იქნებოდა დილის ოთხი საათი, როდესაც თბილისს ფრანკფურტიდან გამოფრენილი თვითმფრინავი მიუახლოვდა. რეისი 15-16 წლის ზრდასრული, მოწიფული, ზომიერად ფერ-ხორციანი გოგო-ბიჭებით იყო სავსე. ამერიკიდან ბრუნდებოდნენ. 1996 წელი იდგა. მე მეშვიდე რიგის შუა სავარძელში ვიჯექი. მხრებამდე თმა და ამაზრზენი ბლანჟე მქონდა. Offspring-ის ჩონჩხიანი მაისური მეცვა.
იმდროინდელი ემოციები საერთოდ არ მახსოვს, მაგრამ მაშინდელი სცენები დღესაც ცხადად წარმომიდგება, თითქოს გარედან ვუყურებდე ჩემს თავსაც და სხვებსაც.
ორმოცდაათამდე გოგო-ბიჭი ვართ, რომლებმაც ათი თვე გავატარეთ ამერიკული სკოლის დამამთავრებელ კლასში. უმეტესობას, ბუნებრივია, ძალიან ენატრება სახლი - მაშინ არც ინტერნეტი ჰქონდა ვინმეს და არც ესემესი. ტელეფონით დარეკვა ოთუსბირი ღირდა. თვეში ოთხჯერ რომ გელაპარაკა 15-15 წუთი, ფული სულ აღარ დაგრჩებოდა.
ახლა კი დაღლილობისგან ყველა გაწამებულია. ყველა დაცლილი ჩანს. სახლის მონატრება ერთია, მაგრამ ამას თან ფიზიკური დაღლილობა ემატება. ბევრი დღე-ღამეზე მეტია, რაც გზაშია. უმეტესობა მარტო გამოფრინდა ამერიკის პატარა ქალაქიდან უფრო დიდ ქალაქში, იქიდან ჩიკაგოში ან ნიუ-იორკში და მერე - გერმანიაში. გზადაგზა თავისნაირებს - ამერიკამოვლილ ქართველებს - შეხვდა. პატარა ჯგუფები ნელ-ნელა გამსხვილდა და ბოლოს, ფრანკფურტში, ერთად აზვავდა თვითმფრინავში.
ეს მეორე დიდი ნაკადი იყო, რომელიც ასეთი მასობრივი გაცვლითი პროგრამით ეწვია ამერიკას. მანამდე უცხოეთში სასწავლად ვიღაცები კი დადიოდნენ, მაგრამ თითო-ოროლა - ან ძალიან მდიდრები, ან ძალიან იღბლიანები. ჩვენ კი ამერიკელმა გადასახადის გადამხდელმა დაგვაფინანსა. პროგრამის აზრი ის იყო, რომ ბავშვებს პოსტსაბჭოთა რესპუბლიკებიდან ამერიკულ სკოლაში ესწავლათ და მერე სამშობლოში ჩაეტანათ თავისუფლების სურნელი და ლიდერებადაც ჩამოყალიბებულიყვნენ. პროგრამას ასეც ერქვა: Freedom Support Act (დღეს ჰქვია FLEX – Future Leaders Exchange. ისეთი მასშტაბური აღარ არის, მაგრამ მაინც კარგი რამეა).
სხვებს რა გეგმები ჰქონდათ მომავალ ლიდერობასთან დაკავშირებით, არ ვიცი. ჩემი მიზნები უფრო მოკრძალებული იყო: მენახა ამერიკა, მეყიდა კარგი მაგნიტოფონი (თავისი ბევრი დისკით), მქონოდა სექსი და... და მეტი, მგონი, არც არაფერი.
ახლა, აქეთობას, ნაწილობრივგეგმაშესრულებული მოვდივარ: ჩანთაში სონის ყველაზე იაფიანი მაგნიტოფონი მიდევს, თავისი 4 დისკით (სამი ნახმარია, კლასელისგან შეძენილი და ერთიც - ახალი. კიდევ ბევრი კასეტა მაქვს). ამას გარდა, მომაქვს ჟურნალ „Rolling Stone“-ის ათი თვის ნომრები.
კიდევ ქაღალდის პარკი მაქვს, რომელშიც ქურთუკია ჩატენილი და „ეივონის“ შამპუნის ოცამდე ტესტერი ყრია. პარკი ნაწილობრივ გახეულია და ტესტერები ძირს ცვივა (ამერიკელი „დედა“ „ეივონის“ პროდუქციას ჰყიდდა და უპრიანად მიიჩნია, საჩუქრად სახლში ტესტერები გამოეტანებინა. მანამდე საბეჭდი მანქანის ჩუქება გადაწყვიტა, რადგან კომპიუტერი იყიდეს და აღარ სჭირდებოდათ. უმძიმეს რკინის ჯართზე რომ ზრდილობიანად წიხლი ვუკარი, გაბრაზდა).
მეტი მაინცდამაინც არაფერი მომაქვს. არც მატერიალური და, არც, მგონი, სხვანაირი. პიროვნულ ზრდას და ლიდერად ჩამოყალიბებას თავს ვერ ვატყობ. რა ბითურიც ჰამბურგერის ჭამამდე ვიყავი, ისევ ის ბითური დავრჩი.
იქვე შავტუხა გოგო ზის, რომელსაც თმაზე წითელი „პიორიშკები“ გაუკეთებია, გვერდით მჯდომ ბიჭს გამიზნულად აბოყინებს სახეში და თან ნაზად უღიმის. ამაყი სახე აქვს. შეურაცხყოფას კი არ აყენებს, უფრო აჩვენებს, რა ისწავლა. ახლა აღარ ვიცი როგორაა, მაგრამ მაშინ ამერიკის სკოლაში მიღებული საქციელი იყო.
ჩემგან ორი რიგით უკან მჯდომი მოხეული ბიჭი უყვება სხვებს, როგორ აგინა დედა საორიენტაციო შეხვედრაზე გაცნობილ უზბეკებს. ეგ ბიჭი კარგად მახსოვს ამერიკაში წასვლამდე გამართული შეხვედრებიდან. თეთრი, გაუთოებული პერანგი ეცვა ხოლმე, თმა ბოლომდე ჰქონდა დავარცხნილი და შეკრებებზე რომ იჯდა, გარეთ დედა ელოდებოდა. გაზრდილა.
მარცხენა რიგში მჯდომი ბიჭი „გეიმბოის“ თამაშობს და თან ამერიკაში ნაყიდ პლეერს უსმენს. კიდევ რამდენიმე ნივთი აქვს ამოღებული, იმ დროისთვის ძვირიანი. ამბობს, იქაურმა ოჯახმა მაჩუქაო. აი, ეგეთი ჯიგრები იყვნენ, ყველაფერი მიყიდესო. მე ჩემს ტესტერებს დავცქერი და ვფიქრობ, რომ ვიღაცებს მაგრა გაუმართლა. მხოლოდ დიდი ხნის მერე მივხვდი, რომ იტყუებოდა: საქართველოდან გაატანეს ფული და უთხრეს, არ გააბაზროო.
გვერდით მჯდომი გოგო ინგლისურად მელაპარაკება, ანუ ინგლისურ ფრაზებს კი არ ურევს ლაპარაკში, არამედ სუმთლიანად ინგლისურად ლაპარაკობს. ქართულად რომ ვეუბნები რამეს, ინგლისურად მპასუხობს. რაღაც ხნის შემდეგ ვაპროტესტებ, კაი, შეჩემა, რა იყო-მეთქი. გაბრაზებული მპასუხობს (სრულიად სერიოზულად), I forgot how to speak Georgian-ო.
თუმცა, ცოტა ხანში ავიწყდება, რომ ქართული დაავიწყდა და მშობლიურ ენაზე გადადის. გარშემო ყველა თავის ამერიკელ კლასელებზე ჰყვება და იმაზე, თუ რა კარგი დრო გაატარეს (მე ვყვები, რა კარგი იყო „რედ ჰოტ ჩილი პეპერსის“ კონცერტი. ვიტყუები. არანაირ კონცერტზე იქ არ ვყოფილვარ). ეს გოგო კი მომავალზე ნერვიულობს. იმაზე კი არა, როგორ გაავრცელებს თავისუფლების სულისკვეთებას, ან როგორი ლიდერი გახდება, არამედ უფრო ახლო მომავალზე. წუხს, რა მოხდება, როდესაც თვითმფრინავი დაეშვება და ოჯახს დაინახავს.
- ნეტა მანქანით დამხვდნენ, - ამბობს და წინასწარ ბრაზდება, - უფ, აი, მეტიც არ მინდა, ავტობუსით მოსულები დავინახო!
ძალიან ნერვიულობს.
როცა ვამბობ, ბითური ვიყავი-მეთქი, არ ვხუმრობ. იმ თვითმფრინავში სერიოზული დეგენერატი ზის Offspring-ის ჩონჩხიანი მაისურით. აი, არაფრის აზრზე არ არის ცხოვრებაში. მაგრამ მეც კი ვხვდები, რომ ავტობუსით იმას სახლში არავინ წაიყვანს.
ეგრეც ვეუბნები, ერთი წელი ამერიკაში იყავი, მალე გათენდება, ბარგი გაქვს, იშოვიდნენ შენები სადმე მანქანას და ისე წაგიყვანენ-მეთქი. არც ჩემებსა ჰყავთ მანქანა და არც ჩემების ჩემებს, მაგრამ რამეს მოახერხებენ და შენებიც ეგრე-მეთქი.
მაგრამ ის გოგო არ მისმენს. აღარც ინგლისური ახსოვს და აღარც არაფერი. იმას ფიქრობს, როგორ ჩასვამენ ავტობუსში მშობლები და ბრაზისგან კანკალებს.
ამ ამერიკაში წასვლა-წამოსვლისას ბევრი შთაბეჭდილება მივიღე. ჯერ კიდევ წასვლამდე გამოცდების ჩაბარება რად ღირდა (უზარმაზარი კონკურსი იყო, ლამის საქართველოს ყველა მეათეკლასელი მონაწილეობდა)! მერე თვითონ უცხო ქვეყანაში და უცხო ქვეყნის ოჯახში ცხოვრება. ამერიკული სკოლა. იქაური წეს-ჩვეულებები. მოკლედ, ამდენი რამე...
მაგრამ, იმ დროიდან ყველაზე ცხადად მაინც ეს „ქართულდავიწყებული“ გოგო მახსოვს. როგორ ეშინოდა დაბრუნების! და რისი ეშინოდა! და როგორი სასოწარკვეთილი ხმა ჰქონდა!
- ოღონდ ავტობუსით არ წამიყვანონ. Fuck! ოღონდ ავტობუსით არ წამიყვანონ.
ნეტა დამენახა, რით დახვდნენ...
იმდროინდელი ემოციები საერთოდ არ მახსოვს, მაგრამ მაშინდელი სცენები დღესაც ცხადად წარმომიდგება, თითქოს გარედან ვუყურებდე ჩემს თავსაც და სხვებსაც.
ორმოცდაათამდე გოგო-ბიჭი ვართ, რომლებმაც ათი თვე გავატარეთ ამერიკული სკოლის დამამთავრებელ კლასში. უმეტესობას, ბუნებრივია, ძალიან ენატრება სახლი - მაშინ არც ინტერნეტი ჰქონდა ვინმეს და არც ესემესი. ტელეფონით დარეკვა ოთუსბირი ღირდა. თვეში ოთხჯერ რომ გელაპარაკა 15-15 წუთი, ფული სულ აღარ დაგრჩებოდა.
ახლა კი დაღლილობისგან ყველა გაწამებულია. ყველა დაცლილი ჩანს. სახლის მონატრება ერთია, მაგრამ ამას თან ფიზიკური დაღლილობა ემატება. ბევრი დღე-ღამეზე მეტია, რაც გზაშია. უმეტესობა მარტო გამოფრინდა ამერიკის პატარა ქალაქიდან უფრო დიდ ქალაქში, იქიდან ჩიკაგოში ან ნიუ-იორკში და მერე - გერმანიაში. გზადაგზა თავისნაირებს - ამერიკამოვლილ ქართველებს - შეხვდა. პატარა ჯგუფები ნელ-ნელა გამსხვილდა და ბოლოს, ფრანკფურტში, ერთად აზვავდა თვითმფრინავში.
ეს მეორე დიდი ნაკადი იყო, რომელიც ასეთი მასობრივი გაცვლითი პროგრამით ეწვია ამერიკას. მანამდე უცხოეთში სასწავლად ვიღაცები კი დადიოდნენ, მაგრამ თითო-ოროლა - ან ძალიან მდიდრები, ან ძალიან იღბლიანები. ჩვენ კი ამერიკელმა გადასახადის გადამხდელმა დაგვაფინანსა. პროგრამის აზრი ის იყო, რომ ბავშვებს პოსტსაბჭოთა რესპუბლიკებიდან ამერიკულ სკოლაში ესწავლათ და მერე სამშობლოში ჩაეტანათ თავისუფლების სურნელი და ლიდერებადაც ჩამოყალიბებულიყვნენ. პროგრამას ასეც ერქვა: Freedom Support Act (დღეს ჰქვია FLEX – Future Leaders Exchange. ისეთი მასშტაბური აღარ არის, მაგრამ მაინც კარგი რამეა).
სხვებს რა გეგმები ჰქონდათ მომავალ ლიდერობასთან დაკავშირებით, არ ვიცი. ჩემი მიზნები უფრო მოკრძალებული იყო: მენახა ამერიკა, მეყიდა კარგი მაგნიტოფონი (თავისი ბევრი დისკით), მქონოდა სექსი და... და მეტი, მგონი, არც არაფერი.
ახლა, აქეთობას, ნაწილობრივგეგმაშესრულებული მოვდივარ: ჩანთაში სონის ყველაზე იაფიანი მაგნიტოფონი მიდევს, თავისი 4 დისკით (სამი ნახმარია, კლასელისგან შეძენილი და ერთიც - ახალი. კიდევ ბევრი კასეტა მაქვს). ამას გარდა, მომაქვს ჟურნალ „Rolling Stone“-ის ათი თვის ნომრები.
კიდევ ქაღალდის პარკი მაქვს, რომელშიც ქურთუკია ჩატენილი და „ეივონის“ შამპუნის ოცამდე ტესტერი ყრია. პარკი ნაწილობრივ გახეულია და ტესტერები ძირს ცვივა (ამერიკელი „დედა“ „ეივონის“ პროდუქციას ჰყიდდა და უპრიანად მიიჩნია, საჩუქრად სახლში ტესტერები გამოეტანებინა. მანამდე საბეჭდი მანქანის ჩუქება გადაწყვიტა, რადგან კომპიუტერი იყიდეს და აღარ სჭირდებოდათ. უმძიმეს რკინის ჯართზე რომ ზრდილობიანად წიხლი ვუკარი, გაბრაზდა).
მეტი მაინცდამაინც არაფერი მომაქვს. არც მატერიალური და, არც, მგონი, სხვანაირი. პიროვნულ ზრდას და ლიდერად ჩამოყალიბებას თავს ვერ ვატყობ. რა ბითურიც ჰამბურგერის ჭამამდე ვიყავი, ისევ ის ბითური დავრჩი.
იქვე შავტუხა გოგო ზის, რომელსაც თმაზე წითელი „პიორიშკები“ გაუკეთებია, გვერდით მჯდომ ბიჭს გამიზნულად აბოყინებს სახეში და თან ნაზად უღიმის. ამაყი სახე აქვს. შეურაცხყოფას კი არ აყენებს, უფრო აჩვენებს, რა ისწავლა. ახლა აღარ ვიცი როგორაა, მაგრამ მაშინ ამერიკის სკოლაში მიღებული საქციელი იყო.
ჩემგან ორი რიგით უკან მჯდომი მოხეული ბიჭი უყვება სხვებს, როგორ აგინა დედა საორიენტაციო შეხვედრაზე გაცნობილ უზბეკებს. ეგ ბიჭი კარგად მახსოვს ამერიკაში წასვლამდე გამართული შეხვედრებიდან. თეთრი, გაუთოებული პერანგი ეცვა ხოლმე, თმა ბოლომდე ჰქონდა დავარცხნილი და შეკრებებზე რომ იჯდა, გარეთ დედა ელოდებოდა. გაზრდილა.
მარცხენა რიგში მჯდომი ბიჭი „გეიმბოის“ თამაშობს და თან ამერიკაში ნაყიდ პლეერს უსმენს. კიდევ რამდენიმე ნივთი აქვს ამოღებული, იმ დროისთვის ძვირიანი. ამბობს, იქაურმა ოჯახმა მაჩუქაო. აი, ეგეთი ჯიგრები იყვნენ, ყველაფერი მიყიდესო. მე ჩემს ტესტერებს დავცქერი და ვფიქრობ, რომ ვიღაცებს მაგრა გაუმართლა. მხოლოდ დიდი ხნის მერე მივხვდი, რომ იტყუებოდა: საქართველოდან გაატანეს ფული და უთხრეს, არ გააბაზროო.
გვერდით მჯდომი გოგო ინგლისურად მელაპარაკება, ანუ ინგლისურ ფრაზებს კი არ ურევს ლაპარაკში, არამედ სუმთლიანად ინგლისურად ლაპარაკობს. ქართულად რომ ვეუბნები რამეს, ინგლისურად მპასუხობს. რაღაც ხნის შემდეგ ვაპროტესტებ, კაი, შეჩემა, რა იყო-მეთქი. გაბრაზებული მპასუხობს (სრულიად სერიოზულად), I forgot how to speak Georgian-ო.
თუმცა, ცოტა ხანში ავიწყდება, რომ ქართული დაავიწყდა და მშობლიურ ენაზე გადადის. გარშემო ყველა თავის ამერიკელ კლასელებზე ჰყვება და იმაზე, თუ რა კარგი დრო გაატარეს (მე ვყვები, რა კარგი იყო „რედ ჰოტ ჩილი პეპერსის“ კონცერტი. ვიტყუები. არანაირ კონცერტზე იქ არ ვყოფილვარ). ეს გოგო კი მომავალზე ნერვიულობს. იმაზე კი არა, როგორ გაავრცელებს თავისუფლების სულისკვეთებას, ან როგორი ლიდერი გახდება, არამედ უფრო ახლო მომავალზე. წუხს, რა მოხდება, როდესაც თვითმფრინავი დაეშვება და ოჯახს დაინახავს.
- ნეტა მანქანით დამხვდნენ, - ამბობს და წინასწარ ბრაზდება, - უფ, აი, მეტიც არ მინდა, ავტობუსით მოსულები დავინახო!
ძალიან ნერვიულობს.
როცა ვამბობ, ბითური ვიყავი-მეთქი, არ ვხუმრობ. იმ თვითმფრინავში სერიოზული დეგენერატი ზის Offspring-ის ჩონჩხიანი მაისურით. აი, არაფრის აზრზე არ არის ცხოვრებაში. მაგრამ მეც კი ვხვდები, რომ ავტობუსით იმას სახლში არავინ წაიყვანს.
ეგრეც ვეუბნები, ერთი წელი ამერიკაში იყავი, მალე გათენდება, ბარგი გაქვს, იშოვიდნენ შენები სადმე მანქანას და ისე წაგიყვანენ-მეთქი. არც ჩემებსა ჰყავთ მანქანა და არც ჩემების ჩემებს, მაგრამ რამეს მოახერხებენ და შენებიც ეგრე-მეთქი.
მაგრამ ის გოგო არ მისმენს. აღარც ინგლისური ახსოვს და აღარც არაფერი. იმას ფიქრობს, როგორ ჩასვამენ ავტობუსში მშობლები და ბრაზისგან კანკალებს.
ამ ამერიკაში წასვლა-წამოსვლისას ბევრი შთაბეჭდილება მივიღე. ჯერ კიდევ წასვლამდე გამოცდების ჩაბარება რად ღირდა (უზარმაზარი კონკურსი იყო, ლამის საქართველოს ყველა მეათეკლასელი მონაწილეობდა)! მერე თვითონ უცხო ქვეყანაში და უცხო ქვეყნის ოჯახში ცხოვრება. ამერიკული სკოლა. იქაური წეს-ჩვეულებები. მოკლედ, ამდენი რამე...
მაგრამ, იმ დროიდან ყველაზე ცხადად მაინც ეს „ქართულდავიწყებული“ გოგო მახსოვს. როგორ ეშინოდა დაბრუნების! და რისი ეშინოდა! და როგორი სასოწარკვეთილი ხმა ჰქონდა!
- ოღონდ ავტობუსით არ წამიყვანონ. Fuck! ოღონდ ავტობუსით არ წამიყვანონ.
ნეტა დამენახა, რით დახვდნენ...
