოლიტი კირილე „ნეზავისიმაია გაზეტაში“ ლიბერალიზმისა და პლურალიზმის წინააღმდეგ ბეჭდავს წერილს, რომელსაც არაერთი რუსი ღვთისმეტყველი, ფილოსოფოსი, საზოგადო მოღვაწე გამოეხმაურება. ეს იქნება რუსეთისთვის უკვე ტრადიციული, სლავიანოფილებისა და „ზაპადნიკების“ დისკუსიის განახლება; პრინციპში, ჩვეულებრივი ამბავი დემოკრატიული საზოგადოებისთვის.
მაგრამ კირილე დღეს რუსეთის პატრიარქია. მის რიტორიკულ კითხვებს რუსეთში თითქმის არავინ (ან ვერავინ) უპასუხებს... და, რაც მთავარია, ლიბერალიზმის წინააღმდეგ განცხადებებით რუსეთის პატრიარქი უკვე უკრაინაში გამოდის.
კიევში წაკითხულ მოხსენებაში კირილე კაპიტალიზმის წინააღმდეგ ილაშქრებს („სუპერმარკეტები და ეგრეთ წოდებული კულტურულ-სავაჭრო ცენტრები 21-ე საუკუნის ტაძრებად გადაიქცა“) და ღიად უცხადებს ომს განმანათლებლობას, რადგან, მისი თქმით, სწორედ განმანათლობლობის ეპოქამ დაამკვიდრა ლიბერალური ღირებულებები.
კომუნისტური სისტემის ნგრევასთან ერთად, თითქმის მთელ პოსტსაბჭოთა სივრცეში, მათ შორის ჩვენში, წინააღმდეგობრივი პროცესები შეიმჩნევა. კლერიკალიზმის და მისტიციზმის თითქმის თანაბარი განვითარება, როცა „თავისუფალი ჟურნალ-გაზეთების“ ერთ გვერდზე მართლმადიდებელი მოძღვრის შეგონებები იბეჭდება, მეორეზე კი - „ჯადოქართა“ წინასწარმეტყველება, გვაფიქრებინებს, რომ საზოგადოებაში სულ უფრო მეტად იზრდება სკეფსისი აღორძინებისა და განმანათლებლობის იდეების მიმართ. ბუნებრივია, სოციალური ფაქტორი აქ მნიშვნელოვან როლს ასრულებს. ფრუსტრაციის განცდა და „ირაციონალური სიმარტივისკენ“ მიდრეკილება, მეტწილად, მაშინ იჩენს თავს, როცა ადამიანის მიზნები ვერ ხორციელდება. იქმნება მითები, რომელსაც განსაკუთრებული ენთუზიაზმით აიტაცებს ხოლმე მოსახლეობის წვრილბურჟუაზიული ფენა, ხვალინდელი დღის შიშით რომ ცხოვრობს და კონკურენტების ეშინია.
„ძლიერთ ამა ქვეყნისა“, ე.ი. იმათ, ვინც ძალაუფლებას ფლობს, ყველანაირად ხელს აძლევს მითებში მცხოვრები საზოგადოება. პოსტსაბჭოთა ინსტიტუტების მთავარი მტერი ხომ სწორედ ფიქრი, ეჭვი და ახალი ცოდნით მუდმივი გამდიდრებაა. ანუ, მრავალფეროვანი სამყარო და წინადადებები, რომლებიც კითხვის ნიშნით მთავრდება.
კიევში წაკითხულ მოხსენებაში რუსეთის პატრიარქი უკმაყოფილებას გამოთქვამს იმის გამო, რომ დასავლურმა ღვთისმეტყველებამ უარი თქვა სიკეთისა და ბოროტების მკვეთრ გამიჯვნაზე. „თუკი სიკეთესა და ბოროტებას შორის განსხვავება არ არსებობს, ე.ი. აპოკალიფსი ახლოვდება“ - განმარტავს კირილი და დასძენს, აბა ვინ იფიქრებდა, ჯერ კიდევ 20, 30 წლის წინ, რომ ერთი სქესის წარმომადგენლების ქორწინება ქალისა და მამაკაცის ქორწინებას გაუტოლდებოდაო...
ვერავინ იფიქრებდა, ნამდვილად.
20-30 წლის წინ ვერავინ იფიქრებდა, რომ ადამიანები „ვირტუალურ კონფერენციებს“ მოაწყობდნენ ინტერნეტის დახმარებით, რომ კიბოთი დაავადებულთა სიკვდილიანობა მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა და რომ შეერთებული შტატების პრეზიდენტი შავკანიანი გახდებოდა... ვერავინ იფიქრებდა, რომ დაინგრეოდა საბჭოთა კავშირი, რომ უკრაინა და საქართველო ნატოში გაწევრიანების სურვილს გამოთქვამდნენ...
„ღმერთმა არა მარტო შექმნა სამყარო - ღმერთი ყოველ წუთს ქმნის ამ სამყაროს და პასუხს აგებს ევოლუციაზე...“ - თქვა, ერთხელ, მამა ალექსანდრე მენმა.
ალექსანდრე მენი არ უყვარდათ რუსეთის საპატრიარქოში. იგი ნაჯახით მოკლეს.
მოკლავდნენ, აბა რა! ესენი სამყაროს გადაგვარებასა და აპოკალიფსზე ლაპარაკობენ, ის კი განუწყვეტლივ იმეორებდა, ჩვენ სიყვარულის ეპოქას ვუახლოვდებითო. ესენი პლურალიზმს ქრისტიანობის მტრად აცხადებენ, ის კი ამბობდა, ლიბერალიზმის საფუძველია ადამიანისადმი ნდობა, მისი, როგორც პიროვნების, პატივისცემა, რაც დიახაც რომ ქრისტიანობიდან მოდისო. ესენი ლიბერალიზმს ჭეშმარიტების მიმართ გულგრილობის გამო აკრიტიკებენ, მამა ალექსანდრე მენი კი ხშირად იხსენებდა, რომ თავად მაცხოვარმა შეიკავა თავი პასუხისგან, როცა პილატემ ჭეშმარიტებაზე ჰკითხა...
„ლიბერალური იდეოლოგია ადამიანს თავისუფლებას აძლევს, მაგრამ აღარაა პასუხისმგებელი მის ქცევაზე“ - ამბობს აღშფოთებული კირილე. რუსეთის პატრიარქს არც ის მოსწონს, რომ დასავლეთის ქვეყნებში „ცოდვის ჩადენის უფლება” დიდი ხანია დაკანონებულია და ამ ”ცოდვაზე” საზოგადოებას მხოლოდ მაშინ აქვს რეაქცია, როცა მის თავისუფლებასა და უსაფრთხოებას ემუქრებიან... ე.ი. როცა „ცოდვა“ – კანონის დარღვევად იქცევა.
ვიდრე კირილე უკრაინაში გაემგზავრებოდა, დუმამ დაამტკიცა რეზოლუცია, რომლის თანახმად, რუსეთის პარლამენტი ახალ კანონებს მხოლოდ და მხოლოდ რუსეთის საპატრიარქოსთან შეთანხმებით მიიღებს; რაც იმას ნიშნავს, რომ რუსეთის ეკლესია არა მარტო ადამიანთა მოქცევას ცდილობს (რისი უფლებაც მას, ცხადია, აქვს), არამედ აპირებს მოაქციოს მთელი სახელმწიფო, მეცნიერება, კულტურა... სხვადასხვა დროს ამის სურვილი გამოთქვეს ვატიკანში, მაგრამ არაფერი გამოუვიდათ. ამის სურვილი ჰქონდა პატრიარქ ნიკონს. ამისთვის იღვწოდა აიათოლა ხომეინი. იმან სახელმწიფოს ისლამიზაცია მოინდომა, ამან - „გამართლმადიდებლება“. თანაც, როგორც ჩანს, არა მარტო თავისი სახელმწიფოსი.
ცოტა ხნის წინ გაირკვა, რომ რუსეთის პატრიარქი საქართველოშიც აპირებს ჩამობრძანებას. თარიღიც გამოცხადდა - 2010 წელი.
ე.ი. კირილეს ვიზიტის ორგანიზატორებს - რუსეთსა და საქართველოში - კიდევ ერთი წელი აქვთ იმისთვის, რომ მოამზადონ სიტუაცია: ყველაფერი გააკეთონ, რათა ქართველი ხალხი ხატებით, სანთლებითა და ყვავილებით დახვდეს „ერთმორწმუნე ძმის“ უნეტარეს მამას. და თუ იყოჩაღეს, ვინ იცის, იქნებ წელსვე მოხერხდეს მისი უწმინდესობის ჩამობრძანება? იქნებ შესაძლებელი გახდეს, რუსეთის საპატრიარქოს ასეთი შინაარსის დეპეშა გაეგზავნოს: „საქართველო ლიბერალებისგან თავისუფალია. გაუმარჯოს რუსი და ქართველი მართლმადიდებლების ძმობას!“
კაცმა რომ თქვას, პროცესი დაწყებულია. აგერ პარლამენტარმა დიმიტრი ლორთქიფანიძემ, რომელიც ქრისტიან-დემოკრატებმა თავიანთ კანდიდატად დაასახელეს ომბუდსმენის პოსტზე, ხუთშაბათს გამოგვიცხადა, კანონზე მაღლა რჯულის კანონს ვაყენებ და სექსუალურ უმცირესობებს დამნაშავეებად განვიხილავო (ამიტომ არ დავიცავო)... ვითომ რატომ არ უნდა დახვდეს ბატონი დიმიტრი რუსეთის პატრიარქს აეროპორტში? თანაც, ხატებითა და სანთლებით? ორივე ხომ ერთი და იმავე ფასეულობების დამკვიდრებას ცდილობს? ორივეს რიტორიკაში ხომ არა არჩევანის თავისუფლებაა მთავარი, არამედ - მორჩილება? ამას, ცხადია, პირადაპირ, ვერ ამბობენ და ათასნაირი სოფიზმებით ქადაგებენ, რათა ვინმემ პავლე მოციქულის სიტყვები არ გაახსენოს: „მტკიცედ იდექით თავისუფლებით, რომლითაც ქრისტემ გვათავისუფლა და კვლავ ნუღა დაიდგამთ მონობის უღელს.“
ერთ რამეში კი ნამდვილად მართალია კირილე: ზოგიერთი ლიბერალი დიდ შეცდომას უშვებს, როცა ამტკიცებს, ბოროტება არ არსებობსო.
ბოროტება არსებობს! ცოდვაც! ცოდვა და ბოროტება სწორედ ისაა, რასაც კაგებეს ყოფილი თანამშრომლები ქადაგებენ რუსეთშიც და საქართველოშიც.
ალექსანდრე მენი ადამიანის ყველაზე მძიმე ცოდვას ძალაუფლებისკენ ლტოლვას მიიჩნევდა.
რუსეთს ძალაუფლების მადა დიდი ხანია გახსნილი აქვს. უბრალოდ, თავის საქმეს დღეს უკვე ეკლესიის შეფს აკეთებინებს.
სამუშაოს პირველი ეტაპი შესრულებულია - წინადადებების ბოლოს კითხვის ნიშანი ამოღებულია. 2010 წლამდე დიდი დრო არ რჩება. უნდა ვივარაუდოთ, რომ ახლა იქნება საქმე.
საქმე, ქადაგების ნაცვლად.
