ბოლო ხანს საქართველოს სახელისუფლებო წრეებში ახალი ძალით იჩინა თავი ნატოში “მოკლე გზით” გაწევრიანების თემამ. ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ ქვეყანა, შესაძლოა, ნატოში გაწევრიანდეს ყოველწლიური ეროვნული პროგრამით და მას აღარ დასჭირდეს გაწევრიანების სამოქმედო პროგრამა (MAP). ეს შიდა მოხმარებისთვის განკუთვნილი თემაა თუ არის რაიმე ცხადი გზავნილი ნატოდან? რადიო თავისუფლების ამ და სხვა შეკითხვებს საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭოს მდივანი ეკა ტყეშელაშვილი უპასუხებს.
ეკა ტყეშელაშვილი: ნამდვილად ვერ ვიტყვი, რომ კონსენსუსი ამასთან დაკავშირებით, შესაძლოა, მყარად იყოს მიღწეული. ნატო საკმაოდ რთული ორგანიზმია, მოგეხსენებათ, და კონსენსუსის მიღწევა საკმაოდ რთული პროცესია მის შიგნით. არის ქვეყნების რაოდენობა და, მათ შორის, არა მხოლოდ საქართველოს ძალიან ახლო პარტნიორები აღმოსავლეთ ევროპიდან, არამედ ამერიკის შეერთებული შტატები,რომლებსაც აქვთ ძალიან მყარი მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ MAP (გაწევრიანების სამოქმედო პროგრამა) არ არის აუცილებელი წინაპირობა გაწევრიანებისთვის და რომ ქვეყნებს შეიძლება ჰქონდეთ ინდივიდუალური პროცესი _ მით უფრო, იმ ინდივიდუალური კონტექსტიდან გამომდინარე, რაც ჩვენ და უკრაინას გვაქვს. ეს არის ის, რომ არსად, არც ერთ შემთხვევაში, ჯერ არ ყოფილა ისეთი რამ, რომ პროცესის დაწყებამდე მიღებული ყოფილიყო მთავარი პოლიტიკური გადაწყვეტილება გაწევრიანებასთან დაკავშირებით.
ამიტომ, იქიდან გამომდინარე, რომ თავად პოლიტიკური გადაწყვეტილება, რომ ჩვენი ქვეყანა ნატოს წევრი გახდება, უკვე მიღებულია, იქიდან გამომდინარე, რომ აგვისტოს აგრესიის შემდგომ ნატომ შექმნა სპეციალური ორგანო, ნატო-საქართველოს კომისია, რომლის მანდატშიც ჩაიწერა, რომ მან უნდა მოახდინოს კოორდინაცია და ზედამხედველობა იმ პროცესისა, რაც საქართველოს ნატოს სტანდარტებთან მიახლოებას უზრუნველყოფს; ისიც, რომ, ძალიან კონკრეტულად ურთიერთშეთანხმებული პროგრამების ფარგლებში, ყოველწლიური ციკლით მივდივართ, - ამ ფონზე, ეს არ არის უსაფუძვლო მსჯელობა. მაგრამ საბოლოო კონსენსუსის გამომხატველი ეს განცხადება მთელი ნატოსთვის ამ ეტაპზე ჯერ არ არის, ბუნებრივია.
თავისუფლება: იქნებ გაგვიზიაროთ რას გვავალდებულებს ნატოსთან თანამშრომლობის ყოველწლიური ეროვნული პროგრამა, რომელიც გასაიდუმლოებულია? რა საშინაო დავალება აქვს ქვეყანას შესასრულებელი წლის განმავლობაში?
ეკა ტყეშელაშვილი: ბლოკების სახით, ეს არის კლასიკური მიდგომა, რაც გაწევრიანების პროცესში მყოფ ქვეყნებს ჰქონდათ. ეს არის უსაფრთხოების სფეროს რეფორმირება. აქ მოიაზრება, ფართო გაგებით, როგორც კონცეპტუალური ნაწილი უსაფრთხოების გააზრების და მოწყობის თვალსაზრისით, ისევე პრაქტიკული შესაძლებლობები, და შემდგომში, ზოგადად, ის, რასაც “კარგი მართვა” ეწოდება. ანუ იმ სტანდარტებთან შესაბამისობა, რასაც დემოკრატიულობის, ეკონომიკის განვითარების თვალსაზრისითაც ნატოს წევრი ქვეყანა უნდა აკმაყოფილებდეს.
თავისუფლება: ნატო რაიმე ახალ მოთხოვნას თუ უყენებს საქართველოს კონფლიქტურ ტერიტორიებთან მიმართებით? ვგულისხმობ იმ ახალ რეალობას, რაც აგვისტოს ომის შემდეგ შეიქმნა.
ეკა ტყეშელაშვილი: რაიმე სპეციფიკური ახალი მიდგომა არ არის წამოყენებული. პირიქით, გაცილებით უფრო ფართო მზაობაა და სწორი აღქმა იმის, რომ ტერიტორიული თავდაცვისუნარიანობა ჩვენი ქვეყნისთვის, არსებულ რეალობაში, ერთ-ერთი პრიორიტეტია და არ არის ის თემა, რომელზეც, წარსულისგან განსხვავებით, ხმამაღლა ჩვენ აღარ უნდა ვილაპარაკოთ.
ვისი იმედი აქვს რუსეთის პირისპირ დარჩენილ საქართველოს?
თავისუფლება: ქვეყნის ტერიტორიულ თავდაცვაში შეერთებული შტატები ქმედითად გვეხმარება, ბოლოს და ბოლოს, თუ მხოლოდ ავღანეთში გასაგზავნი კონტინგენტის გაწვრთნაში გვეხმარება? რადგან ეს სულ არის სპეკულაციების თემა.
ეკა ტყეშელაშვილი: ტერიტორიული თავდაცვა, სამხედრო კონტექსტს ცოტა უფრო რომ გავცდეთ, რეალურად ორმხრივად მიმდინარეობს. ამ ეტაპზე _ და, იმედია, მომავალშიც _ მთავარი ასპექტი ყოველთვის იქნება პოლიტიკური კომპონენტი ჩვენი ქვეყნის დაცულობის თვალსაზრისით, დასავლეთში ინტეგრაციის თვალსაზრისით, რაც გულისხმობს რუსეთის შეკავებას პოლიტიკური ზეწოლის წესით, რომ რაიმე სახის ნეგატიურ განვითარებას ჩვენთან ადგილი არ ჰქონდეს. ღმერთმა არ ქნას, რომ ჩვენ კიდევ როდისმე სამხედრო გზით მოგვიწიოს საკუთარი ქვეყნის დაცვა. თუმცა უნარი იმისა, რომ რითაც შეგვეძლება, თავი დავიცვათ, ეს ქვეყანას, ბუნებრივია, უნდა გააჩნდეს. ამიტომ დროის თვალსაზრისით სულსწრაფობა, რომ დღეს ჩვენ თუკი არ ვიღებთ რაღაც აღჭურვილობას, რომელიც იმიჯს შეგვიქმნის, რომ ჩვენ ვართ დაცულები, ეს არ არის მთავარი პრიორიტეტი. ამას არც ჩვენ აღვიქვამთ ასე და, ამ მხრივ, არც ამერიკის შეერთებულ შტატებს ვუყენებთ ასეთ მოთხოვნებს.
თავისუფლება: მაგრამ ვართ კი დაცულები? აგრესიის განმეორების საფრთხე აღარ არსებობს?
ეკა ტყეშელაშვილი: თუკი რამ დაცულობის ელემენტი დღეს შეიძლება არსებობდეს, ეს არის პოლიტიკური დაცულობის ელემენტი. დღეს რომც გვქონდეს ძალიან ბევრი ტანკსაწინააღმდეგო აღჭურვილობა ან საჰაერო თავდაცვის საშუალებები, სამხედრო თვალსაზრისით ესეც ვერ იქნებოდა გარანტია, ძალთა იმ არაპროპორციული თანაფარდობიდან გამომდინარე, რაც რუსეთთან მიმართებაში გვაქვს. ამიტომ დღეს მთავარი პრიორიტეტი არის პოლიტიკური დაცულობის ელემენტის შექმნა, რაც ნიშნავს იმას, რუსეთს ჰქონდეს ძალიან ზუსტი და ნათელი წარმოდგენა, რომ პოლიტიკური რეალობის პირობებში ფასი, რასაც რუსეთი გაიღებს საქართველოში ნებისმიერი ქმედების განხორციელების შემთხვევაში, არ იქნება მისთვის ხელსაყრელი. და მეორეა – საქართველოს აქტიური დაახლოება ევროპასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებთან სტრატეგიული პარტნიორობის განვითარების კვალობაზე, რაც გამოიხატება სხვადასხვა პროგრამებით. ამით რუსეთმა უნდა დაინახოს, რომ საქართველო არ არის მისი ექსკლუზიური გავლენის სფერო და რომ ამას დღეს არავინ დაუშვებს.
თავისუფლება: თუმცა ძალიან დამაფიქრებელია, რომ რუსეთი კვლავ ალაპარაკდა ტერორიზმის საფრთხეზე პანკისის ხეობაში. 2001-2002 წლის ეპოპეა ხომ არ მეორდება, როდესაც რუსეთმა ჯერ საზღვარი გაუხსნა ჩეჩენ პარტიზანებს და მერე საქართველოს სდებდა ბრალს ტერორისტების მფარველობაში?
ეკა ტყეშელაშვილი: პანკისის ხეობასთან მიმართებით, ჩვენი სასაზღვრო ძალების მზადყოფნა და თანამშრომლობა ჩვენს ევროპელ კოლეგებთან, მთლიანობაში, რუსეთს იმის უფლებას არ მისცემს, რომ ინფილტრირება მოახდინოს რაიმე ჯგუფებისა ჩვენს ქვეყანაში. ეს მე შესაძლებლად არ მიმაჩნია. მაგრამ რუსეთი იმდენად ყველაფრის უფლებას აძლევს თავის თავს, “წითელი ხაზების” გადალახვის თვალსაზრისით, რომ თუნდაც მისსავე ტერიტორიაზე განხორციელებული რაიმე ქმედება შეუძლია მარტივად გამოიყენოს საბაბად საკუთარი ზრახვების გასასამართლებლად. ვიმეორებ, მე არ მოვიაზრებ, რომ ეს არის მყისიერი, რეალური საშიშროება, რაიმე ქმედების განხორციელების თვალსაზრისით. დღეს არ არის ისეთი პოლიტიკური გარემო, რომელშიც რუსეთი, ყველა ვარაუდით, შეძლებდა ასეთი ავანტიურის განხორციელებას. მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ის მომლოდინე რეჟიმში არ იქნება და არ განახორციელებს ამ გეგმას, თუკი ამის შესაძლებლობა მიეცემა. მაგრამ დღევანდელ ვითარებაში რუსეთს საკმაოდ მაღალი საფასურის გადახდა მოუწევს იმ მოგების სანაცვლოდ, რაც ასეთმა ავანტიურამ მას შეიძლება მოუტანოს.
თავისუფლება: ასეთი მყიფე უსაფრთხოების დროს საქართველო მრავალრიცხოვან კონტინგენტს გზავნის ავღანეთში. ხომ არ არის ეს სარისკო გადაწყვეტილება? დათვლილია ამ ნაბიჯის სარგებელი და შესაძლო უარყოფითი შედეგები?
ეკა ტყეშელაშვილი: ერთია ის, რომ თავად ასეთი ტიპის ოპერაციებში მონაწილეობა საკუთრივ ჩვენი უსაფრთხოების სისტემის განვითარებაც არის იმ ტრენინგებისა და გამოცდილების საფუძველზე, რასაც ჩვენი საჯარისო ფორმირებები ღებულობენ და რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში კარგი წვლილია ზოგადად სისტემის განვითარებისთვის. პოლიტიკური თვალსაზრისით, მთავარი მესიჯი, ბუნებრივია, არის ის, რასაც ჩვენ ბოლო წლების განმავლობაში საქმითაც ვადასტურებთ – კერძოდ, ის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო პატარა, რთულ ვითარებაში მყოფი ქვეყანაა, ჩვენ საკუთარ თავს არ მოვიაზრებთ მხოლოდ უსაფრთხოების მომხმარებლად, არამედ ჩვენ ქმედებითაც ვართ მზად, რომ ჩვენი წვლილი შევიტანოთ საერთო საქმეში. და ის კონტინგენტი, რომელსაც ავღანეთში გავგზავნით, რაოდენობის თვალსაზრისით (750 კაცი. კ.ლ), ამის ნათელი გამოხატულებაა. ჩვენი შესაძლებლობიდან გამომდინარე, შესაძლოა ბევრ დასავლეთევროპულ ქვეყანასაც კი შერცხვეს იმ წვლილისა, რასაც ამ ქვედანაყოფით გავიღებთ. თუმცა ეს არ არის ვინმეს შესარცხვენად ჩადენილი ქმედება (იცინის). ეს არის იმის გამოხატულება, _ და იმედია, რომ გაგებული ვიქნებით შესაბამისადაც, - რომ, როგორც ერი და როგორც სახელმწიფო, ჩვენ ყოველთვის ვიქნებით მზად ჩვენი წვლილი შევიტანოთ საერთო საქმეში, როცა კი ამის საჭიროება იქნება.
დიდი წვლილი ნატოს შეშფოთების სანაცვლოდ
თავისუფლება: ქალბატონო ეკა, ქართული კონტინგენტი დიდხანს იყო კოსოვოში. 2000 ქართველი სამხედრო იყო ერაყში _ სხვათა შორის, სიდიდით მესამე ადგილზე ვიყავით. ახლა ავღანეთში ვგზავნით 750 ჯარისკაცს და ერთბაშად კოალიციის ათეულში ვიქნებით. და რა მივიღეთ ამის საფასურად, როდესაც შარშან აგვისტოში საქართველოში ნამდვილი ომი იყო? - ნატოს შეშფოთება. საკმაოდ დიდ საფასურს ხომ არ ვიხდით იმისათვის, რომ პასუხად მხოლოდ შეშფოთება მოვისმინოთ?
ეკა ტყეშელაშვილი: ძალიან ძნელია, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობისაგან ერთაბაშად ძალიან დიდი და კარდინალური გარდატეხის მომლოდინე ვიყოთ, რეალური ქმედებების თვალსაზრისით. ამ დღეებში ნათლად მოისმინეთ (საუბარი ჩაწერილია რიგაში 23 ოქტომბერს, საერთაშორისო კონფერენციაზე. კ.ლ), რომ დიდი განხილვის საგანია ის, თუ თავად ნატოს წევრებისათვის რამდენად არის გარანტირებული მე-5 მუხლის მოქმედება და არის თუ არა ის რეალურად გარანტიის მიმცემი (ნატოს ხელშეკრულების მე-5 მუხლი გულისხმობს, რომ ალიანსის ერთ რომელიმე წევრზე განხორციელებული თავდასხმა არის თავდასხმა მთელ ალიანსზე. კ.ლ). ეს არ არის მარტივი თემა და იგი მარტო ჩვენს მიმართ არ არის აქტუალური. თავად ალიანსის წევრ ქვეყნებსაც აქვთ სერიოზული კითხვები იმასთან დაკავშირებით, არის თუ არა ეს გარანტიები და დაცულობა რეალური, რაც, სოლიდარული ვალდებულებებიდან გამომდინარე, ამ ორგანიზაციას გააჩნია. Mმაგრამ, მეორე მხრივ, ეს არის ორმაგი სარგებლის პოლიტიკა ჩვენთვის. ერთი ის, რომ ჩვენ საერთო ოპერაციებში ვმონაწილეობთ, როგორც სრულყოფილი პარტნიორი, და მეორე არის ის, რომ, საბოლოო ჯამში, ეს არის იგივე გამოცდილება, რაც ამ სფეროში ჩვენს ქვეყანას მაინც სჭირდება. მართალია, სხვა რისკების მატარებელია, მაგრამ, გარკვეულწილად, იგივე დატვირთვა აქვს გაცვლით პროგრამებსაც, რომელშიც პოლიციელები, მოსამართლეები თუ ნებისმიერი სხვა სახელმწიფო სტრუქტურების წარმომადგენლები მონაწილეობენ, ბუნებრივია, სიცოცხლისათვის საშიში რისკების გარეშე. განსხვავება იმაშია, რომ თავდაცვა ისედაც ისეთი სფეროა, სადაც ადამიანს, რომელიც პროფესიონალი ჯარისკაცი ხდება და პროფესიული კარიერის განვითარებისათვის იღვწის, ასეთი რისკები წინასწარ გაცნობიერებული აქვს.
თავისუფლება: კონფერენციამ, რომელიც ზემოთ ახსენეთ, მართლა “მწარე გემო” დატოვა. შარშან, როდესაც ომი იყო, ნატოს მხრიდან ჩაურევლობა ჩემთვის გასაგები იყო, რადგან ქვეყანა არ არის ალიანსის წევრი. მაგრამ რიგაში ლუქსემბურგის საგარეო საქმეთა მინისტრის ჟან ასელბორნის გამოსვლამ ნამდვილად დამაბნია. მან თქვა, ნატო საქართველოს მაშინაც კი არ დაიცავდა, ალიანსის წევრი რომ ყოფილიყოო. რას ნიშნავს ასეთი დამოკიდებულება, ქ-ნო ეკა?
ე. ტყეშელაშვილი: ეს გასაკვირი პოზიცია, ალბათ, არ იყო. არიან ქვეყნები ევროკავშირში და, ზოგადად, ევროპის ფარგლებში, რომლებსაც გაცილებით უფრო მინიმალისტური წარმოდგენა აქვთ იმაზე, თუ რა როლს უნდა ასრულებდეს ნატო. პირდაპირ ითქვა (ასელბორნის მიერ), რომ მისთვის გაცილებით იოლია ასე ლაპარაკი, რადგან ლუქსემბურგი უფრო შორს არის რუსეთიდან, ვიდრე, მაგალითად, ბალტიის ქვეყნები, რომლებიც ბევრად უფრო შეშფოთებულნი არიან რუსეთის ქმედებით. ასეთი დამოკიდებულება ნაკარნახევია მოკლევადიანი პერსპექტივის მიზნებით და არა გრძელვადიანით. და იმედია, რომ ასეთი ქვეყნები მოახდენენ ასეთი მიდგომის გადაფასებას. სხვათა შორის, ბალტიისპირეთის და შვეციის წარმომადგენლებმა დარბაზშივე განმარტეს იმ მოსაზრების უმართებულობა, ჰქონდა თუ არა საქართველოს უფლება ეწარმოებინა სამხედრო ოპერაცია საკუთარ ტერიტორიაზე; ხოლო რუსეთის ბრალდებები, რომ ომი საქართველომ წამოიწყო, შეადარეს ფაშისტური გერმანიის პროპაგანდას, რომელიც თავს იმართლებდა, რომ თურმე ის კი არ დაესხა თავს პოლონეთს, არამედ პოლონეთი დაესხა თურმე თავს გერმანიას მეორე მსოფლიო ომის დროს. გარდა ამისა, დინამიკის თვალსაზრისით, აბსოლუტურად კარგად გამოჩნდა, თუ რა უმცირესობაში იყო ლუქსემბურგის საგარეო საქმეთა მინისტრის აზრი დარბაზში. მე, ბუნებრივია, არ ვსაუბრობ აქ პიროვნებაზე. პრობლემა ნამდვილად ქვეყნებს შორის არსებობს. Dდებატები, ბუნებრივია, გრძელდება ნატოში, ერთიანი სტრატეგიის თვალსაზრისით, და, ცხადია, ჩვენც შევეცდებით, ისეთი მონაწილეობა მივიღოთ ამ პროცესში, როგორიც კი შესაძლებელია არაწევრი ქვეყნისთვის.
თავისუფლება: მოდი, ცოტა ხნით საშინაო პოლიტიკაზეც ვისაუბროთ. თქვენ ამას წინათ შეშფოთებას ვერ მალავდით იმის გამო, რომ გაფართოებული უშიშროების საბჭოს მეორე სხდომაზე აღარ მოვიდნენ ირაკლი ალასანია და ოპოზიციის სხვა ლიდერები. რატომ გქონდათ ასეთი რეაქცია?
ე. ტყეშელაშვილი: მე უფრო გაკვირვებული ვიყავი, სიმართლე გითხრათ. მე კარგად მესმის, რომ სხვადასხვა პოლიტიკურ ძალებს, მოკლევადიანი პოლიტიკური მიზნებით, შეუძლიათ მიიღონ ან არ მიიღონ მონაწილეობა უშიშროების საბჭოს სხდომებში. მაგრამ ეს მოულოდნელი იყო ბატონ ირაკლი ალასანიასაგან, რომელიც მუდმივად აკეთებს აქცენტირებას იმ თემატიკაზე, რასაც ოკუპირებული ტერიტორიები ჰქვია, განსაკუთრებით, აფხაზეთზე _ იმაზე, თუ რა შეიძლებოდა გაკეთებულიყო სხვანაირად ან რა უნდა კეთდებოდეს ახლა, რომ ჩვენ შევძლოთ თუნდაც ხალხთა შორის კავშირების შენარჩუნება. ეს ზუსტად ის პროცესია, რომელზეც განსხვავებული მოსაზრებები დღეს უნდა იყოს გათვალისწინებული, იმისდა მიუხედავად, თუ ვის რა პოლიტიკური მიზნები და მისწრაფებები აქვს. ამიტომ, არასწორი პარამეტრები თუ განისაზღვრა დღეს, თუ როგორ მოვეპყრათ ამ რეგიონებს, მაშინ, არასწორი სტრატეგიიდან გამომდინარე, ხვალ შეიძლება ზიანი მიადგეს ჩვენს ქვეყანას. Aამიტომ, თუკი რამ მოსაზრება, ექსპერტიზა და ცოდნა არის, ის დღესვე უნდა გამოიყენოს ქვეყანამ და ამიტომ გავხსენით ეს პროცესი, რომ ასეთი რეალური ჩართულობა ყოფილიყო.
ელოდება თუ არა საქართველოს ახალი 7 ნოემბერი
თავისუფლება: ხომ არ იყო ოპიზიციის ლიდერთა მოუსვლელობის მიზეზი ის, რომ თქვენ, ხელისუფლებამ, არ შეასრულეთ ის პირობები, რაც უშიშროების საბჭოს პირველ გაფართოებულ სხდომაზე ოპოზიციას მიეცით?
ე. ტყეშელაშვილი: ერთი, რომ ნამდვილად არ იყო ასე. პირველი მოთხოვნა მდგომარეობდა იმაში, რომ შემდგარიყო შეხვედრა ძალოვან მინისტრებთან, რათა მათ კონკრეტულად მოელაპარაკათ ე.წ. პოლიტიკური პატიმრების საკითხზე, რაც თავისთავად სადავო თემაა და სხვადასხვა მხარეს განსხვავებული მოსაზრებები აქვს. ჩვენ ამ პრობლემას კრიმინალური სამართლის კუთხიდან ვხედავთ, თუმცა მაინც მზად ვართ, რომ ამ თემაზე ვილაპარაკოთ.
თავისუფლება: თქვენ ამბობთ, რომ საქართველოში არ არიან პოლიტიკური პატიმრები?
ე. ტყეშელაშვილი: პოლიტიკური პატიმრების თემა საქართველოში, ჩემი აზრით, არის პოლიტიკური გაზვიადების საკითხი. ამაში ძალიან მყარად ვარ დარწმუნებული და ძალიან კარგად მახსოვს, როდესაც მე ვმუშაობდი უზენაეს სასამართლოში, თუ რა ტიპის საქმეებზე იყო ხოლმე აქცენტი გაკეთებული, როგორც პოლიტიკურ საქმეებზე. Aამიტომ, ეს არის ის თემა, რომელზეც ჩვენ კი ვართ მზად, რომ ვილაპარაკოთ, მაგრამ ლაპარაკი იმას არ ნიშნავს, რომ ჩვენ ვაღიარებთ პოლიტპატიმრების პრობლემას. ეს განმარტებისთვის. მაგრამ შეხვედრა შედგა ამ საკითხზე ძალოვან მინისტრებთან. შეთანხმება შედგა 12 თუ 15 ადამიანთან მიმართებაში, რომლებზეც შეღავათიანი რეჟიმი გავრცელდა სხვადასხვა დოზით. ამაზე შედგა შეთანხმება და გაგრძელება ამას ნამდვილად ჰქონდა. მაგრამ თუკი ვინმეს ჰქონდა 100 და 50 კაციანი სია, _ და ასეთებიც ყოფილა, _ და ხელისუფლებამ ეს მოთხოვნა სრულად ვერ დააკმაყოფილა, ეს არ ნიშნავს, რომ დიალოგი არ შედგა. ასეთი საკითხი ერთ დღეში და ორ დღეში არ წყდება. ასევე შედგა შეთანხმება, რომ შექმნილიყო “ცხელი ხაზი” შინაგან საქმეთა სამინისტროში, რათა ოპოზიციას ღია ურთიერთობა მისცემოდა. ასე რომ, იმ შეხვედრაზე თუ რაიმე შეთანხმება შედგა, მას ჰქონდა მყისიერი და კონკრეტული გაგრძელება. რაც შეეხება ბოლო შეხვედრას, მასზე ასევე ოპიზიციის მხრიდან, გიორგი თარგამაძისაგან, იყო წამოყენებული იდეა ჟენევის ფორმატთან დაკავშირებით რუტინული შეხვედრების გამართვისა პარლამენტში, რაც ადგილზევე გადავწყვიტეთ და ეს პრაქტიკა გაგრძელდება. რაც შეეხება ოპიზიციის ჩართულობას ამ ფორმატში, ეს საკითხი კონკრეტულად გაიწერება თემურ იაკობაშვილის, ევროინტეგრაციის საკითხების სახელმწიფო მინისტრის მიერ და ესეც იქნება მიმდინარე პროცესი. კონკრეტული შეთანხმებების კვალობაზეც ყოველთვის იყო კონკრეტული განსაზღვრულობა. თანაც, ისე არ უნდა იყოს, რომ ყოველი შეხვედრიდან აუცილებლად ველოდეთ კონკრეტულ შედეგს, მიუხედავად იმისა, რომ აქამდე მართლა ასე გამოვიდა.
თავისუფლება: თქვენ ამ დიალოგისათვის მომავალშიც მზად ხართ?
ე. ტყეშელაშვილი: რა თქმა უნდა. თავისთავად ასეთი დიალოგია მნიშვნელოვანი. ყველა წინა შეხვედრებზე ჩვენ ვისაუბრეთ ქვეყნის უსაფრთხოების ძალიან კონფიდენციალურ, მგრძნობიარე საკითხებზე. და თუ რომელიმე შეხვედრაზე ისე მოხდა, რომ იქ რაიმე შეთანხმება არ შედგა, ეს ხომ არ არის იმის განმსაზღვრელი, რომ თავისთავად ასეთი ტიპის დიალოგი უშედეგო იყო. ამ შეხვედრებზე ხომ ხდება ინფორმაციების გაზიარება და საერთო ხედვის წარმოდგენა, თუ რა საფრთხეების წინაშე ვდგავართ და რა განვითარება აქვს მოვლენებს კონფლიქტურ ზონებთან მიმართებით. თავისთავად, ისიც დიდ მიღწევად მიმაჩნია, რომ ჩვენ ცალ-ცალკე კი არ ვფიქრობთ უსაფრთხოების მგრძნობიარე თემებზე, არამედ ამ საკითხებზე პერიოდულად ერთმანეთთან ღიად ვმსჯელობთ.
თავისუფლება: თქვენ ქვეყნის უსაფრთხოების ყველაზე უფრო ფაქიზ ინფორმაციაზე მიგიწვდებათ ხელი. შეძლებს ქვეყანა ახალი სამოქალაქო დაპირისპირების თავიდან აცილებას, გამომდინარე იქიდან, რომ 7 ნოემბერს ოპიზიცია კვლავ გეგმავს მასობრივი საპროტესტო აქციების გამართვას?
ე. ტყეშელაშვილი: დარწმუნებული ვარ, რომ შევძლებთ, რამდენიმე პარამეტრიდან გამომდინარე. და აქ განმსაზვრელად მხოლოდ ის არ მიმაჩნია, რომ სახელმწიფოს პოლიტიკა იქნება ზუსტად ისეთივე ღია და ტრანსპარენტული დიალოგისაკენ მოწოდებული და თავშეკავებული, როგორც ეს, დავუშვათ, აპრილის მოვლენების დროს იყო. თუმცა ჩვენ ყოველთვის ნათლად ვიძახდით, რომ ტოლერანტული მიდგომა აზრის გამოხატვისადმი და თავისუფალი შეკრებისადმი იმას არ ნიშნავს, რომ სახელმწიფო შესაძლებლობას მისცემს რომელიმე ძალას ქაოტურ ან ძალისმიერ ასპექტებში გადაიყვანოს საზოგადოებრივი წესრიგის ელემენტები. სახელმწიფოს ცალკე ვალდებულებაა, რომ უზრუნველყოს სტაბილური ვითარება ქვეყანაში. და მთავარია ქართველი ხალხის და ქართული საზოგადოების განწყობა. ქართულ საზოგადოებას დღეს ძალიან ზუსტი ხედვა აქვს, თუ რა არის ქვეყნის პრიორიტეტი. მას აქვს მოლოდინი და სურვილი, რომ პოლიტიკური პლურალიზმის განვითარება იხილოს ქვეყანაში, მაგრამ ცივილური, დასავლური, ევროპული მეთოდებით და არა, დავუშვათ, უახლოეს ისტორიაში უკან დაბრუნებით, საიდანაც კარგი მაგალითების გახსენება არავის შეუძლია. ამიტომ, ამ ორი სერიოზული ფაქტორის გათვალისწინებით, არა მგონია, რომ რაიმე საშიშროება არსებობდეს,
თავისუფლება: არც მეორე შვიდი ნოემბერი განმეორდება?
ე. ტყეშელაშვილი: არა, ბუნებრივია, არა. არც საზოგადოების განწყობიდან გამომდინარე და არც სახელმწიფოს განწყობიდან გამომდინარე. იმედი მაქვს, პოლიტიკური ოპოზიციაც კონსტრუქციულ განწყობაზე იქნება და საკუთარ ქმედებას შეკრების თავისუფლების განხორციელების აბსოლუტურად სამართლებრივ ჩარჩოებში მოაქცევს.
ეკა ტყეშელაშვილი: ნამდვილად ვერ ვიტყვი, რომ კონსენსუსი ამასთან დაკავშირებით, შესაძლოა, მყარად იყოს მიღწეული. ნატო საკმაოდ რთული ორგანიზმია, მოგეხსენებათ, და კონსენსუსის მიღწევა საკმაოდ რთული პროცესია მის შიგნით. არის ქვეყნების რაოდენობა და, მათ შორის, არა მხოლოდ საქართველოს ძალიან ახლო პარტნიორები აღმოსავლეთ ევროპიდან, არამედ ამერიკის შეერთებული შტატები,რომლებსაც აქვთ ძალიან მყარი მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ MAP (გაწევრიანების სამოქმედო პროგრამა) არ არის აუცილებელი წინაპირობა გაწევრიანებისთვის და რომ ქვეყნებს შეიძლება ჰქონდეთ ინდივიდუალური პროცესი _ მით უფრო, იმ ინდივიდუალური კონტექსტიდან გამომდინარე, რაც ჩვენ და უკრაინას გვაქვს. ეს არის ის, რომ არსად, არც ერთ შემთხვევაში, ჯერ არ ყოფილა ისეთი რამ, რომ პროცესის დაწყებამდე მიღებული ყოფილიყო მთავარი პოლიტიკური გადაწყვეტილება გაწევრიანებასთან დაკავშირებით.
ამიტომ, იქიდან გამომდინარე, რომ თავად პოლიტიკური გადაწყვეტილება, რომ ჩვენი ქვეყანა ნატოს წევრი გახდება, უკვე მიღებულია, იქიდან გამომდინარე, რომ აგვისტოს აგრესიის შემდგომ ნატომ შექმნა სპეციალური ორგანო, ნატო-საქართველოს კომისია, რომლის მანდატშიც ჩაიწერა, რომ მან უნდა მოახდინოს კოორდინაცია და ზედამხედველობა იმ პროცესისა, რაც საქართველოს ნატოს სტანდარტებთან მიახლოებას უზრუნველყოფს; ისიც, რომ, ძალიან კონკრეტულად ურთიერთშეთანხმებული პროგრამების ფარგლებში, ყოველწლიური ციკლით მივდივართ, - ამ ფონზე, ეს არ არის უსაფუძვლო მსჯელობა. მაგრამ საბოლოო კონსენსუსის გამომხატველი ეს განცხადება მთელი ნატოსთვის ამ ეტაპზე ჯერ არ არის, ბუნებრივია.
თავისუფლება: იქნებ გაგვიზიაროთ რას გვავალდებულებს ნატოსთან თანამშრომლობის ყოველწლიური ეროვნული პროგრამა, რომელიც გასაიდუმლოებულია? რა საშინაო დავალება აქვს ქვეყანას შესასრულებელი წლის განმავლობაში?
ეკა ტყეშელაშვილი: ბლოკების სახით, ეს არის კლასიკური მიდგომა, რაც გაწევრიანების პროცესში მყოფ ქვეყნებს ჰქონდათ. ეს არის უსაფრთხოების სფეროს რეფორმირება. აქ მოიაზრება, ფართო გაგებით, როგორც კონცეპტუალური ნაწილი უსაფრთხოების გააზრების და მოწყობის თვალსაზრისით, ისევე პრაქტიკული შესაძლებლობები, და შემდგომში, ზოგადად, ის, რასაც “კარგი მართვა” ეწოდება. ანუ იმ სტანდარტებთან შესაბამისობა, რასაც დემოკრატიულობის, ეკონომიკის განვითარების თვალსაზრისითაც ნატოს წევრი ქვეყანა უნდა აკმაყოფილებდეს.
თავისუფლება: ნატო რაიმე ახალ მოთხოვნას თუ უყენებს საქართველოს კონფლიქტურ ტერიტორიებთან მიმართებით? ვგულისხმობ იმ ახალ რეალობას, რაც აგვისტოს ომის შემდეგ შეიქმნა.
ეკა ტყეშელაშვილი: რაიმე სპეციფიკური ახალი მიდგომა არ არის წამოყენებული. პირიქით, გაცილებით უფრო ფართო მზაობაა და სწორი აღქმა იმის, რომ ტერიტორიული თავდაცვისუნარიანობა ჩვენი ქვეყნისთვის, არსებულ რეალობაში, ერთ-ერთი პრიორიტეტია და არ არის ის თემა, რომელზეც, წარსულისგან განსხვავებით, ხმამაღლა ჩვენ აღარ უნდა ვილაპარაკოთ.
ვისი იმედი აქვს რუსეთის პირისპირ დარჩენილ საქართველოს?
თავისუფლება: ქვეყნის ტერიტორიულ თავდაცვაში შეერთებული შტატები ქმედითად გვეხმარება, ბოლოს და ბოლოს, თუ მხოლოდ ავღანეთში გასაგზავნი კონტინგენტის გაწვრთნაში გვეხმარება? რადგან ეს სულ არის სპეკულაციების თემა.
ეკა ტყეშელაშვილი: ტერიტორიული თავდაცვა, სამხედრო კონტექსტს ცოტა უფრო რომ გავცდეთ, რეალურად ორმხრივად მიმდინარეობს. ამ ეტაპზე _ და, იმედია, მომავალშიც _ მთავარი ასპექტი ყოველთვის იქნება პოლიტიკური კომპონენტი ჩვენი ქვეყნის დაცულობის თვალსაზრისით, დასავლეთში ინტეგრაციის თვალსაზრისით, რაც გულისხმობს რუსეთის შეკავებას პოლიტიკური ზეწოლის წესით, რომ რაიმე სახის ნეგატიურ განვითარებას ჩვენთან ადგილი არ ჰქონდეს. ღმერთმა არ ქნას, რომ ჩვენ კიდევ როდისმე სამხედრო გზით მოგვიწიოს საკუთარი ქვეყნის დაცვა. თუმცა უნარი იმისა, რომ რითაც შეგვეძლება, თავი დავიცვათ, ეს ქვეყანას, ბუნებრივია, უნდა გააჩნდეს. ამიტომ დროის თვალსაზრისით სულსწრაფობა, რომ დღეს ჩვენ თუკი არ ვიღებთ რაღაც აღჭურვილობას, რომელიც იმიჯს შეგვიქმნის, რომ ჩვენ ვართ დაცულები, ეს არ არის მთავარი პრიორიტეტი. ამას არც ჩვენ აღვიქვამთ ასე და, ამ მხრივ, არც ამერიკის შეერთებულ შტატებს ვუყენებთ ასეთ მოთხოვნებს.
თავისუფლება: მაგრამ ვართ კი დაცულები? აგრესიის განმეორების საფრთხე აღარ არსებობს?
ეკა ტყეშელაშვილი: თუკი რამ დაცულობის ელემენტი დღეს შეიძლება არსებობდეს, ეს არის პოლიტიკური დაცულობის ელემენტი. დღეს რომც გვქონდეს ძალიან ბევრი ტანკსაწინააღმდეგო აღჭურვილობა ან საჰაერო თავდაცვის საშუალებები, სამხედრო თვალსაზრისით ესეც ვერ იქნებოდა გარანტია, ძალთა იმ არაპროპორციული თანაფარდობიდან გამომდინარე, რაც რუსეთთან მიმართებაში გვაქვს. ამიტომ დღეს მთავარი პრიორიტეტი არის პოლიტიკური დაცულობის ელემენტის შექმნა, რაც ნიშნავს იმას, რუსეთს ჰქონდეს ძალიან ზუსტი და ნათელი წარმოდგენა, რომ პოლიტიკური რეალობის პირობებში ფასი, რასაც რუსეთი გაიღებს საქართველოში ნებისმიერი ქმედების განხორციელების შემთხვევაში, არ იქნება მისთვის ხელსაყრელი. და მეორეა – საქართველოს აქტიური დაახლოება ევროპასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებთან სტრატეგიული პარტნიორობის განვითარების კვალობაზე, რაც გამოიხატება სხვადასხვა პროგრამებით. ამით რუსეთმა უნდა დაინახოს, რომ საქართველო არ არის მისი ექსკლუზიური გავლენის სფერო და რომ ამას დღეს არავინ დაუშვებს.
თავისუფლება: თუმცა ძალიან დამაფიქრებელია, რომ რუსეთი კვლავ ალაპარაკდა ტერორიზმის საფრთხეზე პანკისის ხეობაში. 2001-2002 წლის ეპოპეა ხომ არ მეორდება, როდესაც რუსეთმა ჯერ საზღვარი გაუხსნა ჩეჩენ პარტიზანებს და მერე საქართველოს სდებდა ბრალს ტერორისტების მფარველობაში?
ეკა ტყეშელაშვილი: პანკისის ხეობასთან მიმართებით, ჩვენი სასაზღვრო ძალების მზადყოფნა და თანამშრომლობა ჩვენს ევროპელ კოლეგებთან, მთლიანობაში, რუსეთს იმის უფლებას არ მისცემს, რომ ინფილტრირება მოახდინოს რაიმე ჯგუფებისა ჩვენს ქვეყანაში. ეს მე შესაძლებლად არ მიმაჩნია. მაგრამ რუსეთი იმდენად ყველაფრის უფლებას აძლევს თავის თავს, “წითელი ხაზების” გადალახვის თვალსაზრისით, რომ თუნდაც მისსავე ტერიტორიაზე განხორციელებული რაიმე ქმედება შეუძლია მარტივად გამოიყენოს საბაბად საკუთარი ზრახვების გასასამართლებლად. ვიმეორებ, მე არ მოვიაზრებ, რომ ეს არის მყისიერი, რეალური საშიშროება, რაიმე ქმედების განხორციელების თვალსაზრისით. დღეს არ არის ისეთი პოლიტიკური გარემო, რომელშიც რუსეთი, ყველა ვარაუდით, შეძლებდა ასეთი ავანტიურის განხორციელებას. მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ის მომლოდინე რეჟიმში არ იქნება და არ განახორციელებს ამ გეგმას, თუკი ამის შესაძლებლობა მიეცემა. მაგრამ დღევანდელ ვითარებაში რუსეთს საკმაოდ მაღალი საფასურის გადახდა მოუწევს იმ მოგების სანაცვლოდ, რაც ასეთმა ავანტიურამ მას შეიძლება მოუტანოს.
თავისუფლება: ასეთი მყიფე უსაფრთხოების დროს საქართველო მრავალრიცხოვან კონტინგენტს გზავნის ავღანეთში. ხომ არ არის ეს სარისკო გადაწყვეტილება? დათვლილია ამ ნაბიჯის სარგებელი და შესაძლო უარყოფითი შედეგები?
ეკა ტყეშელაშვილი: ერთია ის, რომ თავად ასეთი ტიპის ოპერაციებში მონაწილეობა საკუთრივ ჩვენი უსაფრთხოების სისტემის განვითარებაც არის იმ ტრენინგებისა და გამოცდილების საფუძველზე, რასაც ჩვენი საჯარისო ფორმირებები ღებულობენ და რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში კარგი წვლილია ზოგადად სისტემის განვითარებისთვის. პოლიტიკური თვალსაზრისით, მთავარი მესიჯი, ბუნებრივია, არის ის, რასაც ჩვენ ბოლო წლების განმავლობაში საქმითაც ვადასტურებთ – კერძოდ, ის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო პატარა, რთულ ვითარებაში მყოფი ქვეყანაა, ჩვენ საკუთარ თავს არ მოვიაზრებთ მხოლოდ უსაფრთხოების მომხმარებლად, არამედ ჩვენ ქმედებითაც ვართ მზად, რომ ჩვენი წვლილი შევიტანოთ საერთო საქმეში. და ის კონტინგენტი, რომელსაც ავღანეთში გავგზავნით, რაოდენობის თვალსაზრისით (750 კაცი. კ.ლ), ამის ნათელი გამოხატულებაა. ჩვენი შესაძლებლობიდან გამომდინარე, შესაძლოა ბევრ დასავლეთევროპულ ქვეყანასაც კი შერცხვეს იმ წვლილისა, რასაც ამ ქვედანაყოფით გავიღებთ. თუმცა ეს არ არის ვინმეს შესარცხვენად ჩადენილი ქმედება (იცინის). ეს არის იმის გამოხატულება, _ და იმედია, რომ გაგებული ვიქნებით შესაბამისადაც, - რომ, როგორც ერი და როგორც სახელმწიფო, ჩვენ ყოველთვის ვიქნებით მზად ჩვენი წვლილი შევიტანოთ საერთო საქმეში, როცა კი ამის საჭიროება იქნება.
დიდი წვლილი ნატოს შეშფოთების სანაცვლოდ
თავისუფლება: ქალბატონო ეკა, ქართული კონტინგენტი დიდხანს იყო კოსოვოში. 2000 ქართველი სამხედრო იყო ერაყში _ სხვათა შორის, სიდიდით მესამე ადგილზე ვიყავით. ახლა ავღანეთში ვგზავნით 750 ჯარისკაცს და ერთბაშად კოალიციის ათეულში ვიქნებით. და რა მივიღეთ ამის საფასურად, როდესაც შარშან აგვისტოში საქართველოში ნამდვილი ომი იყო? - ნატოს შეშფოთება. საკმაოდ დიდ საფასურს ხომ არ ვიხდით იმისათვის, რომ პასუხად მხოლოდ შეშფოთება მოვისმინოთ?
ეკა ტყეშელაშვილი: ძალიან ძნელია, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობისაგან ერთაბაშად ძალიან დიდი და კარდინალური გარდატეხის მომლოდინე ვიყოთ, რეალური ქმედებების თვალსაზრისით. ამ დღეებში ნათლად მოისმინეთ (საუბარი ჩაწერილია რიგაში 23 ოქტომბერს, საერთაშორისო კონფერენციაზე. კ.ლ), რომ დიდი განხილვის საგანია ის, თუ თავად ნატოს წევრებისათვის რამდენად არის გარანტირებული მე-5 მუხლის მოქმედება და არის თუ არა ის რეალურად გარანტიის მიმცემი (ნატოს ხელშეკრულების მე-5 მუხლი გულისხმობს, რომ ალიანსის ერთ რომელიმე წევრზე განხორციელებული თავდასხმა არის თავდასხმა მთელ ალიანსზე. კ.ლ). ეს არ არის მარტივი თემა და იგი მარტო ჩვენს მიმართ არ არის აქტუალური. თავად ალიანსის წევრ ქვეყნებსაც აქვთ სერიოზული კითხვები იმასთან დაკავშირებით, არის თუ არა ეს გარანტიები და დაცულობა რეალური, რაც, სოლიდარული ვალდებულებებიდან გამომდინარე, ამ ორგანიზაციას გააჩნია. Mმაგრამ, მეორე მხრივ, ეს არის ორმაგი სარგებლის პოლიტიკა ჩვენთვის. ერთი ის, რომ ჩვენ საერთო ოპერაციებში ვმონაწილეობთ, როგორც სრულყოფილი პარტნიორი, და მეორე არის ის, რომ, საბოლოო ჯამში, ეს არის იგივე გამოცდილება, რაც ამ სფეროში ჩვენს ქვეყანას მაინც სჭირდება. მართალია, სხვა რისკების მატარებელია, მაგრამ, გარკვეულწილად, იგივე დატვირთვა აქვს გაცვლით პროგრამებსაც, რომელშიც პოლიციელები, მოსამართლეები თუ ნებისმიერი სხვა სახელმწიფო სტრუქტურების წარმომადგენლები მონაწილეობენ, ბუნებრივია, სიცოცხლისათვის საშიში რისკების გარეშე. განსხვავება იმაშია, რომ თავდაცვა ისედაც ისეთი სფეროა, სადაც ადამიანს, რომელიც პროფესიონალი ჯარისკაცი ხდება და პროფესიული კარიერის განვითარებისათვის იღვწის, ასეთი რისკები წინასწარ გაცნობიერებული აქვს.
თავისუფლება: კონფერენციამ, რომელიც ზემოთ ახსენეთ, მართლა “მწარე გემო” დატოვა. შარშან, როდესაც ომი იყო, ნატოს მხრიდან ჩაურევლობა ჩემთვის გასაგები იყო, რადგან ქვეყანა არ არის ალიანსის წევრი. მაგრამ რიგაში ლუქსემბურგის საგარეო საქმეთა მინისტრის ჟან ასელბორნის გამოსვლამ ნამდვილად დამაბნია. მან თქვა, ნატო საქართველოს მაშინაც კი არ დაიცავდა, ალიანსის წევრი რომ ყოფილიყოო. რას ნიშნავს ასეთი დამოკიდებულება, ქ-ნო ეკა?
ე. ტყეშელაშვილი: ეს გასაკვირი პოზიცია, ალბათ, არ იყო. არიან ქვეყნები ევროკავშირში და, ზოგადად, ევროპის ფარგლებში, რომლებსაც გაცილებით უფრო მინიმალისტური წარმოდგენა აქვთ იმაზე, თუ რა როლს უნდა ასრულებდეს ნატო. პირდაპირ ითქვა (ასელბორნის მიერ), რომ მისთვის გაცილებით იოლია ასე ლაპარაკი, რადგან ლუქსემბურგი უფრო შორს არის რუსეთიდან, ვიდრე, მაგალითად, ბალტიის ქვეყნები, რომლებიც ბევრად უფრო შეშფოთებულნი არიან რუსეთის ქმედებით. ასეთი დამოკიდებულება ნაკარნახევია მოკლევადიანი პერსპექტივის მიზნებით და არა გრძელვადიანით. და იმედია, რომ ასეთი ქვეყნები მოახდენენ ასეთი მიდგომის გადაფასებას. სხვათა შორის, ბალტიისპირეთის და შვეციის წარმომადგენლებმა დარბაზშივე განმარტეს იმ მოსაზრების უმართებულობა, ჰქონდა თუ არა საქართველოს უფლება ეწარმოებინა სამხედრო ოპერაცია საკუთარ ტერიტორიაზე; ხოლო რუსეთის ბრალდებები, რომ ომი საქართველომ წამოიწყო, შეადარეს ფაშისტური გერმანიის პროპაგანდას, რომელიც თავს იმართლებდა, რომ თურმე ის კი არ დაესხა თავს პოლონეთს, არამედ პოლონეთი დაესხა თურმე თავს გერმანიას მეორე მსოფლიო ომის დროს. გარდა ამისა, დინამიკის თვალსაზრისით, აბსოლუტურად კარგად გამოჩნდა, თუ რა უმცირესობაში იყო ლუქსემბურგის საგარეო საქმეთა მინისტრის აზრი დარბაზში. მე, ბუნებრივია, არ ვსაუბრობ აქ პიროვნებაზე. პრობლემა ნამდვილად ქვეყნებს შორის არსებობს. Dდებატები, ბუნებრივია, გრძელდება ნატოში, ერთიანი სტრატეგიის თვალსაზრისით, და, ცხადია, ჩვენც შევეცდებით, ისეთი მონაწილეობა მივიღოთ ამ პროცესში, როგორიც კი შესაძლებელია არაწევრი ქვეყნისთვის.
თავისუფლება: მოდი, ცოტა ხნით საშინაო პოლიტიკაზეც ვისაუბროთ. თქვენ ამას წინათ შეშფოთებას ვერ მალავდით იმის გამო, რომ გაფართოებული უშიშროების საბჭოს მეორე სხდომაზე აღარ მოვიდნენ ირაკლი ალასანია და ოპოზიციის სხვა ლიდერები. რატომ გქონდათ ასეთი რეაქცია?
ე. ტყეშელაშვილი: მე უფრო გაკვირვებული ვიყავი, სიმართლე გითხრათ. მე კარგად მესმის, რომ სხვადასხვა პოლიტიკურ ძალებს, მოკლევადიანი პოლიტიკური მიზნებით, შეუძლიათ მიიღონ ან არ მიიღონ მონაწილეობა უშიშროების საბჭოს სხდომებში. მაგრამ ეს მოულოდნელი იყო ბატონ ირაკლი ალასანიასაგან, რომელიც მუდმივად აკეთებს აქცენტირებას იმ თემატიკაზე, რასაც ოკუპირებული ტერიტორიები ჰქვია, განსაკუთრებით, აფხაზეთზე _ იმაზე, თუ რა შეიძლებოდა გაკეთებულიყო სხვანაირად ან რა უნდა კეთდებოდეს ახლა, რომ ჩვენ შევძლოთ თუნდაც ხალხთა შორის კავშირების შენარჩუნება. ეს ზუსტად ის პროცესია, რომელზეც განსხვავებული მოსაზრებები დღეს უნდა იყოს გათვალისწინებული, იმისდა მიუხედავად, თუ ვის რა პოლიტიკური მიზნები და მისწრაფებები აქვს. ამიტომ, არასწორი პარამეტრები თუ განისაზღვრა დღეს, თუ როგორ მოვეპყრათ ამ რეგიონებს, მაშინ, არასწორი სტრატეგიიდან გამომდინარე, ხვალ შეიძლება ზიანი მიადგეს ჩვენს ქვეყანას. Aამიტომ, თუკი რამ მოსაზრება, ექსპერტიზა და ცოდნა არის, ის დღესვე უნდა გამოიყენოს ქვეყანამ და ამიტომ გავხსენით ეს პროცესი, რომ ასეთი რეალური ჩართულობა ყოფილიყო.
ელოდება თუ არა საქართველოს ახალი 7 ნოემბერი
თავისუფლება: ხომ არ იყო ოპიზიციის ლიდერთა მოუსვლელობის მიზეზი ის, რომ თქვენ, ხელისუფლებამ, არ შეასრულეთ ის პირობები, რაც უშიშროების საბჭოს პირველ გაფართოებულ სხდომაზე ოპოზიციას მიეცით?
ე. ტყეშელაშვილი: ერთი, რომ ნამდვილად არ იყო ასე. პირველი მოთხოვნა მდგომარეობდა იმაში, რომ შემდგარიყო შეხვედრა ძალოვან მინისტრებთან, რათა მათ კონკრეტულად მოელაპარაკათ ე.წ. პოლიტიკური პატიმრების საკითხზე, რაც თავისთავად სადავო თემაა და სხვადასხვა მხარეს განსხვავებული მოსაზრებები აქვს. ჩვენ ამ პრობლემას კრიმინალური სამართლის კუთხიდან ვხედავთ, თუმცა მაინც მზად ვართ, რომ ამ თემაზე ვილაპარაკოთ.
თავისუფლება: თქვენ ამბობთ, რომ საქართველოში არ არიან პოლიტიკური პატიმრები?
ე. ტყეშელაშვილი: პოლიტიკური პატიმრების თემა საქართველოში, ჩემი აზრით, არის პოლიტიკური გაზვიადების საკითხი. ამაში ძალიან მყარად ვარ დარწმუნებული და ძალიან კარგად მახსოვს, როდესაც მე ვმუშაობდი უზენაეს სასამართლოში, თუ რა ტიპის საქმეებზე იყო ხოლმე აქცენტი გაკეთებული, როგორც პოლიტიკურ საქმეებზე. Aამიტომ, ეს არის ის თემა, რომელზეც ჩვენ კი ვართ მზად, რომ ვილაპარაკოთ, მაგრამ ლაპარაკი იმას არ ნიშნავს, რომ ჩვენ ვაღიარებთ პოლიტპატიმრების პრობლემას. ეს განმარტებისთვის. მაგრამ შეხვედრა შედგა ამ საკითხზე ძალოვან მინისტრებთან. შეთანხმება შედგა 12 თუ 15 ადამიანთან მიმართებაში, რომლებზეც შეღავათიანი რეჟიმი გავრცელდა სხვადასხვა დოზით. ამაზე შედგა შეთანხმება და გაგრძელება ამას ნამდვილად ჰქონდა. მაგრამ თუკი ვინმეს ჰქონდა 100 და 50 კაციანი სია, _ და ასეთებიც ყოფილა, _ და ხელისუფლებამ ეს მოთხოვნა სრულად ვერ დააკმაყოფილა, ეს არ ნიშნავს, რომ დიალოგი არ შედგა. ასეთი საკითხი ერთ დღეში და ორ დღეში არ წყდება. ასევე შედგა შეთანხმება, რომ შექმნილიყო “ცხელი ხაზი” შინაგან საქმეთა სამინისტროში, რათა ოპოზიციას ღია ურთიერთობა მისცემოდა. ასე რომ, იმ შეხვედრაზე თუ რაიმე შეთანხმება შედგა, მას ჰქონდა მყისიერი და კონკრეტული გაგრძელება. რაც შეეხება ბოლო შეხვედრას, მასზე ასევე ოპიზიციის მხრიდან, გიორგი თარგამაძისაგან, იყო წამოყენებული იდეა ჟენევის ფორმატთან დაკავშირებით რუტინული შეხვედრების გამართვისა პარლამენტში, რაც ადგილზევე გადავწყვიტეთ და ეს პრაქტიკა გაგრძელდება. რაც შეეხება ოპიზიციის ჩართულობას ამ ფორმატში, ეს საკითხი კონკრეტულად გაიწერება თემურ იაკობაშვილის, ევროინტეგრაციის საკითხების სახელმწიფო მინისტრის მიერ და ესეც იქნება მიმდინარე პროცესი. კონკრეტული შეთანხმებების კვალობაზეც ყოველთვის იყო კონკრეტული განსაზღვრულობა. თანაც, ისე არ უნდა იყოს, რომ ყოველი შეხვედრიდან აუცილებლად ველოდეთ კონკრეტულ შედეგს, მიუხედავად იმისა, რომ აქამდე მართლა ასე გამოვიდა.
თავისუფლება: თქვენ ამ დიალოგისათვის მომავალშიც მზად ხართ?
ე. ტყეშელაშვილი: რა თქმა უნდა. თავისთავად ასეთი დიალოგია მნიშვნელოვანი. ყველა წინა შეხვედრებზე ჩვენ ვისაუბრეთ ქვეყნის უსაფრთხოების ძალიან კონფიდენციალურ, მგრძნობიარე საკითხებზე. და თუ რომელიმე შეხვედრაზე ისე მოხდა, რომ იქ რაიმე შეთანხმება არ შედგა, ეს ხომ არ არის იმის განმსაზღვრელი, რომ თავისთავად ასეთი ტიპის დიალოგი უშედეგო იყო. ამ შეხვედრებზე ხომ ხდება ინფორმაციების გაზიარება და საერთო ხედვის წარმოდგენა, თუ რა საფრთხეების წინაშე ვდგავართ და რა განვითარება აქვს მოვლენებს კონფლიქტურ ზონებთან მიმართებით. თავისთავად, ისიც დიდ მიღწევად მიმაჩნია, რომ ჩვენ ცალ-ცალკე კი არ ვფიქრობთ უსაფრთხოების მგრძნობიარე თემებზე, არამედ ამ საკითხებზე პერიოდულად ერთმანეთთან ღიად ვმსჯელობთ.
თავისუფლება: თქვენ ქვეყნის უსაფრთხოების ყველაზე უფრო ფაქიზ ინფორმაციაზე მიგიწვდებათ ხელი. შეძლებს ქვეყანა ახალი სამოქალაქო დაპირისპირების თავიდან აცილებას, გამომდინარე იქიდან, რომ 7 ნოემბერს ოპიზიცია კვლავ გეგმავს მასობრივი საპროტესტო აქციების გამართვას?
ე. ტყეშელაშვილი: დარწმუნებული ვარ, რომ შევძლებთ, რამდენიმე პარამეტრიდან გამომდინარე. და აქ განმსაზვრელად მხოლოდ ის არ მიმაჩნია, რომ სახელმწიფოს პოლიტიკა იქნება ზუსტად ისეთივე ღია და ტრანსპარენტული დიალოგისაკენ მოწოდებული და თავშეკავებული, როგორც ეს, დავუშვათ, აპრილის მოვლენების დროს იყო. თუმცა ჩვენ ყოველთვის ნათლად ვიძახდით, რომ ტოლერანტული მიდგომა აზრის გამოხატვისადმი და თავისუფალი შეკრებისადმი იმას არ ნიშნავს, რომ სახელმწიფო შესაძლებლობას მისცემს რომელიმე ძალას ქაოტურ ან ძალისმიერ ასპექტებში გადაიყვანოს საზოგადოებრივი წესრიგის ელემენტები. სახელმწიფოს ცალკე ვალდებულებაა, რომ უზრუნველყოს სტაბილური ვითარება ქვეყანაში. და მთავარია ქართველი ხალხის და ქართული საზოგადოების განწყობა. ქართულ საზოგადოებას დღეს ძალიან ზუსტი ხედვა აქვს, თუ რა არის ქვეყნის პრიორიტეტი. მას აქვს მოლოდინი და სურვილი, რომ პოლიტიკური პლურალიზმის განვითარება იხილოს ქვეყანაში, მაგრამ ცივილური, დასავლური, ევროპული მეთოდებით და არა, დავუშვათ, უახლოეს ისტორიაში უკან დაბრუნებით, საიდანაც კარგი მაგალითების გახსენება არავის შეუძლია. ამიტომ, ამ ორი სერიოზული ფაქტორის გათვალისწინებით, არა მგონია, რომ რაიმე საშიშროება არსებობდეს,
თავისუფლება: არც მეორე შვიდი ნოემბერი განმეორდება?
ე. ტყეშელაშვილი: არა, ბუნებრივია, არა. არც საზოგადოების განწყობიდან გამომდინარე და არც სახელმწიფოს განწყობიდან გამომდინარე. იმედი მაქვს, პოლიტიკური ოპოზიციაც კონსტრუქციულ განწყობაზე იქნება და საკუთარ ქმედებას შეკრების თავისუფლების განხორციელების აბსოლუტურად სამართლებრივ ჩარჩოებში მოაქცევს.
