პოლანსკის ფილმის ნახვის შემდეგ ზვიად გამსახურდია გამახსენდა, რომელიც სადღაც წერდა, ფარისევლობა ჩვენთვის იმდენად უცხოა, ამისთვის სპეციალური ქართული სიტყვაც კი არ გვაქვსო.
განსაკუთრებულად დამაჯერებელი ეს არგუმენტი იმ შემთხვევაში ხდება, როცა გავიხსენებთ, რომ სიტყვა „სინდისიც” - ისევე როგორც “ფარისევლობა” - მექანიკურად ავიღეთ უცხო ენიდან. ამიტომ შევეშვათ ლინგვისტიკას და ისევ კინოს დავუბრუნდეთ.
პოლანსკის „ჟლეტა“ (2011) მაინცდამაინც არ შეიმჩნიეს. მოსალოდნელი რეაქციაა - არაინტელექტუალური მაყურებლისთვის ეს ფილმი ზედმეტად ფაქიზია, ინტელექტუალური მაყურებლისთვის კი - პირდაპირი დარტყმა საკუთარ სინდისზე. პოლანსკის წინა ფილმი „მწერალი-მოჩვენება“ ძალაუფლების მფლობელებს დასცინოდა, ამიტომაც ის მისაღები იყო დასავლეთის „შემოქმედებითი ინტელიგენციისთვის“. მაგრამ როდესაც თავად შემოქმედებით ინტელიგენციას დასცინიან? ო, აქ იუმორის გრძნობა ყველას ღალატობს.
ფილმი მოგვითხრობს ორი მოზარდი ბიჭის ოთხ მშობელზე. მშობლები შეკრებილან, რათა გააანალიზონ გაუგონარი და დასაგმობის მოვლენა - მათმა ბიჭებმა იჩხუბეს. ოღონდ ის, რაც იწყება, როგორც ცივილიზებული ზრდასრული ადამიანების შეხვედრა, გადაიზრდება კონფლიქტში, რომელიც დღის სინათლეზე გამოიტანს ცივილიზაციის თხელი შრის მიღმა არსებულ ყოვლად არაცივილურ ემოციებს: ფრუსტრაციასა და აგრესიას, ბოღმასა და რესენტიმენტს.
ფილმი ფარისევლობაზეა. სიტუაციაზე, როდესაც გაცხადებული ღირებულებები და ქცევა ერთმანეთს სცილდება. და იმაზე, რა ხდება, როდესაც ფარისევლობა აღარ მუშაობს.
საქართველოში ეს ჩვენ პოლანსკის ფილმის გარეშეც მშვენივრად ვიცით. ფილმში ერთ-ერთი კაცი პერსონაჟი, კონფლიქტის გახურების შემდეგ, ყვირის, სინამდვილეში ფეთქებადი ძაღლიშვილი ვარო. ზუსტად ამას არ გაჰყვირის დღეს საქართველოში ბევრი პოლიტიკოსი, ჟურნალისტი, ბლოგერი თუ აქტივისტი? „ძაღლიშვილი ვარ და ამიტომ არ ვაპირებ თქვენი ეთნიკური, რელიგიური თუ სექსუალური უმცირესობების პატივისცემას. ყველას მივაყენებ შეურაცხყოფას, ვისი შეურაცხყოფაც გამივა!“ - აი, ამ ადამიანების მთავარი სათქმელი.
იცით, როგორი ლოგიკური დასასრული აქვს ამ ყოველივეს? აი, ასეთი: “ისინი მე გაუნათლებელ ბარბაროსს მიწოდებენ. დიახ, ჩვენ ბარბაროსები ვართ. ჩვენ გვინდა, ვიყოთ ბარბაროსები”.
ეს უკვე ჰიტლერის სიტყვებია. რა არის საერთო პოლანსკის პერსონაჟს, ქართველ საჯარო ფიგურებსა და ჰიტლერს შორის? ჯანყი. ან, როგორც მინიმუმ, ჯანყის ვერგაბედვა. ჯანყი გაბატონებული ღირებულებებისა და კულტურის წინააღმდეგ. ჯანყი თავსმოხვეული ფასეულობების წინააღმდეგ. ან, ჯანყის ვერგაბედვის შემთხვევაში, ცინიზმი, როგორც მუქარა - “დიახ, ჩვენ არაფრად გვიღირს ეგ თქვენი ღირებულებები და მზად ვართ, ფეხებზე დავიკიდოთ ისინი”.
როგორ შევებრძოლოთ ამ პრობლემას? ზედაპირული და ოპტიმისტური მითი გვეუბნება, რომ საჭიროა შევცვალოთ მათი გამოცდილება.
ყველაზე მარტივი მაგალითი: ოპტიმისტური მითის მიხედვით, თუ ადამიანს ექნება ხშირი და ინტენსიური ურთიერთობა სხვა ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენელთან, ის დაძლევს ქსენოფობიას.
ეს შეხედულება იმდენად მცდარია, რომ გულუბრყვილობის ფარგლებს გარეთ გადის და სიბრიყვის ზღვარს უახლოვდება. ცნობილი ფაქტია - ნებისმიერი ანტისემიტი იწყებს იმით, რომ ამბობს - „მე ბევრი ებრაელი მეგობარი მყავს“. რატომ? იმიტომ, რომ მისი პირადი გამოცდილება საერთოდ არაა კავშირში მის
დისკურსთან, მის იდეოლოგიასთან. აზროვნება და გამოცდილება ერთმანეთთან ჰარმონიაში არ არის. ის, რაც თავს გადაგხდება, ჯერ კიდევ არ ნიშნავს იმას, რომ შენი აზროვნების ფაქტი გახდება. აზროვნება - ეს რთული და მძიმე პროცესია, რომლის ენერგია, სურვილი და ფუფუნება ადამიანთა მხოლოდ და მხოლოდ ძალიან მცირე ჯგუფს აქვს.
„ზოგიერთი ადამიანი უმალ მოკვდება, ვიდრე იაზროვნებს. სინამდვილეში, ასეც შვრება“ - რა ტლანქი თარგმანია ეს ბერტრან რასელის მოხდენილი აფორიზმისა: „Some people would rather die than think. In fact, they do“.
რა არის გამოსავალი? როგორც ხშირად ხდება, ზედაპირული-ოპტიმისტური მითის ქვეშ არსებობს ბევრად უფრო ღრმა, მაგრამ გაუმჟღავნებელი პრაქტიკა: დისკურსული კლიშეების გავრცელება, რომლებიც ზოგავს აზროვნებისათვის საჭირო დროსა და ენერგიას, სამაგიეროდ კი ზრდის მორალურ თვითკმაყოფილებას. ეს პრაქტიკა მიმართულია არა პიროვნებებზე, არამედ - მასებზე. კლიშეები აუცილებლობით შეიცავენ ფარისევლობის მომენტს, რადგან მათ მუდამ თან სდევს მათი უკუგდების სურვილი. ოღონდ ეს ფარისევლური დისკურსი ღრმა ემოციებზე აღმოცენებულ უკრიტიკოდ მიღებულ იდეებს კი არ ებრძვის, არამედ სხვა დისკურსებს, დაფუძნებულს სიძულვილზე. ბრძოლა ხშირად წარმატებით გვირგვინდება და სიძულვილის დისკურსის მარგინალიზაციაც ხდება, მაგრამ წარმატება ყოველთვის რელატიურია - ფრაგმენტების ამოძირკვა შეუძლებელია, ყოველთვის დარჩება ხვრელი, რომლიდანაც შემოიპარება უკვე განდევნილი სიტყვებისა და ფრაზების ნაგლეჯები. ესაა პოლიტიკური კორექტულობის დიალექტიკა.
მაგრამ პოლანსკი თავის ფილმში კიდევ უფრო შორს მიდის და ამ სქემასაც ეჭვქვეშ აყენებს. ხომ არ არის ეს მორალური თვითკმაყოფილება ახალი ჟლეტის სურვილის გამომწვევი? ჟლეტისა, რომელიც კიდევ უფრო სასტიკი იქნება, ვიდრე დანარჩენები, რადგან ის უბრალოდ ემოციას კი არ მიჰყვება, არამედ მორალური სიმართლის განცდას? ხომ არ იქნებიან მორალურად თვითკმაყოფილი ადამიანები იმაზე უფრო სასტიკები, ვიდრე გაუთლელი ხეპრეები იყვნენ?
ფილმს ორი ნაკლი აქვს - დასაწყისი და დასასრული, სადაც ნაჩვენებია, ჯერ როგორ იჩხუბებენ, შემდეგ კი - როგორ შერიგდებიან ბავშვები. ამ სცენებს კამერა შორიდან იღებს, თითქოს სხვათა შორის, რათა ნათლად გვითხრას პოლანსკის სათქმელი - სანამ მშობლები იდეოლოგიურ ისტერიკაში არიან, ბავშვების ცხოვრება მიდის ისე, როგორც უნდა მიდიოდეს - ბუნებრივად.
აქ ვლინდება თავად პოლანსკის გულუბრყვილობა, რომელიც შორსაა იდეოლოგიური უცოდველობისგან. ისე გამოდის, თითქოს ფილმი საბოლოოდ
კაცი პერსონაჟების მხარეზე იყოს, რომლებიც გულის სიღრმეში მაჩოებად რჩებიან. კაცებმა იციან, რომ ბიჭებისთვის ჩხუბი ბუნებრივი რამაა და მხოლოდ საკუთარი ცოლების ზეწოლის გამო იღებენ ინციდენტის განხილვაში მონაწილეობას. ამ შემთხვევაში განსხვავება ის იქნებოდა, რომ პოლანსკის არ ეშინია გაბატონებული ფარისევლობს, მის პერსონაჟებს კი უხდებათ, თავი დაუხარონ თავსმოხვეულ ღირებულებებს და გულში ჩაიხვიონ უძლურებისა და სიბრაზის განცდები.
მაგრამ, თავისდაუნებურად, ფილმი სხვა რამეს გვეუბნება - მორალისტობას იმდენი ენერგია სჭირდება, რომ ჟლეტისათვის “ოვსილა” აღარ რჩება. შეიძლება სწორედ ესაა მისი მთავარი ფუნქცია და ღირსება.
ფარისევლობა გამოდის პირობა, რომლის გარეშეც თანამედროვე საზოგადოება ვერ იარსებებს.
და მაინც - რა შეიძლება დაუპირისპიროს ფარისევლობას ერთმა კონკრეტულმა ადამიანმა, რომელსაც სულაც არ უნდა გაბოროტებული ბარბაროსების არმიას შეუერთდეს?
გულწრფელობა - იქნება პირველი, სპონტანური და მცდარი პასუხი. „იყავი ის, რაც ხარ“ - შინნაზარდი კომბოსტოს სიბრძნე, რომელსაც უნდა, თავი ველურ ვარდად მოგვაჩვენოს.
ეს პასუხი მცდარია იმიტომ, რომ ის ძაღლიშვილი, რომელიც ამბობს, ძაღლიშვილი ვარო, სწორედ საკუთარი გულწრფელობით იღებს სიამოვნებას. ვის რაში სჭირდება მისი გულწრფელობა? რეალურად ეს ცინიკური გულწრფელობაა, იმის დემონსტრაცია, რომ კულტურის თხელი შრე ფეხებზე გკიდია.
„მე მიყვარს კუმეო, იმიტომ რომ ის უშუალოა“.
მაგრამ არსებობს კიდევ რაღაც სხვა, რომელიც უფრო მაღლა დგას, ვიდრე გულწრფელობა - ესაა ავთენტურობა, ნამდვილობა.
This above all: to thine own self be true - ეუბნება პოლონიუსი ლაერტს.
მაჩაბლის თარგმანი, როგორც თითქმის ყოველთვის, ერთსა და იმავე დროს შესანიშნავია და სრულიად გამოუსადეგარი:
„ყველაზედ მეტად ეს გახსოვდეს, რომ შენსა სიტყვას არ უღალატო“.
„სიტყვასო“? სინამდვილეში მთავარი აქ არის სიტყვა, რომლის შესატყვისი ქართულში ისევ არ მოგვეძიება - self, “თვითობა”, ბერძნულად - „აუტოს“, სიტყვა „ავთენტურის“ ფუძე. “ყველაზე მეტად ეს გახსოვდეს, რომ შენს თვითობას არ უღალატო“ - ეს იქნებოდა ზუსტი თარგმანი. არ ჟღერს, მაგრამ ასეა.
ავთენტურობა საკუთარი მორალური თვითობის გასინჯვას გულისხმობს. ავთენტურობა საკუთარი თავის მოტყუების შესაძლებლობას უკუაგდებს. მთავარი ის კი არაა, რას გრძნობ, თუნდაც ძალიან გულწრფელად, არამედ იმის გამოძიება, რატომ გრძნობ ასე და ხომ არაა საჭირო, რაღაცის შეცვლა იმისთვის, რომ არ იგრძნო - მაგალითად, ბოღმა და რესენტიმენტი.
იყავი საკუთარი თავი და შეიცვალე. გახდი ის, რაც ხარ.
თუ არადა, აგერ შენ და აგერ - ბერტრან რასელი.
განსაკუთრებულად დამაჯერებელი ეს არგუმენტი იმ შემთხვევაში ხდება, როცა გავიხსენებთ, რომ სიტყვა „სინდისიც” - ისევე როგორც “ფარისევლობა” - მექანიკურად ავიღეთ უცხო ენიდან. ამიტომ შევეშვათ ლინგვისტიკას და ისევ კინოს დავუბრუნდეთ.
პოლანსკის „ჟლეტა“ (2011) მაინცდამაინც არ შეიმჩნიეს. მოსალოდნელი რეაქციაა - არაინტელექტუალური მაყურებლისთვის ეს ფილმი ზედმეტად ფაქიზია, ინტელექტუალური მაყურებლისთვის კი - პირდაპირი დარტყმა საკუთარ სინდისზე. პოლანსკის წინა ფილმი „მწერალი-მოჩვენება“ ძალაუფლების მფლობელებს დასცინოდა, ამიტომაც ის მისაღები იყო დასავლეთის „შემოქმედებითი ინტელიგენციისთვის“. მაგრამ როდესაც თავად შემოქმედებით ინტელიგენციას დასცინიან? ო, აქ იუმორის გრძნობა ყველას ღალატობს.
ფილმი მოგვითხრობს ორი მოზარდი ბიჭის ოთხ მშობელზე. მშობლები შეკრებილან, რათა გააანალიზონ გაუგონარი და დასაგმობის მოვლენა - მათმა ბიჭებმა იჩხუბეს. ოღონდ ის, რაც იწყება, როგორც ცივილიზებული ზრდასრული ადამიანების შეხვედრა, გადაიზრდება კონფლიქტში, რომელიც დღის სინათლეზე გამოიტანს ცივილიზაციის თხელი შრის მიღმა არსებულ ყოვლად არაცივილურ ემოციებს: ფრუსტრაციასა და აგრესიას, ბოღმასა და რესენტიმენტს.
ფილმი ფარისევლობაზეა. სიტუაციაზე, როდესაც გაცხადებული ღირებულებები და ქცევა ერთმანეთს სცილდება. და იმაზე, რა ხდება, როდესაც ფარისევლობა აღარ მუშაობს.
ფილმი ფარისევლობაზეა. სიტუაციაზე, როდესაც გაცხადებული ღირებულებები და ქცევა ერთმანეთს სცილდება. და იმაზე, რა ხდება, როდესაც ფარისევლობა აღარ მუშაობს.
საქართველოში ეს ჩვენ პოლანსკის ფილმის გარეშეც მშვენივრად ვიცით. ფილმში ერთ-ერთი კაცი პერსონაჟი, კონფლიქტის გახურების შემდეგ, ყვირის, სინამდვილეში ფეთქებადი ძაღლიშვილი ვარო. ზუსტად ამას არ გაჰყვირის დღეს საქართველოში ბევრი პოლიტიკოსი, ჟურნალისტი, ბლოგერი თუ აქტივისტი? „ძაღლიშვილი ვარ და ამიტომ არ ვაპირებ თქვენი ეთნიკური, რელიგიური თუ სექსუალური უმცირესობების პატივისცემას. ყველას მივაყენებ შეურაცხყოფას, ვისი შეურაცხყოფაც გამივა!“ - აი, ამ ადამიანების მთავარი სათქმელი.
იცით, როგორი ლოგიკური დასასრული აქვს ამ ყოველივეს? აი, ასეთი: “ისინი მე გაუნათლებელ ბარბაროსს მიწოდებენ. დიახ, ჩვენ ბარბაროსები ვართ. ჩვენ გვინდა, ვიყოთ ბარბაროსები”.
ეს უკვე ჰიტლერის სიტყვებია. რა არის საერთო პოლანსკის პერსონაჟს, ქართველ საჯარო ფიგურებსა და ჰიტლერს შორის? ჯანყი. ან, როგორც მინიმუმ, ჯანყის ვერგაბედვა. ჯანყი გაბატონებული ღირებულებებისა და კულტურის წინააღმდეგ. ჯანყი თავსმოხვეული ფასეულობების წინააღმდეგ. ან, ჯანყის ვერგაბედვის შემთხვევაში, ცინიზმი, როგორც მუქარა - “დიახ, ჩვენ არაფრად გვიღირს ეგ თქვენი ღირებულებები და მზად ვართ, ფეხებზე დავიკიდოთ ისინი”.
როგორ შევებრძოლოთ ამ პრობლემას? ზედაპირული და ოპტიმისტური მითი გვეუბნება, რომ საჭიროა შევცვალოთ მათი გამოცდილება.
ყველაზე მარტივი მაგალითი: ოპტიმისტური მითის მიხედვით, თუ ადამიანს ექნება ხშირი და ინტენსიური ურთიერთობა სხვა ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენელთან, ის დაძლევს ქსენოფობიას.
ეს შეხედულება იმდენად მცდარია, რომ გულუბრყვილობის ფარგლებს გარეთ გადის და სიბრიყვის ზღვარს უახლოვდება. ცნობილი ფაქტია - ნებისმიერი ანტისემიტი იწყებს იმით, რომ ამბობს - „მე ბევრი ებრაელი მეგობარი მყავს“. რატომ? იმიტომ, რომ მისი პირადი გამოცდილება საერთოდ არაა კავშირში მის
რა არის საერთო პოლანსკის პერსონაჟს, ქართველ საჯარო ფიგურებსა და ჰიტლერს შორის? ჯანყი.
დისკურსთან, მის იდეოლოგიასთან. აზროვნება და გამოცდილება ერთმანეთთან ჰარმონიაში არ არის. ის, რაც თავს გადაგხდება, ჯერ კიდევ არ ნიშნავს იმას, რომ შენი აზროვნების ფაქტი გახდება. აზროვნება - ეს რთული და მძიმე პროცესია, რომლის ენერგია, სურვილი და ფუფუნება ადამიანთა მხოლოდ და მხოლოდ ძალიან მცირე ჯგუფს აქვს.
„ზოგიერთი ადამიანი უმალ მოკვდება, ვიდრე იაზროვნებს. სინამდვილეში, ასეც შვრება“ - რა ტლანქი თარგმანია ეს ბერტრან რასელის მოხდენილი აფორიზმისა: „Some people would rather die than think. In fact, they do“.
რა არის გამოსავალი? როგორც ხშირად ხდება, ზედაპირული-ოპტიმისტური მითის ქვეშ არსებობს ბევრად უფრო ღრმა, მაგრამ გაუმჟღავნებელი პრაქტიკა: დისკურსული კლიშეების გავრცელება, რომლებიც ზოგავს აზროვნებისათვის საჭირო დროსა და ენერგიას, სამაგიეროდ კი ზრდის მორალურ თვითკმაყოფილებას. ეს პრაქტიკა მიმართულია არა პიროვნებებზე, არამედ - მასებზე. კლიშეები აუცილებლობით შეიცავენ ფარისევლობის მომენტს, რადგან მათ მუდამ თან სდევს მათი უკუგდების სურვილი. ოღონდ ეს ფარისევლური დისკურსი ღრმა ემოციებზე აღმოცენებულ უკრიტიკოდ მიღებულ იდეებს კი არ ებრძვის, არამედ სხვა დისკურსებს, დაფუძნებულს სიძულვილზე. ბრძოლა ხშირად წარმატებით გვირგვინდება და სიძულვილის დისკურსის მარგინალიზაციაც ხდება, მაგრამ წარმატება ყოველთვის რელატიურია - ფრაგმენტების ამოძირკვა შეუძლებელია, ყოველთვის დარჩება ხვრელი, რომლიდანაც შემოიპარება უკვე განდევნილი სიტყვებისა და ფრაზების ნაგლეჯები. ესაა პოლიტიკური კორექტულობის დიალექტიკა.
მაგრამ პოლანსკი თავის ფილმში კიდევ უფრო შორს მიდის და ამ სქემასაც ეჭვქვეშ აყენებს. ხომ არ არის ეს მორალური თვითკმაყოფილება ახალი ჟლეტის სურვილის გამომწვევი? ჟლეტისა, რომელიც კიდევ უფრო სასტიკი იქნება, ვიდრე დანარჩენები, რადგან ის უბრალოდ ემოციას კი არ მიჰყვება, არამედ მორალური სიმართლის განცდას? ხომ არ იქნებიან მორალურად თვითკმაყოფილი ადამიანები იმაზე უფრო სასტიკები, ვიდრე გაუთლელი ხეპრეები იყვნენ?
ფილმს ორი ნაკლი აქვს - დასაწყისი და დასასრული, სადაც ნაჩვენებია, ჯერ როგორ იჩხუბებენ, შემდეგ კი - როგორ შერიგდებიან ბავშვები. ამ სცენებს კამერა შორიდან იღებს, თითქოს სხვათა შორის, რათა ნათლად გვითხრას პოლანსკის სათქმელი - სანამ მშობლები იდეოლოგიურ ისტერიკაში არიან, ბავშვების ცხოვრება მიდის ისე, როგორც უნდა მიდიოდეს - ბუნებრივად.
აქ ვლინდება თავად პოლანსკის გულუბრყვილობა, რომელიც შორსაა იდეოლოგიური უცოდველობისგან. ისე გამოდის, თითქოს ფილმი საბოლოოდ
მორალისტობას იმდენი ენერგია სჭირდება, რომ ჟლეტისათვის “ოვსილა” აღარ რჩება. შეიძლება სწორედ ესაა მისი მთავარი ფუნქცია და ღირსება.
კაცი პერსონაჟების მხარეზე იყოს, რომლებიც გულის სიღრმეში მაჩოებად რჩებიან. კაცებმა იციან, რომ ბიჭებისთვის ჩხუბი ბუნებრივი რამაა და მხოლოდ საკუთარი ცოლების ზეწოლის გამო იღებენ ინციდენტის განხილვაში მონაწილეობას. ამ შემთხვევაში განსხვავება ის იქნებოდა, რომ პოლანსკის არ ეშინია გაბატონებული ფარისევლობს, მის პერსონაჟებს კი უხდებათ, თავი დაუხარონ თავსმოხვეულ ღირებულებებს და გულში ჩაიხვიონ უძლურებისა და სიბრაზის განცდები.
მაგრამ, თავისდაუნებურად, ფილმი სხვა რამეს გვეუბნება - მორალისტობას იმდენი ენერგია სჭირდება, რომ ჟლეტისათვის “ოვსილა” აღარ რჩება. შეიძლება სწორედ ესაა მისი მთავარი ფუნქცია და ღირსება.
ფარისევლობა გამოდის პირობა, რომლის გარეშეც თანამედროვე საზოგადოება ვერ იარსებებს.
და მაინც - რა შეიძლება დაუპირისპიროს ფარისევლობას ერთმა კონკრეტულმა ადამიანმა, რომელსაც სულაც არ უნდა გაბოროტებული ბარბაროსების არმიას შეუერთდეს?
გულწრფელობა - იქნება პირველი, სპონტანური და მცდარი პასუხი. „იყავი ის, რაც ხარ“ - შინნაზარდი კომბოსტოს სიბრძნე, რომელსაც უნდა, თავი ველურ ვარდად მოგვაჩვენოს.
ეს პასუხი მცდარია იმიტომ, რომ ის ძაღლიშვილი, რომელიც ამბობს, ძაღლიშვილი ვარო, სწორედ საკუთარი გულწრფელობით იღებს სიამოვნებას. ვის რაში სჭირდება მისი გულწრფელობა? რეალურად ეს ცინიკური გულწრფელობაა, იმის დემონსტრაცია, რომ კულტურის თხელი შრე ფეხებზე გკიდია.
„მე მიყვარს კუმეო, იმიტომ რომ ის უშუალოა“.
მაგრამ არსებობს კიდევ რაღაც სხვა, რომელიც უფრო მაღლა დგას, ვიდრე გულწრფელობა - ესაა ავთენტურობა, ნამდვილობა.
This above all: to thine own self be true - ეუბნება პოლონიუსი ლაერტს.
მაჩაბლის თარგმანი, როგორც თითქმის ყოველთვის, ერთსა და იმავე დროს შესანიშნავია და სრულიად გამოუსადეგარი:
„ყველაზედ მეტად ეს გახსოვდეს, რომ შენსა სიტყვას არ უღალატო“.
„სიტყვასო“? სინამდვილეში მთავარი აქ არის სიტყვა, რომლის შესატყვისი ქართულში ისევ არ მოგვეძიება - self, “თვითობა”, ბერძნულად - „აუტოს“, სიტყვა „ავთენტურის“ ფუძე. “ყველაზე მეტად ეს გახსოვდეს, რომ შენს თვითობას არ უღალატო“ - ეს იქნებოდა ზუსტი თარგმანი. არ ჟღერს, მაგრამ ასეა.
ავთენტურობა საკუთარი მორალური თვითობის გასინჯვას გულისხმობს. ავთენტურობა საკუთარი თავის მოტყუების შესაძლებლობას უკუაგდებს. მთავარი ის კი არაა, რას გრძნობ, თუნდაც ძალიან გულწრფელად, არამედ იმის გამოძიება, რატომ გრძნობ ასე და ხომ არაა საჭირო, რაღაცის შეცვლა იმისთვის, რომ არ იგრძნო - მაგალითად, ბოღმა და რესენტიმენტი.
იყავი საკუთარი თავი და შეიცვალე. გახდი ის, რაც ხარ.
თუ არადა, აგერ შენ და აგერ - ბერტრან რასელი.
