აჩრდილი დადის საქართველოში. ჰომოსექსუალიზმის აჩრდილი. რადიო 105-ის არ იყოს, "კაცები გადამალეთ, პიდარასტები მოდიან".
ჰომოსექსუალიზმის აჩრდილი იმდენად საშიშია, რომ რამდენიმე ლ.გ.ბ.ტ (ლესბოსელების, გეების, ბისექსუალების და ტრანსგენდერების) გამოჩენამ, ან, ღმერთმა დაგვიფაროს, გეი აღლუმმა შეიძლება ქართველს დაავიწყოს ქართველობა და მართლმადიდებელს მართლმადიდებლობა. ლიბერალი ჰომოფობები (აჩრდილით შეშინებულები) თვლიან, რომ "პიდარასტებს" რაც უნდათ ქნან, მაგრამ გარეთ თავს ნუ გამოყოფენ. მებრძოლ ჰომოფობებს (მაგ. "ქრისტიან"-"დემოკრატ" გ. თარგამაძეს) მიაჩნია, რომ ჰომოსექსუალიზმის "პროპაგანდა" კანონით უნდა აირკძალოს. აბა რა დროს ეგ არისო, იკითხავს რომელიმე მკითხველი და არ იქნება მართალი, იმიტომ რომ ლ.გ.ბ.ტ უფლებების დაცვა დიდად სცილდება მათ კერძო ინტერესებს. ეს პრეცედენტული საკითხი გახლავთ, რომელიც გვიჩვენებს, თუ როგორ შეიძლება წარმოიქმნას და რა პრინციპებზე დაყრდნობით გადაწყდეს კონფლიქტი უმრავლესობას და უმცირესობას შორის ზოგადად, როგორია ამ კონფლიქტში პოლიტიკური პარტიების, სამოქალაქო საზოგადოების და სახელმწფოს როლი და როგორი სახელმწიფო იქნება საქართველო: ისეთი, სადაც ყველას ექნება საკუთარი ინტერესების გამოხატვის საშუალება, თუ ისეთი, სადაც ადამიანების ამა თუ იმ კრიტერიუმით დახარისხება მოხდება. პრეცედენტული ეს საკითხი იმიტომაც გახლავთ, რომ ლ.გ.ბ.ტ. ყველაზე დაუცველი უმცირესობაა, ისეთი, რომელსაც პროფესიონალი უფლებადამცველებიც მთლად გულწრფელად არ იცავენ ხოლმე, დაბალი ღობეა, რომელიც რომელიმე პოპულისტმა შეიძლება ხუთპროცენტიანი საპარლამენტო ბარიერის გადასალახ ტრამპლინადაც გამოიყენოს.
ლ.გ.ბ.ტ-ს მთავარი ოპონენტი მართლმადიდებელი ეკლესიაა. ქრისტიანისათვის ჰომოსექსუალობა მძიმე ცოდვაა. ასე, მაგალითად, პატრიარქის მდივანი, მამა მიქაელ ბოტკოველი, ამბობს, რომ "ისინი (სექსუალური უმცირესობები) უმძიმეს ცოდვაში იმყოფებიან". ცოდვასთან ბრძოლისათვის კი ეკლესიას თავისი, კანონიკური საშუალებები აქვს. მაგრამ საპატრიარქო რატომღაც ამ კანონიკურ საშუალებებს არ სჯერდება (ან საერთოდაც არ იყენებს) და საერო საშუალებებით ცდილობს ლ.გ.ბ.ტ-ს "ალაგმვას". საპატრიარქო სახელმწიფოს ცოდვასთან ბრძოლას არ სთხოვს (ეს ცოტა კურიოზულიც კი იქნებოდა). სასულიერო პირები, როგორც ეს ბოლო დროს ხშირად ხდება ხოლმე, საერო საკითხებზე ლაპარაკისას სამეცნიერო (უფრო სწორად კი, ფსევდოსამეცნიერო) ჟარგონს მიმართავენ. ასე, მამა მიქაელ ბოტკოველის განცხადებაში ცოდვა "ავადმყოფობად" გადაიქცევა. "ისინი (სექსუალური უმცირესობები) ავადმყოფებიც არიან". აქედან კი მამა მიქაელს არატრივიალური დასკვნა გამოაქვს: "თუ ავადმყოფია ადამიანი, იგი ჩუმად მაინც უნდა იყოს. თუ ავადმყოფობის დემონსტრირებას ახდენს, ეს ჩვენს ქვეყანას ნამდვილად არ სჭირდება".
თავისთავად საინტერესოა საპატრიარქოს ოფიციალური დამოკიდებულება ავადმყოფების მიმართ: გამოდის, რომ თუ ადამიანს რამე სენი შეეყარა, სახლში უნდა იჯდეს და "ჩუმად უნდა იყოს", გარეთ თავი არ გამოყოს და სხვები ამით არ შეაწუხოს. ქვეყანას ავადმყოფები არაფერში სჭირდება. როგორც ჩანს, მამა მიქაელის აზრით, მართლმადიდებლობაც ჯანმრთელთა რელიგია ყოფილა. ლოგიკური იქნებოდა გვევარაუდა, რომ საპატრიარქოს წარმომადგენელი სახელმწიფოს "ავადმყოფების" მკურნალობას მოსთხოვდა. მაგრამ არა, ის სახელმწიფოს მოუწოდებს, "ჰქონდეს იმის ბერკეტები, რომ ხალხის გაღიზიანება არ გამოიწვიონ ერთეულმა ავადმყოფმა ადამიანებმა, რომლებიც საზოგადოებაში ზიზღსა და სიძულვილს იწვევენ“. როგორ უნდა გააკეთოს ეს სახელმწიფომ? მამა მიქაელის აზრით, როგორც ჩანს, სახელმწიფომ "ავადმყოფებს" არ უნდა მისცეს თავიანთი "ავადმყოფობის" საჯაროდ გამოვლენის საშუალება. ალბათ იმიტომ, რომ ჰომოსექსულიზმი არა მარტო ავადმყოფობა, არამედ გადამდები ავადმყოფობა ჰგონია, რომელმაც მოსახლეობის ჯერ კიდევ ჯანმრთელი ნაწილი შეიძლება ეპიდემიისებრ მოიცვას და დააავადოს. მაგრამ მამა მიქაელი ამას პირდაპირ არ ამბობს: ჰომოსექსულთა "ავადმყოფობა" გადამდები კი არა, გამაღიზიანებელია. უმრავლესობის ეს გაღიზიანება, როგორც ჩანს, საკმარისია იმისათვის, რომ უმცირესობამ საკუთარ იდენტობაზე ხმამაღალი საუბრისაგან და მისი დემონსტრირებისაგან თავი შეიკავოს, ხოლო თუ არ შეიკავა, ამის "ბერკეტები" სახელმწიფომ უნდა გამონახოს. მამა მიქაელი სახელმწიფოს ფაქტობრივად სამართლებრივი მშვიდობის დარღვევით ემუქრება, ხოლო სახელმწიფოს როლი ხალხის რისხვის შემაკავებლამდე და ამ რისხვის გამომწვევი მიზეზების თავიდან ამცილებლის ფუნქციამდე დაჰყავს. კაცმა რომ თქვას, ამ სამართლებრივ მშვიდობას კი ისევ და ისევ საპატრიარქოს მებრძოლი არასამთავრობო ორგანიზაციები, "მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირი" და "წმინდა მეფე ვახტანგ გორგასლის საზოგადოება" არღვევენ. ამ ორგანიზაციის წევრები, რომლებმაც რუსთაველის გამზირზე ჰომოფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი მსვლელობა ჯერ შეაჩერეს და მერე მისი დაშლა ძალის გამოყენებით სცადეს, ამბობდნენ, რომ "გვიყვარხართ და არ გვინდა რომ დაიღუპოთ. თქვენი სული, თქვენი ხორცი არ გვინდა რომ დაიღუპოს“.
ქრისტეს სახელით ძალადობა მაინცა და მაინც ახალი არ არის. შენი სულის ცხონების მოტივით ვიღაცამ რომ შეიძლება გაწამოს და, რამე რომ იყოს, სიცოცხლესაც გამოგასალმოს, ცნობილია. ათასობით კოცონზე დამწვარი "კუდიანი" და "ერეტიკოსი" ამ ისტორიის მხოლოდ ერთი ნაწილია. მისი მეორე ნაწილი კი უშუალოდ არის დაკავშირებული თანამედროვე სახელმწიფოს წარმოშობასთან.
აქ კი მივადექით პირველი პრობლემის არსს: რელიგიური და სეკულარული პოზიციების აღრევას საპატრიარქოს და ზოგიერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის შეხედულებებში სახელმწიფოს შესახებ. მაგ. ხსენებული მამა მიქაელ ბოტკოველი მიიჩნევს, რომ "ჩვენ ვართ ტრადიციული, მართლმადიდებლური ქრისტიანული ქვეყანა, რომლისთვისაც ასეთი რამ (ლ.გ.ბ.ტ იდენტობის საჯარო გამოხატვა) კატეგორიულად მიუღებელია." კონფლიქტი სწორედ აქ წარმოიშვება: საქართველო კი არის ქვეყანა, სადაც მართლმადიდებლები უმრავლესობას წარმოადგენენ, მაგრამ საქართველო არ არის მართლმადიდებლური ქვეყანა. მართლმადიდებლური ქვეყანა იქნებოდა თეოკრატია, სადაც კონსტიტუციის სადუძველს არა ხალხის ნება და ადამიანის საყოველთაოდ აღებული უფლებები და თავისუფლებები შეადგენდა, არამედ კონფესიური დოგმატიკა, სადაც, ვთქვათ, ჰომოსექსუალიზმი (ისე როგორც ირანში), სისხლის სამართლის დანაშაული იქნებოდა. მაგრამ საქართველო დემოკრატიული რესპუბლიკაა, სადაც დემოკრატიული ღირებულებები კონსტიტუციის მიხედვით უფრო მაღლა დგას ვიდრე კონფესიური. რატომ არის ასე? ამისათვის მოკლე ისტორიული ექსკურსი დამჭირდება.
დასავლეთის საქრისტიანოს ორ ნაწილად გაყოფის შემდეგ ევროპას რელიგიური ომები დიდი სისხლის ფასად დაუჯდა. ბართლომეს ღამე (1572 წლის 24 აგვისტოს, როდესაც ფრანგმა კათოლიკებმა ქორწილში ჩასული ფრანგივე ჰუგენოტები ამოწყვიტეს) ან მაგდებურგის ჟლეტა (1631), როდესაც საღვთო რომის იმპერიის იმპერატორის კათოლიკე ჯარმა ქალაქ მაგდებურგის ოციათასიანი პროტესტანტი მოსახლეობა ოთხასამდე ჩამოიყვანა ისე, რომ არც ქალი, არც ბავშვი და არც მოხუცი არ დაუნდია, ამ ომში შეიძლება ყველაზე სასტიკი, მაგრამ ერთეული შემთხვევები არ ყოფილა.
ოცდაათწლიანმა ომმა (1618-1648), ბოლო წმინდა წყლის რელიგიურმა ომმა ევროპაში, ევროპელებს რამდენიმე რამ ასწავლა: მაგალითად ის, რომ ომიც კი გულისხმობს გარკვეულ კანონებს. მშვიდობიანი მოსახლეობის ხელშეუხებლობა და სამხედრო ტყვეებისათვის სიცოცხლის შენარჩუნება სავალდებულო ამ დროიდან ხდება.
თანამედროვე სახელმწიფოს თეორიაც და პრაქტიკაც ოცდაათწლიანი ომის შემდეგ იწყება. უკონტროლო ძალადობას (გნებავთ რწმენის სახელით ჩადენილს) სჭირდებოდა საპირწონე, რომელიც უფრო ძლიერი იქნებოდა, ვიდრე თითოეული ცალკე აღებული ძალა. ასეთი "ზე-ძალა" ინგლისელმა ფილოსოფოსმა თომას ჰობსმა (1588-1679) სახელმწიფოში დაინახა. მისი აზრით, მხოლოდ სახელმწიფოს შეეძლო იმ „უფლებამოსილებით, რომელსაც მას თანამეგობრობის ყოველი წევრი ანიჭებს", "იმოდენა მინიჭებული ძალაუფლების და ძლიერების გამოყენება" […], რომ მისი ძალაუფლებით და ძლიერებით თავზარდაცემულთა ნება ერთიანად [მიემართა] მშვიდობისაკენ შინ და ურთიერთდახმარებისაკენ გარეშე მტერთან საბრძოლველად.“ სახელმწიფომ თვითონ დაიკავა ის ადგილი, რომელიც ადრე რელიგიას ეკავა: ამიტომ უწოდობს ჰობსი სახელმწიფოს ლევიათანს, ანუ მოკვდავ ღმერთს. ევროპაში სეკულარიზაციის ხანა დაიწყო: რელიგია არსად არ წასულა, მაგრამ სახელმწიფოსათვის მან განმსაზღვრელი, უფრო სწორად კი, მისი ფუნდამენტის მნიშვნელობა დაკარგა. თანამედროვე სახელმწიფო, მათ შორის ჩვენი, სწორედ ამ საფუძველზე დგას: მისთვის განმსაზღვრელი სუვერენის (ჩვენს შემთხვევაში ხალხის) ნება გახლავთ და არა ღვთის სახელით მოლაპარაკე (და ხანდახან მოძალადე) ეკლესია.
აქ კი პრობლემის მეორე მხარეს მივადექით. სუვერენი, ანუ ხალხი, სხვადასხვა "ნებებისაგან" შედგება. ეს "ნებები" შეიძლება ერთმანეთთან წინააღმდეგობაში მოვიდეს. როგორ აბალანსებს (ან უნდა აბალანსებდეს) სახელმწიფო სხვადასხვა ძალებს ან სხვადასხვა ინტერესებს?
ბუნებრივია, საპატრიარქოსაც და მართლმადიდებელ მშობლებსაც აქვთ უფლება ჰქონდეთ (თუნდაც მცდარი) შეხედულება ამა თუ იმ საკითხზე. მაგალითად, ეგონოთ, რომ დედამიწა სამ ვეშაპზე დგას, ან რომ ჰომოსექსუალიზმი ავადმყოფობაა. სრული უფლება აქვთ, ამაზე ხმამაღლა ილაპარაკონ და საკუთარ სისწორეში სხვების დარწმუნებას შეეცადონ. სრული უფლება აქვთ, მოსწონდეთ ან არ მოსწონდეთ რაღაც, მაგრამ არანაირი უფლება არ აქვთ, ფიზიკური ძალის გამოყენებით ცდილობდნენ ვინმესათვის აზრის ან ცხოვრების წესის შეცვლას.
სახელმწიფო მოხელეც შეიძლება იყოს ჰომოფობი (ცუდია, მაგრამ არა დაუშვებელი), მაგრამ დაუშვებელია, როდესაც ის თავისი კერძო სიმპათია-ანტიპათიების გამო უარს ამბობს საკუთარი მოვალეობის შესრულებაზე და არ აკავებს მოძალადეებს. უცნაურია, როდესაც სახელმწიფო, რომელიც ძალის გამოყენებას იმდენად არ უფრთხის, რომ ამაში ლეგიტიმურად დასაშვებ ზღვარს არც თუ ისე იშვიათად (და საკმაოდ შორსაც) გასცდება ხოლმე, ამ შემთხვევაში უცნაურ ლმობიერებას იჩენს. (ასეთ უცნაურ ლმობიერებას, სახელმწიფო, რომელშიც, როდესაც საჭიროა, პოლიცია, პროკურატურა და სასამართლო ისევე შეხმატკბილებულად მუშაობს, როგორც "რევოლუციამდე" ან საერთოდაც დამოუკიდებლობამდე, მაშინ იჩენს ხოლმე, როდესაც მმართველი პარტიის ინტერესებზეა საუბარი.)
რითი უნდა ვიხელმძღვანელოთ, როდესაც უმრავლესობის ფასეულობები და ცხოვრების წესი წინააღმდეგობაში მოდის უმცირესობის ფასეულობებთან ან ცხოვრების წესთან? ამისათვის, სამართლებრივ სახელმწიფოში კონსტიტუციას უნდა მივაკითხოთ. საქართველოს კონსტიტუცია ცალკე არ აწესრიგებს უმრავლესობის უფლებებს. თავისთავად იგულისხმება, რომ ის, როგორც ხალხის ნების უზენაესი გამოხატულება, უმრავლესობის ნებას გამოხატავს. სამაგიეროდ უმცირესობების უფლებები კონსტიტუციაში ცალკეა აღნიშნული და დაცული. საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლში ვკითხულობთ, რომ "ყოველ ადამიანს აქვს სიტყვის, აზრის, სინდისის, აღმსარებლობისა და რწმენის თავისუფლება." 21-მუხლი კი გვეუბნება, რომ "ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავისუფლად მიიღოს და გაავრცელოს ინფორმაცია, გამოთქვას და გაავრცელოს თავისი აზრი ზეპირად, წერილობით ან სხვაგვარი საშუალებით".
საქართველოს კონსტიტუციით წარმოუდგენელია, რატომ არ უნდა ჰქონდეს რომელიმე ეთნიკურ, რელიგიურ ან სექსუალურ ჯგუფს, მისი რაოდენობისაგან დამოუკიდებლად, იმის საშუალება, ისე იცხოვროს, როგორც მას მიაჩნია სწორად და კარგად და თავისი იდენტობა საჯაროდ, ყველას დასანახად და გასაგონად გამოხატოს.
თუკი რომელიმე ჯგუფი არსებული კონსტიტუციით კმაყოფილი არ არის და თვლის, რომ მისმა ფასეულობებმა საკანონმდებლო ნორმის სახე უნდა მიიღოს, მაშინ, როგორც უმცირესობისათვის, ისე უმრავლესობისათვის, საკუთარი ინტერესების გამოხატვის ლეგიტიმური გზა საკონსტიტუციო უმრავლესობის მობილიზებაა. არ ვიცი, რამდენად შეიძლება ჰომოფობია ფასეულობად ჩაითვალოს, მაგრამ რუსეთის მმართველმა პარტიამ ჰომოსექსუალიზმის პროპაგანდა (რაშიც, უმეტეს წილად, ლ.გ.ბ.ტ იდენტობის ნებისმიერი გამოხატულება იგულისხმება) აკრძალა, ხოლო რუსი ჰომოფობების ქართველმა "ქრისტიან"-"დემოკრატმა" თანამოძმეებმა ანალოგიური ცვლილებების დამკვიდრება საქართველოს კონსტიტუციაში დააპირეს. "ქრისტიან"-"დემოკრატებისათვის" ლ.გ.ბ.ტ. უკვე არა ავადმყოფობა, არამედ "გაუკუღმართებული ცხოვრების წესი" და "საზოგადოებრივი მორალის საწინააღმდეგო უხამსობის პროპაგანდაა". თავი რომ დავანებოთ კურიოზს, როდესაც ცნობილი პოლიტიკური მეძავი ზნეობის დამცველად გვევლინება, "ქრისტიან"-"დემოკრატების" ლიდერის ლოგიკა ასევე ურევს რელიგიურ და საერო არგუმენტაციას: ლ.გ.ბ.ტ. იდენტობის გამოხატვა არა მარტო "ამორალურია", არამედ ლახავს "საქართველოსთან ისტორიული კავშირის მქონე რელიგიურ მიმდინარეობათა მიერ აღიარებულ რელიგიური პრინციპებს". თარგამაძეს სწორედ ამ პრინციპების კონსტიტუციურ დონეზე დაკანონება უნდა. ეს პრინციპები რომ ბევრად შორდება ჰომოსექსუალიზმის თემას და მაგ. შარიათის პრინციპების დაკანონებასაც გულისხმობს, ჰომოფობთა ხმებზე მონადირე ელექტორატშეთხელებულ პოპულისტს ეტყობა არ გახსენებია. მისი ლოგიკა მარტივია: უმცირსობის ცხოვრების წესი "შეურაცხყოფს" უმრავლესობას, შესაბამისად, ის უნდა აიკრძალოს. მაგრამ საქართველოს კონსტიტუცია ამის საშუალებას არ იძლევა. კონსტიტუციის მეშვიდე მუხლი გვეუბნება, რომ "სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ადამიანურ ფასეულობებს. ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდულია ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლით." შესაბამისად, ნებისმიერი საკონსტიტუციო ცვლილება, რომელიც რომელიმე ჯგუფის უფლებას ისე ზღუდავს, როგორც ეს ქართველ მემარჯვენე პოპულისტებს წარმოუდგენიათ, პირდაპირ წინააღმდეგობაში მოდის ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებთან და თავისუფლებებთან. კანონმდებელი არა მარტო ხალხის ნებით არის შეზღუდული, არამედ სამართლიანობის და თანასწორობის უნივერსალური პრინციპებითაც.
ის, რომ როგორც საპატრიარქოს, ისე "ქრისტიან"-"დემოკრატების" მოთხოვნა კონსტიტუციას ეწინააღმდეგება, ნათელია, მაგრამ უმცირესობათა იდენტობის დაცვის არგუმენტები არა მარტო პოზიტიურ სამართალში, არამედ სამართლის ფილოსოფიაშიც არსებობს.
აქ კი, სახელმწიფოს კიდევ ერთი თეორეტიკოსი უნდა გავიხსენო. გერმანელი ფილოსოფოსი გეორგ ვილჰელმ ფრიდრიხ ჰეგელი (1770-1831) ფიქრობდა, რომ ადამიანი (აბსტრაქტული ინდივიდუუმი) თავისუფლებას მხოლოდ "ზნეობრივ" სახელმწიფოში აღწევს, თავად სახელმწიფო კი "ზნეობრიობის" (Sittlichkeit) იდეის განხორციელებაა. რა არის ეს ზნეობრიობა? (ამ შეკითხვაზე რუბენ ხაჩიკიანის პასუხი "какой моральный человек приедет в Москву без денег" ზნეობრიობაზე სრულ წარმოდგენას ისევე ვერ მოგვცემს, როგორც გიორგი თარგამაძის შეხედულებები - მორალზე), ასე რომ, ცოტა სხვა გზით მოგვიწევს წასვლა.
ადამიანს მხოლოდ საზოგადო საქმიანობაში - კორპორაციაში, სამოქალაქო საზოგადოებაში, სახელმწიფოში - მონაწილეობით შეუძლია უფრო დიდ სუბსტანციურ ცხოვრებაში გადასვლა - ამას ჰეგელი "გაზნეობრიობას" (Versittlichung) ეძახის. ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიაში ადამიანი თანდათან ხდება "ზნეობრივი": ის სამ "ჯგუფშია" ჩაწერილი, ოჯახში, სამოქალაქო საზოგადოებაში და სახელმწიფოში. თუ ოჯახი კერძო სფეროა, სამოქალაქო საზოგადოება "საზოგადოს" პირველი საფეხურია. სამოქალაქო საზოგადოება, რომელიც ადამიანის უსაფრთხოებას, მისი ქონების დაცვასა და პირად თავისუფლებას უზრუნველყოფს, ერთი მხრივ, აღიარებს ისეთ პიროვნებას, რომელიც საკუთარი მიზნისაკენ მიისწრაფვის, მეორე მხრივ კი, "საზოგადოს" ისეთი ფორმაა, სადაც ადამიანს სხვების მეშვეობით საკუთარი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება შეუძლია. თუ სამოქალაქო საზოგადოება კერძო ინტერესების ერთობლიობაა, სახელმწიფო ამ კერძო ინტერესების ერთობლიობაზე კიდევ უფრო მაღლა დგას და საზოგადო ინტერესს წარმოადგენს. მხოლოდ სახელმწიფოს აქვს "საზოგადო" ინტერესი, თუმცა ის არც კერძოს გამორიცხავს: პირიქით, ზნეობრივი სახელმწიფო სწორედ ისეთი სახელმწიფოა, სადაც კერძო ინტერესი გამოხატულებას პოულობს და ზოგადის ნაწილი ხდება. ზნეობრივი სახელმწიფო იმდენად არსებობს, რამდენადაც მას კერძო მოქალაქის თავისუფლების გარანტირება შეუძლია. ერთის მხრივ, ადამიანი პოლიტიკურად თავისუფალი უნდა იყოს, მეორე მხრივ, თავისი თავისუფლების სრულყოფილი განხორციელება მხოლოდ სახელმწიფოშია შესაძლებელი. სწორედ ამ თავისუფლების გარანტირებით სახელმწიფო მოიპოვებს კერძო მოქალაქის ნდობას ისე, რომ მისი თავისუფლება და საზოგადო ინტერესი ორგანულად ერწყმიან ერთმანეთს. (შესაბამისად, იქ, სადაც ადამიანი არ არის თავისუფალი, ვერც სახელმწიფო იქნება ზნებორივი). ჰეგელისეული "ზნეობრიობა" გარკვეულწილად რელიგიას ანაცვლებს, იმიტომ რომ მხოლოდ მას შეუძლია სახელმწიფოსათვის მყარი ფუნდამენტის ფუნქციის შესრულება: ზნეობრიობა გახლავთ სახელმწიფოს ავტორიტეტის და ძალაუფლების წყარო. (სახელმწიფო ინსტიტუტებს ემყარება, რელიგია კი ერთი ინსტიტუტის ფარგლებში ვერ ეტევა და ამიტომ არ შეიძლება სახელმწიფოს საფუძველი იყოს).
"ზნეობრივი სახელმწიფოს" კრიტიკა ბევრი პოზიციიდან შეიძლება, მაგრამ თუ გვინდა, რომ მისი ფუნქციონირების კონკრეტული მაგალითი წარმოვიდგინოთ, ისეთი შემთხვევები უნდა ვეძებოთ, როდესაც სახელმწიფო იღებს გადაწყვეტილებას, რომელიც არის არა კერძო ინტერესების კონსენსუსი, არამედ "ზნეობრიობის" ზოგადი, მაგ. თავისუფლების ან სამართლიანობის პრინციპის გამოხატულება. ქართული სახელმწიფო ასეთ რამეს იშვიათად, მაგრამ მაინც ახერხებს. ქართული სახელმწიფო ასე მოიქცა, როდესაც საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სტატუსი მართლმადიდებელი ეკლესიის გარდა სხვა ეკლესიებსაც მიანიჭა. ამით კანონმდებელმა რამდენიმე რამ აჩვენა: ერთი, რომ ის კანონმდებელია და არა ვიწროპარტიული ინტერესების პარლამენტში გამტარებელი, მეორე ის, რომ ქართული სახელმწიფო ცდილობს, გახდეს არა მარტო ეთნიკური ქართველების და აღმსარებლობით მართლმადიდებლების სახელმწიფო, არამედ არ განასხვაოს საქართველოს მოქალაქეები ეთნიკური და რელიგიური ნიშნით.
ლ.გ.ბ.ტ.-ჯგუფის დაცვა სწორედ ამიტომ არ არის ტრივიალური და მეორეხარისხოვანი საკითხი: საუბარი სწორედაც რომ ქართული სახელმწიფოს მოწყობის ერთ-ერთ და თანაც საკმაოდ მნიშვნელოვან პრინციპზეა: კერძოდ კი იმაზე, რომ კანონის წინაშე ქართულ სახელმწიფოში უმრავლესობის და უმცირესობის წარმომადგენელი თანასწორია (იმისაგან დამოუკიდებლად, მოსწონს თუ არ მოსწონს უმრავლესობას უმცირესობები ან მათი ცხოვრების წესი), რომ კანონი ერთნაირად იცავს ქართველს და სომეხს, მუსულმანს და იეღოველს, ჰეტეროს და ჰომოს, მაჩოსა და გეის. ეს პრინციპი კონსტიტუციაში ისედაც არის ჩაწერილი, მაგრამ ახლა იმაზეა საუბარი, რამდენად შეუძლიათ სამოქალაქო საზოგადოებას (და ეკლესიას, როგორც მის წევრს), პოლიტიკურ პარტიებს და თავად სახელმწიფოს საკუთარი ძირითადი კანონის პატივისცემა და დაცვა.
ჰომოსექსუალიზმის აჩრდილი იმდენად საშიშია, რომ რამდენიმე ლ.გ.ბ.ტ (ლესბოსელების, გეების, ბისექსუალების და ტრანსგენდერების) გამოჩენამ, ან, ღმერთმა დაგვიფაროს, გეი აღლუმმა შეიძლება ქართველს დაავიწყოს ქართველობა და მართლმადიდებელს მართლმადიდებლობა. ლიბერალი ჰომოფობები (აჩრდილით შეშინებულები) თვლიან, რომ "პიდარასტებს" რაც უნდათ ქნან, მაგრამ გარეთ თავს ნუ გამოყოფენ. მებრძოლ ჰომოფობებს (მაგ. "ქრისტიან"-"დემოკრატ" გ. თარგამაძეს) მიაჩნია, რომ ჰომოსექსუალიზმის "პროპაგანდა" კანონით უნდა აირკძალოს. აბა რა დროს ეგ არისო, იკითხავს რომელიმე მკითხველი და არ იქნება მართალი, იმიტომ რომ ლ.გ.ბ.ტ უფლებების დაცვა დიდად სცილდება მათ კერძო ინტერესებს. ეს პრეცედენტული საკითხი გახლავთ, რომელიც გვიჩვენებს, თუ როგორ შეიძლება წარმოიქმნას და რა პრინციპებზე დაყრდნობით გადაწყდეს კონფლიქტი უმრავლესობას და უმცირესობას შორის ზოგადად, როგორია ამ კონფლიქტში პოლიტიკური პარტიების, სამოქალაქო საზოგადოების და სახელმწფოს როლი და როგორი სახელმწიფო იქნება საქართველო: ისეთი, სადაც ყველას ექნება საკუთარი ინტერესების გამოხატვის საშუალება, თუ ისეთი, სადაც ადამიანების ამა თუ იმ კრიტერიუმით დახარისხება მოხდება. პრეცედენტული ეს საკითხი იმიტომაც გახლავთ, რომ ლ.გ.ბ.ტ. ყველაზე დაუცველი უმცირესობაა, ისეთი, რომელსაც პროფესიონალი უფლებადამცველებიც მთლად გულწრფელად არ იცავენ ხოლმე, დაბალი ღობეა, რომელიც რომელიმე პოპულისტმა შეიძლება ხუთპროცენტიანი საპარლამენტო ბარიერის გადასალახ ტრამპლინადაც გამოიყენოს.
ლ.გ.ბ.ტ-ს მთავარი ოპონენტი მართლმადიდებელი ეკლესიაა. ქრისტიანისათვის ჰომოსექსუალობა მძიმე ცოდვაა. ასე, მაგალითად, პატრიარქის მდივანი, მამა მიქაელ ბოტკოველი, ამბობს, რომ "ისინი (სექსუალური უმცირესობები) უმძიმეს ცოდვაში იმყოფებიან". ცოდვასთან ბრძოლისათვის კი ეკლესიას თავისი, კანონიკური საშუალებები აქვს. მაგრამ საპატრიარქო რატომღაც ამ კანონიკურ საშუალებებს არ სჯერდება (ან საერთოდაც არ იყენებს) და საერო საშუალებებით ცდილობს ლ.გ.ბ.ტ-ს "ალაგმვას". საპატრიარქო სახელმწიფოს ცოდვასთან ბრძოლას არ სთხოვს (ეს ცოტა კურიოზულიც კი იქნებოდა). სასულიერო პირები, როგორც ეს ბოლო დროს ხშირად ხდება ხოლმე, საერო საკითხებზე ლაპარაკისას სამეცნიერო (უფრო სწორად კი, ფსევდოსამეცნიერო) ჟარგონს მიმართავენ. ასე, მამა მიქაელ ბოტკოველის განცხადებაში ცოდვა "ავადმყოფობად" გადაიქცევა. "ისინი (სექსუალური უმცირესობები) ავადმყოფებიც არიან". აქედან კი მამა მიქაელს არატრივიალური დასკვნა გამოაქვს: "თუ ავადმყოფია ადამიანი, იგი ჩუმად მაინც უნდა იყოს. თუ ავადმყოფობის დემონსტრირებას ახდენს, ეს ჩვენს ქვეყანას ნამდვილად არ სჭირდება".
გამოდის, რომ თუ ადამიანს რამე სენი შეეყარა, სახლში უნდა იჯდეს და "ჩუმად უნდა იყოს", გარეთ თავი არ გამოყოს და სხვები ამით არ შეაწუხოს. ქვეყანას ავადმყოფები არაფერში სჭირდება.
თავისთავად საინტერესოა საპატრიარქოს ოფიციალური დამოკიდებულება ავადმყოფების მიმართ: გამოდის, რომ თუ ადამიანს რამე სენი შეეყარა, სახლში უნდა იჯდეს და "ჩუმად უნდა იყოს", გარეთ თავი არ გამოყოს და სხვები ამით არ შეაწუხოს. ქვეყანას ავადმყოფები არაფერში სჭირდება. როგორც ჩანს, მამა მიქაელის აზრით, მართლმადიდებლობაც ჯანმრთელთა რელიგია ყოფილა. ლოგიკური იქნებოდა გვევარაუდა, რომ საპატრიარქოს წარმომადგენელი სახელმწიფოს "ავადმყოფების" მკურნალობას მოსთხოვდა. მაგრამ არა, ის სახელმწიფოს მოუწოდებს, "ჰქონდეს იმის ბერკეტები, რომ ხალხის გაღიზიანება არ გამოიწვიონ ერთეულმა ავადმყოფმა ადამიანებმა, რომლებიც საზოგადოებაში ზიზღსა და სიძულვილს იწვევენ“. როგორ უნდა გააკეთოს ეს სახელმწიფომ? მამა მიქაელის აზრით, როგორც ჩანს, სახელმწიფომ "ავადმყოფებს" არ უნდა მისცეს თავიანთი "ავადმყოფობის" საჯაროდ გამოვლენის საშუალება. ალბათ იმიტომ, რომ ჰომოსექსულიზმი არა მარტო ავადმყოფობა, არამედ გადამდები ავადმყოფობა ჰგონია, რომელმაც მოსახლეობის ჯერ კიდევ ჯანმრთელი ნაწილი შეიძლება ეპიდემიისებრ მოიცვას და დააავადოს. მაგრამ მამა მიქაელი ამას პირდაპირ არ ამბობს: ჰომოსექსულთა "ავადმყოფობა" გადამდები კი არა, გამაღიზიანებელია. უმრავლესობის ეს გაღიზიანება, როგორც ჩანს, საკმარისია იმისათვის, რომ უმცირესობამ საკუთარ იდენტობაზე ხმამაღალი საუბრისაგან და მისი დემონსტრირებისაგან თავი შეიკავოს, ხოლო თუ არ შეიკავა, ამის "ბერკეტები" სახელმწიფომ უნდა გამონახოს. მამა მიქაელი სახელმწიფოს ფაქტობრივად სამართლებრივი მშვიდობის დარღვევით ემუქრება, ხოლო სახელმწიფოს როლი ხალხის რისხვის შემაკავებლამდე და ამ რისხვის გამომწვევი მიზეზების თავიდან ამცილებლის ფუნქციამდე დაჰყავს. კაცმა რომ თქვას, ამ სამართლებრივ მშვიდობას კი ისევ და ისევ საპატრიარქოს მებრძოლი არასამთავრობო ორგანიზაციები, "მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირი" და "წმინდა მეფე ვახტანგ გორგასლის საზოგადოება" არღვევენ. ამ ორგანიზაციის წევრები, რომლებმაც რუსთაველის გამზირზე ჰომოფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი მსვლელობა ჯერ შეაჩერეს და მერე მისი დაშლა ძალის გამოყენებით სცადეს, ამბობდნენ, რომ "გვიყვარხართ და არ გვინდა რომ დაიღუპოთ. თქვენი სული, თქვენი ხორცი არ გვინდა რომ დაიღუპოს“.
ქრისტეს სახელით ძალადობა მაინცა და მაინც ახალი არ არის. შენი სულის ცხონების მოტივით ვიღაცამ რომ შეიძლება გაწამოს და, რამე რომ იყოს, სიცოცხლესაც გამოგასალმოს, ცნობილია. ათასობით კოცონზე დამწვარი "კუდიანი" და "ერეტიკოსი" ამ ისტორიის მხოლოდ ერთი ნაწილია. მისი მეორე ნაწილი კი უშუალოდ არის დაკავშირებული თანამედროვე სახელმწიფოს წარმოშობასთან.
აქ კი მივადექით პირველი პრობლემის არსს: რელიგიური და სეკულარული პოზიციების აღრევას საპატრიარქოს და ზოგიერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის შეხედულებებში სახელმწიფოს შესახებ. მაგ. ხსენებული მამა მიქაელ ბოტკოველი მიიჩნევს, რომ "ჩვენ ვართ ტრადიციული, მართლმადიდებლური ქრისტიანული ქვეყანა, რომლისთვისაც ასეთი რამ (ლ.გ.ბ.ტ იდენტობის საჯარო გამოხატვა) კატეგორიულად მიუღებელია." კონფლიქტი სწორედ აქ წარმოიშვება: საქართველო კი არის ქვეყანა, სადაც მართლმადიდებლები უმრავლესობას წარმოადგენენ, მაგრამ საქართველო არ არის მართლმადიდებლური ქვეყანა. მართლმადიდებლური ქვეყანა იქნებოდა თეოკრატია, სადაც კონსტიტუციის სადუძველს არა ხალხის ნება და ადამიანის საყოველთაოდ აღებული უფლებები და თავისუფლებები შეადგენდა, არამედ კონფესიური დოგმატიკა, სადაც, ვთქვათ, ჰომოსექსუალიზმი (ისე როგორც ირანში), სისხლის სამართლის დანაშაული იქნებოდა. მაგრამ საქართველო დემოკრატიული რესპუბლიკაა, სადაც დემოკრატიული ღირებულებები კონსტიტუციის მიხედვით უფრო მაღლა დგას ვიდრე კონფესიური. რატომ არის ასე? ამისათვის მოკლე ისტორიული ექსკურსი დამჭირდება.
დასავლეთის საქრისტიანოს ორ ნაწილად გაყოფის შემდეგ ევროპას რელიგიური ომები დიდი სისხლის ფასად დაუჯდა. ბართლომეს ღამე (1572 წლის 24 აგვისტოს, როდესაც ფრანგმა კათოლიკებმა ქორწილში ჩასული ფრანგივე ჰუგენოტები ამოწყვიტეს) ან მაგდებურგის ჟლეტა (1631), როდესაც საღვთო რომის იმპერიის იმპერატორის კათოლიკე ჯარმა ქალაქ მაგდებურგის ოციათასიანი პროტესტანტი მოსახლეობა ოთხასამდე ჩამოიყვანა ისე, რომ არც ქალი, არც ბავშვი და არც მოხუცი არ დაუნდია, ამ ომში შეიძლება ყველაზე სასტიკი, მაგრამ ერთეული შემთხვევები არ ყოფილა.
ოცდაათწლიანმა ომმა (1618-1648), ბოლო წმინდა წყლის რელიგიურმა ომმა ევროპაში, ევროპელებს რამდენიმე რამ ასწავლა: მაგალითად ის, რომ ომიც კი გულისხმობს გარკვეულ კანონებს. მშვიდობიანი მოსახლეობის ხელშეუხებლობა და სამხედრო ტყვეებისათვის სიცოცხლის შენარჩუნება სავალდებულო ამ დროიდან ხდება.
ქრისტეს სახელით ძალადობა მაინცა და მაინც ახალი არ არის. შენი სულის ცხონების მოტივით ვიღაცამ რომ შეიძლება გაწამოს და, რამე რომ იყოს, სიცოცხლესაც გამოგასალმოს, ცნობილია.
თანამედროვე სახელმწიფოს თეორიაც და პრაქტიკაც ოცდაათწლიანი ომის შემდეგ იწყება. უკონტროლო ძალადობას (გნებავთ რწმენის სახელით ჩადენილს) სჭირდებოდა საპირწონე, რომელიც უფრო ძლიერი იქნებოდა, ვიდრე თითოეული ცალკე აღებული ძალა. ასეთი "ზე-ძალა" ინგლისელმა ფილოსოფოსმა თომას ჰობსმა (1588-1679) სახელმწიფოში დაინახა. მისი აზრით, მხოლოდ სახელმწიფოს შეეძლო იმ „უფლებამოსილებით, რომელსაც მას თანამეგობრობის ყოველი წევრი ანიჭებს", "იმოდენა მინიჭებული ძალაუფლების და ძლიერების გამოყენება" […], რომ მისი ძალაუფლებით და ძლიერებით თავზარდაცემულთა ნება ერთიანად [მიემართა] მშვიდობისაკენ შინ და ურთიერთდახმარებისაკენ გარეშე მტერთან საბრძოლველად.“ სახელმწიფომ თვითონ დაიკავა ის ადგილი, რომელიც ადრე რელიგიას ეკავა: ამიტომ უწოდობს ჰობსი სახელმწიფოს ლევიათანს, ანუ მოკვდავ ღმერთს. ევროპაში სეკულარიზაციის ხანა დაიწყო: რელიგია არსად არ წასულა, მაგრამ სახელმწიფოსათვის მან განმსაზღვრელი, უფრო სწორად კი, მისი ფუნდამენტის მნიშვნელობა დაკარგა. თანამედროვე სახელმწიფო, მათ შორის ჩვენი, სწორედ ამ საფუძველზე დგას: მისთვის განმსაზღვრელი სუვერენის (ჩვენს შემთხვევაში ხალხის) ნება გახლავთ და არა ღვთის სახელით მოლაპარაკე (და ხანდახან მოძალადე) ეკლესია.
აქ კი პრობლემის მეორე მხარეს მივადექით. სუვერენი, ანუ ხალხი, სხვადასხვა "ნებებისაგან" შედგება. ეს "ნებები" შეიძლება ერთმანეთთან წინააღმდეგობაში მოვიდეს. როგორ აბალანსებს (ან უნდა აბალანსებდეს) სახელმწიფო სხვადასხვა ძალებს ან სხვადასხვა ინტერესებს?
ბუნებრივია, საპატრიარქოსაც და მართლმადიდებელ მშობლებსაც აქვთ უფლება ჰქონდეთ (თუნდაც მცდარი) შეხედულება ამა თუ იმ საკითხზე. მაგალითად, ეგონოთ, რომ დედამიწა სამ ვეშაპზე დგას, ან რომ ჰომოსექსუალიზმი ავადმყოფობაა. სრული უფლება აქვთ, ამაზე ხმამაღლა ილაპარაკონ და საკუთარ სისწორეში სხვების დარწმუნებას შეეცადონ. სრული უფლება აქვთ, მოსწონდეთ ან არ მოსწონდეთ რაღაც, მაგრამ არანაირი უფლება არ აქვთ, ფიზიკური ძალის გამოყენებით ცდილობდნენ ვინმესათვის აზრის ან ცხოვრების წესის შეცვლას.
სახელმწიფო მოხელეც შეიძლება იყოს ჰომოფობი (ცუდია, მაგრამ არა დაუშვებელი), მაგრამ დაუშვებელია, როდესაც ის თავისი კერძო სიმპათია-ანტიპათიების გამო უარს ამბობს საკუთარი მოვალეობის შესრულებაზე და არ აკავებს მოძალადეებს. უცნაურია, როდესაც სახელმწიფო, რომელიც ძალის გამოყენებას იმდენად არ უფრთხის, რომ ამაში ლეგიტიმურად დასაშვებ ზღვარს არც თუ ისე იშვიათად (და საკმაოდ შორსაც) გასცდება ხოლმე, ამ შემთხვევაში უცნაურ ლმობიერებას იჩენს. (ასეთ უცნაურ ლმობიერებას, სახელმწიფო, რომელშიც, როდესაც საჭიროა, პოლიცია, პროკურატურა და სასამართლო ისევე შეხმატკბილებულად მუშაობს, როგორც "რევოლუციამდე" ან საერთოდაც დამოუკიდებლობამდე, მაშინ იჩენს ხოლმე, როდესაც მმართველი პარტიის ინტერესებზეა საუბარი.)
რითი უნდა ვიხელმძღვანელოთ, როდესაც უმრავლესობის ფასეულობები და ცხოვრების წესი წინააღმდეგობაში მოდის უმცირესობის ფასეულობებთან ან ცხოვრების წესთან? ამისათვის, სამართლებრივ სახელმწიფოში კონსტიტუციას უნდა მივაკითხოთ. საქართველოს კონსტიტუცია ცალკე არ აწესრიგებს უმრავლესობის უფლებებს. თავისთავად იგულისხმება, რომ ის, როგორც ხალხის ნების უზენაესი გამოხატულება, უმრავლესობის ნებას გამოხატავს. სამაგიეროდ უმცირესობების უფლებები კონსტიტუციაში ცალკეა აღნიშნული და დაცული. საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლში ვკითხულობთ, რომ "ყოველ ადამიანს აქვს სიტყვის, აზრის, სინდისის, აღმსარებლობისა და რწმენის თავისუფლება." 21-მუხლი კი გვეუბნება, რომ "ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავისუფლად მიიღოს და გაავრცელოს ინფორმაცია, გამოთქვას და გაავრცელოს თავისი აზრი ზეპირად, წერილობით ან სხვაგვარი საშუალებით".
საქართველოს კონსტიტუციით წარმოუდგენელია, რატომ არ უნდა ჰქონდეს რომელიმე ეთნიკურ, რელიგიურ ან სექსუალურ ჯგუფს, მისი რაოდენობისაგან დამოუკიდებლად, იმის საშუალება, ისე იცხოვროს, როგორც მას მიაჩნია სწორად და კარგად და თავისი იდენტობა საჯაროდ, ყველას დასანახად და გასაგონად გამოხატოს.
საქართველო არ არის მართლმადიდებლური ქვეყანა. მართლმადიდებლური ქვეყანა იქნებოდა თეოკრატია...
თუკი რომელიმე ჯგუფი არსებული კონსტიტუციით კმაყოფილი არ არის და თვლის, რომ მისმა ფასეულობებმა საკანონმდებლო ნორმის სახე უნდა მიიღოს, მაშინ, როგორც უმცირესობისათვის, ისე უმრავლესობისათვის, საკუთარი ინტერესების გამოხატვის ლეგიტიმური გზა საკონსტიტუციო უმრავლესობის მობილიზებაა. არ ვიცი, რამდენად შეიძლება ჰომოფობია ფასეულობად ჩაითვალოს, მაგრამ რუსეთის მმართველმა პარტიამ ჰომოსექსუალიზმის პროპაგანდა (რაშიც, უმეტეს წილად, ლ.გ.ბ.ტ იდენტობის ნებისმიერი გამოხატულება იგულისხმება) აკრძალა, ხოლო რუსი ჰომოფობების ქართველმა "ქრისტიან"-"დემოკრატმა" თანამოძმეებმა ანალოგიური ცვლილებების დამკვიდრება საქართველოს კონსტიტუციაში დააპირეს. "ქრისტიან"-"დემოკრატებისათვის" ლ.გ.ბ.ტ. უკვე არა ავადმყოფობა, არამედ "გაუკუღმართებული ცხოვრების წესი" და "საზოგადოებრივი მორალის საწინააღმდეგო უხამსობის პროპაგანდაა". თავი რომ დავანებოთ კურიოზს, როდესაც ცნობილი პოლიტიკური მეძავი ზნეობის დამცველად გვევლინება, "ქრისტიან"-"დემოკრატების" ლიდერის ლოგიკა ასევე ურევს რელიგიურ და საერო არგუმენტაციას: ლ.გ.ბ.ტ. იდენტობის გამოხატვა არა მარტო "ამორალურია", არამედ ლახავს "საქართველოსთან ისტორიული კავშირის მქონე რელიგიურ მიმდინარეობათა მიერ აღიარებულ რელიგიური პრინციპებს". თარგამაძეს სწორედ ამ პრინციპების კონსტიტუციურ დონეზე დაკანონება უნდა. ეს პრინციპები რომ ბევრად შორდება ჰომოსექსუალიზმის თემას და მაგ. შარიათის პრინციპების დაკანონებასაც გულისხმობს, ჰომოფობთა ხმებზე მონადირე ელექტორატშეთხელებულ პოპულისტს ეტყობა არ გახსენებია. მისი ლოგიკა მარტივია: უმცირსობის ცხოვრების წესი "შეურაცხყოფს" უმრავლესობას, შესაბამისად, ის უნდა აიკრძალოს. მაგრამ საქართველოს კონსტიტუცია ამის საშუალებას არ იძლევა. კონსტიტუციის მეშვიდე მუხლი გვეუბნება, რომ "სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ადამიანურ ფასეულობებს. ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდულია ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლით." შესაბამისად, ნებისმიერი საკონსტიტუციო ცვლილება, რომელიც რომელიმე ჯგუფის უფლებას ისე ზღუდავს, როგორც ეს ქართველ მემარჯვენე პოპულისტებს წარმოუდგენიათ, პირდაპირ წინააღმდეგობაში მოდის ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებთან და თავისუფლებებთან. კანონმდებელი არა მარტო ხალხის ნებით არის შეზღუდული, არამედ სამართლიანობის და თანასწორობის უნივერსალური პრინციპებითაც.
ის, რომ როგორც საპატრიარქოს, ისე "ქრისტიან"-"დემოკრატების" მოთხოვნა კონსტიტუციას ეწინააღმდეგება, ნათელია, მაგრამ უმცირესობათა იდენტობის დაცვის არგუმენტები არა მარტო პოზიტიურ სამართალში, არამედ სამართლის ფილოსოფიაშიც არსებობს.
ზნეობრივი სახელმწიფო იმდენად არსებობს, რამდენადაც მას კერძო მოქალაქის თავისუფლების გარანტირება შეუძლია.
აქ კი, სახელმწიფოს კიდევ ერთი თეორეტიკოსი უნდა გავიხსენო. გერმანელი ფილოსოფოსი გეორგ ვილჰელმ ფრიდრიხ ჰეგელი (1770-1831) ფიქრობდა, რომ ადამიანი (აბსტრაქტული ინდივიდუუმი) თავისუფლებას მხოლოდ "ზნეობრივ" სახელმწიფოში აღწევს, თავად სახელმწიფო კი "ზნეობრიობის" (Sittlichkeit) იდეის განხორციელებაა. რა არის ეს ზნეობრიობა? (ამ შეკითხვაზე რუბენ ხაჩიკიანის პასუხი "какой моральный человек приедет в Москву без денег" ზნეობრიობაზე სრულ წარმოდგენას ისევე ვერ მოგვცემს, როგორც გიორგი თარგამაძის შეხედულებები - მორალზე), ასე რომ, ცოტა სხვა გზით მოგვიწევს წასვლა.
ადამიანს მხოლოდ საზოგადო საქმიანობაში - კორპორაციაში, სამოქალაქო საზოგადოებაში, სახელმწიფოში - მონაწილეობით შეუძლია უფრო დიდ სუბსტანციურ ცხოვრებაში გადასვლა - ამას ჰეგელი "გაზნეობრიობას" (Versittlichung) ეძახის. ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიაში ადამიანი თანდათან ხდება "ზნეობრივი": ის სამ "ჯგუფშია" ჩაწერილი, ოჯახში, სამოქალაქო საზოგადოებაში და სახელმწიფოში. თუ ოჯახი კერძო სფეროა, სამოქალაქო საზოგადოება "საზოგადოს" პირველი საფეხურია. სამოქალაქო საზოგადოება, რომელიც ადამიანის უსაფრთხოებას, მისი ქონების დაცვასა და პირად თავისუფლებას უზრუნველყოფს, ერთი მხრივ, აღიარებს ისეთ პიროვნებას, რომელიც საკუთარი მიზნისაკენ მიისწრაფვის, მეორე მხრივ კი, "საზოგადოს" ისეთი ფორმაა, სადაც ადამიანს სხვების მეშვეობით საკუთარი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება შეუძლია. თუ სამოქალაქო საზოგადოება კერძო ინტერესების ერთობლიობაა, სახელმწიფო ამ კერძო ინტერესების ერთობლიობაზე კიდევ უფრო მაღლა დგას და საზოგადო ინტერესს წარმოადგენს. მხოლოდ სახელმწიფოს აქვს "საზოგადო" ინტერესი, თუმცა ის არც კერძოს გამორიცხავს: პირიქით, ზნეობრივი სახელმწიფო სწორედ ისეთი სახელმწიფოა, სადაც კერძო ინტერესი გამოხატულებას პოულობს და ზოგადის ნაწილი ხდება. ზნეობრივი სახელმწიფო იმდენად არსებობს, რამდენადაც მას კერძო მოქალაქის თავისუფლების გარანტირება შეუძლია. ერთის მხრივ, ადამიანი პოლიტიკურად თავისუფალი უნდა იყოს, მეორე მხრივ, თავისი თავისუფლების სრულყოფილი განხორციელება მხოლოდ სახელმწიფოშია შესაძლებელი. სწორედ ამ თავისუფლების გარანტირებით სახელმწიფო მოიპოვებს კერძო მოქალაქის ნდობას ისე, რომ მისი თავისუფლება და საზოგადო ინტერესი ორგანულად ერწყმიან ერთმანეთს. (შესაბამისად, იქ, სადაც ადამიანი არ არის თავისუფალი, ვერც სახელმწიფო იქნება ზნებორივი). ჰეგელისეული "ზნეობრიობა" გარკვეულწილად რელიგიას ანაცვლებს, იმიტომ რომ მხოლოდ მას შეუძლია სახელმწიფოსათვის მყარი ფუნდამენტის ფუნქციის შესრულება: ზნეობრიობა გახლავთ სახელმწიფოს ავტორიტეტის და ძალაუფლების წყარო. (სახელმწიფო ინსტიტუტებს ემყარება, რელიგია კი ერთი ინსტიტუტის ფარგლებში ვერ ეტევა და ამიტომ არ შეიძლება სახელმწიფოს საფუძველი იყოს).
საუბარი სწორედაც რომ ქართული სახელმწიფოს მოწყობის ერთ-ერთ და თანაც საკმაოდ მნიშვნელოვან პრინციპზეა...
"ზნეობრივი სახელმწიფოს" კრიტიკა ბევრი პოზიციიდან შეიძლება, მაგრამ თუ გვინდა, რომ მისი ფუნქციონირების კონკრეტული მაგალითი წარმოვიდგინოთ, ისეთი შემთხვევები უნდა ვეძებოთ, როდესაც სახელმწიფო იღებს გადაწყვეტილებას, რომელიც არის არა კერძო ინტერესების კონსენსუსი, არამედ "ზნეობრიობის" ზოგადი, მაგ. თავისუფლების ან სამართლიანობის პრინციპის გამოხატულება. ქართული სახელმწიფო ასეთ რამეს იშვიათად, მაგრამ მაინც ახერხებს. ქართული სახელმწიფო ასე მოიქცა, როდესაც საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სტატუსი მართლმადიდებელი ეკლესიის გარდა სხვა ეკლესიებსაც მიანიჭა. ამით კანონმდებელმა რამდენიმე რამ აჩვენა: ერთი, რომ ის კანონმდებელია და არა ვიწროპარტიული ინტერესების პარლამენტში გამტარებელი, მეორე ის, რომ ქართული სახელმწიფო ცდილობს, გახდეს არა მარტო ეთნიკური ქართველების და აღმსარებლობით მართლმადიდებლების სახელმწიფო, არამედ არ განასხვაოს საქართველოს მოქალაქეები ეთნიკური და რელიგიური ნიშნით.
ლ.გ.ბ.ტ.-ჯგუფის დაცვა სწორედ ამიტომ არ არის ტრივიალური და მეორეხარისხოვანი საკითხი: საუბარი სწორედაც რომ ქართული სახელმწიფოს მოწყობის ერთ-ერთ და თანაც საკმაოდ მნიშვნელოვან პრინციპზეა: კერძოდ კი იმაზე, რომ კანონის წინაშე ქართულ სახელმწიფოში უმრავლესობის და უმცირესობის წარმომადგენელი თანასწორია (იმისაგან დამოუკიდებლად, მოსწონს თუ არ მოსწონს უმრავლესობას უმცირესობები ან მათი ცხოვრების წესი), რომ კანონი ერთნაირად იცავს ქართველს და სომეხს, მუსულმანს და იეღოველს, ჰეტეროს და ჰომოს, მაჩოსა და გეის. ეს პრინციპი კონსტიტუციაში ისედაც არის ჩაწერილი, მაგრამ ახლა იმაზეა საუბარი, რამდენად შეუძლიათ სამოქალაქო საზოგადოებას (და ეკლესიას, როგორც მის წევრს), პოლიტიკურ პარტიებს და თავად სახელმწიფოს საკუთარი ძირითადი კანონის პატივისცემა და დაცვა.
