ევროკავშირის სანქციებს ამ ბლოკისთვის განსაკუთრებული, საამაყო მნიშვნელობა აქვს. უმეტეს შემთხვევებში ეს მისი პოლიტიკის ერთადერთი დამსჯელი ხელსაწყოა - ერთი მათრახი ასობით თაფლაკვერს შორის, როგორებიცაა ფულადი დახმარება, ახლო პოლიტიკური ურთიერთობები, უფრო ღრმა სავაჭრო ხელშეკრულებები ან, უბრალოდ, მოქმედი მთავრობის მიერ გამოთქმული მეგობრული მხარდაჭერა. ყველაზე მეტად კი სანქციები აჩვენებს იმას, რის ნაკლებობასაც მუდამ უკიჟინებენ ხოლმე ევროკავშირს - ერთობას. სწორედ ამიტომ შემაშფოთებელია, რომ ბლოკის ყველაზე მნიშვნელოვანი სანქციების რეჟიმი ნელ-ნელა იშლება.
ლაპარაკია უკრაინის ყოფილი პრეზიდენტის, ვიქტორ იანუკოვიჩისა, და მისი უახლოესი გარემოცვის - მინისტრებისა და პოლიტიკური მოკავშირეების - თანხების გაყინვაზე უკრაინის სახელმწიფო ფონდების გაფლანგვის გამო. ეს იყო ევროკავშირის პასუხი ქვეყნის რესურსების ფართომასშტაბიან მითვისებაზე. სანქციები რეჟიმის დაცემის შემდეგ დაწესდა, 2014 წლის თებერვალში, - მას შემდეგ, რაც იანუკოვიჩის გადაწყვეტილებას არ მოეწერა ხელი ბრიუსელთან ასოცირების ხელშეკრულებაზე და ამას რამდენიმეთვიანი პროტესტი მოჰყვა მაიდანზე. ეს სანქციები თავის დროზე ევროკავშირის მიერ მისი აღმოსავლელი მეზობლების მიმართ გატარებული პოლიტიკის ერთ-ერთი ქვაკუთხედი გახლდათ.
სხვა სანქციებისგან განსხვავებით, ეს ნამდვილად დიდ ფიგურებს უმიზნებდა. რეჟიმში მოხვდნენ თავად იანუკოვიჩი და მისი ორი ვაჟი, უკრაინის ორი ყოფილი პრემიერი, მისი გენერალური პროკურორი და კიდევ უამრავი მნიშვნელოვანი პოლიტიკოსი. შეადარეთ ეს შემდეგში რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებულ სანქციებს, რომლის სამიზნეც დიდწილად აღმოსავლეთ უკრაინაში მებრძოლი უცნობი სეპარატისტები იყვნენ, რომლებსაც არც რაიმე ქონება აქვთ ევროკავშირში და, უმეტეს შემთხვევებში, არც იქ მგზავრობის შესაძლებლობა. ამიტომაც იყო იანუკოვიჩის წინააღმდეგ მიღებული ზომები მნიშვნელოვანი. ევროკავშირმა შეძლო მოენახა ერთობა თავის 28 წევრ ქვეყანას შორის იმ 18 ინდივიდის დასასჯელად, რომლებიც მართლაც რაღაცას წარმოადგენდნენ.
ერთი პრობლემა იყო: სია 12-მდე შემცირდა. და 4 მარტს, როდესაც ევროკავშირის ელჩები ბრიუსელში შეიკრიბნენ, მათ გადაწყვიტეს სიიდან კიდევ ორის - ყოფილი პრემიერის, მიკოლა აზაროვისა, და ყოფილი ენერგეტიკის მინისტრის, ედუარდ სტავიცკის, ამოღება. და მართალია, მათი გადაწყვეტილებით, კიდევ 9 ადამიანი, იანუკოვიჩის ჩათვლით, სიაში კიდევ სულ მცირე ერთი წლით დარჩა, მისმა ვაჟმა, ოლეკსანდრმა, სანქციების მხოლოდ 6-თვიანი გაგრძელება მიიღო. ევროკავშირის დიპლომატებმა კულუარულ საუბრებში გვითხრეს, რომ ის სიიდან, სავარაუდოდ, სექტემბერში გაქრება. ბრიუსელში ჩატარებული დებატებიდან გამოჩნდა, რომ მალე სანქციებს სხვებსაც მოუხსნიან - კიდევ ერთ ყოფილ პრემიერ-მინისტრს, სერჰი არბუზოვს, შემოსავლების ყოფილ მინისტრ ოლეკსანდრ კლიმენკოს და ყოფილ გენერალ პროკურორ ვიქტორ პშონკასა და მის ვაჟ არტემს.
როგორ მოვედით აქამდე? ერთი პასუხია, რომ სანქციების სია სიჩქარეში შეირჩა და ძირითადად ეყრდნობოდა უკრაინის იმდროინდელი ხელისუფლების რჩევებს. სია უწესოდ შედგა და ამის შედეგებს ევროკავშირი დღეს იმკის. მეორე პასუხი ისაა, რომ ევროკავშირის უმთავრესი, საფუძველმდებარე პრინციპი კანონის უზენაესობაა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მათ, ვისაც კანონის უზენაესობის მაინცდამაინც არ სწამს, შეუძლიათ ბლოკის გადაწყვეტილებები სასამართლოში გაასაჩივრონ. ეს უკვე არაერთხელ მოხდა. ბრიუსელისთვის ყველაზე დიდი დარტყმა გასულ ზაფხულში მიღებული სასამართლო გადაწყვეტილება იყო, რომლის მიხედვითაც ამ სიაში 7 ინდივიდი პროცედურული შეცდომის შედეგად იყო მოხვედრილი.
სასამართლომ აღნიშნა, რომ ევროკავშირს შეეძლო სანქციების დაწესება უკრაინის გადაწყვეტილებაზე დაყრდნობით, მაგრამ მას თავადაც უნდა შეემოწმებინა, გადაწყვეტილების მიღებისას დაცული იყო თუ არა მოპასუხეთა უფლებები ეფექტიანი იურიდიული დაცვის შესახებ. სასამართლოს დასკვნით კი, ბრიუსელს ეს არ გაუკეთებია. ბრიუსელისთვის საბედნიეროდ, გადაწყვეტილების მიღების მომენტში სანქციები უკვე გახანგრძლივებული იყო. ასე რომ, სიიდან არავინ ამოუღიათ - გადაწყვეტილება მხოლოდ 2014-2018 წლის პერიოდს შეეხებოდა. თუმცა ევროკავშირმა უკრაინის გენერალურ პროკურორს სასწრაფოდ მოსთხოვა დამატებითი ინფორმაცია და სამხილები, რათა მომავალში სანქციების სიას პრობლემა აღარ შეჰქმნოდა.
ევროკავშირის დიპლომატების თანახმად, კიევისგან მიღებული ინფორმაცია არ იყო საკმარისი სანქციების სრულად შესანარჩუნებლად და ორი ინდივიდი სიიდან ამის გამო ამოიღეს. ისინი ელიან, რომ წელს სასამართლოში კიდევ ახალი სარჩელები შევა, რომლებიც შეიძლება ევროკავშირმა წააგოს. უმეტესობას არა აქვს იმედი, რომ ამ სიას დიდხანს შეინარჩუნებენ. სავარაუდოდ, იურიდიული ზეწოლის შედეგად ის ნაწილ-ნაწილ შემცირდება ან, სულაც, გაუქმდება, რადგან ნარჩენების გადასარჩენად მეტისმეტი დრო და ძალისხმევა იქნება საჭირო.
ევროკავშირს სურდა, რომ სანქციების მიღებისას მყისიერი და მტკიცე ყოფილიყო. უბრალოდ, დაავიწყდათ, რომ მისივე წესები და პროცედურები საწინააღმდეგო შედეგის მისაღწევადაა შექმნილი.
