მონაცემები და ანალიზი

აშშ-მა, ევროკავშირმა და სხვა მოკავშირეებმა მთლიანობაში 287 მილიარდ დოლარზე მეტი დახარჯეს უკრაინის მხარდასაჭერად მას შემდეგ, რაც რუსეთმა 2022 წელს სრულმასშტაბიანი შეჭრა დაიწყო, იტყობინება ანალიტიკური ცენტრი „კილის მსოფლიო ეკონომიკის ინსტიტუტი“.

აშშ უკრაინის ყველაზე მსხვილი დონორია, რომელმაც უზრუნველყო 122 მილიარდ დოლარზე მეტი ფინანსური, ჰუმანიტარული და სამხედრო დახმარება.

ევროკავშირის ყველა წევრმა ქვეყანამ და ევროკომისიამ ერთად დახარჯა დაახლოებით იგივე თანხა - 121.87 მილიარდი დოლარი - რაც აშშ-მა 2022 წლის იანვრიდან 2024 წლის დეკემბრამდე.

კილის ინსტიტუტის ცნობით, ევროკავშირმა დამატებით 131 მილიარდი დოლარი დახარჯა უკრაინელი ლტოლვილების მხარდასაჭერად. გაეროს მონაცემებით, ამჟამად ევროკავშირში 4,4 მილიონი უკრაინელი ლტოლვილი ცხოვრობს.

ამით ევროკავშირის მთლიანი დახმარება უკრაინისთვის, ლტოლვილების დახმარების ჩათვლით, 251 მილიარდ დოლარზე მეტი იქნება.

ეს შეფასება ეფუძნება ლტოლვილთა ხარჯებს OECD-ის საერთაშორისო მიგრაციის ანგარიშიდან, რომელიც გამოქვეყნდა 2022 წლის ოქტომბერში. მას შემდეგ ევროკავშირის ბევრმა ქვეყანამ შეამცირა უკრაინელი ლტოლვილებისთვის გამოყოფილი ფინანსური დახმარება.

უკრაინელი ლტოლვილების მნიშვნელოვანი ნაწილი ევროკავშირში მუშაობს და სახელმწიფო ბიუჯეტში წვლილი შეაქვს. პოლონეთში უკრაინელი ლტოლვილების დასაქმების მაჩვენებელი დაახლოებით 65 პროცენტია.

ახლახან შეერთებულმა შტატებმა შეაჩერა უკრაინელი ლტოლვილების მხარდაჭერის მთავარი პროგრამა - „გაერთიანება უკრაინისთვის“.

2024 წლის აპრილის მდგომარეობით პროგრამის ფარგლებში 236 000-ზე მეტ უკრაინელს მისცეს აშშ-ში დასახლების უფლება, ქვეყნის უსაფრთხოების დეპარტამენტის ცნობით. თუმცა შეერთებულმა შტატებმა პროგრამისთვის შეზღუდული თანხები გამოყო. ბენეფიციარებს მოეთხოვებათ ჰყავდეთ ფინანსური მხარდამჭერი აშშ-ში მათი ყოფნის ხარჯების დასაფარად.

არის თუ არა ყველა ეს დახმარება საჩუქარი?

უკრაინაში გაცემული დახმარების ნაწილს სესხის სახე აქვს - ის ან კიევმა უნდა დააბრუნოს, ან გაყინული რუსული აქტივებიდან მიღებული მოგებით უნდა დაიფაროს.

შეერთებულმა შტატებმა, ევროკავშირმა და სხვებმა გაყინეს რუსეთის ცენტრალური ბანკის კუთვნილი დაახლოებით 300 მილიარდი დოლარი უკრაინაში მოსკოვის შეჭრის შემდეგ.

იანვარში ევროკომისიამ უკრაინას გაუგზავნა 3 მილიარდი ევრო, რომელიც უნდა დაიფაროს გაყინული რუსული აქტივებიდან მიღებული მოგებით.

იმავდროულად, შეერთებული შტატებისა და სხვა ქვეყნების მიერ გაწეული დახმარების ნაწილი უკრაინამდე არ აღწევს. ეს იმიტომ ხდება, რომ თანხები გამოიყენება სამხედრო აღჭურვილობის შესაძენად ან საზღვარგარეთ თავდაცვის წარმოებაში ინვესტირებისათვის.

მაგალითად, 2024 წელს კონგრესის მიერ მიღებული 61 მილიარდი აშშ დოლარის დახმარების პაკეტიდან დაახლოებით 7 მილიარდი დოლარი განკუთვნილი იყო აშშ-ში ისეთი აღჭურვილობის წარმოების გასაუმჯობესებლად, როგორიცაა 155-მილიმეტრიანი ჭურვები, სტრატეგიული და საერთაშორისო კვლევების ცენტრის თანახმად. დახმარების პაკეტის სხვა ნაწილებს, რომლებიც მილიარდობით დოლარს შეადგენს, უკრაინა გამოიყენებდა იარაღის ამერიკელი მწარმოებლებისგან შესაძენად.

რა ჯდება უკრაინის დახმარება რუსეთის ომის ხარჯებთან შედარებით?

შეერთებულმა შტატებმა 2021 წლის 23,3 ტრილიონი მშპ-ის დაახლოებით 0,53 პროცენტი დახარჯა უკრაინის დახმარებაზე თითქმის სამი წლის განმავლობაში 2022 წლის 24 იანვრიდან 2024 წლის ბოლომდე - რაც ნიშნავს, რომ დახმარება ყოველწლიურად მშპ-ის 0,2 პროცენტზე ნაკლები გამოდის. ევროკავშირის წევრებმა და ინსტიტუტებმა თავიანთი მშპ-ის 0,7 პროცენტი გამოყვეს, რაც 2021 წელს 17,1 ტრილიონი დოლარი იყო. ამავდროულად, რუსეთმა 2023 წელს თავისი დაახლოებით 2 ტრილიონი დოლარის მშპ-ის თითქმის 6 პროცენტი დახარჯა ჯარზე, SIPRI-ის მონაცემებით.

„სოციალური კვლევისა და ანალიზის ინსტიტუტის“ (ISSA) უახლესი კვლევის თანახმად, რომელიც 2025 წლის 18-30 იანვარს ჩატარდა, საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობას არ მოსწონს ქვეყნის ტრაექტორია.

გამოკითხულების 61,7% თვლის, რომ ქვეყანა არასწორი მიმართულებით ვითარდება, ხოლო დაახლოებით 35% ფიქრობს, რომ საქართველო სწორ გზას ადგას.

შედარებისთვის, იმავე ორგანიზაციის 2024 წლის ივნისის კვლევის თანახმად, მოსახლეობის 57% ამბობდა, რომ ქვეყანა არასწორად ვითარდებოდა.

მასშტაბური საპროტესტო გამოსვლების დაწყების შემდეგ, რომელიც უკვე ორ თვეზე მეტია გრძელდება, „ქართული ოცნების“ ლიდერები ხან ამტკიცებენ, რომ ქვეყანაში „არანაირი პოლიტიკური კრიზისი არ არის“, ხან კი ამბობენ, რომ „კრიზისი ხელოვნურად არის გამოწვეული“.

ISSA-ს კვლევიდან ირკვევა, რომ მოსახლეობა „ოცნების“ ლიდერებს არ ეთანხმება - 82,1% ამბობს, რომ ქვეყანაში დღეს პოლიტიკური კრიზისია, 77,9% კი კრიზისზე პასუხისმგებლობას „ქართულ ოცნებას“ აკისრებს. შედარებისთვის, 16% თვლის, რომ კრიზისზე პასუხისმგებელი „ნაციონალური მოძრაობაა“, დაახლოებით იმდენივე ასახელებს რომელიმე სხვა ოპოზიციურ პარტიას, 1,1% კი - „დიფ სტეიტს“ ან „გლობალური ომის პარტიას“ (საქართველოში მათი გავლენის არსებობა, იმავე კვლევის თანახმად, მოსახლეობის 19,5%-ს მიაჩნია დამაჯერებლად).

უმრავლესობა მხარს უჭერს პროტესტს და მის მოთხოვნებს

კვლევის თანახმად, მოსახლეობის უმეტესობა მხარს უჭერს ქვეყნის მასშტაბით მიმდინარე პროტესტს.

სოციოლოგებმა გამოკითხულებს სთხოვეს, 1-დან 10-მდე სკალაზე შეეფასებინათ, რამდენად იწონებენ აქციებს.

„სოციალური კვლევისა და ანალიზის ინსტიტუტის“ მიხედვით, მოსახლეობის 60% პროტესტის მიმართ „ლოიალურია“, აქედან 45% კი აქტიურ მხარდაჭერას გამოხატავს, ხოლო 23,7% პროტესტის მიმართ „გამოკვეთილად შეურიგებელია“. დანარჩენებს ISSA პროტესტის მიმართ „რეზისტენტულებს“ უწოდებს.

ამასთან, კვლევა აჩვენებს, რომ მოსახლეობის უმრავლესობა იზიარებს პროტესტის ორ მთავარ მოთხოვნას - აქციების დროს დაპატიმრებულების გათავისუფლებას (76,3%) და ახალი არჩევნების დანიშვნას (62%).

საგარეო პოლიტიკა და ომის საფრთხე

უარყოფითია მოსახლეობის აზრი საპროტესტო გამოსვლების კატალიზატორზე - ირაკლი კობახიძის 2024 წლის 28 ნოემბრის განცხადებაზე, რომ საქართველოს ხელისუფლება უარს ამბობს 2028 წლის ბოლომდე ევროკავშირთან მოლაპარაკების გახსნაზე.

გამოკითხულების 67,1%-ს ეს განცხადება მიუღებლად მიაჩნია, მისაღები კი 24,%-სთვის არის.

გარდა ამისა, 54,9%-ის აზრით, „ქართული ოცნების“ პოლიტიკა რუსეთის ინტერესების გატარებას ემსახურება და მხოლოდ 7% თვლის, რომ „ოცნებას“ დასავლეთთან ინტეგრაციის გზისთვის არ გადაუხვევია. 30,1% ფიქრობს, რომ „ქართული ოცნება“ „დაბალანსებულ პოლიტიკას“ ატარებს.

ამის პარალელურად, მოსახლეობის უმრავლესობა კვლავ ემხრობა ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში საქართველოს ინტეგრაციას - ევროკავშირში გაწევრიანებას 86,3%, ხოლო ნატოში გაწევრიანებას - 74,2%.

საინტერესოა, რომ ნატოში გაწევრიანების მაღალი მხარდაჭერის მიუხედავად, გამოკითხულების 52,8% ფიქრობს, რომ საქართველო არცერთ პოლიტიკურ ან სამხედრო სტრუქტურას არ უნდა შეუერთდეს და ნეიტრალიტეტი ჰქონდეს.

მოსახლეობის უმრავლესობა (55%) ასევე არ იზიარებს აზრს, რომ „ქართული ოცნება“ თუ ხელისუფლებიდან წავა, რუსეთთან ომის საფრთხე გაიზრდება, 35,5% კი საპირისპირო აზრზეა.

ყველაზე პოპულარული პოლიტიკოსები

„სოციალური კვლევისა და ანალიზის ინსტიტუტის“ კვლევის მიხედვით, დღეისთვის საქართველოში ყველაზე პოპულარული პოლიტიკოსი სალომე ზურაბიშვილია. მისდამი კეთილგანწყობილია მოსახლეობის 49,6%.

ამასთან, გამოკითხულების უფრო დიდი წილი მიიჩნევს, რომ საქართველოს კანონიერი პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილია (ასე თვლის 40,1%), და არა მიხეილ ყაველაშვილი (37,7%).

კეთილგანწყობის რეიტინგით ზურაბიშვილს მოსდევენ გიორგი მარგველაშვილი (32,6%), კახა კალაძე (31,8%), ნიკა მელია (30%), ირაკლი კობახიძე (29,8%) და გიორგი გახარია (29,6%).

„იმედი“ ყველაზე პოპულარული არხია

მკვლევრებმა გამოკითხულებს ისიც ჰკითხეს, თუ საიდან იღებენ ინფორმაციას. გამოკითხულების 66,3% ამბობს, რომ ინფორმაციას ტელევიზიით იღებს, 56,8% - სოციალური მედიით.

სატელევიზიო არხებიდან ყველაზე პოპულარული „იმედია“ - მას უყურებს გამოკითხულების 41,8%.

„იმედს” მოსდევს „მთავარი არხი” (37,8%), ტვ „პირველი“ (33,4%), „რუსთავი 2“ (22,7%) და „ფორმულა“ (15,2%).

გამოკითხულების მხოლოდ 9%-მა თქვა, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს უყურებს.

„სამოქალაქო საზოგადოების ფონდის” და „საქართველოს გაეროს ასოციაციის” დაფინანსებით ჩატარებული კვლევის ფარგლებში, „სოციალური კვლევისა და ანალიზის ინსტიტუტმა” 2000 რესპონდენტი გამოჰკითხა პირისპირ ინტერვიუს მეთოდით. ცდომილების ზღვარი ±2.2%-ია.