სტალინის გარდაცვალების დღე 5 მარტი უშნოდ არის გაჩხერილი დედის დღეს, 3 მარტსა და ქალთა საერთაშორისო დღეს, 8 მარტს შორის. სტალინი კი იჩემებდა ფოლადის კაცობას, მაგრამ, ცხადია, დედაც ჰყავდა, ცოლიც (ცოლები), საყვარლებიც (საიმონ სებაგ-მონტეფიორე, „ახალგაზრდა სტალინი“), ქალიშვილიც და თანამშრომელ-თანამებრძოლი ქალებიც. როგორი იყო სტალინის დამოკიდებულება ქალებისადმი? ერთხელ თავის შვილს, სვეტლანას, იმის გამო უსაყვედურა, რომ ფოტო ფართოდ გაღიმებულმა გადაიღო: „სახეზე კადნიერი გამომეტყველება გაქვს. ადრე ქალები კდემამოსილები იყვნენ და ეს ძალიან უხდებოდათ.“ (Светлана Аллилуева. „Только один год“).
რა იქნებოდა სტალინი „კავკასიური იერის“: გრძელი ულვაშისა და ჩიბუხის გარეშე?
რა მაგის პასუხია და, ჩიბუხის გარდა ის ეწეოდა პაპიროსსაც, როგორც წესი - „Герцеговина флор“-ს, მაგრამ ასევე სწყალობდა „ყაზბეგს“, რომლის კოლოფზე დატანილი ნახატი - ცხენზე ამხედრებული „ჯიგიტი“ კავკასიონის თოვლიანი მწვერვალების ფონზე (მხატვარი რობერტ გრაბე), პირადად დაუმტკიცებია თამბაქოს მოყვარულ დიდ ბელადს.
ამ დროს საქართველოში გამოდიოდა პაპიროსი „საქართველო“ („Грузия“), რომლის კოლოფი სხვადასხვა დროს გააფორმეს სერგო ქობულაძემ და ლადო გუდიაშვილმა, თუმცა, თუ მსახიობ აკაკი ვასაძის მოგონებების მიხედვით ვიმსჯელებთ („სტალინი“, გამომცემლობა არტანუჯი, 2012 წ.), „საქართველოს“ მოხატვა სტალინთან შეთანხმებული არ ყოფილა, რაც კინაღამ სიცოცხლის ფასად დაუჯდა გუდიაშვილს, რომელმაც ბელადის მოლოდინის საწინააღმდეგოდ, „შეურაცხყოფა“ მიაყენა არა უბრალოდ ქალს, არამედ ქართველ ქალს!
აკაკი ვასაძე საქართველოს კომპარტიის მაშინდელ ხელმძღვანელთან, სტალინის ბავშვობის რამდენიმე მეგობართან და სხვა ქართველ მსახიობებთან (აკაკი ხორავასთან, სპარტაკ ბაღაშვილთან) ერთად 1946 წლის ოქტომბერში სოჭში დასასვენებლად ჩასულ სტალინს აგარაკზე ესტუმრა. სტალინისგან განსხვავებით, ვასაძე „საქართველოს“ ეწეოდა. ფრაგმენტი მსახიობის მოგონებებიდან:
„საუბრის დროს მომიახლოვდა, მე პაპიროსის კოლოფი ამოვიღე, რომ მომეწია. ამოვიღე კიდეც ერთი ღერი და კოლოფის უკან, ჯიბეში ჩადებას ვაპირებდი, რომ შემაჩერა და მითხრა:
- „საქართველოს“ ეწევი, ხომ? ეს პაპიროსი, „საქართველოს“ ყუთია?!
- დიახ, ამხანაგო სტალინ. ხომ არ ინებებთ?
- არა, მაგიტომ არ მიკითხავს, უბრალოდ დავინახე და გამახსენდა. განა პირველად ვხედავ, – შეჩერდა და წამით ჩაფიქრდა, – ჯერ ეს სახელწოდება პაპიროსზე გაგიგია? მერე კიდევ, ასეთი სახელწოდებით უშვებ პაპიროსს და ყუთზე კი ფეხებგაჩაჩხული, გულამოღლეტილი ქალი მიუკრავთ. ვის წარმოადგენს ეს ქალი – ძველს, ახალს თუ მომავალ საქართველოს? ამის დამხატავს არც ცოლი ჰყავს, არც დედა, არც ქალიშვილი; ან სინდისი მაინც არ გააჩნია, ქართველი ქალი ფეხებგაჩაჩხული, გულმოღლეტილი მეძავის სახით რომ გამოუყვანია ასე საქვეყნოდ?“
ყოყმანისა და საკუთარ თავთან ჭიდილის შემდეგ მსახიობმა მხატვრის დაცვა სცადა:
„რაც დაუკვეთეს, მხატვრიდანაც ის მიიღეს. მაგ მხატვრის ნამუშევრები რომ გენახათ, თუნდაც მეჩაიე ქალებზე, ციტრუსებისა და ჩაის პლანტაციის ფონზე, ანგელოზების კრებულივით რომ შემოსევიან მწვანე ბუჩქებს, ალბათ, პირადად მისადმი ასეთ სიმკაცრეს აღარ გამოიჩენდით. ერთ-ერთი მისი სურათი დაჟინებით რომ მოეთხოვათ ამ კოლოფისათვის, ვთქვათ „ფრესკის ღიმილი“ – ეს უკვე მარტო პაპიროსის რეკლამა კი არ იქნებოდა, არამედ ჩვენი, ქართული კულტურის პროპაგანდაც. მაგრამ პაპიროსის კოლოფზე გასაკრავად ასეთი ნახატის გამეტებაც ცოდო იქნებოდა და, ვერც მხატვარი წავიდოდა ამაზე. ეს კი, პატივცემულო ამხანაგო სტალინ, უბრალოდ რომ ვთქვათ, მხატვრის „ხალტურაა“, თვითონაც გესმით, ხანდახან კუჭისთვისაც ცოდვილობს მხატვარი და, თქვენი თქმისა არ იყოს, მართლაც ამ კოლოფზე აღბეჭდილ ნახატს არავითარი შინაარსი არ გააჩნია.“
დიალოგი ერთი ხანობა კიდევ გაგრძელდა. ბოლოს სტალინმა ხელი ჩაიქნია და თქვა: „ასე იყოს, მაგრამ ამგვარად მეტი აღარ უნდა შეცდეს და ჩემი ღრმა რწმენით, საზოგადოებრივ საქმეშიც ხალტურა არ ეპატიება ნამდვილ ხელოვანს.“
სტალინმა „ხალტურად“ (რუს. халтура), ანუ არაკეთილსინდისიერად შესრულებული მუშაობის პროდუქტად მიიჩნია პაპიროსის კოლოფზე გამოსახული ქართველი ქალის ნახატი (რეკლამა), რომელიც კონფლიქტში მოდიოდა როგორც ბელადის წარმოდგენასთან ქართველ ქალზე, ასევე სოცრეალიზმის პრინციპებთან: იმის გამო, რომ საბჭოთა ხელოვანს საბჭოთა სინამდვილის უკვდავყოფა ევალებოდა, ამიტომ ყველაფერი, რაც მისი ხელიდან გამოდიოდა და ამ მიზანს არ ემსახურებოდა, ხალტურად ითვლებოდა!
როგორი უნდა ყოფილიყო სამაგალითო საბჭოთა ქალი?
ამ კითხვის პასუხად ძნელია არ გაგახსენდეს მიხეილ ჯავახიშვილის რომანის „ქალის ტვირთის“ მთავარი პერსონაჟის ზურაბ გურგენიძის, იმავე ჯიქის (პროტოტიპი - სტალინი) კლასიფიკაცია. პირველად იხსენებს ბიბლიურ ივდითსა და მის გმირობას: „ნაბუქოდონოსორის სარდალმა ოლოფერნმა ებრაელთა ერთ ქალაქს ალყა შემოარტყა. ვინმე მანასეს მზეთუნახავმა ქვრივმა ივდითმა თავი გასწირა: მტრის ბანაკში გავიდა, ოლოფერნი მოხიბლა და დანებდა. როცა ოლოფერნმა გული იჯერა და ჩაიძინა, ივდითმა მისივე მახვილით მოჰკვეთა თავი და გამოიპარა. უმეთაურო ლაშქარმა ებრაელებს ვეღარ გაუძლო და გაიქცა. სად არის დედააზრი ამ ლეგენდისა? ივდითმა თავისი უბიწო სახელი და მშვენიერი სხეული წასაბილწავად მისცა მტერს და სამაგიეროდ სამშობლო ქალაქი და მშობელი ხალხი იხსნა.“
შემდეგ მოდიან დეკაბრისტთა ცოლები:
„სიმდიდრე-ფუფუნებაში აღზრდილი ქალი თავს ანებებს თავის წრეს, მეგობრებს, ნათესავებს, კულტურულ გარემოს, ნებაყოფლობით გამოდის შეჩვეულ სასახლიდან, იხდის ძვირფას სამოსელს და კატორღელ ქმარს მისდევს, იქ ბნელ ქოხში სახლდება, ხამ ტანისამოსს იცვამს, თვითონვე რეცხავს, თვითონვე ჰკერავს, თვითონვე ხარშავს და ქმართან ერთად ოცდაათ წელიწადს უმძიმეს უღელს და რკინის ბორკილს ეზიდება.“
და ბოლოს: „უკვდავთა რიგში დგანან ტრეპოვის მკვლელი ვერა ზასულიჩი და სენატორის ქალიშვილი - ალექსანდრე მეორის მკვლელობის მონაწილე სოფიო პეროვსკი, რომელიც სანაქებო ვაჟკაცივით ავიდა სახრჩობელაზე.“
თუმცა, ცხადია, ყველა ქალი რევოლუციონერი ვერ იქნებოდა. დანარჩენებს სოციალიზმის სახელით კაპიტალისტური ტყვეობიდან გათავისუფლებას დაჰპირდნენ. „მხოლოდ ჩვენ ამოვიყვანთ ქალს მაღაროდან, მხოლოდ ჩვენ მოვხსნით ხუთფუთიან ტვირთს, მხოლოდ ჩვენ მოვსპობთ როსკიპობას, ყველანაირ ჩაგვრას, ქალის ნაშრომის მითვისებას, ჩვენ გავახორციელებთ ნამდვილ თანასწორობას, და ჩვენ და მხოლოდ ჩვენ გადავაქცევთ ქალს ნამდვილ დედად, ცოლად, დად და მეგობრად.“
როგორც ჩანს, სწორედ ასეთი ნამდვილი დედის, ცოლისა და დის ხილვა სურდა „საქართველოს“ კოლოფზე სტალინს, რომელიც ბევრ სხვა „სიკეთესთან“ ერთად ნამდვილი კავკასიელიც იყო, ანუ ის, ისევე როგორც კავკასიელი კაცების უმეტესობა, ფიქრობდა, რომ სექსუალური თვალსაზრისით, ქალი პასიური უნდა ყოფილიყო, ქორწინებამდე ქალწულობა უნდა შეენარჩუნებინა, სახლი სულ დალაგებული ჰქონოდა და ნებისმიერ დროს მზად უნდა ყოფილიყო სტუმრების სათანადოდ მისაღებად. გუდიაშვილის ქალები კი სექსუალურ ენერგიას ასხივებენ: გულამოღლეტილებს სჭარბობენ მკერდმოშიშვლებულები, რომლებსაც სიცოცხლე უხარიათ და ამ სიხარულს სხვებსაც უზიარებენ, ანუ თავისუფლები არიან! თავისუფლება კი არავის ეპატიებოდა: არც კაცს და არც ქალს, მით უმეტეს არ ეპატიებოდა ხელოვანს, თუმცა რაღაც მანქანებით გუდიაშვილი გადარჩა, მაგრამ მისგან განსხვავებით არ გაუმართლა მილიონობით კაცსა და ქალს, რომლებსაც დიდი ბელადის თვალში იმ პაპიროსზე ნაკლები ფასი ჰქონდა, რომლის თუთუნითაც ჩიბუხს ტენიდა.
