სხვათა შორის, პარიზის შატლეს თეატრი, წმ. ვალენტინის დღეს პარიზელებს ზუსტად ამ ოპერაზე ეპატიჟება, ყველაზე ცნობილი ფრანგი სოპრანოს პატრიცია პეწიბონის მონაწილეობით.
14 თებერვალს რატომ მაინდამაინც მოცარტის ის ოპერა, რომელიც გვახსენებს, რომ სიყვარული თუ ერთგულება პირობითია და რომ, „მუდმივი ფასეულობებისა თუ გრძნობების“ ღალატს ადამიანმა ირონიული თვალით უნდა უყუროს? - ამისათვის გავიხსენოთ თუ საიდან მოდის წმ. ვალენტინის დღე.
რას წარმოიდგენდა ტერნის (იტალია) ეპისკოპოსი ვალენტინი, რომ მისი სახელი და სიკვდილის თარიღი, „თავისუფალი სიყვარულის“ დღეს დაემთხვეოდა.
270 წლის 14 თებერვალს, რომის იმპერატორის ბრძანებით, ეპისკოპოს ვალენტინს თავი მოჰკვეთეს. ისე, სიმართლე რომ ითქვას, ვალენტინმა ცუდ დროს დაკარგა თავი - ამ დღეს, რომის იმპერია, ღმერთ ფაუნუსის პატივსაცემად, თავისუფალ სიყვარულს ზეიმობდა. ფაუნუსის სექსუალური აქტიურობა ცნობილი იყო ლათინურ სამყაროში და მას პატივს შესაბამისად აგებდნენ: ნახევრად შიშველი ახალგაზრდა რომაელი მამაკაცები, პალატინის ბორცვის გარშემო დარბოდნენ და გზაში შეხვედრილ ქალებს თხის ტყავისგან მოჭრილ თასმებს ურტყამდნენ, რათა ისინი ნაყოფიერი გაეხადათ.
რომის იმპერიის გაქრისტიანების შემდეგ, ეკლესია შეეცადა, ეს რომაული ტრადიცია აღმოეფხვრა და ვერაფერი უკეთესი ვერ ნახა, თუ არა თავისუფალი სიყვარულის ზეიმის დღე, ვალენტინზე გოდებით ჩაენაცვლებინა. თუმცა, როგორც შექსპირის პიესის პერსონაჟი ოფელია მოწმობს, ეკლესია, ამ გზაზე, შორს ვერ წავიდა:
„ხვალ ვალენტინას დღე არის,
მე ვალენტინა ვიქნები,
დილას ადრე შენთან მოვალ
და შენს სარკმელთან დავდგები.
ტანთ ჩაიცვავ, კარს გაუღებ,
მიიწვევ უმანკო ქალსა
და მანკიერს, გაისტუმრებ
საბრალოს, თვალცრემლიანსა“.
1614 წელს, შექსპირის მსგავსად, მისი თანამემამულე ჯონ დონიც არაორაზროვან ლექსს მიუძღვნის წმინდა ვალენტინს:
დიდება ეპისკოპოს ვალენტინს, ვისი დღეც გახლავთ
მთელი სამყარო შენი ეპარქიაა,
მგალობელი ფრინველების გუნდი გიმღერის,
შენს მოჭიკჭიკე მრევლს კი ყოველ წელს აქორწინებ ერთმანეთზე.
მოკლედ, როგორც ხედავთ ინგლისში, ეპისკოპოსის კვერთხმა ვერ გატეხა ღმერთ ფაუნუსის ფლეიტა. და ეს ალბათ არც არის გასაკვირი!
იგივე სურათია ლა მანშის მეორე მხარეს: შუასაუკუნოვანი ფრანგული მატიანე მოწმობს, რომ 14 თებერვალს, ახალგაზრდა გოგონები ურნაში ყრიდნენ თავიან სახელებს და ყმაწვილი, რომელიც შესაბამის სახელს ამოიღებდა, ერთი წელი მეგობრობდა „ლატარეით რგებულ“ გოგოსთან... მოკლედ, ვერც საფრანგეთში დაჯაბნა ეპისკოპოსის მიტრამ სიყვარულის არფა.
და მოცარტის ოპერაც Così fan tutte – ასე იქცევა ყველა ქალი, ხომ ზუსტად ასეთ სიყვარულზე მოგვითხრობს?
გაიხსენეთ ამ ოპერის სიუჟეტი:
ნეაპოლიტანურ კაფეში მეგობრული კამათი ატყდება, ერთი მხრივ, გულიელმოსა და ფერანდოს და, მეორე მხრივ, დონ ალფონსოს შორის. გულიელმო და ფერანდო დარწმუნებული იყვნენ საკუთარი საცოლეების - დორაბელასა და ფიორდილის - ერთგულებაში, ხოლო დონ ალფონსოს მტკიცებით, სიყვარული თუ ერთგულება, პირობითი მცნებები იყო.
საბოლოოდ ისინი დიდ თანხაზე (ასი სეკინი) დანაძლევდებიან და დონ ალფონსო პირობას მისცემს გულიელმოსა და ფერანდოს, რომ ერთი დღეც არ დასჭირდება ფულის მოსაგებად. გამოცდის მიზნით, დონ ალფონსო მოატყუებს დორაბელასა და ფიორდილის, რომ მათი საქმროები ომში არიან გაწვეულნი. „გააცილებენ“ რა დიდი მოთქმით ფერანდოსა და გულიელმოს, მარტო დარჩენილი, დორაბელა და ფიორდილი მოიწყენენ.
თუმცა ნოსტალგიის დრო დიდ ხანს არ ექნებათ - მათ სტუმრად ეწვევათ ორი „თურქი“, სინამდვილეში კი ეგზოტიკურ ტანსაცმელში გადაცმული ფერანდო და გულიელმო, რომლებიც დაიწყებენ არა თავ-თავიანთი, არამედ ერთმანეთის საცოლეებთან ფლირტს.
დასაწყისში, დორაბელა და ფიორდილი მედგრად დაუდგებიან „თურქების“ აგრესიულ არშიყს, თუმცა „თურქების“ მიერ თვითმკვლელობის ინსცენირება მალე გაალღობს ყინულს: ჯერ დორაბელა დანებდება გულიელმოს, ცოტა მოგვიანებით კი ფიორდილი დაჰყვება ფერანდოს ალერსს.
ახლად გამომცხვარი წყვილები იმავე საღამოს გააფორმებენ საქორწილო კონტრაქტს.
და, შუა ქორწილის დროს, დონ ალფონსო ახლად დაქორწინებულებს ფერანდოსა და გულიელმოს „ომიდან მოულოდნელ დაბრუნებას“ აცნობებს. ქალებს პანიკა მოიცავთ, „თურქები“ კი ჩუმად გაიპარებიან. მალე ფერანდო და გულიელმო სამხედრო ფორმაში გამოწყობილი, გამოეცხადებიან საცოლეებს. „აღმოაჩენენ“ რა საქორწილო კონტრაქტებს, ჯერ აღშფოთდებიან, მაგრამ მერე აჩვენებენ რა საცოლეებს თურქულ ტანსაცმელს - საკუთარ თაღლითობას სააშკარაოზე გამოიტანენ. საბოლოოდ ოთხივე შერიგდება და ოპერა Happy End-ით მთავრდება.
ეს ყველაფერი კარგი, მაგრამ მოცარტი უპასუხოდ ტოვებს კითხვას, ვინ ვისთან დარჩა - დორაბელა დანიშნულ ფერანდოსთან თუ დაქორწინებულ „თურქ“ გულიელმოსთან; და ფიორდილი - ძველ მიჯნურ გულიელმოსთან თუ „თურქ“ ფერანდოსთან?
ასე რომ, ის, ვინც ირონიით უყურებს ერთგულებასა თუ სამუდამო სიყვარულს, ჯობს ვალენტინობაზე სახლში დარჩეს და მოცარტის ღვთაებრივი ოპერით დატკბეს!
ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.
