ორი კანდიდატი, რომლებიც მოლდოვის პრეზიდენტობისთვის იბრძვიან

მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტის თანამდებობა ტექნიკურად ცერემონიული თანამდებობაა მოლდოვაში, მის მფლობელებს ხშირად აქვთ მნიშვნელოვანი პოლიტიკური გავლენა. რადიო თავისუფლების მოლდოვის სამსახური წარმოგიდგენთ კანდიდატებს, მათ კამპანიასა და დაპირისპირებებს, რომლებიც მათ კარიერებს ართულებს.

მაია სანდუ: მტკიცედ ევროკავშირის ბანაკში

მაია სანდუ, მოქმედი პრეზიდენტი მაია სანდუ

ჰარვარდის კურსდამთავრებული და მსოფლიო ბანკის ყოფილი თანამშრომელი მაია სანდუ 2020 წელს დამაჯერებელი გამარჯვებით გახდა მოლდოვის პირველი ქალი პრეზიდენტი.

მას შემდეგ, რაც ძლიერი პროევროპული გზავნილებით, კორუფციასთან ბრძოლის და სასამართლო სისტემის რეფორმირების დაპირებებით გაიმარჯვა, სანდუს მის პირველ ვადაში საქმე ძალიან გაურთულა კორონავირუსის პანდემიით განადგურებულმა ეკონომიკამ და მზარდმა გეოპოლიტიკურმა დაძაბულობამ რუსეთთან.

52 წლის სანდუმ პირველად სახელი გაითქვა 2012 წელს, როდესაც ქვეყნის განათლების მინისტრის თანამდებობაზე იმყოფებოდა. 2016 წელს საპრეზიდენტო კანდიდატად წარუმატებელი წარდგენიდან სამი წლის შემდეგ, მან მცირე ხნით დაიკავა პრემიერ-მინისტრის პოსტი, იმის წყალობით, რომ მისი პარტია მოლდოვის სოციალისტური პარტიის (PSRM) მოკავშირე გახდა.

როგორც პრეზიდენტმა, სანდუმ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა იმაში, რომ 2022 წლის ივნისში ქვეყანამ ევროკავშირში გასაწევრიანებლად კანდიდატის სტატუსი მიიღო. განსაკუთრებით, რამდენიმე თვით ადრე უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის ფონზე.

ზოგიერთის მიერ მისი კეთილსინდისიერებისთვის ნაქები სანდუ, ამავდროულად, გააკრიტიკეს სასამართლო რეფორმის ნელი ტემპისა და მოლდოვის დასუსტებული ეკონომიკის ვერგამოცოცხლების გამო. 27 ოქტომბერს გამართულ საპრეზიდენტო დებატებში სანდუმ აღიარა, რომ დაპირებული სასამართლო რეფორმა - მათ შორის, კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა და გენერალური პროკურატურის რეფორმირება - ნელა მიმდინარეობდა და პირობა დადო, რომ ასეთი ზომები მომავალში უფრო ეფექტიანი იქნება.

თავისი პრეზიდენტობის მანძილზე სანდუს აკრიტიკებდნენ კრემლის მხარდამჭერი პოლიტიკური პარტიები, რომლებიც მას მოსკოვთან კონფლიქტის გაღვივებაში ადანაშაულებდნენ. 2022 წლის დეკემბერში ის გაიკიცხა გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის გამო მას შემდეგ, რაც ექვს პრორუსულ ტელეარხს „ცრუ ინფორმაციის გავრცელებისთვის“ ლიცენზია შეუჩერა.

ხელმეორე ვადით არჩევის კამპანიაში სანდუმ პირობა დადო, რომ შეინარჩუნებს მშვიდობას, გააუმჯობესებს ცხოვრების პირობებს (მოლდოვა ყველაზე ღარიბი ქვეყანაა ევროპაში) და გაწევრიანდება ევროკავშირში 2030 წლისთვის.

ევროკავშირში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით ჩატარებულ რეფერენდუმში უმნიშვნელო უპირატესობით გამარჯვების შემდეგ, რომელიც გაიმართა 20 ოქტომბერს საპრეზიდენტო არჩევნების პირველ ტურთან ერთად, სანდუმ განაცხადა, რომ მოლდოვა იყო უპრეცედენტო გაყალბების სამიზნე და, რომ „კრიმინალურმა ჯგუფებმა“ და „უცხო ძალებმა“ სცადეს 300,000 ხმის მოსყიდვა. თუმცა, მან თავი შეიკავა შედეგების გაპროტესტებისგან.

სანამ მოლდოვის პოლიცია გაქცეულ ოლიგარქს ილან შორს ადანაშაულებს ამომრჩეველთა მოსყიდვის სქემაზე პასუხისმგებლობაში, სანდუ გააკრიტიკეს - მათ შორის მისმა მოწინააღმდეგემაც - არასრულფასოვანი მტკიცებულებების წარდგენისა და მოსყიდული მოლდოველების რაოდენობის გაზვიადების გამო. (პოლიციაში აცხადებენ, რომ ხმების მოსყიდვის სქემის ბენეფიციარი იყო 138,000 ადამიანი და არა 300,000).

ალექსანდრ სტოიანოგლო: მისი ამოხსნა რთულია

ალექსანდრ სტოიანოგლო

ალექსანდრ სტოიანოგლოს წარსულმა გამოცდილებამ, როგორც მოლდოვის გენერალური პროკურორისა 2019-2021 წლებში, მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა მისი საპრეზიდენტო კამპანიის ბიძგზე: სამართლიანობაზე. 57 წლის კანდიდატმა პირობა დადო, რომ თუ პრეზიდენტი გახდება, "ცილისწამებაზე კანონის გამარჯვებას" უზრუნველყოფს.

გენერალური პროკურორის თანამდებობაზე ყოფნისას, სტოიანოგლო ფართოდ გააკრიტიკეს იმის გამო, რომ ვერ უზრუნველყო მაღალი დონის კორუფციასთან ბრძოლა. განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რომ მას ბრალი უმოქმედობაში ედება ოლიგარქის, ვეჩესლავ პლატონის საქმეში, რომელიც მონაწილეობდა ქვეყნის ბანკებიდან დაახლოებით 1 მილიარდი დოლარის გაუჩინარებაში, და შორის საქმეში, რომელიც კამერამ დააფიქსირა მაშინ, როდესაც საეჭვო ჩანთა გადასცა PRSM-ის ლიდერსა და ყოფილ პრეზიდენტს იგორ დოდონს.

მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთში მოლდოვის დიასპორას შორის ყველაზე პოპულარული კანდიდატია და პროკრემლისტური PSRM-ის მხარდაჭერით სარგებლობს, სტოიანოგლო ამბობს, რომ მას არ აქვს პოლიტიკური კუთვნილება და უარყოფს ბრალდებებს, რომ ის არის "მოსკოვის კაცი". მან უარყო კორუფციის, თანამდებობის ბოროტად გამოყენებისა და უკანონო გამდიდრების ბრალდებები და თქვა, რომ ყველა ყალბი მტკიცებულება შეთხზულია სანდუს ადმინისტრაციის მიერ.

თუმცა, სტოიანოგლო ზოგიერთი კრიტიკისაგან განთავისუფლდა, სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში მისი გენერალური პროკურორის თანამდებობიდან მოხსნასთან დაკავშირებული საქმის მოგებით.

პოლიტიკურად, სტოიანოგლოს გარკვეული კატეგორიისთვის მიკუთვნება რთულია. მიუხედავად იმისა, რომ ის არის ევროკავშირის მომხრე კოალიციის წევრი პარლამენტში, არაერთხელ დაუკავებია პრორუსული პოზიცია, მაგალითად, კომუნისტური პერიოდის სისასტიკეების დაგმობის რეზოლუციაზე უარის თქმით. მისი რეაქცია უკრაინის ომზე ასევე ბუნდოვანი იყო: მან გამოხატა „ნეგატიური დამოკიდებულება“ კონფლიქტის მიმართ, მაგრამ პირდაპირ არ დაგმო რუსეთი შეჭრისთვის.

მისი მიდგომა მოლდოვის ევროკავშირში გაწევრიანებისკენ სწრაფვისადმი ასევე გამოირჩეოდა სიფრთხილით. მიუხედავად იმისა, რომ მან ბოიკოტი გამოუცხადა რეფერენდუმს ევროკავშირის კონსტიტუციაზე და აკრიტიკებდა ევროკავშირის მიერ დაკისრებული რეფორმების ტემპსა და განხორციელებას, ახლახან წამოაყენა წინადადება, რომ მას და სანდუს ხელი მოეწერათ ერთობლივი დეკლარაციისთვის, რომელიც მოლდოვის ევროპულ კურსს დაუჭერს მხარს.

ამ ბუნდოვანებამ გამოიწვია პოლიტიკური ოპორტუნიზმისა და ფარისევლობის ბრალდებები. მიუხედავად მისი, როგორც წესი, ევროკავშირის საწინააღმდეგო პოზიციისა, ის ასევე რუმინეთის (და, შესაბამისად, ევროკავშირის) მოქალაქეა, და გავრცელებული ინფორმაციით, მისი ქალიშვილი ევროპის ცენტრალურ ბანკში მუშაობს.

ავტორი: რადიო თავისუფლების მოლდოვის სამსახური