გია ნოდიამ „ურთიერთვერდაჩმორება“ უწოდა ძალთა ბალანსის იმ მდგომარეობას, რომელიც 2007 წლის 7 ნოემბრის შემდეგ შეიქმნა საქართველოში: ვერც საზოგადოების პროტესტულად განწყობილმა ნაწილმა შეძლო ხელისუფლების დამხობა ქუჩის აქციებით და ვერც ხელისუფლებამ შეძლო საზოგადოებაში არსებული საპროტესტო მუხტის ჩახშობა ძალის გამოყენებით.
სწორედ 7 ნოემბერს დაიწყო პოლიტიკური პროცესის ახალი ფაზა, როდესაც ნაციონალურმა მოძრაობამ თამამად თქვა უარი საკუთარ მოსახლეობასთან დიალოგზე და ხალხს არაადეკვატური ძალით დაუპირისპირდა. ეს ფაზა დღემდე გრძელდება და გაგრძელდება მანამ, სანამ ნაციონალური მოძრაობა საბოლოოდ არ გაიმარჯვებს, ან არ დამარცხდება.
ურთიერთობის ეს ძალისმიერი ფორმულა - რომელზეც საავტორო უფლება სახელისუფლო პარტიას ეკუთვნის - მოლაპარაკების შანსს არც ერთ მხარეს აღარ უტოვებს. ამიტომ კარგავს აზრს პოლიტიკური „რვიანის“ თუ „ექვსიანის“ დიალოგი ხელისუფლებასთან; აგრეთვე, ნაკლებად შედეგიანია პარლამენტსა თუ რომელიმე სამინისტროში სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლების შეხვედრები გადაწყვეტილების მიმღებ პირებთან (იშვიათი გამონაკლისი შეიძლება აღმოჩნდეს საზოგადოებრივი მოძრაობა „ეს შენ გეხება!“).
როგორც უნდა გაგვიკვირდეს ხელისუფლების სისასტიკე რომელიმე კონკრეტულ მომენტში (2009 წლის 6 მაისს თუ 2011 წლის 26 მაისს); როგორც უნდა აგვაღელვოს მოქალაქეთა ღირსების შელახვამ („მოდელირებული ქრონიკით“ თუ „ჩარეცხილებად“ ან „მუმიებად“ მათი გამოცხადებით); როგორც უნდა გაგვაბრაზოს შუაღამისას ხალხის პოლიციაში დაბარებამ თუ გამგეობის ოფისში ტანსაცმლის გახდის მოთხოვნამ, ახალგაზრდების ცემამ ინსტიტუციის სახელით თუ პოლიციის შენობაში ადამიანის გარდაცვალებამ, - უნდა გვახსოვდეს, რომ ეს ყველაფერი ბუნებრივია ჩვენი პოლიტიკური ცხოვრებისთვის; ეს ყველაფერი ხელისუფლებისა და ხალხის ურთიერთვერდაჩმორების საერთო ტენდენციის ნაწილია.
ნაციონალურ მოძრაობასა და საპროტესტო მოძრაობას შორის გამარჯვებული 2012 წელს გაირკვევა და დაპირისპირების ხუთწლიანი ფაზაც ამით დასრულდება. ან ნაციონალური მოძრაობა მოიპოვებს უმრავლესობას პარლამენტში და, როცა დრო მოვა, პრემიერ-მინისტრად მიხეილ სააკაშვილს დანიშნავს; ან საპროტესტო მოძრაობა მოიპოვებს გამარჯვებას და ხელისუფლების მართვის სადავეებიდან განდევნის ნაციონალურ მოძრაობას.
ყოველი ნაბიჯი, რომელიც ან ერთი და ან მეორე მხარის მიერ გადაიდგმება დალაპარაკებისკენ, მოლაპარაკებისკენ, შეთანხმებისკენ, დათმობისკენ, ურთიერთობის დათბობისკენ - არაგულწრფელია და მარცხისთვის არის განწირული. არა იმიტომ, რომ პავლე კუბლაშვილს ან მიხეილ მაჭავარიანს ლაპარაკი არ შეუძლიათ, არამედ იმის გამო, რომ დათმობა და უკანდახევა ეწინააღმდეგება ძალისმიერი გამარჯვების სტრატეგიას, რაც ნაციონალური მოძრაობის ღერძია.
პოლიტიკურ პროცესში ბიძინა ივანიშვილის ჩართვის შემდეგ, საპროტესტო მოძრაობის მიზანი - სახელისუფლო პარტიის დამარცხება - უცვლელი დარჩა, მაგრამ სამოქმედო გეგმა მკვეთრად შეიცვალა. ძალადობრივი დაპირისპირების გზას ჩაენაცვლა ხელისუფლების არჩევნებში დამარცხების სტრატეგია. ძალადობრივი დაპირისპირება, რომელმაც ნაციონალურ მოძრაობას უდავო წარმატება მოუტანა 2007, 2008, 2009 და 2011 წლებში, - ბიძინა ივანიშვილის მიერ უკუგდებულ იქნა, როგორც შეცდომა და დამარცხების ფორმულა.
დღევანდელი პოლიტიკური პროცესი ასე შეიძლება აღიწეროს: ხელისუფლების მიზნად კვლავ რჩება ხალხზე ძალადობრივი გამარჯვება, ხოლო ხალხის (პროტესტული ელექტორატის) მიზანი გახდა არჩევნებში ხელისუფლების დამარცხება.
შესაბამისად, საპარლამენტო არჩევნებამდე დარჩენილ თვეებში ხელისუფლება სულ მეტად და მეტად აგრესიულ ნაბიჯებს გადადგამს. რაც უფრო მშვიდად, შემოქმედებითად და ორგანიზებულად იმოქმედებს საზოგადოების პროტესტულად განწყობილი ნაწილი, მით მეტ ძალისმიერ ბერკეტს აამუშავებს ხელისუფლება, რომ ბრძოლა იმ „მინდორზე“ გადაიტანოს, სადაც, წარსული წლების მსგავსად, თავის უპირატესობებს გამოიყენებს.
თუკი არჩევნებამდე დარჩენილ დროში მიხეილ სააკაშვილმა საპროტესტო მუხტი ძალის გამოყენებით არ „ჩატკეპნა“, იგი არჩევნებზე, ფაქტობრივად, უკვე დამარცხებული გავა. ამიტომ, სააკაშვილი იძულებულია, მეტი და მეტი წნეხი აამოქმედოს მოქალაქეების წინააღმდეგ, განსაკუთრებით, რეგიონებში. ამგვარი ქცევა პრეზიდენტისთვის ორმაგად საინტერესოა: მოსახლეობის ნაწილი დაშინდება, ნაწილი კი - გააგრესიულდება. ორივე სეგმენტი ზუსტად მიესადაგება გამარჯვების მისეულ სტრატეგიას.
ეს საკმაოდ რისკიანი გზაა, თუმცა, მშვიდობიანი არჩევნების გზა კიდევ მეტად სარისკოა მიხეილ სააკაშვილისთვის. პირადად მე დარწმუნებული ვარ, რომ მომავალ თვეებში სააკაშვილი შეეცდება, პოლიტიკური ტემპერატურა აწიოს; ხოლო ივანიშვილი შეეცდება, პოლიტიკური ტემპერატურა დაწიოს. ამ კონტექსტში საინტერესოა, როგორ განვითარდება ირაკლი ალასანიას მიერ პოლიტიკურ პროცესში შემოტანილი ახალი თემა - ვითომდა ხელისუფლების მიერ სამეგრელოში ნებაყოფლობითი რეზერვის შექმნა და მოსახლეობისთვის იარაღის დარიგება. წესით, ამ თემის კულტივირება მიხეილ სააკაშვილს აძლევს ხელს და არა - ბიძინა ივანიშვილს. ამიტომაც, ოპოზიციის ლიდერმა სპეციალურად განმარტა, რომ ალასანიას არ უთქვამს, თითქოს, საქართველოში სამოქალაქო ომი დაიწყება. „არანაირი ომი არ იქნება“, - ამ დაზუსტებით ბიძინა ივანიშვილმა თემა მისთვის სასურველ კალაპოტში გადაიტანა.
თავის მხრივ, ორიოდე დღის წინ მიხეილ სააკაშვილმა განაცხადა: „ცდილობენ, რომ ჩაგვითრიონ საარჩევნო კამპანიაში.“ ამ, ერთი შეხედვით, უცნაური განცხადების პათოსი ზუსტად მიესადაგება პრეზიდენტის ხედვას, რომ ოპონენტები მას „ითრევენ“ მისთვის წაგებიან - მშვიდობიან - საარჩევნო პროცესში.
ბიძინა ივანიშვილის ერთ-ერთი მთავარი იარაღია საერთაშორისო ორგანიზაციების და სხვადასხვა ქვეყნის ელჩების ინფორმირება ხელისუფლების აგრესიული ქმედებების შესახებ. მიხეილ სააკაშვილის ერთ-ერთი მთავარი იარაღია აგრესიის გაძლიერება როგორც „ქართული ოცნების“, ასევე, რიგითი მოქალაქეების მიმართ. პარადოქსია, მაგრამ აგრესია ახლა პრეზიდენტის მთავარი მოკავშირეც არის და მთავარი მტერიც.
არჩევნებამდე დარჩენილი შვიდი თვის მანძილზე მოქალაქეების ის ნაწილიც კი, რომელიც მიიჩნევს, რომ ივანიშვილი მეტისმეტად (გაუმართლებლად) პასიურია, ალბათ, დარწმუნდება, რომ პასიურობა ბრძოლის ხერხია და არა უსუსურობის ნიშანი. მაგრამ, დღეს - საერთო დაძაბულობის ტემპის სწრაფი ზრდის ფონზე - ძნელი სათქმელია, შესაძლებელი აღმოჩნდება თუ არა წონასწორობის შენარჩუნება.
პოლიტიკურ სცენარში მკვეთრი ცვლილების შეტანა შეუძლიათ პრეზიდენტის უშუალო გარემოცვის წევრებს, რომლებსაც სათითაოდ ექნებათ გადასაწყვეტი - მონაწილეობა მიიღონ სულ უფრო გამკაცრებული ავტორიტარული რეჟიმის დამკვიდრების სარისკო ექსპერიმენტში; თუ გაემიჯნონ მიხეილ სააკაშვილს და დასავლურ ღირებულებებს ჩაეჭიდონ. ცხადია, ორივე არჩევანს თავისი საფრთხეები ახლავს. თუმცა, მთავარი საფრთხე ყველასთვის საერთოა: ვითარება იმდენად დამძიმდება, რომ სხვის (სააკაშვილის) პასუხისმგებლობას ვერავინ ამოეფარება.
მოვლენების განვითარების სამი ყველაზე სავარაუდო სცენარი ასეთია:
1. უახლოეს თვეებში ნაციონალურ მოძრაობაში გაჩნდება ნაპრალები და ურთიერთვერდაჩმორების ბალანსი არჩევნებამდე შეიცვლება საპროტესტო მოძრაობის სასარგებლოდ.
2. მიხეილ სააკაშვილი შეძლებს, პროტესტი მაქსიმალურად „გააცხელოს“ და შემდეგ იმგვარად ჩაახშოს, რომ მართვის სადავეებს უვადოდ დაეუფლოს.
3. ბიძინა ივანიშვილი შეძლებს, ჯიუტად დუნე, „ცივი“ პოზიციით ყოველდღიურად გაანეიტრალოს ხელისუფლების შფოთი და არჩევნებამდე მიიყვანოს ქვეყანა.
ცალკე საუბრის თემაა, რა მოხდება არჩევნების დღეს. ბევრი რამ დამოკიდებული იქნება საქართველოს მოსახლეობის მხარდაჭერაზე, რაც ყოველთვის მკაცრი თანმიმდევრობით მონაცვლეობდა „ცხელსა“ და „ცივს“ შორის. „ცხელი“ გამსახურდია; შემდეგ - „ცივი“ შევარდნაძე; შემდეგ - „ცხელი“ სააკაშვილი; ახლა კი, პოლიტიკური ლოგიკის თანახმად, „ცივი“ ივანიშვილის დროა.
სწორედ 7 ნოემბერს დაიწყო პოლიტიკური პროცესის ახალი ფაზა, როდესაც ნაციონალურმა მოძრაობამ თამამად თქვა უარი საკუთარ მოსახლეობასთან დიალოგზე და ხალხს არაადეკვატური ძალით დაუპირისპირდა. ეს ფაზა დღემდე გრძელდება და გაგრძელდება მანამ, სანამ ნაციონალური მოძრაობა საბოლოოდ არ გაიმარჯვებს, ან არ დამარცხდება.
ურთიერთობის ეს ძალისმიერი ფორმულა - რომელზეც საავტორო უფლება სახელისუფლო პარტიას ეკუთვნის - მოლაპარაკების შანსს არც ერთ მხარეს აღარ უტოვებს. ამიტომ კარგავს აზრს პოლიტიკური „რვიანის“ თუ „ექვსიანის“ დიალოგი ხელისუფლებასთან; აგრეთვე, ნაკლებად შედეგიანია პარლამენტსა თუ რომელიმე სამინისტროში სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლების შეხვედრები გადაწყვეტილების მიმღებ პირებთან (იშვიათი გამონაკლისი შეიძლება აღმოჩნდეს საზოგადოებრივი მოძრაობა „ეს შენ გეხება!“).
როგორც უნდა გაგვიკვირდეს ხელისუფლების სისასტიკე რომელიმე კონკრეტულ მომენტში (2009 წლის 6 მაისს თუ 2011 წლის 26 მაისს); როგორც უნდა აგვაღელვოს მოქალაქეთა ღირსების შელახვამ („მოდელირებული ქრონიკით“ თუ „ჩარეცხილებად“ ან „მუმიებად“ მათი გამოცხადებით); როგორც უნდა გაგვაბრაზოს შუაღამისას ხალხის პოლიციაში დაბარებამ თუ გამგეობის ოფისში ტანსაცმლის გახდის მოთხოვნამ, ახალგაზრდების ცემამ ინსტიტუციის სახელით თუ პოლიციის შენობაში ადამიანის გარდაცვალებამ, - უნდა გვახსოვდეს, რომ ეს ყველაფერი ბუნებრივია ჩვენი პოლიტიკური ცხოვრებისთვის; ეს ყველაფერი ხელისუფლებისა და ხალხის ურთიერთვერდაჩმორების საერთო ტენდენციის ნაწილია.
ნაციონალურ მოძრაობასა და საპროტესტო მოძრაობას შორის გამარჯვებული 2012 წელს გაირკვევა და დაპირისპირების ხუთწლიანი ფაზაც ამით დასრულდება. ან ნაციონალური მოძრაობა მოიპოვებს უმრავლესობას პარლამენტში და, როცა დრო მოვა, პრემიერ-მინისტრად მიხეილ სააკაშვილს დანიშნავს; ან საპროტესტო მოძრაობა მოიპოვებს გამარჯვებას და ხელისუფლების მართვის სადავეებიდან განდევნის ნაციონალურ მოძრაობას.
ყოველი ნაბიჯი, რომელიც ან ერთი და ან მეორე მხარის მიერ გადაიდგმება დალაპარაკებისკენ, მოლაპარაკებისკენ, შეთანხმებისკენ, დათმობისკენ, ურთიერთობის დათბობისკენ - არაგულწრფელია და მარცხისთვის არის განწირული. არა იმიტომ, რომ პავლე კუბლაშვილს ან მიხეილ მაჭავარიანს ლაპარაკი არ შეუძლიათ, არამედ იმის გამო, რომ დათმობა და უკანდახევა ეწინააღმდეგება ძალისმიერი გამარჯვების სტრატეგიას, რაც ნაციონალური მოძრაობის ღერძია.
პოლიტიკურ პროცესში ბიძინა ივანიშვილის ჩართვის შემდეგ, საპროტესტო მოძრაობის მიზანი - სახელისუფლო პარტიის დამარცხება - უცვლელი დარჩა, მაგრამ სამოქმედო გეგმა მკვეთრად შეიცვალა. ძალადობრივი დაპირისპირების გზას ჩაენაცვლა ხელისუფლების არჩევნებში დამარცხების სტრატეგია. ძალადობრივი დაპირისპირება, რომელმაც ნაციონალურ მოძრაობას უდავო წარმატება მოუტანა 2007, 2008, 2009 და 2011 წლებში, - ბიძინა ივანიშვილის მიერ უკუგდებულ იქნა, როგორც შეცდომა და დამარცხების ფორმულა.
დღევანდელი პოლიტიკური პროცესი ასე შეიძლება აღიწეროს: ხელისუფლების მიზნად კვლავ რჩება ხალხზე ძალადობრივი გამარჯვება, ხოლო ხალხის (პროტესტული ელექტორატის) მიზანი გახდა არჩევნებში ხელისუფლების დამარცხება.
შესაბამისად, საპარლამენტო არჩევნებამდე დარჩენილ თვეებში ხელისუფლება სულ მეტად და მეტად აგრესიულ ნაბიჯებს გადადგამს. რაც უფრო მშვიდად, შემოქმედებითად და ორგანიზებულად იმოქმედებს საზოგადოების პროტესტულად განწყობილი ნაწილი, მით მეტ ძალისმიერ ბერკეტს აამუშავებს ხელისუფლება, რომ ბრძოლა იმ „მინდორზე“ გადაიტანოს, სადაც, წარსული წლების მსგავსად, თავის უპირატესობებს გამოიყენებს.
თუკი არჩევნებამდე დარჩენილ დროში მიხეილ სააკაშვილმა საპროტესტო მუხტი ძალის გამოყენებით არ „ჩატკეპნა“, იგი არჩევნებზე, ფაქტობრივად, უკვე დამარცხებული გავა. ამიტომ, სააკაშვილი იძულებულია, მეტი და მეტი წნეხი აამოქმედოს მოქალაქეების წინააღმდეგ, განსაკუთრებით, რეგიონებში. ამგვარი ქცევა პრეზიდენტისთვის ორმაგად საინტერესოა: მოსახლეობის ნაწილი დაშინდება, ნაწილი კი - გააგრესიულდება. ორივე სეგმენტი ზუსტად მიესადაგება გამარჯვების მისეულ სტრატეგიას.
ეს საკმაოდ რისკიანი გზაა, თუმცა, მშვიდობიანი არჩევნების გზა კიდევ მეტად სარისკოა მიხეილ სააკაშვილისთვის. პირადად მე დარწმუნებული ვარ, რომ მომავალ თვეებში სააკაშვილი შეეცდება, პოლიტიკური ტემპერატურა აწიოს; ხოლო ივანიშვილი შეეცდება, პოლიტიკური ტემპერატურა დაწიოს. ამ კონტექსტში საინტერესოა, როგორ განვითარდება ირაკლი ალასანიას მიერ პოლიტიკურ პროცესში შემოტანილი ახალი თემა - ვითომდა ხელისუფლების მიერ სამეგრელოში ნებაყოფლობითი რეზერვის შექმნა და მოსახლეობისთვის იარაღის დარიგება. წესით, ამ თემის კულტივირება მიხეილ სააკაშვილს აძლევს ხელს და არა - ბიძინა ივანიშვილს. ამიტომაც, ოპოზიციის ლიდერმა სპეციალურად განმარტა, რომ ალასანიას არ უთქვამს, თითქოს, საქართველოში სამოქალაქო ომი დაიწყება. „არანაირი ომი არ იქნება“, - ამ დაზუსტებით ბიძინა ივანიშვილმა თემა მისთვის სასურველ კალაპოტში გადაიტანა.
თავის მხრივ, ორიოდე დღის წინ მიხეილ სააკაშვილმა განაცხადა: „ცდილობენ, რომ ჩაგვითრიონ საარჩევნო კამპანიაში.“ ამ, ერთი შეხედვით, უცნაური განცხადების პათოსი ზუსტად მიესადაგება პრეზიდენტის ხედვას, რომ ოპონენტები მას „ითრევენ“ მისთვის წაგებიან - მშვიდობიან - საარჩევნო პროცესში.
ბიძინა ივანიშვილის ერთ-ერთი მთავარი იარაღია საერთაშორისო ორგანიზაციების და სხვადასხვა ქვეყნის ელჩების ინფორმირება ხელისუფლების აგრესიული ქმედებების შესახებ. მიხეილ სააკაშვილის ერთ-ერთი მთავარი იარაღია აგრესიის გაძლიერება როგორც „ქართული ოცნების“, ასევე, რიგითი მოქალაქეების მიმართ. პარადოქსია, მაგრამ აგრესია ახლა პრეზიდენტის მთავარი მოკავშირეც არის და მთავარი მტერიც.
არჩევნებამდე დარჩენილი შვიდი თვის მანძილზე მოქალაქეების ის ნაწილიც კი, რომელიც მიიჩნევს, რომ ივანიშვილი მეტისმეტად (გაუმართლებლად) პასიურია, ალბათ, დარწმუნდება, რომ პასიურობა ბრძოლის ხერხია და არა უსუსურობის ნიშანი. მაგრამ, დღეს - საერთო დაძაბულობის ტემპის სწრაფი ზრდის ფონზე - ძნელი სათქმელია, შესაძლებელი აღმოჩნდება თუ არა წონასწორობის შენარჩუნება.
პოლიტიკურ სცენარში მკვეთრი ცვლილების შეტანა შეუძლიათ პრეზიდენტის უშუალო გარემოცვის წევრებს, რომლებსაც სათითაოდ ექნებათ გადასაწყვეტი - მონაწილეობა მიიღონ სულ უფრო გამკაცრებული ავტორიტარული რეჟიმის დამკვიდრების სარისკო ექსპერიმენტში; თუ გაემიჯნონ მიხეილ სააკაშვილს და დასავლურ ღირებულებებს ჩაეჭიდონ. ცხადია, ორივე არჩევანს თავისი საფრთხეები ახლავს. თუმცა, მთავარი საფრთხე ყველასთვის საერთოა: ვითარება იმდენად დამძიმდება, რომ სხვის (სააკაშვილის) პასუხისმგებლობას ვერავინ ამოეფარება.
მოვლენების განვითარების სამი ყველაზე სავარაუდო სცენარი ასეთია:
1. უახლოეს თვეებში ნაციონალურ მოძრაობაში გაჩნდება ნაპრალები და ურთიერთვერდაჩმორების ბალანსი არჩევნებამდე შეიცვლება საპროტესტო მოძრაობის სასარგებლოდ.
2. მიხეილ სააკაშვილი შეძლებს, პროტესტი მაქსიმალურად „გააცხელოს“ და შემდეგ იმგვარად ჩაახშოს, რომ მართვის სადავეებს უვადოდ დაეუფლოს.
3. ბიძინა ივანიშვილი შეძლებს, ჯიუტად დუნე, „ცივი“ პოზიციით ყოველდღიურად გაანეიტრალოს ხელისუფლების შფოთი და არჩევნებამდე მიიყვანოს ქვეყანა.
ცალკე საუბრის თემაა, რა მოხდება არჩევნების დღეს. ბევრი რამ დამოკიდებული იქნება საქართველოს მოსახლეობის მხარდაჭერაზე, რაც ყოველთვის მკაცრი თანმიმდევრობით მონაცვლეობდა „ცხელსა“ და „ცივს“ შორის. „ცხელი“ გამსახურდია; შემდეგ - „ცივი“ შევარდნაძე; შემდეგ - „ცხელი“ სააკაშვილი; ახლა კი, პოლიტიკური ლოგიკის თანახმად, „ცივი“ ივანიშვილის დროა.
