- რუსეთმა და საქართველომ ერთნაირი, მწირი ინფორმაციის შემცველი მოკლე განცხადებები გამოაქვეყნეს 2011 წლის სავაჭრო შეთანხმების შესახებ ჟენევაში გამართული პირველი შეხვედრის შემდეგ.
- რუსეთ-საქართველოს სავაჭრო შეთანხმების გარშემო მაღალია საზოგადოებრივი ინტერესი, რადგან შეთანხმება მნიშვნელოვნად უკავშირდება საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის საკითხს.
- რა საფრთხეებს შეიცავს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების გავლით ვაჭრობა და რას გულისხმობს 2011 წლის შეთანხმება.
პატარა პასუხი დიდ ინტერესს
შვეიცარიის შუამავლობით რუსეთისა და საქართველოს სამთავრობო სტრუქტურათა წარმომადგენლები 6 თებერვალს, ჟენევაში ახალი ფორმატით პირველად შეხვდნენ ერთმანეთს. ქართული მხარე წარმოდგენილი იყო ოთხი უწყების დონეზე, ესენია:
- საგარეო საქმეთა სამინისტრო;
- შინაგან საქმეთა სამინისტრო;
- იუსტიციის სამინისტრო;
- ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური.
მიუხედავად იმისა, რომ შეხვედრას წინ უძღოდა დიდი ვნებათაღელვა და დაპირისპირება, შეხვედრის შემდეგ მოკლე განცხადება მხოლოდ შემოსავლების სამსახურმა გამოაქვეყნა და ის თითქმის სრულად იმეორებს რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მიერ გამოქვეყნებულ ტექსტს. ვკითხულობთ, რომ:
- ორი სახელმწიფო მხარის მიერ ნდობით აღჭურვილმა ნეიტრალურმა კერძო კომპანიამ, SGS-მა შეხვედრის განმავლობაში წარმოადგინა მოკლე მოხსენება, მისი მანდატის ფარგლებში გაწეული საქმიანობის შესახებ.
- ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ საკითხებზე მსჯელობა გაგრძელდება ახლად დაარსებული სამუშაო ჯგუფის ფარგლებში.
მეტი ინფორმაცია რადიო თავისუფლებას ვერც ზურაბ აბაშიძემ მიაწოდა, პრემიერის სპეციალურმა წარმომადგენელმა რუსეთთან ურთიერთობების საკითხებში.
აბაშიძე ჟენევის შეხვედრაში არ მონაწილეობდა და, როგორც თავად ამბობს, იცის მხოლოდ ის, რაც გავრცელებულ განცხადებებშია მოცემული.
საქართველოსა და რუსეთს შორის ტვირთების მიმოსვლას მონიტორინგი უნდა გაუწიოს შვეიცარიულმა კომპანიამ Societe Generale de Surveillance-მა (SGS). მასთან საქართველომ კონტრაქტი 2017 წელს გააფორმა, ხოლო რუსეთმა - 2018 წელს.
ასევე ნახეთ 6 თებერვალს ჟენევაში იმსჯელებენ ოკუპირებული რეგიონების გავლით ტვირთის გატანაზემწირი განცხადებების საფუძველზე შეუძლებელია იმის თქმა, რა პოზიცია დაიკავა 6 თებერვლის შეხვედრაზე რუსეთმა და რამდენად ემთხვევა ოფიციალური მოთხოვნები ბოლო პერიოდში რუსეთის მედიის მიერ დასმულ აქცენტებს - საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის ხელყოფის დაკანონებასთან დაკავშირებით.
არსებობს თუ არა რისკები საქართველოსთვის?
მას შემდეგ, რაც საქმე 2011 წლის შეთანხმება უკვე განხორციელების ეტაპამდე მივიდა, განსაკუთრებით გააქტიურდა რუსეთის მედია. ბოლო დღეების განმავლობაში გამოქვეყნებული არაერთი სტატიის ავტორები ირწმუნებიან, რომ:
- ოკუპირებულ ტერიტორიების „საზღვარზე“ საბაჟო-გამშვები პუნქტების გახსნის მზაობით, საქართველომ, ფაქტობრივად, აღიარა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა.
- საქართველო დათანხმდა ოკუპირებულ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში საბაჟო-გამშვები პუნქტების გახსნას.
მანამდე, რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილეს, გრიგორი კარასინსაც არაერთხელ აქვს ნათქვამი, რომ შეთანხმება საქართველოს საბაჟო საზღვარს აფხაზეთისა და ე. წ. სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიების გარეშე განიხილავს.
ასევე ნახეთ საქართველო უარყოფს, რომ ჟენევაში განიხილება ოკუპირებულ რეგიონებში საბაჟოს გახსნის საკითხიქართული მხარე კატეგორიულად უარყოფს ისეთი ნაბიჯების გადადგმას, რაც შეკითხვებს გააჩენს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით. საქართველოს მთავრობა ირწმუნება, რომ შეთანხმების განხორციელება ზუსტად 2011 წელს ხელმოწერილი ტექსტის მიხედვით მოხდება.
ეს 8 თებერვალს რადიო თავისუფლებას კიდევ ერთხელ დაუდასტურა ზურაბ აბაშიძემ.
„შეთანხმების ტექსტი გამორიცხავს შეკითხვებს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებით“, - ეუბნება რადიო თავისუფლებას "ევროპული საქართველოს" წარმომადგენელი, ზურაბ ჭიაბერაშვილი. ის შეთანხმების მომზადების პროცესში შვეიცარიაში საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩის რანგში მონაწილეობდა.
2011 წლის შეთანხმება დეტალურად შეისწავლა „საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტმა“ და მასში აღრიცხული კოორდინატების მიხედვით, საგანგებო რუკაც შექმნა. ორგანიზაციის შეფასებით, დოკუმენტი უპასუხოდ ტოვებს გარკვეულ შეკითხვებს:
- რა არის ცხინვალის რეგიონის ტერიტორიაზე, სავაჭრო დერეფნის შიგნით (კოორდინატთა სისტემით განსაზღვრული) 6 დამატებითი წერტილის არსებობის მიზეზი;
- ტვირთის მოძრაობის რა დამატებითი თავისებურებები არსებობს ე.წ სამხრეთ ოსეთში, რაც აფხაზეთის შემთხვევაში არ გვხვდება.
ზურაბ ჭიაბერაშვილი რადიო თავისუფლებას განუმარტავს, რომ ცხინვალის რეგიონის შემთხვევაში საჭირო გახდა გზის ტრაექტორიის დამატებითი კოორდინატებით დაზუსტება, რაც აფხაზეთის შემთხვევაში არ იყო საჭირო და „დამატებითი წერტილებიც სწორედ ამას ემსახურება“.
ჭიაბერაშვილის თქმით, 2011 წლის შეთანხმება არ ითვალისწინებს პროცესების მართვას ოკუპირებულ ტერიტორიებზე და შესაბამისად, არც კრძალავს სავაჭრო დერეფნებით გატარებული პროდუქციის ნაწილობრივ თუ მთლიან დატოვებას ამ ტერიტორიებზე.
რას გულისხმობს შეთანხმება?
რუსეთსა და საქართველოს შორის ვაჭრობა, ოკუპირებული ტერიტორიების გავლით, სამი დერეფნის საშუალებით წარიმართება:
- იწყება ზუგდიდთან და მთავრდება რუსეთის კრასნოდარის მხარეში;
- იწყება გორთან და მთავრდება რუსეთის ჩრდილოეთ ოსეთში;
- ყაზბეგი-ზემო ლარსის ტერიტორია, სადაც გადის ამჟამად რუსეთ-საქართველოს შორის არსებული ერთადერთი არასადავო საზღვარი.
ზურაბ ჭიაბერაშვილის თქმით, „რუსეთს უნდოდა, რომ შეთანხმებაში მხოლოდ ორი დერეფანის საკითხი ჩადებულიყო, ამჟამად მოქმედი საბაჟო-გამშვები პუნქტის (ყაზბეგი-ლარსის) გამოკლებით“, მაგრამ ქართულმა მხარემ კატეგორიული უარი განაცხადა, რადგან:
- ამ შემთხვევაში ცხინვალის რეგიონისა და აფხაზეთის მიმართულებით ამოქმედებული დერეფნები საგანგებო სტატუსს შეიძენდნენ;
- რუსეთი ასეთ საგანგებო სტატუსს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასთან დაკავშირებული სპეკულაციებისთვის გამოიყენებდა.
2011 წლის შეთანხმებით, შვეიცარიული კომპანიის წარმომადგენლები ჩადგებიან მხოლოდ რუსეთისა და საქართველოს ტერიტორიებზე, შესაბამისად - რუს და ქართველ მებაჟეებთან ერთად.
- შვეიცარიული კომპანიის წარმომადგენლები ფიზიკურად შეამოწმებენ ტვირთს;
- ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ტვირთის გადაადგილების გაკონტროლება შესაძლებელი იქნება GPRS-ის სისტემით, ტვირთებზე დაკრული შესაბამისი სტიკერების დახმარებით.
- ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციის ერთიან ბაზაში მონაცემებს უშუალოდ რუსი და ქართველი მებაჟეები შეიტანენ.
2011 წლის შეთანხმებაში გათვალისწინებულია, რომ ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციის ელექტრონულ ბაზაში გადაცემული მონაცემები საბოლოოდ უნდა დაჯამდეს, როგორც რუსეთ-საქართველოს ვაჭრობის შედეგი.
შეჯამებისას ნახსენები არ იქნება აფხაზეთისა და ცხინვალის ოკუპირებული რეგიონები. 2011 წლის შეთანხმებას იქ სკეპტიკურად და შიშით უყურებენ.