„ქართული ოცნების“ არგუმენტები არადამაჯერებელი იყო საერთაშორისო პარტნიორებისთვის და კრიტიკაც ამის შედეგია; დაპირების არშესრულებას დამატებითი ახსნა-განმარტებები არ უშველის; ხელისუფლება უხერხულ მდგომარეობაში იგდებს თავს; აუცილებელია კომპრომისი - რადიო თავისუფლების ინტერვიუ „ქართული ოცნების“ ყოფილ წევრთან, ევროპასთან ინტეგრაციის საპარლამენტო კომიტეტის ყოფილ თავმჯდომარესთან, თამარ ხულორდავასთან. ის ამჟამად დამოუკიდებელი დეპუტატია.
რადიო თავისუფლება: რამდენად სერიოზულად და საყურადღებოდ თვლით კრიტიკას, რომელიც გვესმის „ქართული ოცნების“ მისამართით - ამერიკიდან, ევროპიდან?
რაც ახლა ხდება, ჩვეულებრივი ამბავი ნამდვილად არ არის.
თამარ ხულორდავა: ვფიქრობ, რომ „ქართულ ოცნებას“ ასეთი დოზით არასოდეს ჰქონია საერთაშორისო კრიტიკა და ეს მართლაც ძალიან საყურადღებოა. ამ კრიტიკას სწორი და სათანადო აღქმა სჭირდება. ის, რაც ახლა ხდება, ჩვეულებრივი ამბავი ნამდვილად არ არის და მიუთითებს ნდობის დაკარგვაზე საერთაშორისო პარტნიორების მხრიდან ხელისუფლებაში მყოფი პოლიტიკური ძალის მიმართ.
რადიო თავისუფლება: საერთაშორისო კრიტიკა მრავალ საკითხს შეეხება. მთავარი პრეტენზიაა „ქართული ოცნების“ მიერ პროპორციულ არჩევნებთან დაკავშირებული დაპირების არშესრულება. სწორედ ამ პრობლემის გამო დატოვეთ თქვენც „ქართული ოცნება“. მაშინ თქვით - ძნელი იქნება დასავლელი პარტნიორებისთვის იმის ახსნა, რომ ეს მაჟორიტარების დაპირისპირების გამო მოხდა... ასეთ კრიტიკას მოველოდით დასავლელი პარტნიორებისგან?!
თამარ ხულორდავა: ჩვენ სწორედ იმიტომ დავტოვეთ „ქართული ოცნება“, რომ ვფიქრობდით - ასეთი არგუმენტი არ იქნებოდა დამაჯერებელი ჩვენი დასავლელი პარტნიორებისთვის. ეს რეაქციებიც, ეს საერთაშორისო კრიტიკაც იმის დასტურია - რომ პარტნიორებისთვის არადამაჯერებელი იყო ხელისუფლების მიერ დასახელებული არგუმენტები.
გვახსოვს ივნისის მოვლენები, როდესაც პარლამენტში რუსი დეპუტატის (სერგეი გავრილოვის) გამოჩენამ საზოგადოებრივი პროტესტი გამოიწვია. პარტნიორები ელოდებოდნენ ხელისუფლების ქმედებებს.
ჩვენს პარტნიორებს სწორედ ამით ვაიმედებდით და ვამშვიდებდით.
პროპორციულ არჩევნებთან დაკავშირებული დაპირება გასცა „ქართულმა ოცნებამ“ და ივნისის შემდეგ, დაძაბულ სიტუაციაში, ჩვენს პარტნიორებს სწორედ ამით ვაიმედებდით და ვამშვიდებდით. ჩვენ ვეუბნებოდით პარტნიორებს - დემოკრატიის სწორ გზას ვადგავართ და ვდგამთ უპრეცედენტო ნაბიჯს - გვექნება პროპორციული არჩევნები 2020 წელს და ეს ხელს შეუწყობს მეტ პლურალიზმს პარლამენტში...
და უცებ, მოხდა ისე, რომ დაპირება არ შესრულდა. სწორედ 14 ნოემბრის კენჭისყრამ დააზიანა დასავლელი პარტნიორების ნდობა ხელისუფლების მიმართ.
რადიო თავისუფლება: ხელისუფლება ამბობს, რომ საერთაშორისო პარტნიორების კრიტიკა ხშირად არასათანადო ახსნისა და ინფორმაციის ნაკლებობის ბრალია... დამატებითი ახსნა-განმარტებები შედეგიანი იქნება ამ სიტუაციაში? როგორ ფიქრობთ, დასავლელ პარტნიორებს ინფორმაციის ნაკლებობა აქვთ?
თამარ ხულორდავა: რა თქმა უნდა, მე ამის არ მჯერა. ეს არ არის ინფორმაციის ნაკლებობის პრობლემა და ვფიქრობ, რომ ასეთი არგუმენტის გამოყენება ხელისუფლებას ძალიან უხერხულ მდგომარეობაში აყენებს. მე ვფიქრობ, რომ მთავარი პრობლემა არ არის ახსნადი.
როცა გადაწყვეტილებას იღებს პოლიტიკური გუნდი, როდესაც დებს დაპირებას, როდესაც ამ საკითხზე არსებობს საზოგადოებრივი კონსენსუსი, როდესაც ეს მესიჯი გატანილია პარტნიორებთან, მიღებულია პარტნიორების მხრიდან, ავანსად ვიღებთ გარკვეულ შექებასაც ამის საფუძველზე...
და მერე, ამ ყველაფრის უარყოფა ხდება, აი, ეს არის მთავარი პრობლემა და არა ის, რომ მაინცდამაინც პროპორციული სისტემაა ყველა სისტემაზე უკეთესი. ჩემთვის ეს ასეა და მე მჯერა, რომ ეს ასეა, მაგრამ დასავლელი პარტნიორებისთვის მთავარი საკითხი აქ ეს არ არის - მაჟორიტარული სისტემა ჯობია თუ პროპორციული.
ამ სიტუაციას ახსნა-განმარტებებით ვერ გამოასწორებ, რადგან ეს არ იქნება დამაჯერებელი ლოგიკურად მოაზროვნე ადამიანებისთვის, რომლებიც ჩვენს ქვეყანას იცნობენ და თვალს ადევნებენ ჩვენს პოლიტიკურ პროცესებს. ვფიქრობ, ეს წამგებიანია ჩვენთვის.
ნდობადაკარგული გუნდისგან სიმართლეც კი ძნელი მისაღებია, არათუ ის, რაზეც ჩამოყალიბებული აზრი აქვთ ჩვენს პარტნიორებს.
ამ სიტუაციას ახსნა-განმარტებებით ვერ გამოასწორებ.
რადიო თავისუფლება: მწვავე საერთაშორისო კრიტიკის საპასუხოდ „ქართული ოცნება“ იმასაც აცხადებს, რომ განცხადებებს აკეთებენ ცალკეული კონგრესმენები, სენატორები თუ ევროპარლამენტარები და ეს არ არის ოფიციალური ვაშინგტონისა და ბრიუსელის პოზიცია. როგორ უყურებთ ასეთ განმარტებას?
თამარ ხულორდავა: მე არ ვიტყოდი, რომ ეს არის კონკრეტული პირების ცალკეული კომენტარები და ეს არ არის ანგარიშგასაწევი. სამწუხაროა, რომ ასეთი არგუმენტებიც ისმის. ვთვლი, რომ დამაზიანებელია გათვლა ასეთ არგუმენტზე. ვურჩევდი ხელისუფლებას, რომ ეს არ გააკეთოს.
ყოველთვის ყველაზე აქტიურები არიან და ხმამაღალ განცხადებებს აკეთებენ უმაღლესი პოლიტიკური ორგანოს, საკანონმდებლო ორგანოს წევრები. ძირითადი კრიტიკაც მათგან მოდის. მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, ჩვენი პარტნიორები რას ფიქრობენ...
იგივე, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადებას რომ გადავხედოთ... ხელისუფლების წარმომადგენლები ამბობენ - ის ძალიან პოზიტიურიაო. მაგრამ, ჩემი აზრით, იქაც იკითხება ძალიან ნათლად, რომ აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი სერიოზულ კითხვის ნიშნებს სვამს პოლიტიკური პროცესების მიმდინარეობასთან დაკავშირებით, მართლმსაჯულების სისტემის გამართულობასთან დაკავშირებით და ასე შემდეგ. კი, რა თქმა უნდა, გიქებს გარკვეულ ნაბიჯებს, მაგრამ იქვე გეუბნება, რომ არის სერიოზული გამოწვევები.
სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადების ცალსახა პოზიტივად გაგება და მერე ამით დაპირისპირება კონგრესმენებისა და სენატორების კრიტიკასთან, დამღუპველია.
რადიო თავისუფლება: „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების წარმომადგენლები საერთაშორისო კრიტიკას ხშირად იმითაც ხსნიან, რომ ეს ოპოზიციის პარტნიორებისა და ლობისტების ხელწერაა. ასეთი ახსნა რამდენად საფუძვლიანად გეჩვენებათ?
ობიექტური კრიტიკის საფუძველი თავად ხელისუფლებამ გააჩინა.
თამარ ხულორდავა: რა თქმა უნდა, პოლიტიკურ პარტიებს თავიანთი პარტნიორები ჰყავთ და მათთან კომუნიკაცია, მათთვის საკითხების ახსნა უფრო იოლია. ამას თავისი გავლენაც აქვს ხოლმე პოლიტიკურ კომენტარებზე. ასევე პარტიებს ჰყავთ ლობისტებიც. მაგრამ ფაქტია, რომ მათაც გაეხსნათ გზა მას შემდეგ, რაც „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების მიმართ ნდობა დაზიანდა.
სამწუხაროდ, ობიექტური კრიტიკის საფუძველი თავად ხელისუფლებამ გააჩინა.
ეს ხალხი, კონგრესმენები თუ სენატორები, რომელთაგანაც მოდის კრიტიკა, არიან ძალიან მნიშვნელოვანი ფიგურები. მაგალითად, ბოლო წერილის ავტორები იყვნენ რესპუბლიკელი სენატორი, სენატის საგარეო კომიტეტის ხელმძღვანელი (ჯეიმს რიში) და ევროპის საკითხებზე მომუშავე ქვეკომიტეტის დემოკრატი ხელმძღვანელი (ჯინ შაჰინი) - ამაზე მაღალი რანგის, არ მესმის, ვინ უნდა იყოს?!
ეს ამერიკის შეერთებული შტატებია, სწორედ კონგრესი განსაზღვრავს იქ ქვეყნის საგარეო პოლიტიკას. კონგრესი (წარმომადგენელთა პალატა და სენატი) ხელისუფლების ძალიან მნიშვნელოვანი, ძლიერი და დამოუკიდებელი შტოა. აქ რაღაც კითხვის ნიშნების დასმა და თქმა იმისა, რომ განცხადებებს ცალკეული კონგრესმენები თუ სენატორები აკეთებენ - ვიღაცეების ზეგავლენის ქვეშ მოქცეულნი ან ინფორმაციის არმქონენი, ძალიან უხერხულ მდგომარეობაში აყენებს ხელისუფლებას.
რადიო თავისუფლება: „ქართულ ოცნებასაც“ ხომ ჰყავს პოლიტიკური პარტნიორები საერთაშორისო სარბიელზე. მაგრამ, ფაქტია, რომ მას ამ დრომდე არავინ გამოსარჩლებია. ევროპარლამენტში „ქართულ ოცნებას“ თავისი პოლიტიკური ოჯახიდან - „სოციალისტებისა და დემოკრატების“ ჯგუფიდანაც კი აკრიტიკებენ. რას ნიშნავს ეს?
თამარ ხულორდავა: ეს იმის მანიშნებელია, რომ მომხდარი პარტნიორებისთვისაც მიუღებელია.
რა თქმა უნდა, ჰყავს „ქართულ ოცნებასაც“ პარტნიორები, ამდენი წელია ხელისუფლებაშია და შეუძლებელია პარტნიორები არ ჰყავდეს - მაშინ საერთოდ არაფერი უნდა გვეკეთებინა... მაგრამ როდესაც ობიექტური კრიტიკის საფუძველი არსებობს, პარტნიორებსაც უჭირთ შენი დაცვა.
პოლიტიკურ პარტნიორებსაც სჭირდებათ საქმით დარწმუნება, რომ ხელისუფლებას ქვეყანა სწორი მიმართულებით მიჰყავს დემოკრატიული განვითარების გზაზე და ეს პოლიტიკური ძალა არ ცდილობს ყველაფრის ფასად შეინარჩუნოს ძალაუფლება.
როდესაც ობიექტური კრიტიკის საფუძველი არსებობს, პარტნიორებსაც უჭირთ შენი დაცვა.
რადიო თავისუფლება: რა უნდა შეიცვალოს და თუკი არ შეიცვლება, დადგება თუ არა 2020 წლის არჩევნების შედეგების ლეგიტიმურობის საკითხი?
თამარ ხულორდავა: ქვეყნისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია რეპუტაციის შენარჩუნება - ჩვენ ამით ვიზიდავთ პარტნიორების ყურადღებას და ვიმსახურებთ მათ მხარდაჭერას.
ასეთი მძიმე ფონია ახლა და ვფიქრობ, ნიშნისმოგებით არავინ უნდა საუბრობდეს. უნდა გავუსწოროთ თვალი პრობლემას და ვიზრუნოთ სიტუაციის გამოსწორებაზე. აუცილებელია შედგეს პოლიტიკური კონსენსუსი საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით. ხელისუფლება გარკვეულ კომპრომისზე უნდა წავიდეს. ძალიან ვისურვებდი, რომ დღის წესრიგში ისევ მენახა სრულად პროპორციული საარჩევნო სისტემის საკითხი 2020 წლის არჩევნებისთვის, მაგრამ ეს ახლა, ამ ეტაპზე არარეალისტური მგონია.
საჭიროა კომპრომისი და კომპრომისი უნდა იყოს რეალური და მისაღები ოპოზიციისთვისაც.
ამასთან, ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს 2020 წლის არჩევნების უნაკლოდ ჩატარება. არჩევნები, რომლის მიმართაც ყურადღება ძალიან მასშტაბური იქნება, ისე უნდა ჩატარდეს, რომ მოდავება შეუძლებელი იყოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, არჩევნების შედეგებსაც მიადგება ჩრდილი და ქვეყნისთვის ძალიან რთული სიტუაცია შეიქმნება.
