“რუსეთში ოცნება აღარ არსებობს” - ინტერვიუ ბორის ნემცოვის ქალიშვილთან

“რუსეთში ოცნება აღარ არსებობს” - ინტერვიუ ბორის ნემცოვის ქალიშვილთან

ანასტასია სლოვინსკაია: ჟანა, ახლა თქვენი პოდკასტი გამოდის, ბარაკ ობამას სპიჩრაიტერ ბენ როუდსთან ერთად. მას Another Russia, "სხვა რუსეთი" ჰქვია. ერთ-ერთ თქვენს ბოლო ინტერვიუში, ამაზე საუბრისას ახსენეთ, რომ ინგლისურენოვანი აუდიტორიის უმეტესობამ არც კი იცის, ვინ იყო ბორის ნემცოვი. თქვენ რომ შეხვედროდით ადამიანს, ვინც პირველად გაიგო ეს სახელი და გვარი, მამათქვენის გვარი, როგორ აუხსნიდით მოკლედ, ვინ იყო იგი?

ჟანა ნემცოვა: ანუ ეს ინტერვიუ კი არა, ერთგვარი ტრენინგია - “ჩამოაყალიბეთ აზრი ერთ წუთში”. არა უშავს, ყოველთვის სასარგებლოა. თქვენს კითხვაზე პასუხი ძალიან მარტივია. ბორის ნემცოვი, ესაა Another Russia. ესაა სხვა რუსეთი. ეს რუსეთის სხვა სახეა. იმიტომ, რომ პუტინი განასახიერებს ყველაფერ ყველაზე ცუდს. პუტინი განასახიერებს გამოუვალობას. მამაჩემი კი, როგორც მე ვხედავ, იმედის განსახიერებაა.

ანასტასია სლოვინსკაია: სწორედ ეს მინდოდა მეკითხა, როგორია ეს სხვა რუსეთი? თუმცა, გამოდის, რომ უკვე მიპასუხეთ.

ჟანა ნემცოვა: მე ვფიქრობ, რომ რუსეთის მრავალრიცხოვან პრობლემებს შორის ახლა სრული უიმედობაცაა. თანაც, იმედი არ აქვთ არა მარტო სხვა ქვეყნების წარმომადგენლებს, დასავლელ, ქართველ პოლიტიკოსებს, სხვა ქვეყნების მოქალაქეებს, მათ წარმომადგენლებს, არამედ იმედი არ აქვთ თავად რუსეთშიც. ეს ძალიან განასხვავებს რუსეთს უკრაინისაგან. რატომაა, რომ უკრაინა ასე მამაცურად იბრძვის? იმიტომ, რომ უკრაინას აქვს ოცნება. ოცნება - გახდეს ევროპის ნაწილი. უკრაინას სურს გახდეს წარმატებული ევროპული ქვეყანა. ისინი ამის გამო იბრძვიან... მათ შორის ამის გამოც იბრძვიან. რა თქმა უნდა, პირველ რიგში ისინი იგერიებენ რუსეთის აგრესიას. რუსეთში კი ოცნება არ არის. აი, გუშინ ვფიქრობდი, რომ ვიკითხო - რა ოცნება არსებობს რუსეთში, მგონია, რომ ხალხის უმეტესობა ამ კითხვაზე ვერ მიპასუხებს. დიდი-დიდი, თქვან - ხვალ უარესი არ იყოს, ვიდრე დღესაა. აი, ამ მდგომარეობაშია დღეს რუსული საზოგადოება.

ანასტასია სლოვინსკაია: არაერთხელ გითქვამთ, რომ თქვენ, ისევე, როგორც მამათქვენს, კარგად განვითარებული ინტუიცია გაქვთ. რას გიკარნახებდათ ის ამა წლის თებერვალში, ან წლის დასაწყისში?

ჟანა ნემცოვა: ​რომ იქნება ომი. მე განვითარებული ინტუიცია მაქვს. გულწრფელად რომ გითხრათ, ბოლომდე არც ვიცი, ეს რა არის, მაგრამ მაინც ვფიქრობ, რომ ინტუიცია განუყოფლადაა დაკავშირებული ცოდნასთან. თუ ცოდნა არა გაქვს, ესე იგი, არც ინტუიცია გაქვს. მიმაჩნდა, რომ ომი იქნებოდა, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, 24 თებერვალს, როდესაც ომი დაიწყო, რუსეთში ვიყავი. 10 დღით ადრე ომამდე ეჭვი თითქმის აღარ მეპარებოდა. გარდა იმისა, რომ ახალ ამბებს ვკითხულობდი, ველაპარაკებოდი ექსპერტებს, რომლებსაც ვენდობი, უცხოელ ექსპერტებსაც ვკითხულობდი. იყო ამ ომის გარდაუვალობის განცდა.

ანასტასია სლოვინსკაია: მამათქვენი ბევრს ლაპარაკობდა ომზე, თანაც თავიდანვე, ყირიმის ანექსიისთანავე. რამდენადაც მე მესმის, ერთ-ერთი თქვენი ბოლო შეხვედრისას მას ემიგრაცია შესთავაზეთ. რაზეც გიპასუხათ - როდესაც საჭირო იქნება, გეტყვიო. როგორ გგონიათ ახლა, თებერვალში ემიგრაციას გირჩევდათ?

ჟანა ნემცოვა: ​ისტორია ვერ იტანს კავშირებით კილოს. მე ემიგრაციაში წავედი 8 წლის წინ. 2015 წელს. მამაჩემის მკვლელობიდან მალევე. მას 2015 წლის 27 თებერვალს ესროლეს. დიახ, ყირიმის ანექსიის შემდეგ მაშინვე მივხვდი, რომ ახალი ეპოქა დგება. გაცილებით უფრო პირქუში, ვიდრე პუტინის მმართველობის წინა წლები. მე ვთქვი, რომ წასვლის დროა. მან მითხრა, გეტყვი, როდესაც საჭირო იქნება წასვლაო. არ ვიცი, რას მირჩევდა მამაჩემი [ახლა]. მე ჩემი ემიგრაცია შეცდომად არ მიმაჩნია. მგონია, რომ 2015 წელს ბევრი იყო გაკვირვებული, რომ ასეთი გადაწყვეტილება მივიღე. ისინი არ თვლიდნენ, რომ საფრთხე ასეთი მაღალი იყო, მაგრამ მე სხვა აზრი მქონდა. შემიძლია სხვებს ყური დავუგდო, მაგრამ საბოლოოდ ჩემს თავს ვეყრდნობი.

ანასტასია სლოვინსკაია: თებერვლის შემდეგ რუსეთიდან ემიგრაციის დიდი ტალღაა. ერთ-ერთი პრეტენზია, რაც აქვთ ახლა რუსეთის მოქალაქეების მიმართ, მათ შორის უკრაინელებსაც, უხეშად რომ ვთქვათ, ასე ჟღერს: ყველანი თუ წახვალთ მანდედან, ვიღა შეცვლის ამ თქვენს რუსეთს? რას ფიქრობთ ამაზე?

ჟანა ნემცოვა: ​ემიგრაცია გარდაუვალია. იცით, დიქტატურასთან ბრძოლა ძალიან რთულია. მგონია, რომ ცოტა გულუბრყვილობაა გჯეროდეს, რომ ხალხს შეუძლია ტირანის დამხობა, ამ შემთხვევაში, რუს ხალხს - პუტინის დამხობა. შეხედეთ ისტორიულ მაგალითებს. დაამხეს თუ არა ვენესუელელებმა მადურო 2019 წელს? უზარმაზარი დემონსტრაციები იყო. მაგრამ ვერა. დაამხეს გერმანელებმა ჰიტლერი? არა! უზარმაზარი მსხვერპლის და მსოფლიო ომის შემდეგ მოხერხდა დიქტატორთან გამკლავება. სტალინზე გასაგებია - მოკვდა. დარწმუნებული ვარ, მის დამხობასაც ვერავინ მოახერხებდა. შეიძლება პოლ პოტს შევხედოთ. არა, დიქტატურა არ ემხობა, ან, ძალიან იშვიათად ემხობა სახალხო აჯანყების შედეგად, თუმცა ამის მაგალითებიც არის. ამიტომ მიმაჩნია, რომ ემიგრაცია სულ არ არის ცუდი. მიმაჩნია, რომ მნიშვნელოვანია რუსეთმა შეინარჩუნოს ადამიანური კაპიტალი. მიმაჩნია, რომ მნიშვნელოვანია პუტინს ჩამოერთვას ადამიანური კაპიტალი. იმიტომ, რომ ეს ყველაზე ძვირფასი რამაა, რაც მსოფლიოში არსებობს. მიმაჩნია, რომ ბევრი ადამიანი, ვინც წავიდა, მათ შორის ისინიც, ვინც თქვენს ქვეყანაში იმყოფება ახლა - შეიძლება ბევრი არა, მაგრამ ნაწილი მაინც - ეს აქტიური ხალხია. რომლებიც, არ გამოვრიცხავ, დაბრუნდნენ რაღაც დროს, ან როცა დაინახავენ, რომ რაიმეს შეცვლა შეიძლება. ბევრი წავიდა საბჭოთა პოლონეთიდან. მერე დაბრუნდნენ. და ასე შემდეგ. აქ პრობლემას ვერ ვხედავ. ამავე დროს, არიან ცალკეული გაბედული ადამიანები, რომლებიც დარჩნენ რუსეთში. ისინი გისოსებს მიღმა არიან.

ანასტასია სლოვინსკაია: რაც შეეხება ხელისუფლების დამხობას პროტესტის შედეგად - აქ მამათქვენის ციტატას წავიკითხავ: რადიო თავისუფლების ერთ-ერთ ეთერში ის პუტინის შესახებ ამბობს: ”ამ ადამიანის…

ჟანა ნემცოვა: ​შეჩერება მხოლოდ რუს ხალხს შეუძლია” - შემიძლია ციტატა გავაგრძელო.

ანასტასია სლოვინსკაია: სწორედ ეს ციტატაა. რომ არანაირი სანქციები, მხოლოდ რუსი ხალხი.

ჟანა ნემცოვა: ​მამა ამას სხვა ისტორიულ მომენტში ამბობდა. ანუ როდესაც ის ამას ამბობდა, თუ სწორად მახსოვს, 2014 წელს, ან 2015 წლის დასაწყისში, ძალიან განსხვავდება იმისგან, რაც ახლა ხდება. პუტინის დიქტატურა გაცილებით გამკაცრდა. მგონია, რომ ბოლო მომენტი, როდესაც რაღაცის შერყევა შეიძლებოდა, იყო ბოლოტნაიას მოედანზე პროტესტის მსვლელობისას. ის [მამა] მართალი იყო იმაში, როცა ამბობდა, რომ ხალხის, რუსების ნების გარეშე დიქტატურის დამხობა შეუძლებელია. მაგრამ ახლა, სამწუხაროდ, ამ პირობებში ვერ ვხედავ ვარიანტს, რომელშიც - რუსეთის ცენტრალური ქალაქების მოედნებზე გამოვა ხალხი, რადგან მათ წინააღმდეგ გამოიყვანენ გვარდიას, ტანკებს და დანარჩენს... მათ ურტყამენ და ჩასვამენ. მიტინგებს დაარბევენ - რუსეთში ხელისუფლება ახლა ძალიან ძლიერია და ძალიან სასტიკია. ბუნებრივია, რომ ჩვენი ქვეყნის ბედი ხალხის ხელშია და ეს ერთ-ერთი ფაქტორია, მაგრამ არა გადამწყვეტი.

ანასტასია სლოვინსკაია: უბრალოდ, სად არის ეს რუსი ხალხი, ამის დანახვას ვცდილობთ, გესმით? ისევ ციტატა ნემცოვის ინტერვიუდან - “ხალხი ქუჩაში უნდა გამოვიდეს”, აი, ხალხიც თითქოს ქუჩაში გამოვიდა, მაგრამ არაფერი… არ იყო საკმარისი რაოდენობით თუ?..

ჟანა ნემცოვა: ​რაოდენობა როლს არ თამაშობს. ვენესუელაში მილიონები გამოვიდნენ. ბელარუსში მილიონები გამოვიდნენ. გულუბრყვილობაა ივარაუდო, რომ მიტინგი ხელისუფლების დამხობის გზაა. სულაც არა, ყოველთვის არა. ბევრი ფაქტორია, რომელსაც დიქტატურის კრახთან მივყავართ. მიტინგი, მრავალრიცხოვანი პროტესტი მხოლოდ ერთ-ერთი ინსტრუმენტია. ზოგ ქვეყანაში გამოსდით. სხვებში - არა. ძირითადად - არა.

ანასტასია სლოვინსკაია: უკრაინაში მიმდინარე ომზე მსჯელობისას, მამათქვენი ასახელებდა ორ ძირითად მიზეზს, რის გამო შეიძლება იყოს ის მომგებიანი პუტინისთვის. პირველი და ძირითადი - რომ ეს ხელისუფლების შენარჩუნების ხერხია, და მეორე - ხელი შეუშალოს უკრაინას ევროპის გზაზე სვლაში, რათა ეს “ევროპული დაავადება” შემთხვევით რუსეთსაც არ შეეყაროს. თქვენც ასე მიიჩნევთ? ესაა რუსეთის ფედერაციის მეთაურის ძირითადი მოტივაცია დღეს?

ჟანა ნემცოვა: ​მგონია, რომ კი. პირველი მიზეზი მეორეზე მნიშვნელოვანიც კია. პუტინმა ამ ომის გაჩაღებით კიდევ უფრო უბიძგა უკრაინას ევროპული არჩევანისკენ. ახლა ის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატია და ეს შეუძლებელი იქნებოდა, ომი რომ არ დაწყებულიყო. ის [პუტინი] ცდილობდა, რომ ახალი ქვეყნები, რომლებიც უშუალოდ ესაზღვრებიან რუსეთს, არ გაწევრიანდნენ ნატოში, მაგრამ მიიღო ამის საპირისპირო ეფექტი. მთავარი ხელისუფლების შენარჩუნებაა. მას ხომ გათვლა ომში გამარჯვებაზე ჰქონდა. ომში გამარჯვება კი რა არის? ეს რეიტინგის ზრდაა. მაგრამ, ასე არ მოხდა. ამიტომაც არაა [ომის] დიდი მხარდაჭერა [რუსეთში]. მე ვიცნობ ხალხს, რომლებიც ერთგვარ ნახევრად ოფიციალურ ფოკუსჯგუფებს ატარებდნენ და ვერ ვიტყოდი, რომ მხარდაჭერა არსებობს.

ანასტასია სლოვინსკაია: მხარდაჭერა ალბათ მაინც არსებობს...

ჟანა ნემცოვა: ​ჩვენ არ ვიცით, არის თუ არა. არსებობს აქტიური და პასიური მხარდაჭერა. მგონია, რომ პუტინის მხარდაჭერას ერთგვარი პასიური ხასიათი აქვს. ბოლოს აქტიური მხარდაჭერა ვნახე მხოლოდ ყირიმის ანექსიასთან დაკავშირებით. ყირიმის ანექსიას მხარს მოსახლეობის უმეტესობა უჭერდა. ასი პროცენტით ასე იყო. დონბასთან დაკავშირებით არაფერი მსგავსი. დონბასში ომს მხარს არ უჭერდნენ. მით უფრო ამ ომს. შეიძლება, სწრაფი რომ ყოფილიყო, მხარი დაეჭირათ კიდეც… სამხედროები მასობრივად ამბობენ უარს მსახურებაზე, ვიცით, რომ ისინი კონტრაქტებს ხევენ, ვხედავთ ინტერვიუებს, რომლებსაც სამხედროები აძლევენ რუსეთის მედიას, სადაც ისინი აღიარებენ სამხედრო დანაშაულებს. მეჩვენება, რომ მხარდაჭერასთან დაკავშირებით ყველაფერი ასე მარტივად არ არის, როგორც ამბობენ.

ანასტასია სლოვინსკაია: ცხადია, ზუსტი ციფრები ვერ გვეცოდინება, მაგრამ აი, ნახეთ, მაგალითად, ანდრეი ლოშაკმა ახლახან გადაიღო მშვენიერი დოკუმენტური ფილმი “კავშირის წყვეტა“, რომელიც …

ჟანა ნემცოვა: ​მერე რა?

ანასტასია სლოვინსკაია: ჩემი აზრით, ამ ფილმში კარგად ჩანს, ოჯახები, რომლებმაც წლები იცხოვრეს ერთად, ბავშვები გაზარდეს, ახლა ფაქტობრივად განქორწინებამდე მიდიან, მხოლოდ იმიტომ, რომ ამ საკითხზე არ შეუძლიათ შეთანხმება.

ჟანა ნემცოვა: ​მე იმას ვამბობ, რომ უმრავლესობა არ არსებობს. განხეთქილება არსებობს, კი. მაგრამ მგონია, რომ არანაირი უმრავლესობა არ არსებობს. ეს ჩემი თეორიაა. ბოდიში, მაგრამ ლოშაკის ფილმი ვერ ჩაითვლება სოციოლოგიურ კვლევად.

როდესაც მოსკოვში, ლუჟნიკებზე ე.წ. სპეცოპერაციის მხარდასაჭერი მიტინგი ჩატარდა, ხალხს იქ უბრალოდ მიერეკებოდნენ. ზოგს, მაგალითად, საბიუჯეტო ორგანიზაციების თანამშრომლებს, აშანტაჟებდნენ, რომ პრემიას ვერ მიიღებდნენ, სამსახურიდან გაუშვებდნენ და ასე შემდეგ... არსებობს მეთოდების უზარმაზარი არსენალი. რუსეთი ის ქვეყანაა, სადაც ხალხი ძლიერაა დამოკიდებული სახელმწიფოზე, რადგან საბიუჯეტო სფერო ძალიან დიდია, ეკონომიკაში სახელმწიფო კომპანიები დომინირებენ, ამიტომ ხალხის მიტინგზე ჯოხით მიყვანა ადვილია. ჯოხით რომ არ მიერეკათ, გგონიათ, ბევრი მივიდოდა? ჩემი აზრით - არა. მე მაინც მიმაჩნია, რომ მხარდაჭერა ისაა, როდესაც, მაგალითად მე ნავალნის მხარდასაჭერად გავედი. იქ არავის გავუგდივარ. ჩემით გადავწყვიტე. ესაა მხარდაჭერა.

ანასტასია სლოვინსკაია: იცით, იგრძნობა, რომ მამათქვენის სიკვდილის შემდეგ, ახლა კი კიდევ უფრო მეტად - მისი ავისმომასწავებელი წინასწარმეტყველებების ფონზე, რომლებიც ახდა - დამოკიდებულება მის მიმართ შეიცვალა. ამას მოწმობს ათასობით, ასიათასობით კომენტარი მისი ძველი ინტერვიუების ქვეშ. ხალხი წერს - მან ეს ყველაფერი იწინასწარმეტყველა, მან ეს ყველაფერი იცოდა, ეს იყო ადამიანი, რომელსაც შეეძლო რუსეთის მომავალი და აწმყო შეეცვალა. როგორ მოხდა, რომ მან სიცოცხლეში ვერ მიიღო იმდენი მხარდაჭერა, რომ მოსულიყო ხელისუფლებაში.

ჟანა ნემცოვა: ​მოდით, ვიყოთ გულწრფელები. 90-იან წლებში მამაჩემი ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული რუსი პოლიტიკოსი იყო. ეს პირველი პოსტულატია. თქვენ პუტინის რეჟიმზე ლაპარაკობთ. ხდება ხოლმე, როცა შინაურ მღვდელს შენდობა არ აქვს. გრძელვადიანი წინასწარმეტყველება იშვიათად სარგებლობს პოპულარობით ხალხში. როდესაც ადამიანი 2007 წელს ამბობს, რომ რუსეთი არასწორი მიმართულებით მიდის, რომ ჩვენ ბელარუსის სცენარს მივყვებით და ჩვენ "ლუკაშიზაცია" გვემუქრება, ამას ყურადღებაც კი არავინ მიაქცია. იმიტომ, რომ ამ დროს ნავთობის ბუმია, ფასები იზრდება, ხალხი კარგად ცხოვრობს, კრედიტებს იღებენ, მანქანებს და ბინებს ყიდულობენ. ამისთვის კი არ სცალიათ. არა მხოლოდ უმრავლესობას, რომელიც პუტინს მხარს უჭერს. ასეა ყველა, მათ შორის ისინიც, ვინც პუტინის მიმართ კრიტიკულადაა განწყობილი. მამაჩემს არც ისინი უსმენდნენ მათ შორის, არც მაშინ, როდესაც ის ყირიმის ანექსიაზე ლაპარაკობდა. უბრალოდ ასეა მოწყობილი, რომ მომავალზე ფიქრი ხალხის მცირე რაოდენობის პრეროგატივაა. ფიქრი და შემდეგ სწორი დასკვნების გაკეთება მიმდინარე სიტუაციიდან. ეს ნიჭია, რომელიც ცოტას თუ ეძლევა.

ანასტასია სლოვინსკაია: რთულია ნემცოვის გვარის ტარება?

ჟანა ნემცოვა: ​რა მხრივ?

ანასტასია სლოვინსკაია: სხვადასხვა კუთხით.

ჟანა ნემცოვა: ​არა, კონკრეტულად მითხარით არსი.

ანასტასია სლოვინსკაია: ყურადღება, რომელსაც რთულია დაემალო. გარდაუვალია, არ გკითხონ მამაზე. არ იღლებით ხოლმე? ამ სიტყვის ცუდი გაგებით არა, მაგრამ საერთო ჯამში - ეს ისაა, რასაც ვერასდროს გაექცევით. ​

ჟანა ნემცოვა: ​გავიგე შეკითხვა, ის ზრდილობიანი მანერით დასვით. იცით, მე ლედი გაგა არა ვარ. ბარაკ ობამაც არა ვარ. მე ვიცი, რომ ობამას პირადი ცხოვრება ვერ ექნება. მაგალითად, რუსთაველის პროსპექტზე ვერ გავა, რადგან მასთან იმ წამსვე მიირბენს ათასობით ადამიანი, რომლებსაც ფოტოს გადაღება მოუნდებათ. ის საკუთარ თავს არ ეკუთვნის. ის ბოლომდე თავისუფალი ადამიანი არ არის. მგონია, რომ მისთვის ეს რთულია. მე კი ასე არა ვარ. ეს ჩემი არჩევანია. შემიძლია ნებისმიერი ცხოვრებით ვიცხოვრო. შემიძლია პირადი ცხოვრება მქონდეს. წავიდე, მოვიარო საქართველო, კახეთში ჩავიდე და იქ არც არავინ მიცნობს. მე ცნობილი ადამიანი არა ვარ. ცნობილი ვიწრო წრეში ვარ. იცით, ის, რომ მე მამაჩემის ჩრდილი ვარ, თუ სწორად გავიგე რასაც გულისხმობდით, ეს ასეა. მაგრამ ეს ჩემი შეგნებული არჩევანია. ასე გადავწყვიტე. ვიცი, რომ მთელ მსოფლიოში ეს ნორმალურად მიიჩნევა, არსებობს რაღაც დინასტიები, პოლიტიკური დინასტიები... მე კი თავად გადავწყვიტე, რომ მსურს მამაჩემის მემკვიდრეობის შენარჩუნება, პერიფრაზს გავაკეთებ, მისი ჩრდილი ვიყო. ან, მისი ფასეულობები გავავრცელო. გადავწყვიტე, რომ ჟანა ნემცოვა ვარ და მინდა, რომ ნემცოვის ქალიშვილი ვიყო, ვხელმძღვანელობ ნემცოვის ფონდს, რომელიც მის ფასეულობებს ავრცელებს.

ანასტასია სლოვინსკაია: მას ეს მოეწონებოდა?

ჟანა ნემცოვა: ​ძალიან გაუკვირდებოდა. მე ეს სულაც არ მაწუხებს, სავსებით არ მღლის. იმიტომ, რომ ჩვენს ქვეყანაში ბევრი არ არის, ვისაც შეუძლია რაიმე გასაგებად ახსნას, მგონია, რომ მე ეს შემიძლია. ეს უნარი მაქვს. შესაბამისად, ამის გაკეთებაა საჭირო.

ანასტასია სლოვინსკაია: რა იყო საუკეთესო რჩევა, რაც მამისგან მიგიღიათ?

ჟანა ნემცოვა: ​მჯეროდეს საკუთარი თავის. სხვათა შორის, ამასთან დაკავშირებით საინტერესო ისტორიაა, ცოტა ხნის წინ ყოფილმა კლასელმა გამომიგზავნა გამოსაშვები საღამოს ვიდეო, სადაც მამაჩემი გამოდიოდა. სამწუხაროდ, მისი გამოსვლა სრულად არაა ჩაწერილი, მაგრამ ზუსტად მახსოვს, ამაზე ჩემს წიგნშიც ვლაპარაკობ, რომ მან თქვა - საჭიროა საკუთარი თავის რწმენა. ეს თვითკმაყოფილებას კი არ ნიშნავს, ან საკუთარი შესაძლებლობების გაზვიადებას, ან სხვების ზემოდან ყურებას, უსიამოვნო ადამიანად ყოფნას. უბრალოდ, უნდა გჯეროდეს საკუთარი თავის. ხშირად სწორედ საკუთარი თავის რწმენის არქონა უშლის ბევრ ადამიანს მეტის მიღწევაში ხელს. ეს მნიშვნელოვანი რჩევაა და, რაც მთავარია, სრულიად უნივერსალურია. უკრაინელებს, როგორც მგონია, სწორედაც რომ საკუთარი თავის სჯერათ. ცხადია, რომ ისინი ებრძვიან ქვეყანას, რომელიც სამხედრო, ეკონომიკური კუთხით ბევრად ძლიერია, მაგრამ მათ თავისი თავის რწმენა აქვთ და ამიტომ... უკრაინის რწმენა აქვს სხვა ქვეყნების უმრავლესობასაც, რომლებიც ახლა მას მხარს უჭერენ. შეიძლება არასაკმარისად, მაგრამ მაინც...

ინტერვიუს ორგანიზებისთვის რადიო თავისუფლება მადლობას უხდის ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრს (EPRC)