ბლოგები

მოდი, თავიდანვე ვიტყვი, რომ სათაურში „მაკარონის ხარშვა“ პირდაპირი მნიშვნელობით წერია. ანუ, მეტაფორა არაა. ბოლოსკენ არ ირკვევა, რომ მაკარონი ბიძინა ივანიშვილია, ქვაბი - საარჩევნო რეფორმა, ყველი კი - კულტურა, ან რამე ეგეთი.

არანაირად. რაც წერია ეგაა. დამწყები კულინარი სხვა, თავისზე უფრო დამწყებ კულინარებს მაკარონის მოხარშვას ასწავლის.

კი, მაგრამ, რატომ? ეგ ხომ წესით ისეთი მარტივი რამაა, რომ ყველამ ისედაც იცის?

იმიტომ, რომ არც მთლად ეგრეა საქმე. როდესაც სამზარეულოში არაფერი გაგიკეთებია, ყველაზე საბაზისო რამეებიც კი რთულად გეჩვენება. შეკითხვის დასმა კი გეუხერხულება.

თუ საჭმელი არასდროს მოგიმზადებია, დღეიდან შენი ცხოვრება შეიცვლება. აი, ძალიან დაწვრილებით, ზუსტად და ამომწურავად გეტყვი, რა უნდა ქნა, რომ პირველი კერძი შექმნა. ავიღებთ ყველაზე მარტივ, გემრიელ, ტრადიციულ და ზომიერად იაფ და იორღა რამეს - მაკარონს ყველით.

რამდენად ამომწურავად? ჰა! იმდენად, რომ ტექსტის ორ ნაწილად დაყოფა მომიწია. კვლევები აჩვენებს, რომ „ვორდის“ სამ გვერდზე მეტს არავინ კითხულობთ და ეს კი მთელი დისერტაცია გამომივიდა. ასე, რომ, დღეს მაღაზიაში წავალთ და პროდუქტებს შევარჩევთ, ხვალ კი სამზარეულოში დავდგებით და საჭმელს მოვამზადებთ.

პირველ რიგში...

სულ თავიდან, მოდი, არ დაგეზაროს და ასეთი რამე გააკეთე: ხელი მომუშტე, მაღლა აღმართე და შუა თითი აჩვენე გორდონ რემზის, შეფ ლუკას, ნიკა გვარამიას (კულინარიული შოუს ჟიურობის ამბავში) და პაოლა კაროსელას (პაოლა, ვიცი რომ არ იცით, ბრაზილიური „მასტერშეფის“ ჟიურია. ცხადია, მეც არ ვიცოდი. ჩამონათვალში მინდოდა ვინმე ქალიც ჩამესვა და დავგუგლე). ასევე, თუ პრეტენზიული კულინარი მამიდა ან მეზობელი გყავს, ისიც მიაყოლე.

განა რამეს ვერჩით. კულინარიული შოუები კარგი საყურებელია და, ზოგჯერ, მანდედან რამე სასარგებლოსაც ისწავლი. თუმცა, დამწყები მზარეულისთვის შეიძლება ცოტა დამაშინებელი აღმოჩნდეს. მაგათ რომ აყვე, ყველაფერი დაბალანსებული, ხალისიანი და ინდივიდუალური უნდა იყოს. არც ცეზარს კადრულობენ და არც კატლეტს პიურეთი.

მოკლედ, გახსოვდეთ, რომ როდესაც ამ ჩვენს პირველ კერძს ვაკეთებთ, ჩვენთვის სულერთია ყველანაირი ჟიურის, ყველა გოგოს და ყველა ბიჭის აზრი. ჩვენი ტეჩნო ყველიანი მაკარონია. არც სუ ვიდის აპარატი გვჭირდება და არც იმას დავეძებთ, ზედ ბოკ ჩოის მიწა თუ არ ექნება მოყრილი.

მოიცა, მაგას მაკარონი ქვია?

იცი, რა? არა, არ ქვია.

„მაკარონი“ იდეაში პასტის ერთ-ერთი ნაირსახეობაა - ამერიკაში ეგრე ქვია პატარა მოღუნულ მილებს, რომელსაც mac and cheese-ში იყენებენ, მაგრამ ეგ სულ სხვა ტიპია და მაგას დღეს არ ვაკეთებთ. იტალიელები maccheroni-დ კიდევ ცოტა სხვა ფორმის პასტას მოიხსენიებენ.

მაკარონს ყველა სახის პასტის სინონიმად რუსეთში მოიხსენიებენ და ჩვენთანაც, ალბათ, მანდედან დამკვიდრდა. თუმცა, ეგ მარტო რუსული ენის ფენომენიც არ ყოფილა - ირანშიც ეგრეა, თურქეთშიც და ბრაზილიაშიცო - წავიკითხე.

აბა, თუ ეგრე არ ქვია, რატომ არ ვწერ, მაგალითად, „პასტას ყველით“? იმიტომ, რომ, გენაცვალე, პასტა ვიცით ჩვენ ბოლონეზეს სოუსით ან, რავი, კაჩიო ე პეპე (ეგაა პასტა პილპილით და ყველით. ბოლო დროს განსაკუთრებულად მოდაშია).

ჩვენ კიდე ვაკეთებთ მამაპაპურ ყველიან მაკარონს!

გემრიელი გამოვა.

ოღონდ, ჯერ ორ რამეზე უნდა ჩამოვყალიბდეთ - რომელი ბრენდის პასტას ვყიდულობთ და რა სახეობისას.

რომელი ბრენდის პასტა ვიყიდოთ?

ბრენდს, წესით, გადამწყვეტი მნიშვნელობა არა აქვს. მაგრამ, იაფიანი პასტა ალბათ უფრო ადვილად ჩაიხარშება და შეიძლება ფაქტურაც არც ისე სასიამოვნო ქონდეს. თან, რახან პირველად ვაკეთებთ, ბარემ ლარნახევარს ნუ გამოვეკიდებით და რომელიმე იტალიური ბრენდისა ავიღოთ - რამე საშუალო ფასიანი, ასე, სამი ლარის მიდამოებში. Barilla ან Divella ნორმალური არჩევანი იქნება. De Cecco-ს პროდუქციასაც აქებენ. ითვლება (თუმცა ინტერნეტში ამაზეც ბევრს კამათობენ), რომ იმ ორთან შედარებით ცოტა უკეთესი ხარისხისაა. თუმცა, ჩვენთან მაღაზიებში ცეცხლის ფასი ადევს ხოლმე - ცხრა ლარადაც მინახავს და უფრო ძვირადაც და, ეხლა, მაგდენითაც არ ჯობია. თუ ხუთი ლარის მიდამოებში შეგხვდა სადმე, ალბათ ღირს ყიდვა. ისე კი - არა.

საბოლოოდ, ჩვენი პირველი კერძი სამივეთი გემრიელი გამოვა. რავი, რომლის ლოგოც მოგეწონოს, ის იყიდე.

რომელი ფორმა ავარჩიოთ?

ერთი ბრენდის ყველანაირი ფორმის პასტა ერთი მასალისგან კეთდება (მანდაც, ცხადია, არსებობს გამონაკლისები, მაგრამ ზოგადად ეგრეა) და წესით ერთი გემო უნდა ქონდეს. მაგრამ, მთლად ეგრე არაა საქმე. უბრალოდ მოხარშულ მაკარონს ხომ არავინ ჭამს. სოუსი უნდა ზედ. ჰოდა, სხვადასხვა ფორმის და ფაქტურის პასტა სოუსს განსხვავებულად იკრავს და, მოკლედ, საბოლოოდ მაინც სხვადასხვანაირი გემო გამოდის.

წესით პასტის ყველაზე მოქნილ სახეობად (პირდაპირი და გადატანილი გაგებით) სპაგეტი ითვლება, მაგრამ პირველი ჯერისთვის მაგას ნუ იყიდი (მეორე ნაწილში გეტყვი, რატომაც).

მოდი, ამ ჩვენი ყველიან მაკარონისთვის აიღე ფუზილი (პატარა სპირალებია, სახრახნისის ბუთქუჩა თავებს გავს), პენე (მოკლე მილებია, დახრილად მოჭრილი გვერდებით) ან რიგატონი (ასევე მოკლე მილებია, ზოლებიანი ზედაპირით). შეგიძლია, რავი, ფარფალეზეც გახურდე - აი, პატარა პეპლებს რომ გავს. ფასი წესით ერთი უნდა ქონდეთ. შეხედე, რომლის ხასიათზე უფრო იგრძნობ თავს.

და უი, რახან მაღაზიაში ხარ, რამე შეფუთული იმერული ყველი იყიდე - სოფლიდან მოკითხულს ალბათ არ შეედრება, მაგრამ მაკარონში წავა. მიაქციე ყურადღება, რომ ზედ „ყველი“ ეწეროს და არა „სათადარიგო“, ან „სახაჭაპურე“, ან რამე ეგეთი. განა რა, საჭმელში წესით ეგენიც წავა, მაგრამ პირველი კერძია და ცოტა პატივი ვცეთ.

ასევე დაგჭირდება მარილი და კარაქი. თუ მაღაზიაში ხშირად არ დადიხარ ხოლმე, ალბათ გული გაგისკდება. კარაქი შვიდი და რვა ლარი ისე ღირს ხოლმე, როგორც არაფერი. რა უბედურებაა? რა ამბავია? მაგრამ, ნახე, იქნებ რომელიმეს ფასი ქონდეს დაკლებული. მოკლედ, რომელიც იაფი იყოს, ის იყიდე. ნებისმიერი გამოდგება.

ეხლა ესენი სახლში წაიღე და ამ ბლოგის გაგრძელებას დაელოდე. მეორე ნაწილში გეტყვი, ამეებს რა უნდა უყო.

ბლოგში გამოთქმული მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს და შეიძლება ყოველთვის არ ემთხვეოდეს რედაქციის პოზიციას.

„თბილისში დაიწყო აუტანელი სიცხეები. ვინ აიტანს ამ სიცხეებს? - მიპასუხეთ, აუტანელო სიცხეებო! - ვერავინ?! - მაშ, რატომ ხართ აუტანელი? იმიტომ რომ ვერ აგიტანონ?! მაშ, აგიტანთ!“ – ეს ჩანაწერი შოთა ჩანტლაძეს 4 აგვისტოთი აქვს დათარიღებული, ივლის-აგვისტო კი ის თვეებია, როცა თბილისში მზე უბრალოდ კი არ ანათებს, არამედ ქალაქის ქუჩებში დადის და თან დადის, სხვა თვეების მზეებთან შედარებით, ბევრად აღმატებული, იმდენად, რომ ჩრდილოეთიდან ჩამოსულ ტურისტ ბიჭუნას მისდაუნებურად დააცდენინებს: Ой, мама, сколько солнца... („უი, რამდენი მზეა, დედა...“)

ასე რომ, თუ ივლის-აგვისტოში თბილისს შემორჩენილმა მეგობრების წრეში ან ფეისბუკში დაიჩივლე, ზაფხულს ზამთარი მირჩევნიაო, ეს იმას ნიშნავს, რომ გამოცდას ვერ გაუძელი, ეს იმას ნიშნავს, რომ იმ მრავალათასიანი არმიის რიგები შეავსე, რომლის წევრებიც ზაფხულში ზამთარს მისტირიან, ზამთარში კი - ზაფხულს. ამგვარი მერყევი ადამიანების რიცხვი, როგორც უკვე ითქვა, დიდია. სხვათა შორის, ამ არმიის „საპატიო წევრი“ იყო ვახტანგ ჭელიძე, ცნობილი მწერალი და მთარგმნელი, რომელსაც წლების წინ უბის წიგნაკში ასეთი რამ ჩაუწერია:

„უშინსკის პატარა მოთხრობის გმირებს რომ მოუვიდათ, დაახლოებით მეც ისე მომდის: ზაფხულში, მზე რომ მაგრად დააცხუნებს და სუნთქვა ჭირს, ძალიან გამიჭირდება, ვეღარ მომისვენია და ვამბობ - „მაინც ზამთარი სჯობს; როგორადაც არ უნდა აცივდეს, სახლს დაათბობ, თბილად ჩაიცვამ და სიცივე ვეღარაფერს დაგაკლებს, ბოლოს და ბოლოს, ოფლში მაინც არ იცურებ“; დადგება ზამთარი, სიცივე შემოგვეჭრება, დაიჭერს მაგარი ყინვები, ვეღარ გამთბარხარ, ვეღარ გამართულხარ, სუნთქვა გიჭირს, და მაშინაც ვიტყვი ხოლმე: „რა თქმა უნდა, ზაფხული ჯობს. თუ დაგცხება, შილიფად ჩაიცვამ, ცივ წყალში იბანავებ, ჩრდილში მოეფარები მზეს, მთაში წახვალ, ასე დათრგუნვილი მაინც არა ჰყავხარ მზეს, როგორც ყინვა თრგუნავს“...

ჩვენ ვლაპარაკობთ თბილისურ ზაფხულსა და თბილისურ ზამთარზე, თორემ, ცხადია, ექსტრემალური სიცხეც საშინელებაა და სიცივეც. როგორც რუსთაველმა თქვა: „სიცხე სწვავს, ყინვა დააზრობს, წყლულნი ორჯელვე სტკივიან“.

საბოლოო ჯამშიც, ან ცეცხლი შეგვიწირავს, ან ყინვა. რობეტ ფროსტს რომ დავესესხოთ (“Fire and Ice”), კაცობრიობას საკმაოდ მწირი არჩევანი აქვს და ასარჩევიც მხოლოდ და მხოლოდ ეს ორი სტიქიაა.

“ერთნი სამყაროს დასასრულად ცეცხლს გვიქადიან,
მეორენი – გამყინვარებას“, - ასე იწყება ამერიკელი პოეტის ცნობილი ლექსი, რომელიც ქართულად ზვიად გამსახურდიამ თარგმნა:

„როცა ვიხსენებ, თუ რა მწადდა და რა მწადიან,
ვემხრობი მათ, ვინც აღსასრულად ცეცხლს გვიქადიან.
მაგრამ თუ ორგზის შეგვეხსნება ნგრევის კარები,
მე სიძულვილსაც კარგად ვიცნობ, ახლა რომელიც
მაფიქრებინებს, რომ ნგრევისთვის გამყინვარება
ძალა არის არანაკლებ განუზომელი”.

ცეცხლოვანი სიცხე და გამყინვარება - ორივე მართლაც „განუზომელი ძალაა“. სწორედ ამ სიძლიერის გამოა, რომ ავტორიტარული რეჟიმები კლიმატურ პირობებს დღემდე სასჯელად ან სასჯელის დასამძიმებლად იყენებენ, რაც საკუთარ თავზე აქვს გამოცდილი ჰერტა მიულერს, ნობელის პრემიის ლაურეატ მწერალს:

„პოლარულმა წრემ და უდაბნომ, ყინვამ და სიცხემ შეიძლება მოგკლას, მათი წამების იარაღად გამოყენებაც შეიძლება ადამიანების განადგურების მიზნით“ ("ჩემი სამშობლო იყო ვაშლის კურკა").

თუმცა ყინვა და სიცხე, როგორც წამების საშუალებები, მაინც არსებითად განსხვავდებიან ერთმანეთისგან. შემთხვევით არ არის, რომ დანტეს ჯოჯოხეთის ყველაზე დაბალ ნიშნულზე ყველაზე დიდი ცოდვილი, ლუციფერი, ყინულის ტბაშია ჩაჭედილი და არა მდუღარე ქვაბში.

მაგრამ დავუბრუნდეთ სააქაოს. როცა კლიმატი, უფრო ზუსტად კი, ზამთარ-ზაფხული სასჯელის სახით არ არის მოცემული, ყინვასთან ბრძოლა მაინც სიკვდილ-სოცოცხლის ამბავია, ხოლო სიცხესთან ბრძოლა - კომფორტის. ნამდვილ თბილისელებს კი არასოდეს აფრთხობდათ სიცხით გამოწვეული დისკომფორტი, რაც კარგად აღუწერია პოეტ გრიგოლ ორბელიანს 1862 წლის 12 აგვისტოს მეგობრისთვის მიწერილ წერილში:

„ტფილისში იყო საშინელი გაუძლებელი სიცხე. საკვირველი სანახავია და, ამასთან, სასაცილოცა, რომ იმ საზარელ სიცხეში და მტვერში ქალები გულდამშვიდებით და კოხტაობით მიმოსეირნობენ გოლოვინის პროსპექტზედ“.

ასევე ნახეთ

წუწუნი ამინდსა ზედა XIX-XX სს-ის „ივერიაში“

თბილისსა და თბილისელებს სიცხის არასოდეს ეშინოდათ...

„ქალაქ ტფილისში ჩვეულებრივი სიცხეები დაიჭირა“, - წერდა 1887 წლის 10 ივლისს გამოსული „ივერია“ და ამ „ჩვეულებრივ სიცხეებს“ თბილისელები, როგორც წესი, ხუმრობითა და ხალისით ხვდებოდნენ:

„მზე როს ციდან იყურება,

სხივებს ის არ იშურება,

ხალხნი ვოფლით იყურება

და საშინლად იწყურება

და სიცხისა მოსაკლავათ

თფილსა ვიძრობთ სამოსლებსა,

ხან ბაღებში ვწევართ ხოლმე,

ხან პადვლებს და ხან ბოსლებსა“ („ეშმაკის მათრახი“, 1916 წ., 31 ივლისი).

თბილისის ღრმა „პადვლებში“ ისედაც სულ სიგრილე იყო, მაგრამ თადარიგიანი თბილისელები ამ სარდაფებში ლამის ნოემბრამდე ინახავდნენ ყინულებს, რომლებსაც ზამთრობით მოიპოვებდნენ ლისის, დიდვარცლის, მლაშე, დიდგორ-წინის, შიოს, მუხათგვერდის, ჭაჭაურების, ძეგვისა და ჩახერგილის ტბებზე.

თბილისელების ხსნა და შველა იყო ქალაქის შუაგულში მიმავალი მტკვარი, რომლის კლდოვან ნაპირებზე უფრო მეტი ადამიანი ირუჯებოდა, ვიდრე საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროზე.

ტფილისური მწველი ზაფხული ქალაქის მწვანე საფარის მოკავშირეც იყო. სიცხეების გასამკლავებლად ირგვებოდა ხეები და ეწყობოდა სკვერები, რასაც მტრობდა და მუსრს ავლებდა ზამთარი და სიცივეში გათბობის აუცილებლობა. ასე, ცივი ზამთრების მოკავშირეობით გაიკაფა და გაუდაბურდა თავის დროზე მთაწმინდის კალთები და თბილისის შემოგარენი.

„ცეცხლი და სასმელი“ – ეს ორი საიმედო მოკავშირე ჰყავდა ზამთრის ყინვებთან მებრძოლ ადამიანს ძველ თბილისშიც და ძველ საბერძნეთშიც, სადაც პოეტ ალკეოსს ჯერ კიდევ ძვ.წ.აღ. VII-VI საუკუნეებში უთქვამს:

"...მეუფებს ყინვა.

გადაყინულან მდინარეები.

განდევნე სახლიდან სიცივე.

შეუკეთე ბუხარს.

აავსე ტაკუკი შუმი ღვინით.

თავი მიჰყავ თბილ ბალიშში

და მიყუჩდი ეგრე“ ( მთარგ. გიგლა სარიშვილი).

ალკეოსის დროიდან დღემდე დიდად არც არაფერი შეცვლილა. ზამთარი სიცივესთან და სამუდამო მიყუჩებასთან შეგუებაა, ზაფხული კი ღვიძილი და სიცოცხლეა. ოფლის ღვრაც, რის გარეშეც წარმოუდგენელია ზაფხული, ცოცხლების უპირატესობაა, მხოლოდ მკვდრებს არ სდით ოფლი! ასე რომ, გავუძლოთ თბილისის სიცხით გამოცდას, თორემ, როგორც შოთა ჩანტლაძე იტყოდა, მზეს ეკარგება ნათების ხალისი...