ჩვენ ვერასოდეს მივხვდებით, რა დგას ჩრდილში, სანამ ის, რაც ჩრდილში დგას, სინათლეზე არ გამოვა.
ერთი სიურრეალისტური დღე წარმოვიდგინოთ. სტუდენტი ხარ, დილით იღვიძებ, დგები და ვარაზისხევის გავლით, ვახვახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტისკენ მიემართები, ან ილია ბებურიშვილის უნივერსიტეტისკენ. ყოველ შემთხვევაში, ერთი გზა გაქვს გასავლელი - ორივე ბებურიშვილის ქუჩაზეა, ერთი დასაწყისში, მეორე - სადღაც მზიურთან, სადაც ბავშვები ბამბის ნაყინს ჭამენ, შესასვლელში დარგული ხე კი ერთ-ერთი პირველი აყვავდება ხოლმე თბილისში.
სანამ ყველა საბოლოოდ დაბნეულა, სიურრეალიზმი ცოტა ხნით გადავდოთ. რისი თქმა მინდოდა, კანონით ადამიანს შეუძლია დედის გვარიც ისევე ატაროს, როგორც მამის, თუმცა, ტრადიციულად, ჩვილს მაინც ყველა მამის გვარზე წერს, დედები ჩრდილში რჩებიან.
ზოგადად, მგონია, რომ კაცობრიობა მატრიარქატისკენ მიდის. რატომ მგონია და რამდენად სწორად, ეს სხვა თემაა, მაგრამ შორეულ მომავალში მართლაც რომ მივიღოთ ისეთი საზოგადოება, სადაც ქალს თუნდაც ისე დააფასებენ, როგორც ახლა კაცს აფასებენ, მათ, ვინც წარსულში დარჩა, მაინც არაფერი ეშველებათ. დრო ამ ადამიანებს წლების განმავლობაში გულმოდგინედ ივიწყებდა სახელის, გვარის, ჩუმი შრომისა და იმ ნიჭის ჩათვლით, რომელიც შვილებს მათი გენებითაც გადაეცათ. შვილები, მომავალში დიდი საზოგადო მოღვაწეები, რა თქმა უნდა, ყველანი მამის გვარზე იყვნენ და ისტორიაშიც ამ გვარებით დარჩნენ.
წმინდა თეორიული თვალსაზრისით, მომავალში მოგზაურობა უფრო რეალურია, ვიდრე წარსულში - ბოლოს და ბოლოს, გაგყინავენ და 50 წლის მერე გაგაღვიძებენ. მაგრამ როგორ გინდა იქ აღმოჩნდე, სადაც ეკატერინე აბაშიძე ჯერ კიდევ ცოცხალია და ათასგვარი ეშმაკობით ცდილობს თავის გაცელქებულ და გაზარმაცებულ შვილს წერა-კითხვა ასწავლოს. ეკატერინე აკაკის დედა იყო და რომ არა ზემოხსენებული ტრადიცია, წერეთლის გამზირის ადგილას დღეს აბაშიძის გამზირი გვექნებოდა, ხოლო აბაშიძის ქუჩის ნაცვლად - მოდებაძის ქუჩა.
და განა მარტო ეს?
მარჯანიშვილის ნაცვლად ჭავჭავაძის თეატრში ვივლიდით, სადაც დავით ღოღობერიძის „სამანიშვილის დედინაცვალს“ დადგამდნენ. ბავშვები პირველ კლასში კალმახელიძის „დედა ენას“ ისწავლიდნენ, უახლესი ისტორიიდან კი შეიტყობდნენ, როგორ წავიდა ნოე ჩიქოვანის მთავრობა ემიგრაციაში. ნიკოლოზ ორბელიანის წერილებსაც წაიკითხავდნენ ბიძის, გრიგოლ ბაგრატიონისადმი მიწერილს: „შევიტყვეთ, რომ თურმე ფრანციულს ჰსწავლობ. ერთმა ქალმა შემოგითვალა: ,,სპარსულად ნათქვამიაო: ოც და ათ წელს უკან რომ კაცი ჩონგურს ისწავლის, საიქიოს დაუკრავსო!”
და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ...
რუსთაველი კი ისევ რუსთაველი იქნებოდა, სწორედ იმის გაკვეთილად, თუ როგორ შეიძლება ჩრდილში დაგრჩეს იმ ადამიანის ვინაობა, ვინც შენი ქვეყნის მთავარი წიგნი დაწერა.
