როცა გაირკვა, რომ რუსეთი, მისთვის დაწესებული სანქციების გამო თუ სხვა მიზეზით, ათასობით ადამიანმა დატოვა, რომელთა უმრავლესობამაც დანიშნულების ადგილად საქართველო აირჩია, ქართულ საზოგადოებაში მაშინვე გაჩაღდა მწვავე დისკუსია - არ მიაქირაოთ ბინები რუსებს, არ მოემსახუროთ, არ დაელაპარაკოთ მათ რუსულად, ელაპარაკეთ ინგლისურად, აგრძნობინეთ დისკომფორტი, აგრძნობინეთ, რომ მხარს უკრაინას უჭერთ...
ამ კამპანიურ მოწოდებას მალევე მოჰყვა საზოგადოების მეორე ნაწილის გაფრთხილებაც ქსენოფობიის საფრთხეზე მინიშნებით. სად გადის ზღვარი ბრაზსა და მხარდაჭერას შორის, მაგრამ არც სიძულვილი მოგერიოს და ქსენოფობიის საფრთხის წინ აღმოჩნდე. მსჯელობდნენ იმაზე, რომელია პროტესტის სწორი ფორმა. გაჩნდა პასუხები კითხვაზეც, რატომ ვშფოთავთ, რა შეიძლება მოჰყვეს ამ მასობრივ მიგრაციას საქართველოსთვის და რას აკეთებს ამ დროს ქვეყნის ხელისუფლება?
სად გადის ზღვარი რუსეთიდან ჩამოსულ მოქალაქეებზე ბრაზსა და უკრაინის მხარდაჭერას შორის?
რადიო თავისუფლებამ ეს კითხვები სცენარისტ ქეთი დევდარიანს, პოლიტიკოს გიგა ბოკერიას და ფსიქოლოგ ჯანა ჯავახიშვილს დაუსვა.
ქეთი დევდარიანი, სცენარისტი
ჩემთვის ყველაზე დიდი პრობლემა სახელმწიფი პოლიტიკის უქონლობაშია. ისიც პრობლემაა, რომ დღემდე ვერ ვისწავლეთ, ვისკენ უნდა გავიშვიროთ თითი.
გუშინ ერთი ჩემი მეგობარი წერდა, რომ საქართველოში საკმაოდ დიდი ხნის წინ ჩამოსულ ერთ რუს გოგოს თავში ქვა ესროლეს. ჩვენ თუ ქერა და ცისფერთვალება ყველა ადამიანს ჩავთვლით რუსად, მაშინ მართლა იარსებებს გაველურების საფრთხე. ეს საფრთხე კი ჩნდება მაშინ, როცა სახელმწიფო არის სუსტი! ჩვენ რომ თავის დროზე ადეკვატური პასუხი გაგვეცა, რუსეთის მოქალაქეების აქ შემოშვებაზე წესები დაგვედგინა, დღეს ამ საფრთხეზე არ ვილაპარაკებდით.
მე, პირადად, ეთნიკური ნიშნით დაპირისპირების კატეგორიული წინააღმდეგი ვარ და აი, რატომ: ხომ არსებობს საქართველოში, მაგალითად, „ალტ-ინფოს“ ჯგუფი, ან, მაგალითად, „ობიექტივი“, ის ქართველებიც არსებობენ, ვინც პუტინს წერილი მისწერეს - ეგენი არიან ქართველები და პუტინის მიერ გამოყრილი „დოჟდის“ ჟურნალისტები რუსები? კი, ეთნიკურად ისინი რუსები არიან, მაგრამ საქართველოზე ბევრად მნიშვნელოვან სათქმელს ამბობენ.
იმაზეც მეფიქრება, რომ როცა ქვეყანას კოლაბორაციონისტი ხელისუფლება მართავს, იქ ვერ გვარდება პრობლემა რამდენიმე ადამიანის მიერ „რუსსკი კარაბლ იდი ნა ხ...ის“ თქმით, ან ვიღაც მაკლერის შერცხვენით. ვერც იმ ადამიანებს გავედევნებით, ვინც აქ ჩამოსულ რუსს ბინას მიაქირავებს ან კრუასანს მიჰყიდის.
ჩვენ უნდა გვქონოდა მკაფიო პოლიტიკა, რომ ჩვენ ვართ უკრაინის მოკავშირე, რომ ვეხმარებით უკრაინას, რომ სოლიდარობას ვუცხადებთ მათ, რომ საქართველო გადაღებილია უკრაინის დროშის ფერებში. აი, ეს რომ მომხდარიყო, აქ ჩამოვიდოდნენ უკრაინელები და რუსეთში არავის აღარ მოუნდებოდა აქ ჩამოსვლა.
ერთადერთი, ვისაც ახლა პასუხს უნდა ვთხოვდეთ, ეს ჩვენი სამარცხვინო ხელისუფლებაა. არც ინდივიდუალურ პასუხისმგებლობას ვხსნი ვინმეს, მაგრამ მგონია, რომ სისხლის ანალიზით ადამიანების განსჯა არ შეიძლება. უკრაინაში სამხედრო შეჭრასა და ომზე პასუხისმგებლობა ეკისრება რუსეთის ხელისუფლებას და არა ჰაპლოჯგუფით რუს ადამიანს.
ჩვენ რა შეგვიძლია გავაკეთოთ? თუ აქ პროუკრაინული განწყობა იქნება, თუ სულ უკრაინის გამარჯვებაზე ვიოცნებებთ, თუ კაფეში, სადაც ისინი შევლენ, დახვდებათ უკრაინის ჰიმნი ჩართული, ხოლო სავაჭრო მოლში - ის უკრაინული სიმღერა, მიტინგებზე რომელიც ისმოდა რუსთაველზე, მათ ნამდვილად დისკომფორტი შეექმნებათ და კი, მე მგონია, რომ ეს განწყობა უნდა იგრძნონ მათ, ვინც სანქციებით შეწუხდა და „იკეას“ და „მაკდონალდსის“ წასვლას დარდობს მათი ქვეყნიდან. ის რუსები კი, რომლებიც თვლიან, რომ მათი ქვეყანა აგრესორია, რომ მათმა ქვეყანამ საქართველოს 20% დაიპყრო, ეგ რუსები თავადაც ცოდონი არიან, მათი ნაწილი ან ციხეში ზის უკვე, ან გაქცეულია.
თუ დავფიქრებულვართ, რატომ არ მოდიან აქ უკრაინელები და მოდიან რუსები, იმიტომ ხომ არა, რომ მათთვის ჩვენ მეგობრული ქვეყანა ვართ?
ან რატომ არ ვთხოვთ ხელისუფლებას პასუხს იმაზე, რაც ბათუმში ხდება? რატომ არის მათთვის ასე ადვილი აქ ბიზნესის წამოწყება და ცხოვრება მაშინ, როცა სახელმწიფო უარს ეუბნება აფრიკის რომელიღაც ქვეყნიდან სასწავლებლად ჩამოსულ სტუდენტს? ჩვენ კიდევ არ ვიკვლევთ კარგად, რა პოლიტიკას აწარმოებს ჩვენი მთავრობა.
უნდა ვისწავლოთ, საით გავიშვიროთ თითი. ჩვენი ბრაზი უნდა მიემართებოდეს მისკენ, ვინც ამ ყველაფრის ინიციატორია.
გიგა ბოკერია, პოლიტიკოსი
ნებისმიერი ქვეყნის აბსოლუტურად სუვერენური უფლებაა გადაწყვიტოს, სხვა ქვეყნის რომელ მოქალაქეს შემოუშვებს და რომელს არა. თუ შენ, შენს ქვეყანაში ლეგიტიმური მიზეზით ზღუდავ რაიმე სახის მიგრაციას, ეს არ არის ავტომატურად ქსენოფობია. ცხადია, არ ვგულისხმობ იმას, თუ ვინმეს განსხვავებულად ექცევი მისი ეთნიკური წარმომავლობის ან კანის ფერის გამო, ეგ ყოველთვის ბოროტება და პრობლემაა.
მაგრამ დღეს გვაქვს ძალიან კონკრეტული ვითარება - გვყავს ჩვენს მიმართ მტრულად განწყობილი სახელმწიფო, რუსეთი, რომელიც იზოლაციაშია მთელი მსოფლიოსგან და სადაც, იმის სერიოზული საფრთხე არსებობს, მისი პოლიტიკური ისტებლიშმენტის წევრებმა, ამ ბოროტების იმპერიის თანამონაწილეებმა, სცადონ სანქციების გვერდის ავლის გზების პოვნა.
თუ შენ ნორმალური ხელისუფლება ხარ, ძალიან ყურადღებით უნდა იყო, რომ შენ არ გახდე ამ სანქციებისთვის გვერდის ავლის საშუალება.
თუ ასეთ კრიტიკულ მომენტში ხალხის ნაკადი სერიოზულად იზრდება და მათ შორის მრავლად არიან შენი სახელმწიფოს მიმართ მტრულად განწყობილი ადამიანები, მაშინ ეს მათი ქვეყანაში შემოსვლის შეზღუდვისთვის არა მხოლოდ ლეგიტიმური მიზეზია, არამედ მთავრობის პასუხისმგებლობა და ვალდებულებაც, რომ იყოს ფრთხილად. იმიტომ, რომ თუ ბევრნი არიან, მათი ქსელი უკვე ხდება უსაფრთხოების მხრივ რისკების შემცველი. ხაზს ვუსვამ, არა მათი ეთნიკურობის, არამედ მათი შეხედულებების, პუტინის რეჟიმის მიმართ მათი კუთვნილების გამო.
ჩვენთვის საგანგაში ის არის, რომ საქართველოს ხელისუფლება პუტინის საწინააღმდეგო შეხედულებების მქონე ადამიანებს უკრძალავს შემოსვლას. როცა სწორედ მათ უნდა გაუხსნა კარი.
კარგ ხელისუფლებას ასეთ კრიტიკულ ვითარებაში უშიშროების სამსახური იმისთვის უნდა ჰყავდეს, რომ მტრულად განწყობილი ადამიანები, პუტინის იერარქიის ნაწილი ქვეყანაში არ შემოუშვა. მართლაც, რატომ უნდა შემოვუშვათ ქვეყანაში ის ხალხი, ვინც საქართველოს სახელმწიფოს განადგურების მომხრეა?
ამის გასაკონტრილებლად სავიზი რეჟიმიც არ არის საჭირო, კანონში არსებობს კონკრეტული მუხლები, რომლებიც ნებისმიერ წამს გვაძლევს იმის თქმის უფლებას საზღვარზე მოსული ადამიანისთვის, რომ მას ქვეყანაში არ უშვებ. ხოლო თუ ეს ნაკადი ძალიან დიდია და გჭირდება შემოწმებისთვის განსხვავებული რეჟიმის შემოღება, ესეც შეგიძლია გააკეთო.
მე, მაგალითად, ასეთ კრიტიკულ ვითარებაში ნაკადს დროებით გავაჩერებდი და არ შემოვუშვებდი არავის გარდა პუტინის რეჟიმთან დაპირისპირებული ადამიანებისა მანამ, სანამ არ მექნებოდა მექანიზმი, რომლითაც ვიხელმძღვანელებდი ჩემი ქვეყნის ინტერესებით, ჩემი მოკავშირების ინტერესებით - ვის შემოვუშვებდი და ვის არა.
რაც შეეხება ხალხის დამოიკიდებულებას - მე ჯერჯერობით ვერ ვხედავ ეთნიკური წარმოშობის გამო სიძულვილის გამოვლინებას. მაგრამ პუტინიზმის გამო - ნამდვილად. როცა თავისუფალ სამყაროსა და პუტინის რეჟიმს შორის საომარი მდგომარეობაა, ბუნებრივია, რომ ნორმალურ მოქალაქეს ექნება რეაქცია. ჩვენ უამრავი რუსი და უკრაინელი სტუმარი გვყავს ქვეყანაში, რომლებიც რუსულად ლაპარაკობენ, ამიტომ ენა არ არის მთავარი. ჩვენ უფრო ვხედავთ რუსეთის მოქალაქეების ინტერაქციას სოციალურ ქსელებში, ვხედავთ რას წერენ და, სამწუხაროდ, მათი საგრძნობად დიდი ნაწილი არის უაღრესად აგრესიული დამოიკიდებულების მატარებელი ქართული სახელმწიფოს და ჩვენი თავისუფლების მიმართ - ასეთი ადამიანები რომ არ იყვნენ საქართველოში, ამის თქმის და მოთხოვნის უფლება გვაქვს როგორც ქვეყანას, ხოლო ხელისუფლებას ვალდებულება, რომ ეს შეასრულოს.
2008 წლის ომის შემდგომ პერიოდს თუ გავიხსენებთ, ვნახავთ, რომ ქვეყანაში არ გვქონია რუსებზე ან ჩვენი ქვეყნის მოქალაქე ეთნიკურ ოსებზე თავდასმის შემთხვევები. სამაგიეროდ, აქტიურად მუშაობდა რუსეთიც, ჩვენი ეკლესიის მნიშვნელოვანი ნაწილი იმაზე, რომ გაჩენილიყო სიძულვილი სხვა ტიპის უმცირესობების მიმართ, რელიგიური ნიშნით პირველ რიგში. ეს ეხებოდა სომხებს, მერე იყო თურქოფობიის ტალღა... და ეს ნიაღვარი კულტივირებული იყო სწორედ პუტინისტური პროპაგანდის და მათი მოკავშირეების, მათ შორის „ქართული ოცნების“ და მათი ადგილობრივი მოკავშირე „ალტინფოელების“ მიერ.
მორალურად სწორი და ბუნებრივი რეაქცია იქნება უკრაინის ღია მხარდაჭერის გამოხატვა და სწორედ ასეთი კლიმატის დახვედრება აქ ჩამოსული რუსეთის მოქალაქეებისათვის, მაგრამ ეს არ არის საკმარისი რისკების გასანეიტრალებლად. ისევ და ისევ, საფრთხეებს მე იმ ჯგუფებში ვხედავ, რომელთა კულტივირებაც მოხდა ეკლესიის ქოლგის ქვეშ, ჩვენი მთავრობის პროპაგანდის, პუტინის შიდა ქსელის მიერ. დღეს ისინი ცდილობენ მოაჯდნენ ამ ტალღას შიშის და ომის გამოყენებით. დღეს ეგ არის ჩვენი თავისუფლების მთავარი საფრთხე.
ჯანა ჯავახიშვილი, ფსიქოლოგი
მე მგონია, რომ კითხვა ასე უნდა დაისვას - რა უნდა გავაკეთოთ, რომ ქართულ სახელმწიფოს, მის საზოგადოებას რუსეთიდან დიდი რაოდენობით მიგრანტების შემოსვლის გამო პრობლემა არ შეექმნას?
კიდევ ერთ შეკითხვას დავსვამდი - რატომ ვშფოთავთ ასე? იმიტომ ხომ არა, რომ უკანასკნელ წლებში არსებობს განცდა, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების მექანიზმები არ მუშაობს? ან, მაგალითად, ავიღოთ, რუსული ჰიბრიდული ომი, რომლის წინააღმდეგაც სახელმწიფოს უნდა ჰქონდეს თავდაცვა, მაგრამ არა აქვს - ფაქტია, რომ რუსეთიდან დაფინანსებულ მედიას, რუსულ მაუწყებლობებს, მათ რიტორიკას უნდა შევეწინააღმდეგოთ და მგრძნობიარენი უნდა ვიყოთ, მაგრამ არა, დღეს ეს ყველაფერი სიტყვის თავისუფლების სახელითაა შეფუთული.
იმის მომსწრები ვართ, თუ როგორ იქმნება ულტრანაციონალისტური, ფაშისტური დაჯგუფებები, რომლებიც ხელისუფლების მიერ ასევე ინსტრუმენტად არის გამოყენებული გარკვეულ ფასეულობებზე ორიენტირებული მოძრაობების და პროტესტის ჩასახშობად - ხელისუფლება კი გეუბნება, ნუ გამოჩნდები დღის შუქზე, შენთვის იყავი, სიბნელეში, თორემ, აი, ფაშისტური მოძრაობა [მოვა]. მე ვერ დაგიცავ. ეს პროცესი არ დაწყებულა დღეს - ჯერ კიდევ 2015 წელს, როცა ყველა რესტორანში რუსული მუსიკა ისმოდა და აღშფოთებას გამოვთქვამდით, მაშინაც ამბობდნენ, რა ქსენოფობიური განწყობები გაქვთ, რისი გეშინიათო, მაგრამ დღეს ვხედავთ, რომ რუსეთის ხელდასმული ორგანიზაციები სოკოებივით მრავლდება. ეს ის ორგანიზაციებია, რომლებიც ე.წ. რუსკი მირის იდეებს ატარებენ. დღეს ახალგაზრდობამ არც ის იცის, რას ნიშნავს ეს იდეები. არ კითხულობენ რუსულად, არ უსმენენ.
არადა, თუნდაც რუსეთის საბავშვო ბაღების ვებსაიტებზე რომ შეიხედოთ, ნახავთ, როგორი პროპაგანდა მიდის, უკვე წლებია - დაბეჯითებული რეკომენდაცია მშობლებს, რომ ისინი სკოლამდელ ბავშვებს მეორე მსოფლიო ომზე უნდა ელაპარაკონ (იმაზე, თუ როგორ ებრძოდნენ ფაშისტებს), და გზამკვლევები იმის თაობაზე, თუ როგორ ელაპარაკონ. მულტიპლიკაციური ფილმები გამოუშვეს, სადაც უკრაინაზე თავდასხმა ფაშიზმთან ბრძოლად აქვთ გასაღებული. პირდაპირ ასე ასწავლიან, რომ უკრაინელი ფაშისტია და უნდა დავსაჯოთ. ჩვენს საზოგადოებაში ამის შესახებ ძალიან ცოტამ იცის.
ჩემი ყველა პრეტენზია არის სახელმწიფოსთან და არა იმ რუსებთან, რომლებიც შემოდიან და შემოვლენ - მე მათთან საქმე არ მაქვს. თუმცა ხალხი როგორ მოიქცევა, ამას ჩვენ ვერ გავაკონტროლებთ. ხალხი მოიქცევა თავისი გამოცდილების მიხედვით. ის ხალხი, ვინც მიბმულია რუსეთთან, იქ აქვს ბიზნესი, უძრავი ქონება, ან ნათესავები ჰყავს, ან სულაც ახალგაზრდობის სენტიმენტები აკავშირებს ამ ქვეყანასთან, ასეთ ხალხს ეს ამბავი უხარია.
ჩვენი საზოგადოების ნაწილი ლიბერალური ფასეულობების მქონე ნაივური ახალგაზრდები არიან, ვისაც უბრალოდ ვერ წარმოუდგენია რუსეთი რა არის და ალბათ, მათი პოზიცია იქნება, ქსენოფობები ხართო.
მესამე ნაწილი, უმცირესობა არის ის ხალხი, ვინც ამ საფრთხეებს ხედავს და ცდილობს იყვიროს, მოუწოდებს სახელმწიფოს, რომ ამ პრობლემას მიხედოს.
არის კიდევ ერთი ნაწილი გამწარებული ხალხის, რომელსაც არავინ იცავს და ჯერ არ ვიცით, ის საით შეაბრუნებს თავის აგრესიას - შეიძლება პროპაგანდამ ისე იმუშაოს, რომ მათ რუსეთის მხარე დაიჭირონ ან პირიქით, სპეციალურად განაწყონ ისინი რუსების წინააღმდეგ, რათა მოჰყვეს პროვოკაცია, რასაც უკვე რუსული ტანკი შემოჰყვება „ფაშისტების გასანადგურებლად“.
დიდი იმედი არ მაქვს, რომ სახელმწიფო ჩვენს ხმას გაიგონებს, მაგრამ მაინც, ალბათ, სწორი გზა ის არის, რომ მას მკაცრად მოვთხოვოთ შემოიღოს სავიზო რეჟიმი, ასევე გადაიხედოს მოქალაქეობის მინიჭების კრიტერიუმები - დასავლეთში არავინ მოგცემს მოქალაქეობას, თუ იმ ქვეყნის ფასეულობებსა და ღირებულებებს არ იზიარებ და ენა არ იცი. მაგრამ არ ვიცი, ვინ არის აქ ამის გამკეთებელი.
საქართველოს ხელისუფლების ცნობით, უკრაინაში ომის დაწყების დღიდან ანუ 24 თებერვლიდან დღემდე რუსეთიდან საქართველოში 20 ათასზე ოდნავ მეტი ადამიანია შემოსული. შს მინისტრის, ვახტანგ გომელაურის განცხადებით, 2019 წელს ამავე პერიოდში საქართველოს საზღვარი გადმოკვეთა რუსეთის 40 ათასამდე მოქალაქემ.
„ქართული ოცნების“ წევრი, მამუკა მდინარაძე კი ირწმუნება, რომ ბოლო ორ კვირაში საქართველოში შემოსვლაზე უარი ეთქვა 200-მდე ადამიანს. მისი სიტყვებით, „თეორიული რისკებიც კი დაზღვეულია“.
