ცენზურის „მადლი“ 

„ეს ამერიკული კანონი ხომ არ არის?“

„დაუშვებელი იქნება საგანმანათლებლო დაწესებულებაში ლგბტ პროპაგანდის წარმოება, კერძოდ, ისეთი ინფორმაციის გავრცელების ხელშეწყობა, რომელიც მიმართულია ადამიანის თავისი სქესისგან განსხვავებული სქესისთვის მიკუთვნების, ერთი და იმავე სქესის წარმომადგენლებს შორის ურთიერთობის ან ინცესტის პოპულარიზაციისკენ“

აღნიშნულია ლგბტ უფლებების შემზღუდავ ახალ კანონპროექტში, რომელიც უკვე დააინიციირა „ქართულმა ოცნებამ“. როგორც მოსალოდნელი იყო, ხელისუფლება არ აღიარებს, რომ საპარლამენტო უმრავლესობის ეს ინიციატივა რუსული კანონპროექტის პირდაპირი ასლია, თუმცა ჯერჯერობით თავს არ იმართლებს მსოფლიო გამოცდილებით და არ ამტკიცებს, რომ კანონის ის ნაწილი, რომელიც ერთი სქესის ადამიანთა ურთიერთობას ასახავს კინოში, „უფრო ამერიკულს ჰგავს, ვიდრე რუსულს“.

არადა, რუსეთის დუმაში ჯერ კიდევ კანონის მიღებამდე გაიხსენეს ე.წ. ჰეისის კოდექსი, ამერიკის შეერთებულ შტატებში 1934 წელს მიღებული დოკუმენტი, რომლის ავტორი, რესპუბლიკელი უილიამ ჰეისი მოითხოვდა, ქორწინება და ოჯახი გამოცხადებულიყო უმაღლეს ფასეულობად მთელ ამერიკულ კინოში. დოკუმენტის დამტკიცებისთანავე აიკრძალა ყველანაირი სიშიშვლის ჩვენება (საგანგებოდ იყო აღნიშნული, რომ სასიყვარულო სცენაში „ქალი უნდა იდგეს და არ იწვეს“), რელიგიის დაცინვა („სამი მუშკეტერის“ ეკრანიზაციაში რიშელიე პრემიერ-მინისტრია და არა კარდინალი), განსხვავებული რასების ჩვენება, ჰომოსექსუალობის ხსენებაც კი... მოგვიანებით ამერიკელი რეჟისორი ედვარდ დმიტრიკი იტყვის: „ვუალირებულმა ენამ ჩვენი კინო გადააქცია „თვალის ჩაკვრად“, უფრო აქტიური გახადა მაყურებელი, დაეხმარა მას ეაზროვნა კინოსეანსის დროს და არა უბრალოდ ენახა ფილმი“. ჰოვარდ ჰოუქსის და ჯონ ფორდის ფილმებში, მაგალითად, აშკარაა ე.წ. ბრომანსი - მამაკაცების მეგობრობა იმდენად გაძლიერებული და უტრირებულია, რომ ჰომოეროტიკულობის შთაბეჭდილება მუდმივად იგრძნობა.

ოფიციალურად „ჰეისის კოდექსი“ 60-იანი წლების მეორე ნახევარში გაუქმდა, თუმცა ჰოლივუდი მანამდეც დიდად არ ცნობდა ამ დოკუმენტს. ცენზურა სრულიად მოუმზადებელი აღმოჩნდა ევროპული ფილმების ნაკადისთვის 50-იან წლებში. „ჰეისის კოდექსი“ არ ითვალისწინებდა ფრანგული, იტალიური, ბრიტანული კინოს დაცენზურებას. დოკუმენტში ახალი პუნქტის დამატებას კი აზრი არ ჰქონდა - ამერიკელმა მაყურებელმა დაინახა, რომ ევროპული კინო ვითარდება იდეოლოგიური შეზღუდვების გარეშე და იგივე მოითხოვა ჰოლივუდისგან.

1961 წელს, ე.ი. ჯერ კიდევ მაშინ, როცა „ჰეისის კოდექსი“ მოქმედებდა, ამერიკის ეკრანებზე უჩვენეს ბრიტანული ფილმი „მსხვერპლი“ (დირკ ბოგარდით მთავარ როლში), რომელშიც პირველად, ინგლისურენოვან კინოში, ხმამაღლა ითქვა სიტყვა „ჰომოსექსუალი“. ითვლება, რომ ამ ფილმმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა დიდ ბრიტანეთსა და შეერთებულ შტატებში სექსუალურ უმცირესობათა დევნის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

„ჰეისის კოდექსი“ დღესაც შავ ლაქად ითვლება ჰოლივუდის ისტორიაში. ნიშანდობლივია, რომ ამერიკული კინო, რომელსაც, მოგეხსენებათ, ძალიან უყვარს ისტორიული პიროვნებების ბიოგრაფიებთან შეთამაშება, დღემდე მაქსიმალურად ცდილობს გაემიჯნოს ჰეისის დოკუმენტს, ნაკლებად შეახსენოს ცენზურის დაწესების ამბავი თავის მაყურებელს. „ჰეისის კოდექსი“, ალბათ, სამუდამოდ ჩაბარდებოდა კიდეც ისტორიას, რომ არა რუსეთის ხელისუფლება, რომელმაც „ოჯახური ღირებულებების კანონი“ ფაქტობრივად ჰეისის დოკუმენტიდან გადაწერა.

სახალისო საბჭოთა კინოცენზურა

იდეალური საბჭოთა ადამიანი არსებითად ანდროგინი იყო და გენდერული ნიღბების ცვლას საბჭოთა ცენზურა დიდად არც ებრძოდა. „ჩარლის დეიდა“ („გამარჯობა, თქვენი დეიდა ვარ“, ალექსანდრ კალიაგინით მთავარ როლში) ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული საბჭოთა კომედია იყო, „ჯაზში მხოლოდ ქალიშვილები არიან“ კი - კინოგაქირავების ლიდერი. არაფერს ვამბობ „ჰუსარულ ბალადაზე“ და „მაია წყნეთელზე“ - მათი აკრძალვა ცენზორებს არც არასდროს უფიქრიათ, მეტიც, თავის დროზე ოჯახური სიწმინდის დამცველ კრემლის იდეოლოგებს „გაეპარათ“ ისეთი ფილმი, როგორიცაა ილია ავერბახის „სხვისი წერილები“ (პირველი საბჭოთა ფილმი, რომელშიც ლესბოსური ვნებები სულ ოდნავაა შენიღბული). რაც შეეხება პოლიამორიას, რომელიც, წესით, აუცილებლად უნდა აიკრძალოს „ოჯახური სიწმინდის დაცვის“ კანონში, „ორი ცოლი“ და „ორი ოჯახი“ ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული თემა იყო საბჭოთა კინოში („შემოდგომის მარათონი“).

„ქართული ოცნება“ აპირებს საგანმანათლებლო დაწესებულებებში ერთი და იმავე სქესის ადამიანების ინტიმური ურთიერთობის ხსენების აკრძალვას. რაც ფაქტობროვად იმას ნიშნავს, რომ უმაღლეს სასწავლებლებში, კინოს ისტორიის კურსებიდან უნდა ამოვიღოთ კლასიკოსების ლუკინო ვისკონტის, პიერ-პაოლო პაზოლინის, ბერნარდო ბერტოლუჩის, რაინერ ვერნერ ფასბინდერის, პედრო ალმოდოვარის ფილმები... არა მარტო არ ვუჩვენოთ, არამედ საერთოდ არ ვახსენოთ ეს ავტორები, რადგანაც მათ შესახებ საუბარიც კი შეიძლება შეფასდეს როგორც „პროპაგანდა“.

საბჭოთა ცენზურას, განსაკუთრებით ე.წ. მტრული რადიოსადგურების ამოქმედების დროიდან, არასდროს აუკრძალავს ამ რეჟისორების შემოქმედებაზე წერა. ანდა რა აზრი ჰქონდა, მოკლე ტალღებზე, „რადიო თავისუფლების“ და „ამერიკის ხმის“ ეთერში სისტემატურად გადიოდა გადაცემები კინოზე, რომელთა ავტორები დეტალურად გვიამბობდნენ კანის, დასავლეთ ბერლინის, ვენეციის კინოფორუმების პროგრამებზე. შესაბამისად, აუცილებელი გახდა „კონტრპროპაგანდა“ - წიგნების გამოცემა უცხოურ კინოზე, ფილმების „იდეოლოგიურად სწორი“ შეფასებით. კინოს მოყვარულებს გამოუმუშავდათ ჩვევა - არ კითხულობდნენ დიდი ავტორების „მარქსისტულ-ლენინურ ანალიზებს“, მაგრამ იღებდნენ ინფორმაციას ფილმებზე, რომელთა ნახვა, იშვიათი გამონაკლისის გარდა, შეუძლებელი იყო საბჭოთა კინოთეატრებში.

ასე მოხვდა ჩვენს ეკრანებზე ბერნარდო ბერტოლუჩის „კონფორმისტი“, რომელშიც ნაწილები გადააადგილეს, მთავარი ეპიზოდი ამოიღეს და ფერადი კინო შავ-თეთრით შეცვალეს. ასე მოისროლეს მთელი 43 წუთი ლინდსეი ანდერსონის ფილმიდან „იღბლიანი“. ლგბტ ადამიანების ხსენება შეიძლებოდა წიგნებში (პაპუაშვილმაც გვითხრა, ლიტერატურას არ ვერჩითო), მაგრამ მათი დანახვა, უფრო სწორად, მათი გაცნობა „ნორმალური ადამიანების“ სახით მკაცრად აიკრძალა. არსებითად ეს იყო რეალობის გადამალვის პოლიტიკა, რომელიც არ ეხებოდა მხოლოდ სექსუალურ უმცირესობებს. ფილმებიდან იღებდნენ ყველაფერს, რაც დასავლურ ყოფას გამოხატავდა - სუპერმარკეტებს, ტანსაცმლის მაღაზიებს, კეთილმოწყობილ პარკებს. ცენზორებს ეშინოდათ ორაზროვნების, აზრის ბუნდოვანების, „პროგრესული პოლიტიკური პოზიციიდან“ გადახვევის. მთელი 35 წუთით შეკვეცეს აკირა კუროსავას „ტრამვაის ბორბლების ხმაურში“ („პათოლოგიის ესთეტიზაცია“), ამოიღეს ეკლესიის სცენა „კაბირიას ღამეებიდან“ (ბურჟუაზიული სამყაროს მსხვერპლს ღმერთის და რელიგიის იმედი არ უნდა ჰქონოდა), დაუმახინჯეს ფილმები იტალიელ კომუნისტებსაც კი (ელიო პეტრის ფილმში „მოქალაქის საქმის გამოძიება“ დემონსტრანტების შეძახილი „სტალინისტებო, სტალინისტებო!“, გაახმოვანეს როგორც „დე-მო-კრატია! დე-მო-კრატია!“). 70-იან წლებში, როცა ისრაელში საბჭოთა ებრაელების მასობრივი ემიგრაცია დაიწყო, აიკრძალა ყველა ფილმი, რომელშიც სიტყვა „ჰოლოკოსტი“ იყო ნახსენები. სწორედ ამ დროს მოიხსნა ეკრანებიდან მიხაილ რომის „ჩვეულებრივი ფაშიზმი“, ფილმი, რომელსაც ერთ დროს კრემლიც კი შედევრად მიიჩნევდა. შესაბამისად, გადაეკეტა გზა საბჭოთა კინოთეატრებში საჩვენებლად ყველაზე პოპულარულ ანტიფაშისტურ ფილმებს - მაგალითად, ბობ ფოსის „კაბარე“ გაახმოვანეს, მაგრამ კინოთეატრებში არ გამოუშვეს „ებრაული მოტივის“ გამო. თუმცა არაა გამორიცხული, ცენზორები ფილმში სწორედ „ქვიარ-თემამ“ შეაშინა.

1986 წელს საკავშირო კინემატოგრაფისტთა მეხუთე ყრილობაზე, რომელსაც მიხაილ გორბაჩოვი ესწრებოდა, შეიქმნა ე.წ. საკონფლიქტო კომისია, რომელსაც დაევალა ყველა დაცენზურებული საბჭოთა ფილმის აღდგენა და კინოთეატრებში მათი ჩვენების უზრუნველყოფა. კომისიამ სხვადასხვა დროს გადაღებული თითქმის 150 სურათი ჩამოხსნა თაროებიდან. სიის სათავეში მოხვდა თენგიზ აბულაძის „მონანიება“, რომლის პრემიერას ხშირად საბჭოთა კავშირის დაშლის წინასწარმეტყველებად აფასებენ.

სხვათა შორის, კინოხელოვნებას ხშირად სტალინიზმის ეპოქის დასასრულთანაც აკავშირებენ. იოსიფ ბროდსკი წერდა, რომ საბჭოთა იდეოლოგიის რყევა დაიწყო ჯერ კიდევ მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ, როცა გამარჯვებულმა არმიამ ქვეყანაში „ნადავლი ფილმები“ ჩამოიტანა. გერმანიის არქივებიდან წამოღებულ ამერიკულ და ბრიტანულ ფილმებში თითქოს არც არაფერი იყო დასაცენზურებელი, მაგრამ, მაგალითად, „მზიური ველის სერენადამ“ პირდაპირი დარტყმა მიაყენა ჩაკეტილ სისტემაში მცხოვრები საბჭოთა ადამიანის ცნობიერებას - ჯაზი, რომელიც აქ ჯერ კიდევ იდევნებოდა, ლამის ნაცრისფერი ყოფის „საუნდტრეკი“ გახდა. ხალხმა ინგლისურის სწავლა და „ირმებიანი ჯემპრების“ ქსოვა დაიწყო.

კინო იმხანად რეალური ცხოვრების პარალელურად შემოვიდა რკინის ფარდით დახურულ სამყაროში. საბჭოთა ჯარისკაცები განთავისუფლებული ევროპიდან დაუბრუნდნენ თავიანთ ოჯახებს, ქალაქებსა და სოფლებს. მათ საკუთარი თვალით ნახეს ის, რასაც მანამდე უმალავდნენ - ევროპული ყოფა, ევროპული კულტურა, ევროპული ოჯახი, ევროპული პროფესიონალიზმი. ამ ხალხის დაცენზურება შეუძლებელი იყო.

თუმცა ისტორია დღეს სხვაგვარად ვითარდება. ათიოდე წლის წინ, როცა პუტინმა რუსულ კულტურაში ცენზურის დაკანონება დაიწყო, რუსი ლიბერალები დარწმუნებულები იყვნენ, რომ ქვეყნის იზოლაციას კრემლი ვეღარ მოახერხებდა, თუნდაც იმიტომ, რომ „ხალხმა ცხოვრება ნახა“, „რუსებმა იმოგზაურეს“, „რუსეთი უკვე გახდა დასავლური ცივილიზაციის ნაწილი“. დღეს ეს ოპტიმისტები პუტინმა აგენტებად მონათლა. მათმა უმრავლესობამ სამშობლო დატოვა.

პუტინის ცენზურა - ნაციონალ-სოციალიზმი მოქმედებაში

„ნეოლიბერალური ქაოსი“, რომელშიც რუსეთი მოექცა ელცინის ეპოქაში, მხატვრული ცენზურის სრულ გაუქმებაშიც აისახა. ამ თვალსაზრისით 90-იანი წლების რუსულმა კულტურამ თითქოს ვაიმარის რესპუბლიკის ხანა გააცოცხლა - ხელოვნებას მოეხსნა მანამდე დაწესებული ყველა ტაბუ. ინტერნეტი ჯერ არ არსებობდა, მაგრამ ყველა ოჯახში იდგა ვიდეომაგნიტოფონი, რომელიც ყოფილ საბჭოთა კავშირს მეკობრეობით შემოსულ უახლეს ფილმებს აყურებინებდა... თავის დროზე ნაციონალ-სოციალისტებმა თითქმის ერთ დღეში აკრძალეს იმ შედევრების უმრავლესობა, რომლებიც გერმანელებმა 20-იან წლებში გადაიღეს (სხვათა შორის, „ქვიარ-თემა“ აქტიურად სწორედ გერმანელმა რეჟისორებმა დაამკვიდრეს კინოში). რუსეთს ზუსტად იგივე ელოდა.

1997 წლის გაზაფხულზე რუსულ გაზეთებში გამოქვეყნდა ტელეკომპანია „ენტევეს“ პროგრამა, რომელშიც აღდგომის ღამეს მარტინ სკორსეზეს ფილმი „ქრისტეს უკანასკნელი ცდუნება“ იყო ჩასმული. რუსეთის საპატრიარქოს რეაქცია მყისიერი იყო - ვლადიმირ გუსინსკი, რომელიც იმხანად ყველაზე ლიბერალურ ტელეარხს ხელმძღვანელობდა, ზოგიერთმა რელიგიურმა ორგანიზაციამ „ანათემას გადასცა“. ტელეკომპანიამ „ქრისტეს უკანასკნელი ცდუნება“ ეთერიდან ამოიღო და შეცვალა დენი არკანის ფილმით „იესო მონრეალიდან“. მაგრამ „ენტევე“ მაინც ვერ გადაურჩა მორწმუნეთა მრავალათასიან აქციას. ცოტა ხანში აქციები გაიმართა თბილისში, „რუსთავი 2“-ის ოფისთან. აქაც, ანალოგიურად, საპატრიარქოს აღშფოთება სკორსეზეს ფილმის პროგრამაში ჩასმამ გამოიწვია.

ინტერნეტმა დროებით დაასუსტა რუსული ცენზურა. წლების მანძილზე კრემლი თავს იკავებდა და კინობაზარში ჩარევას მაქსიმალურად ერიდებოდა. ყველაფერი აქაც „ოჯახის სიწმინდის შენარჩუნების“ მოთხოვნით დაიწყო.

2012 წელს სანქტ-პეტერბურგში მოაწერეს ხელი კანონს, რომელიც „ლგბტ პროპაგანდას“ ყველა სფეროში, მათ შორის, კინოშიც კრძალავდა. კანონი მხოლოდ ერთ რეგიონს მოიცავდა, თუმცა ერთი წლის შემდეგ ფედერალურ დონეზე მიიღეს. თავდაპირველად ახალი წესები ითვალისწინებდა მხოლოდ არასრულწლოვანთა დაცვას „მავნე ზეგავლენისგან“. შესაბამისი სამსახური შეუდგა ფილმების თავიდან გახმოვანებას (სიტყვა „გეი“ არ უნდა გაპარულიყო) და დასახიჩრებას. განსაკუთრებული რეზონანსი მოჰყვა ელტონ ჯონის კინობიოგრაფიის, „როკეტმენის“ დაცენზურებას.

ამ შემთხვევაში თავად მუსიკოსი გამოეხმაურა ფილმიდან „გეი-სცენების“ ამოღებას. ელტონ ჯონმა ფარისევლობაში დაადანაშაულა ვლადიმირ პუტინი, რომელმაც მანამდე განაცხადა, რომ „არაფერი აქვს არატრადიციული სექსუალობის ადამიანების საწინააღმდეგო“. 2022 წელს პუტინმა გაამკაცრა კანონი და აუკრძალა კინოთეატრებს და ტელევიზიებს იმ ფილმების ჩვენება, რომლებშიც თუნდაც ნახსენებია ერთი სქესის ადამიანთა ურთიერთობა. აკრძალულების სიაში მოხვდა ისეთი კლასიკური ფილმები, როგორებიცაა „ფილადელფია“, „კუზიანი მთა“, „ობობა-ქალის კოცნა“, „ღმერთების დაღუპვა“... განსაკუთრებული პრობლემა შეექმნათ ახალი ფილმების გამქირავებლებს - მათ ვერავინ აუხსნა, როგორ უნდა გაარკვიონ მიმართავენ თუ არა ავტორები „პროპაგანდას“, როცა ფილმში თუნდაც მხოლოდ ლაპარაკობენ არატრადიციულ სექსუალურ ურთიერთობებზე.

კანონის მიღებისთანავე არალეგალური ინტერნეტრესურსების მოხმარება რუსეთში 50 პროცენტით გაიზარდა, ხოლო კინოთეატრები, სადაც ახალ რუსულ ფილმებს უჩვენებენ, ნელ-ნელა დაიცალა მაყურებლისგან. რუსეთში ხუმრობენ, რომ ახალი კანონი ფაქტობრივად კრძალავს ყველაფერს, გარდა ფილმებისა ბედნიერი დასასრულით და მრავალშვილიანი ჰეტეროოჯახებით. ქვეყანა, სადაც ბავშვები უყურებენ ძალადობის სცენებს კინოში (ამის შემზღუდავი მექანიზმი დადგენილი არაა), კინოშიც იმეორებს სტალინური ხელოვნების მოდელებს, თუმცა ეს განმეორება დღეს პაროდიას უფრო ჰგავს.

ქართული კანონი

ბუნდოვანი ფორმულირებები, რომლებსაც ცვლილებები შეაქვს „ოჯახური ღირებულებების დაცვის“ კანონში, ხსნის პანდორას ყუთს და ამკვიდრებს ცენზურას კინოში. სწორედ ზოგად ფორმულირებებს იყენებდნენ მოსკოველი საბჭოთა კინორედაქტორები, რომლებმაც თავის დროზე არაერთი ქართული ფილმი დაასახიჩრეს.

მიუხედავად ამისა, ქართულმა კინომ მალე „გაუგო გემო“ ცენზურას და შეიმუშავა იმ დროისთვის უნიკალური იგავის ენა, რომელმაც მაყურებლამდე მიიტანა ისეთი კარგი ფილმები, როგორებიცაა „შერეკილები“ და „ცისფერი მთები“, „ერთი ნახვით შეყვარება“ და „ნეილონის ნაძვის ხე“, „ალავერდობა“ და „ფიროსმანი“, „ფერისცვალება“ და „დღეს ღამე უთენებია“, „ვედრება“ და „ნატვრის ხე“, „გზა შინისაკენ“ და „საფეხური“, რაღა თქმა უნდა, ოთარ იოსელიანის, მიხეილ კობახიძის ფილმები. ყველა ამ ფილმისთვის ბრძოლას თან ახლდა როგორც ანეკდოტური შემთხვევები, შესანიშნავად აღწერილი აკაკი ბაქრაძის მიერ, ასევე სერიოზული დრამები, კონფლიქტები და ზოგჯერ მთლად ცეკას პირველი მდივნის, ედუარდ შევარდნაძის ჩარევის აუცილებლობა,

ასეა თუ ისე, საქართველოში ცენზურა არასდროს გადაქცეულა ხალხის დაკვეთად. როგორც წესი, შემოქმედებით პროცესში ჩარევაზე საზოგადოების რეაქცია მკვეთრად უარყოფითი იყო. თვით „ცხელი ზაფხულის 3 დღე“, მერაბ კოკოჩაშვილის ფილმი, რომელმაც შევარდნაძის მეტ-ნაკლებად ლიბერალურ კულტურულ პოლიტიკას „დაარტყა“, კინოთეატრებში მაინც გამოუშვეს. უბრალოდ სეანსებს საგანგებოდ გადაღებული დოკუმენტური ფილმი დაურთეს არქეოლოგების მიღწევებზე 70-იანი წლების საქართველოში.

მნიშვნელოვანია, საბჭოთა საქართველოში ცენზურას ეწინააღმდეგებოდნენ თავად ქართველი კინოჩინოვნიკები, რომლებიც იმასაც კი ბედავდნენ, რომ ჩვენს მაყურებელს უცხოურ ფილმებს ორიგინალში უჩვენებდნენ. 1971 წელს, მაგალითად, თბილისში ჩამოიტანეს მოსკოვის კინოფესტივალის 7 ფილმი, რომლებიც, წესით, მხოლოდ შეზღუდულ აუდიტორიას, კინემატოგრაფისტებს უნდა ენახათ. საქართველოს კინოკომიტეტმა მოსკოვის მითითება არ გაითვალისწინა და მიქელანჯელო ანტონიონის „ზაბრისკი პოინტი“ მთლად სპორტის სასახლეში უჩვენა. 2024 წელს, „ჯგუფური სექსის“ ეპიზოდი უდაბნოში, ანტონიონის ფილმის ერთ-ერთი ცენტრალური სცენა, აუცილებლად დაცენზურდება ახალი კანონის მიღებისთანავე.

საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე გვპირდება, რომ „ლგბტ კანონი“ არ შეეხება მაღალმხატვრულ ფილმებს და კინოკლასიკას. როგორც ჩანს, ხელისუფლებას ექსპერტების მოწვევა დასჭირდება „პროპაგანდის“ და „შემოქმედების“ ერთმანეთისგან გასამიჯნად. თუკი ამ არცთუ ისე სუფთა საქმეში სპეციალისტებს მიაგნებენ (უეჭველად მიაგნებენ), ექსპერტები დაინახავენ, ალბათ, რა ხდება რეალურად მსოფლიო კინოში. თუნდაც კანის ფესტივალის წლევანდელ პროგრამას გაეცნობიან, რომელშიც „სქესის ცვლილება“ ლამის ყოველ მეორე ფილმში აისახა. გაიგებენ იმასაც, რომ ჰომოფობიის თემა სწრაფად განვითარდა მსოფლიო კინოში. ლგბტ ადამიანები ჯერ კიდევ 70-იან წლებში რაინერ ვერნერ ფასბინდერის, შემდეგ კი პედრო ალმოდოვარის ფილმებში, აღარ არიან მსხვერპლები, საწყლები, მარგინალები. „ლგბტ ადამიანები“ საზოგადოების სრულუფლებიანი წევრები არიან, თავიანთი ცხოვრება აქვთ - უხარიათ, სწყინთ, ეჭვიანობენ, ტირიან, იცინიან... ასეთ ფილმებში იდენტობის თემაზე მეტად სოციალური, რასობრივი, ზოგადადამიანური პრობლემებია მთავარი. რას უპირებენ კინოს, რომელიც კარგა ხანია შეიყვარა ქართველმა მაყურებელმა?

ამას წინათ, სერგო ფარაჯანოვის შემოქმედებისადმი მიძღვნილ კონფერენციაზე, ჩემს ახალგაზრდა კოლეგას, ნიკოლოზ ნადირაშვილს, რომელმაც მოხსენება შეერთებული შტატებიდან წაიკითხა, აუდიტორიიდან კითხვა დაუსვეს: „საინტერესო მოსაზრებები გაქვთ, მაგრამ ჰომოსექსუალობის პროპაგანდას ხომ არ ჰგავს თქვენი დებულებებიო“. ნიკოლოზმა, ცოტა არ იყოს გაკვირვებულმა, დაახლოებით ასე უპასუხა: „მთელი ცხოვრება ჰეტეროსექსუალური კულტურის გავლენის ქვეშ გავიზარდე. მაგრამ მაინც ვერ გავხდი ჰეტეროსექსუალი. კულტურას რომ ადამიანების იდენტობის შეცვლა შეეძლოს, მე ის აღარ ვიქნებოდი, რაც ვარ“.